Sprawa C‑426/16
Liga van Moskeeën en Islamitische Organisaties Provincie Antwerpen VZW i in.
przeciwko
Vlaams Gewest
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg Brussel)
Odesłanie prejudycjalne – Ochrona dobrostanu zwierząt podczas ich uśmiercania – Szczególne metody uboju wymagane przez obrzędy religijne – Muzułmańskie święto ofiarowania – Rozporządzenie (WE) nr 1099/2009 – Artykuł 2 lit. k) – Artykuł 4 ust. 4 – Obowiązek przeprowadzania uboju rytualnego w rzeźni spełniającej wymogi rozporządzenia (WE) nr 853/2004 – Ważność – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 10 – Wolność religii – Artykuł 13 TFUE – Poszanowanie zwyczajów krajowych w zakresie obrzędów religijnych
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 29 maja 2018 r.
1. Pytania prejudycjalne – Dopuszczalność – Niezbędność orzeczenia w trybie prejudycjalnym oraz znaczenie zadanych pytań – Ocena przez sąd krajowy – Domniemanie związku ze sprawą zadanych pytań
2. Prawa podstawowe – Europejska konwencja praw człowieka – Akt prawny nieobowiązujący formalnie w porządku prawnym Unii
(art. 6 ust. 3 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 52 ust. 3)
3. Prawa podstawowe – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Prawo do wolności myśli, sumienia i religii – Pojęcie „religii” – Zakres
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 10 ust. 1)
4. Rolnictwo – Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona zwierząt podczas ich uśmiercania – Obowiązek przeprowadzania uboju w rzeźniach spełniających wymogi techniczne dotyczące budowy, rozplanowania i wyposażenia określone w rozporządzeniu nr 853/2004 – Naruszenie wolności religii – Brak
[art. 13 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 10; rozporządzenie nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady; rozporządzenie Rady nr 1099/2009, art. 2 lit. k), art. 4 ust. 4]
5. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Proporcjonalność – Zakres – Uprawnienia dyskrecjonalne prawodawcy Unii – Kontrola sądowa – Granice – Ocena w świetle danych dostępnych w momencie wydania aktu – Uwzględnienie sytuacji we wszystkich państwach członkowskich
[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 10; rozporządzenie Rady nr 1099/2009, art. 2 lit. k), art. 4 ust. 4]
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 30–35)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 40)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 43, 44)
4. Badanie pytania prejudycjalnego nie wykazało istnienia żadnej okoliczności mogącej mieć wpływ na ważność art. 4 ust. 4 w związku z art. 2 lit. k) rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania w świetle art. 10 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 13 TFUE.
W tym kontekście należy stwierdzić, że art. 4 ust. 4 w związku z art. 2 lit. k) rozporządzenia nr 1099/2009, przewidując obowiązek dokonywania uboju rytualnego bez ogłuszenia w rzeźni zatwierdzonej, spełniającej wymogi rozporządzenia nr 853/2004, zmierza wyłącznie do zorganizowania i uregulowania – w aspekcie technicznym – swobodnego wykonywania w celach religijnych uboju bez uprzedniego ogłuszenia. Takie uregulowanie techniczne samo w sobie nie jest w stanie spowodować ograniczenia prawa praktykujących muzułmanów do wolności religii. Po pierwsze, należy bowiem zauważyć, że art. 4 ust. 4 w związku z art. 2 lit. k) rozporządzenia nr 1099/2009 uzależnia ubój rytualny od przestrzegania tych samych warunków technicznych, które mają co do zasady zastosowanie w przypadku każdego uboju zwierzęcia w Unii, niezależnie od stosowanej metody. Po drugie, należy uściślić, że wprowadzając takie warunki techniczne, ustawodawca Unii pogodził poszanowanie szczególnych metod uboju wymaganych przez obrzędy religijne z poszanowaniem zasadniczych norm ustanowionych rozporządzeniami nr 1099/2009 i nr 853/2004 w odniesieniu do ochrony dobrostanu zwierząt podczas ich uśmiercania oraz do zdrowia wszystkich konsumentów mięsa zwierzęcego.
(zob. pkt 58–60, 62, 84; sentencja)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 71, 72, 74)