KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
JÄÄSKINEN
ippreżentati fid-19 ta’ April 2012 (1)
Kawża C‑133/11
Folien Fischer AG
Fofitec AG
vs
Ritrama SpA
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Bundesgerichtshof (il-Ġermanja)]
“Ġurisdizzjoni f’materji ċivili u kummerċjali — Interpretazzjoni tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament (KE) Nru 44/2001 — Ġurisdizzjonijiet speċjali — Materja ta’ delitt jew kważi delitt — Kunċett — Azzjoni għal konstatazzjoni negattiva (‘negative Feststellungsklage’) — Fakultà għall-awtur potenzjali ta’ fatt dannuż li jfittex lill-vittma eventwali ta’ dannu fil-qorti tal-post fejn seħħ jew jista’ jitwettaq dan il-fatt sabiex issir il-konstatazzjoni tal-ineżistenza ta’ responsabbiltà delittwali”
I – Introduzzjoni
1. Din il-kawża tirrigwarda essenzjalment il-kwistjoni jekk azzjoni biex tiġi kkonstatata l-ineżistenza ta’ responsabbiltà delittwali tirrigwardax il-bażi ta’ ġurisdizzjoni speċjali li hija stabbilita “f’materja ta’ delitt jew kważi delitt” fil-“qrati tal-post fejn l-effett tal-ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq” skont l-Artikolu 5(3) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 44/2001, tat-22 ta’ Diċembru 2000, dwar ġurisdizzjoni u rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u kummerċjali (2). Fil-każ ta’ risposta negattiva, il-konvenut f’din l-azzjoni għandu jitħarrek quddiem il-qorti li fil-ġurisdizzjoni tagħha għandu d-domiċilju, skont ir-regola ta’ ġurisdizzjoni ġenerali li hemm fl-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament.
2. Id-domanda preliminari saret mill-Bundesgerichtshof fil-kuntest ta’ kwistjoni bejn minn naħa, Folien Fischer AG (iktar ’il quddiem “Folien Fischer”) u Fofitec AG (iktar ’il quddiem “Fofitec”), kumpanniji stabbiliti fl-Isvizzera, u, min-naħa l-oħra, Ritrama SpA li s-sede tagħha tinsab fl-Italja. L-azzjoni għal konstatazzjoni negattiva (3) mressqa f’qorti Ġermaniża minn Folien Fischer u Fofitec, hija intiża għall-ksib ta’ dikjarazzjoni li Ritrama SpA ma tista’ tinvoka l-ebda dritt minn delitt li ż-żewġ atturi setgħu potenzjalment wettqu, la fuq il-prinċipju ta’ prattika kummerċjali ta’ Folien Fischer ikkontestata mill-konvenuta, u lanqas minħabba r-raġuni ta’ rifjut invokata fil-konfront tagħha minn Fofitec sabiex jingħatawlha liċenzji fuq il-privattivi tagħha.
3. Din hija talba għal interpretazzjoni li qatt ma saret bħalha, minkejja li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha tittratta domandi preliminari dwar azzjonijiet ta’ konstatazzjoni negattiva f’kawża bejn proprjetarji ta’ merkanzija ttrasportata b’polza u l-proprjetarju ta’ bastiment li din kienet mgħobbija fuqu (4). Ir-risposta li tingħata għandha tkun ta’ interess partikolari minħabba l-pożizzjonijiet diverġenti ħafna dwar l-applikabbiltà jew le tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 fir-rigward ta’ dan it-tip ta’ azzjonijiet meħudin kemm minn qrati ta’ diversi Stati Membri kif ukoll minn kummentaturi legali, partikolarment fil-Ġermanja kif tindika l-Bundesgerichtshof fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha.
II – Il-kuntest ġuridiku
4. Kif jirriżulta mill-ewwel u mit-tieni premessi tar-Regolament Nru 44/2001, dan fih, fl-interess tal-“operat tajjeb tas-suq intern” “[d]isposizzjonijiet biex jiġu unifikati r-regoli ta’ kunflitt ta’ ġurisdizzjoni f’materji ċivili u kummerċjali […]” li japplikaw fl-Istati Membri (5).
5. Skont il-premessa 11 ta’ dan ir-regolament, “[i]r-regoli ta’ ġurisdizzjoni għandhom jiġu mbassra minn qabel u stabbiliti fuq il-prinċipju li l-ġurisdizzjoni hija ġeneralment ibbażata fuq id-domiċilju tal-konvenut u l-ġurisdizzjoni għandha dejjem tkun disponibbli fuq dan il-lat ħlief għal ftit sitwazzjonijiet definiti sewwa li fihom is-suġġett tal-materja tal-litigazzjoni jew ta’ awtonomija tal-partijiet tkun teħtieġ fattur differenti”.
6. Il-premessa 12 tal-istess regolament tipprovdi “[b]’żieda mad-domiċilju tal-konvenut, għandu jkun hemm bażi alternattiva ta’ ġurisdizzjoni bbażata fuq rabta mill-qrib bejn il-qorti u l-azzjoni jew sabiex tkun iffaċilitata amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja”.
7. Ir-regoli tal-ġurisdizzjoni huma stabbiliti fl-Artikoli 2 sa 31 tar-Regolament Nru 44/2001 li jinsabu fil-Kapitolu II tiegħu.
8. L-Artikolu 2(1) tar-Regolament imsemmi li jinsab fis-Sezzjoni 1 tal-Kapitolu II bit-titolu “Disposizzjonijiet ġenerali” jgħid dan li ġej:
“Bla preġudizzju għal dan ir-Regolament, persuni b’domiċilju fi Stat Membru għandhom, independentament min-nazzjonalità tagħhom, jiġu mfittxija fil-qrati ta’ dak l-Istat Membru”.
9. Skont l-Artikolu 3(1) tar-Regolament Nru 44/2001, li jinsab fl-istess sezzjoni:
“Persuni domiċiljati fi Stat Membru jistgħu jiġi mfittxija fil-qrati ta’ Stat Membru ieħor biss bis-saħħa tar-regoli mniżżla f’Sezzjonijiet 2 sa 7 ta’ dan il-Kapitolu”.
10. L-Artikolu 5(3) tar-regolament imsemmi, li jifforma parti mis-Sezzjoni 2 tal-Kapitolu II, bit-titolu “Ġurisdizzjoni speċjali”, huwa fformulat kif ġej:
“Persuna domiċiljata fi Stat Membru tista’, fi Stat Membru ieħor, tkun imfittxijja:
[…]
3) f’materji li għandhom x’jaqsmu ma’ tort, delitt jew kwasi delitt, fil-qrati tal-post fejn l-effett tal-ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq” (6).
III – Il-kawża prinċipali, id-domanda preliminari u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
11. Folien Fischer hija kumpannija stabbilita fl-Isvizzera li tiżviluppa, timmanifattura u tbiegħ prodotti tal-karti laminati u film adeżiv. Hija tikkummerċjalizza, b’mod partikolari fil-Ġermanja, il-bażi għal formoli tal-karti kontinwi. Fofitec li wkoll għandha s-sede tagħha fl-Isvizzera u tifforma parti mill-grupp ta’ kumpanniji ta’ Folien Fischer, hija proprjetarja ta’ diversi privattivi fl-istess qasam ta’ attività.
12. Ritrama SpA, kumpannija stabbilita fl-Italja, tiżviluppa, tipproduċi u tikkummerċjalizza laminati u films b’diversi saffi ta’ diversi tipi.
13. B’ittra ta’ Marzu 2007, Ritrama SpA sostniet li l-politika ta’ distribuzzjoni ta’ Folien Fischer u r-rifjut tagħha li tagħti liċenzji ta’ privattivi marru kontra d-dritt tal-kompetizzjoni.
14. Wara din l-ittra, Folien Fischer u Fofitec adixxew lill-Landgericht Hamburg (il-Ġermanja) b’talba għal konstatazzjoni negattiva bil-għan li jiġi ddikjarat mill-qorti, minn naħa, li Folien Fischer ma hijiex obbligata li ttemm il-prattika kummerċjali tagħha fir-rigward tal-għoti ta’ skontijiet u tal-formulazzjoni tal-kuntratti ta’ distribuzzjoni u, min-naħa l-oħra, li Ritrama SpA ma għandhiex id-dritt la li twaqqaf din il-prattika kummerċjali u lanqas li tikseb kumpens minn dan il-lat. Folien Fischer u Fofitec talbu wkoll lil dik il-qorti li tikkonstata li Fofitec ma hijiex obbligata li tagħti liċenzja dwar il-privattivi Ewropej rilevanti li hija proprjetarja tagħhom.
15. Wara li saret din il-kawża għal konstatazzjoni negattiva, Ritrama SpA u Ritrama AG, sussidjarja stabbilita fl-Isvizzera li permezz tagħha tal-ewwel issostni li tiddistribwixxi l-prodotti tagħha partikolarment fil-Ġermanja, adixxew lit-Tribunale di Milano (l-Italja) b’azzjoni għall-eżekuzzjoni. Insostenn tat-talba tagħhom intiża għall-ħlas tad-danni kif ukoll għall-kundanna ta’ Fofitec sabiex din tiġi kkundannata tagħti liċenzji mandatorji fuq il-privattivi inkwistjoni, huma sostnew li Folien Fischer u Fofitec kienu qed jaġixxu b’mod antikompetittiv.
16. Il-kawża għal konstatazzjoni negattiva magħmula minn Folien Fischer u Fofitec kienet inċaħdet bħala inammissibbli, minħabba nuqqas ta’ ġurisdizzjoni internazzjonali, b’sentenza mogħtija fid-9 ta’ Mejju 2008 mil-Landgericht Hamburg.
17. Din id-deċiżjoni kienet ġiet ikkonfermata fl-appell, fl-14 ta’ Jannar 2010, mill-Oberlandesgericht Hamburg (il-Ġermanja), li ma aċċettatx il-ġurisdizzjoni internazzjonali tal-qrati Ġermaniżi, billi l-ġurisdizzjoni f’materja delittwali stabbilita fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 ma setgħetx tapplika għal azzjoni ta’ konstatazzjoni negattiva bħal dik ippreżentata minn Folien Fischer u Fofitec, peress li kawża bħal dik hija intiża preċiżament sabiex tistabbilixxi li ma twettaq l-ebda delitt fil-Ġermanja.
18. Il-Bundesgerichtshof (il-Ġermanja) kienet ġiet adita b’rikors ta’ “Reviżjoni” ippreżentat minn Folien Fischer u Fofitec, li sostnew it-talbiet tagħhom ifformulati fl-appell. Skont it-talba għal deċiżjoni preliminari tagħha, hija tosserva li l-Qorti tal-Ġustizzja għadha ma ddeċidietx fuq il-kwistjoni jekk il-ġurisdizzjoni stabbilita fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 hijiex fondata wkoll meta l-awtur ta’ dannu potenzjali jagħmel kawża għal konstatazzjoni negattiva sabiex jiġi kkonstatat li l-vittma eventwali ta’ dak id-dannu ma tista’ tinvoka l-ebda dritt ibbażat fuq att delittwali possibbli. Hija tikkunsidra li l-interpretazzjoni korretta ta’ din id-dispożizzjoni ma hijiex evidenti f’każijiet bħal dawn, meta jitqiesu l-argumenti diverġenti tad-duttrina u tal-qrati differenti tal-Istati Membri tal-Unjoni kif ukoll tal-Konfederazzjoni Svizzera fir-rigward tar-regola ekwivalenti li tinsab fil-Konvenzjoni ta’ Lugano.
19. F’dan il-kuntest, il-Bundesgerichtshof iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja, filwaqt li ppreċiżat li dehrilha li kellu jiġi applikat l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 f’azzjoni għal konstatazzjoni negattiva:
“L-Artikolu 5(3) tar-Regolament [Nru 44/2001] għandu jiġi interpretat li jfisser li l-ġurisdizzjoni fl-oqsma marbuta mad-delitti u kważi delitti tapplika wkoll fir-rigward ta’ talba għal konstatazzjoni negattiva [‘negative Feststellungsklage’] fejn l-awtur potenzjali ta’ fatt dannuż isostni li fiċ-ċirkustanzi partikolari l-vittma potenzjali ma għandu ebda dritt fil-qasam delittwali (f’dan il-każ, ksur ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt tal-kompetizzjoni)?”
20. It-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet irreġistrata fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit-18 ta’ Marzu 2011.
21. Folien Fischer u Fofitec, Ritrama SpA, il-Gvernijiet Ġermaniż, Franċiż, Olandiż, Pollakk u Portugiż, kif ukoll il-Gvern Svizzeru ppreżentaw noti ta’ osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja. L-osservazzjonijiet bil-miktub tal-Kummissjoni, ippreżentati wara li għalaq t-terminu, inċaħdu b’deċiżjoni f’dan is-sens mill-President tal-Qorti tal-Ġustizzja li ngħatat fid-19 ta’ Lulju 2011.
22. Matul is-seduta, li saret fil-15 ta’ Frar 2012, kienu rrappreżentati Folien Fischer u Fofitec, Ritrama SpA, il-Gvern Ġermaniż kif ukoll il-Kummissjoni.
IV – Analiżi
A – Osservazzjonijiet preliminari
– Fuq ir-rilevanza tad-domanda preliminari
23. L-ewwel nett, Ritrama SpA kkontestat ir-rilevanza tad-domanda preliminari għall-finijiet tas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali għar-raġuni li l-ittra tagħha ta’ Marzu 2007, li tirreferi għaliha l-qorti tar-rinviju, kienet ippreżentata mhux bħala ittra ta’ intimazzjoni formali, iżda bħala sempliċi stedina biex jibdew negozjati sabiex tiġi solvuta l-kwistjoni, u li għalhekk Folien Fischer u Fofitec ma għandhom l-ebda interess ġuridiku.
24. Hija żiedet tgħid li anki fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għad-domanda mressqa, il-qrati Ġermaniżi ma għandhomx il-ġurisdizzjoni internazzjonali bbażata fuq l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, għaliex l-att illegali kkontestat ma setax twettaq fil-Ġermanja fis-sens tad-dritt proċedurali, fid-dawl tal-fatt li l-partijiet fil-kawża prinċipali ma humiex f’kompetizzjoni bejniethom fit-territorju Ġermaniż u l-ebda waħda fosthom ma hija suġġetta għad-dritt Ġermaniż billi huwa magħruf li s-sedi rispettivi tagħhom ma jinsabux f’dan it-territorju. Waqt is-seduta, Ritrama SpA ppreċiżat li hija ma baqatx preżenti fis-suq Ġermaniż mill-2004. Skontha, għalkemm huwa minnu li s-sussidarja Svizzera tagħha Ritrama AG hija attiva fil-Ġermanja, huwa madankollu impossibbli li kumpanniji li għandhom personalitajiet ġuridiċi distinti jitqiesu bħala l-istess persuna fil-kuntest ta’ proċeduri ċivili fir-rigward tar-responsabbiltà mhux kuntrattwali.
25. Skont ġurisprudenza stabbilita, fil-kuntest tal-proċedura tar-rinviju preliminari, il-qorti nazzjonali hija, fir-rigward tal-partikolaritajiet tal-kawża, fl-aħjar pożizzjoni biex tevalwa kemm il-ħtieġa tal-imsemmi rinviju biex tkun tista’ tiddeċiedi, kif ukoll ir-rilevanza tad-domandi li hija tressaq lill-Qorti tal-Ġustizzja (7). Meta dawn ikunu jirrigwardaw l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha, fil-prinċipju, tagħti deċiżjoni, bla ħsara, madankollu, li twettaq eżami tal-kundizzjonijiet li fihom hija ġiet adita mill-qorti tar-rinviju, sabiex tkun tista’ tivverifika jekk għandhiex ġurisdizzjoni (8).
26. F’dan il-każ, il-Bundesgerichtshof sostniet it-talba għal deċiżjoni preliminari tagħha b’mod suffiċjenti, fil-fehma tiegħi, biex jiġi stabbilit li din tissodisfa ħtieġa oġġettiva marbuta mas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali.
– Fuq id-distinzjoni li għandha ssir bejn il-problemi
27. Fid-dawl tal-elementi diskussi, għandu jitfakkar li fuq kollox ma għandhiex issir konfużjoni bejn l-istadji differenti tar-raġunament li għandu jiġi segwit minn qorti adita b’kawża f’materja ċivili u kummerċjali li fiha fattur barrani.
28. Qabel kollox, dik il-qorti hija obbligata li tivverifika li fil-fatt għandha ġurisdizzjoni internazzjonali, b’mod partikolari fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 44/2001. Din hija l-unika kwistjoni li tqajjmet mill-qorti tar-rinviju f’din il-kawża.
29. Għalhekk, il-qorti kompetenti għandha teżamina jekk fid-dritt nazzjonali jeżistux regoli ta’ proċedura (9), bħal dawk li jirrigwardaw il-kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà, li jistgħu jipprekludu li tiġi segwita l-azzjoni. Huwa biss f’dan il-livell li tista’ tqum il-kwistjoni tal-interess ġuridiku tal-attriċi.
30. Sussegwentement, dik il-qorti għandha tfittex liema hija l-liġi applikabbli, skont ir-regoli tal-kunflitt tal-liġijiet li jinsabu fid-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni, tad-dritt internazzjonali jew, sussidjarjament, tad-dritt nazzjonali li huma fis-seħħ fl-Istat Membru fejn hija tkun stabbilita.
31. Finalment, u f’dan l-istadju biss, hija għandha tapplika għall-kwistjoni, b’mod konkret, il-leġiżlazzjoni indikata mir-regola tal-kunflitt ta’ liġijiet rilevanti. Dawn id-dispożizzjonijiet ta’ dritt sostantiv jiddeterminaw, b’mod partikolari, il-kundizzjonijiet li fihom il-fatt li wassal għad-dannu jista’ jitqies bħala dannuża għall-vittma, kif ukoll il-provi li din għandha ġġib insostenn tat-talba tagħha għall-kumpens (10).
– Fuq l-impatt tal-ġurisprudenza dwar l-istrumenti “paralleli” fir-Regolament Nru 44/2001
32. It-teħid inkunsiderazzjoni tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fuq l-interpretazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Brussell jew tal-Konvenzjoni ta’ Lugano hija xierqa u anki neċessarja peress li r-Regolament Nru 44/2001, li huwa intiż biex jissostitwixxi lil tal-ewwel fir-relazzjonijiet bejn l-Istati Membri, fih dispożizzjonijiet li jistgħu jiġu kkwalifikati bħala essenzjalment ekwivalenti (11).
33. Dan huwa l-każ tal-Artikolu 5(3) li jinsab f’kull wieħed minn dawn it-testi sabiex jiġu ddefiniti r-regoli ta’ ġurisdizzjoni “f’materji li għandhom x’jaqsmu ma’ tort, delitt jew kwasi delitt”, anki jekk il-kliem tar-Regolament Nru 44/2001 huwa differenti minn dak li jidher fil-Konvenzjoni ta’ Brussell, billi jinkludi espressament bażi ta’ ġurisdizzjoni “dwar fejn l-effett tal-ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq”, bħal fil-Konvenzjoni ta’ Lugano kif irriveduta fl-2007. Din il-frażi miżjuda tagħmilha iktar preċiża (12), mingħajr ma tintroduċi distorsjoni sostanzjali bejn dawn l-istrumenti, peress li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-azzjonijiet għall-waqfien, intiżi biex jipprevjenu t-twettiq ta’ dannu, jirrigwardaw ukoll il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell (13).
– Fuq il-portata tal-kawża
34. Infakkar li din il-kawża tirrigwarda d-determinazzjoni tal-materja koperta fir-regola ta’ ġurisdizzjoni speċjali li tidher fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, u b’mod iktar preċiż id-definizzjoni tal-fattur ta’ konnessjoni li hija stabbilita f’din id-dispożizzjoni.
35. Il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex obbligata li tiddeċiedi l-kwistjoni jekk u b’liema kundizzjonijiet l-azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva jistgħux jiġu aċċettati fir-rigward tar-responsabbiltà mhux kuntrattwali. Din hija kwistjoni li tirrigwarda fuq kollox l-interess ġuridiku ta’ min iressaq it-talba, li tikkonċerna regoli proċedurali fis-seħħ f’kull Stat Membru, anki jekk l-ispeċifiċità ta’ dawk l-azzjonijiet għandha tiġi kkunsidrata fil-kuntest tal-applikazzjoni tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001.
36. Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li r-regola ta’ ġurisdizzjoni partikolari li tidher f’din id-dispożizzjoni ta’ deroga ma tistax tiġi applikata f’dan it-tip ta’ azzjonijiet, huma l-qrati indikati mir-regola ġenerali msemmija fl-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament, jiġifieri dawk tal-Istat Membru fejn il-konvenut huwa ddomiċiljat, li jkunu kompetenti li jiddeċiedu fuq l-ammissibbiltà u, jekk ikun il-każ, fuq il-fondatezza ta’ azzjoni bħal dik.
B – Fuq l-applikabbiltà eventwali tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 għall-azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva f’materja delittwali
– Fuq il-kwistjoni mqajma mid-domanda preliminari
37. Il-qorti tar-rinviju qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tgħid jekk azzjoni għal konstatazzjoni negattiva bħal dik magħmula fil-kawża prinċipali tirrigwardax dispożizzjonijiet tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001. B’mod konkret, il-kwistjoni li tqum hija dik jekk qorti Ġermaniża tistax tibbaża l-ġurisdizzjoni internazzjonali tagħha fuq din id-dispożizzjoni li tindika l-“qrati tal-post fejn l-effett tal-ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq”, biex tittratta t-talba ta’ Folien Fischer u Fofitec intiża biex tiġi kkonstatata l-ineżistenza ta’ responsabbiltà ċivili f’materja ta’ kompetizzjoni minħabba delitt allegatament imwettaq minn kumpanniji rregolati mid-dritt Svizzeru li joperaw b’mod partikolari fis-suq Ġermaniż.
38. Il-Qorti tal-Ġustizzja għadha qatt ma tat deċiżjoni fuq dik il-kwistjoni. Madankollu, xi qrati tal-Istati Membri tal-Unjoni u tal-Konfederazzjoni Svizzera adottaw pożizzjonijiet, f’sens li ma jaqblux ma’ xulxin. Skont l-informazzjoni mhux eżawrjenti li għandi f’idejja, numru kbir ta’ qrati tal-Istati Membri (14), iżda mhux kollha kemm huma (15), ma applikawx l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 fir-rigward ta’ azzjonijiet ta’ kostatazzjonijiet negattivi f’materja delittwali, filwaqt li l-Qorti Federali Svizzera kienet favur l-applikazzjoni f’dan ir-rigward ta’ dispożizzjonijiet identiċi li hemm fl-Artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni ta’ Lugano, fejn fir-rigward ta’ azzjoni għall-eżekuzzjoni kkontestata l-ġurisdizzjoni Svizzera kienet fondata (16).
39. Il-qorti tar-rinviju tagħti indikazzjoni li hija tikkunsidra li l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 jippermetti li tiġi ddefinita l-ġurisdizzjoni internazzjonali fil-każ ta’ azzjoni intiża għall-konstatazzjoni ta’ nuqqas ta’ att delittwali. Il-Bundesgerichtshof tgħid li fid-duttrina Ġermaniża (17), tipprevali t-teżi li l-qorti kompetenti f’materja delittwali fuq il-bażi ta’ din id-dispożizzjoni tista’ tiġi adita wkoll b’azzjoni għal dikjarazzjoni negattiva biex tiġi kkonstatata l-ineżistenza ta’ drittijiet ibbażati fuq att delittwali possibbli.
40. F’dan ir-rigward, kemm l-Istati Membri li intervjenew f’din il-kawża kif ukoll il-qorti tar-rinviju jsostnu li għandu jiġi adottat, bħal rifless f’mera, l-istess approċċ tar-regoli tal-ġurisdizzjoni għal azzjoni ta’ konstatazzjoni negattiva f’materja delittwali u għal azzjoni għall-eżekuzzjoni jew għal talba għad-danni li hija l-kontroparti tal-ewwel azzjoni, peress li dawn huma l-oppost simetriku tagħha.
41. Madankollu, kif rifless minn mera jista’ jitgħawweġ, huwa possibbli li s-simetrija msemmija tista’ ma tkunx perfetta, jew lanqas biss rilevanti. F’dan il-każ, naħseb, għalkemm mhux mingħajr ċerti dubji, li t-teorija sostnuta mill-maġġoranza f’dan il-każ tista’ titpoġġa indiskussjoni b’mod partikolari fid-dawl tas-sinjifikat u l-għan tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, tan-nuqqas ta’ impatt f’din il-kawża tal-identità tal-oġġett tal-kawża bejn azzjoni għal konstatazzjoni negattiva u azzjoni pożittiva, kif ukoll tal-konsegwenzi prattiċi derivanti mill-interpretazzjoni wiesgħa li qed tiġi proposta.
42. L-ewwel nett, nippreċiża li ma neskludix li l-azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva jistgħu jirrigwardaw regoli ta’ ġurisdizzjoni stabbiliti mir-Regolament Nru 44/2001, wara li jitfakkar li l-kundizzjonijiet għall-ammissibbiltà tagħhom quddiem il-qrati tal-Istati Membri huma nnifishom stabbiliti mir-regoli ta’ proċedura nazzjonali. F’dan ir-rigward, insostni li l-approċċi nazzjonali huma diverġenti, iżda l-possibbiltà li wieħed jirrikorri għall-azzjoni għal konstatazzjoni negattiva hija ġeneralment suġġetta għal kundizzjonijiet konnessi mal-għan ta’ dik l-azzjoni u mal-interess legali jew l-interess ġuridiku ta’ min jagħmel it-talba biex juża minn dik il-forma ta’ protezzjoni legali (18).
43. Madankollu, nikkunsidra li jekk din l-azzjoni ssir f’materja delittwali, ma hijiex ir-regola ta’ ġurisdizzjoni speċjali stabbilita fl-Artikolu 5(3) ta’ dak ir-regolament, iżda r-regola ta’ ġurisdizzjoni ġenerali msemmija fl-Artikolu 2 tal-istess regolament li għandha tiġi applikata, għar-raġunijiet li ser insemmi iktar ’il quddiem.
– Fuq l-interpretazzjoni litterali tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001
44. Hija ġurisprudenza stabbilita li, sabiex tiġi żgurata l-effettività sħiħa ta’ applikazzjoni uniformi fit-territorju tal-Istati Membri kollha, il-kunċetti li jinsabu fir-Regolament Nru 44/2001 għandhom jiġu interpretati mhux b’sempliċi referenza għad-dritt intern ta’ Stat Membru wieħed jew l-ieħor ikkonċernati, iżda b’mod awtonomu, b’referenza prinċipalment għas-sistema u għall-għanijiet tat-test (19).
45. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ripetutament li skont l-Artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, il-kunċett ta’ “materja ta’ delitt jew kważi delitt” jinkludi kull talba “intiża biex tistabbilixxi r-responsabbiltà tal-konvenut” u li “ma hijiex relatata ma’ ‘materji li għandhom x’jaqsmu ma’ xi kuntratt’” fis-sens tal-Artikolu 5(1) ta’ dik il-konvenzjoni, billi ġie ppreċiżat li kuntratt jimplika rabta assunta liberament minn parti fil-konfront tal-oħra (20). Din il-ġurisprudenza, li tista’ tiġi trasposta għall-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, tistabbilixxi kriterju ta’ kwalifikazzjoni li jeżiġi li jingħaqdu żewġ kundizzjonijiet, jiġifieri, minn naħa, kundizzjoni pożittiva li twassal għall-għan tal-azzjoni u, min-naħa l-oħra, kundizzjoni negattiva li twassal għall-kawża tal-azzjoni (21).
46. Minn dan jirriżulta li qorti ta’ Stat Membru ma jistax ikollha ġurisdizzjoni fuq il-bażi tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 ħlief jekk l-azzjoni li hija adita biha jkollha bħala għan “li tistab ir-responsabbiltà delittwali jew kważi delittwali tal-parti konvenuta” (22) biex din tiġġiegħel twaqqaf att li jista’ jagħmel dannu jew biex tagħmel tajjeb għalih jekk ikun diġà seħħ. Issa, fil-kuntest ta’ azzjoni għal konstatazzjoni negattiva, ma huwiex il-konvenut li huwa akkużat li wettaq att li joħloq dannu u li r-responsabbiltà għalih trid tiġi stabbilita, izda huwa min jagħmel it-talba li jrid jistabbilixxi l-kuntrarju, jiġifieri li ma huwiex l-awtur ta’ att leżiv li jista’ joħloq dannu li minnu jirriżulta dritt għall-kumpens. F’dan ir-rigward, il-Gvern Ġermaniż osserva ġustament, minkejja li jiena ma naqbilx mal-konklużjoni li huwa jasal għaliha minn din il-konstatazzjoni, li f’azzjoni għal konstatazzjoni negattiva, hemm inverżjoni fir-rwoli normalment magħrufin f’materja ta’ delitti, billi min jagħmel it-talba huwa hawnhekk id-debitur potenzjali ta’ kreditu bbażat fuq att delittwali filwaqt li l-konvenut huwa l-vittma possibbli ta’ dan l-att.
47. Għalhekk, it-talba għal konstatazzjoni negattiva ma hijiex intiża biex tistabbilixxi u tpoġġi r-responsabbiltà fuq il-konvenut, bħal fil-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq, anzi għall-kuntrarju hija intiża biex teskludi r-responsabbiltà ta’ min jagħmel it-talba. Talba bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma hijiex preċiżament azzjoni dwar ir-responsabbiltà delittwali, billi din ma tikkonstatax l-eżistenza ta’ ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni li kien sar minn min għamel it-talba fit-territorju Ġermaniż, iżda għandha l-għan, dijametrikament oppost, li dawn jiġu eżonerati filwaqt li jiġi kkonstatat li l-aġir tagħhom huwa konformi ma’ dan id-dritt. B’mod iktar speċifiku, Folien Fischer u Fofitec ma jikkontestawx l-eżistenza ta’ atti li jistgħu jikkostitwixxu fatt li jiġġenera danni possibbli, iżda jsostnu li huma ma jistgħux jinsabu responsabbli peress li l-atti msemmija ma humiex illegali.
48. Mill-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Bier, imsejħa “Mines de potasse d’Alsace”(23), il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat l-Artikoli 5(3) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell b’mod li tipprovdi għażla għal min jagħmel it-talba li tippermettilu jagħżel bejn il-post fejn seħħ l-avveniment kawżali u l-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu (24). Minkejja li l-Qorti tal-Ġustizzja ma tgħidx hekk espressament, jidhirli li l-għażla bejn żewġ fora kompetenti li b’hekk ġiet permessa lil min jagħmel it-talba għal azzjoni f’materja delittwali, għandha l-għan li tiffavorixxi lill-vittma allegata, li bħala prinċipju tokkupa din il-pożizzjoni proċedurali(25). Ma hemm xejn fil-ġurisprudenza li jindika li l-istess benefiċċju għandu jingħata lill-awtur ta’ att ta’ dannu possibbli.
49. Is-sentenza Henkel, iċċitata iktar ’il fuq, dwar il-Konvenzjoni ta’ Brussell, kif ukoll il-kliem tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, ċertament jippermettu l-inklużjoni fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni tal-kunsiderazzjoni ta’ dannu li għadu ma ġarax iżda li huwa potenzjali minħabba l-fatt dannuż identifikat. Id-dannu li jirriżulta minn delitt jista’ ċertament ikun biss fil-futur, iżda għandu jkollu konsistenza reali, u mhux astratta, għaliex inkella l-bażi speċjali ta’ ġurisdizzjoni fuq materja delittwali tista’ tinħoloq b’mod diskrezzjonali. Għalhekk huwa veru li azzjoni għar-responsabbiltà delittwali tista’ tkun ibbażata fuq riskju meta l-kawża ta’ danni eventwali teżisti u hija identifikabbli iżda d-danni jkunu għadhom ma humiex attwali. Madankollu, l-azzjoni għal konstatazzjoni negattiva tippresupponi, min-naħa tagħha, li anki r-riskju tad-dannu li jiġri attwalment huwa eskluż, u b’hekk il-fattur ta’ konnessjoni effettivament jiġi eliminat u, għaldaqstant, anki l-bażi speċifika ta’ ġurisdizzjoni marbuta magħha, kif hemm maħsub fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001.
50. L-azzjoni negattiva hija intiża għall-ksib ta’ konstatazzjoni, fid-dritt privat, li fil-fehma tiegħi timplika neċessarjament li ma jeżistix il-fattur ta’ konnessjoni, fid-dritt proċedurali internazzjonali. Huwa ċertament possibbli li wieħed jimmaġina sitwazzjoni fejn min jagħmel it-talba jammetti li l-konvenut sofra dannu iżda jitlob konstatazzjoni negattiva fis-sens li ma jkunx responsabbli għal dak id-dannu, għar-raġuni pereżempju li l-att imwettaq ma huwiex illegali jew ma hemmx rabta kawżali bejn l-att inkwistjoni u d-dannu allegat (26). Madankollu, anki f’dan il-każ, l-applikazzjoni tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 għal din l-azzjoni għal konstatazzjoni negattiva ma jidhirlix li hija kompatibbli mal-ġurisprudenza msemmija fis-sentenza Tacconi, iċċitata iktar ’il fuq, għaliex f’dan il-każ, it-talba ma hijiex intiża biex “tistabbilixxi r-responsabbiltà tal-konvenut” u għalhekk ma tirrigwardax fil-fehma tiegħi lil din id-dispożizzjoni speċjali, iżda lir-regola ta’ ġurisdizzjoni ġenerali marbuta mad-domiċilju tal-konvenut.
51. F’din il-kawża, il-qorti tar-rinviju tfakkar li l-effett tar-rifjut ta’ Fofitec li tagħti liċenzji jinħoloq fit-territorju tar-Repubblika Federali tal-Ġermanja, Stat Membru fejn id-dritt tiegħu japplika, skont il-Bundesgerichtshof, bis-saħħa tar-regoli ta’ kunflitt tal-liġijiet rilevanti. Madankollu, fis-sentenza Marinari (27), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-Konvenzjoni ta’ Brussell ma kinitx intiża biex torbot ir-regoli ta’ ġurisdizzjoni territorjali li hija tiddefinixxi mad-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar il-kundizzjonijiet ta’ responsabbiltà ċivili mhux kuntrattwali. Inżid ngħid, f’dan ir-rigward, li l-Artikolu 6(3) tar-Regolament (KE) Nru 864/2007 (28), jawtorizza lil min jagħmel it-talba għal kumpens li jagħżel fost il-liġijiet applikabbli għal obbligazzjoni mhux kuntrattwali li tirriżulta minn att li jirrestrinġi l-kompetizzjoni li taffettwa s-swieq ta’ diversi Stati Membri.
52. Fir-rigward tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni ta’ Brussell, u għalhekk anki fir-rigward tar-regola ta’ ġurisdizzjoni simili tar-Regolament Nru 44/2001, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li azzjoni mhux kuntrattwali ma tidħolx fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni billi ma hijiex intiża għall-kumpens ta’ dannu fis-sens tagħha, minkejja li din l-azzjoni tibbaża fuq aġir allegatament leżiv (29).
53. Għaldaqstant, interpretazzjoni litterali tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 ma tippermettix li tiġi sostnuta l-idea li din id-dispożizzjoni hija applikabbli għall-azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva.
– Fuq l-interpretazzjoni teleoloġika tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001
54. Ir-Regolament Nru 44/2001 għandu partikolarment l-għan li jsaħħaħ il-protezzjoni ġuridika tal-persuni stabbiliti fl-Unjoni, billi fl-istess ħin jippermetti lir-rikorrent jidentifika faċilment il-qorti li jista’ jipproċedi quddiemha u lill-konvenut normalment attent li jipprevedi b’mod raġonevoli l-qorti li jista’ jitfittex quddiemha (30).
55. F’dan ir-rigward, mill-premessa 11 tar-Regolament Nru 44/2001 jirriżulta li, fl-interess tal-prevedibbiltà, u għalhekk taċ-ċertezza legali, għandha dejjem tingħata preferenza lill-bażi ġenerali tal-ġurisdizzjoni skont id-domiċilju tal-konvenut, ħlief f’xi sitwazzjonijiet iddefiniti tajjeb ħafna fejn is-suġġett tal-litigazzjoni jew tal-awtonomija tal-volontà tal-partijiet jiġġustifikaw fattur ta’ konnessjoni differenti.
56. L-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 huwa regola ta’ ġurisdizzjoni ta’ deroga meta mqabbel mar-regola ta’ ġurisdizzjoni ġenerali stabbilita fl-Artikolu 2(1) li għandu l-għan li jipproteġi lill-konvenut f’kawża ppreżentata mir-rikorrent(31). Għaldaqstant, l-interpretazzjoni tiegħu għandha tkun stretta u saħansitra restrittiva (32).
57. L-għan tar-regola ta’ ġurisdizzjoni speċjali msemmija fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 huwa li tiġi kkunsidrata “l-eżistenza ta’ rabta partikolarment stretta bejn l-ilment u l-qorti li tista’ tintalab tittrattah, għall-organizzazzjoni xierqa tal-proċeduri” (33). Din id-dispożizzjoni toffri għażla lil min jagħmel it-talba li, eċċezzjonalment, tippermettilu jadixxi qorti li tinsab fi Stat differenti minn dak fejn il-konvenut ikun iddomiċiljat, minħabba r-rabta mal-post partikolari ta’ din il-qorti man-natura tal-kwistjoni. Għalhekk biex tkun tista’ ssir deroga mill-forum tad-domiċilju tal-konvenut, huwa essenzjali li jiġi vverifikat li jeżisti, fir-rigward tal-partikolaritajiet tal-kwistjoni kkonċernata, fattur ta’ prossimità (34) li hawnhekk jeħtieġ b’mod iktar qawwi għaliex rabta “partikolarment stretta” għandha tgħaqqad il-kwistjoni mal-qorti li tiġi adita, li hija dik (35) tal-“post fejn l-effett tal-ħsara jkun twettaq jew jista’ jitwettaq” fis-sens tad-dispożizzjoni inkwistjoni.
58. Fil-kuntest ta’ azzjoni għal konstatazzjoni negattiva, ma tistax tiġi identifikata prossimità ikbar mingħajr riskju ta’ ekwivoku. Għalhekk, fil-kawża prinċipali, il-ġurisdizzjoni internazzjonali tal-qorti Ġermaniża adita kellha tkun ibbażata fuq l-effett antikompetittiv fis-suq Ġermaniż tal-omissjonijiet jew atti mwettqin minn żewġ kumpanniji stabbiliti fl-Isvizzera, għad-detriment ta’ kumpannija Taljana, Ritrama SpA, li tiċħad li eżerċitat attivitajiet fil-Ġermanja iżda li mingħajr ebda dubju għamlet operazzjonijiet ta’ produzzjoni u ta’ kummerċjalizzazzjoni fi Stati Membri oħrajn tal-Unjoni. Fil-fatt, f’materja ta’ kompetizzjoni, jeżistu fatturi differenti li jistgħu jagħtu lok għal dispersjoni tar-raġunijiet ta’ ġurisdizzjoni marbuta ma’ atti illegali u l-effetti tagħhom.
59. Fil-fehma tiegħi, l-għan tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 ma jagħmilhiex possibbli li jiġu inklużi fil-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu kwistjonijiet li jirrigwardaw l-ineżistenza ta’ delitt. L-istess konklużjoni tirriżulta fir-rigward tas-sinjifikat ġenerali li dan it-test huwa miktub bih.
– Fuq l-interpretazzjoni sistemika tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001
60. Huwa veru li fis-sentenza Tatry, iċċitata iktar ’il fuq, li ngħatat fil-kuntest tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 21 tal-Konvenzjoni ta’ Brussell (36), dwar il-litis pendentia, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li kienet teżisti, f’materja ta’ trasport marittimu b’polza, ekwivalenza ta’ kawża u oġġett bejn, minn naħa, talba għal kumpens għal dannu u, min-naħa l-oħra, talba bil-kontra sabiex jiġi deċiż li ma kienx hemm dannu (37). Il-qorti tar-rinviju kif ukoll il-partijiet li ppreżentaw osservazzjonijiet, bl-eċċezzjoni ta’ Ritrama SpA, jikkunsidraw li din il-ġurisprudenza għandha tiġi trasposta għall-interpretazzjoni tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 u għandha twassal sabiex il-bażi ta’ ġurisdizzjoni stabbilita minn dak l-artikolu tkun tapplika wkoll fir-rigward ta’ azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva (38).
61. Qabel kollox, il-ġurisprudenza li toħroġ mis-sentenza Tatry, iċċitata iktar ’il fuq, ma jidhirlix li tikkostitwixxi ostakolu serju għall-interpretazzjoni restrittiva tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 li qed nirrakkomanda. Nammetti li f’materja delittwali, l-azzjoni għal konstatazzjoni negattiva jista’ jkollha l-istess għan bħal azzjoni pożittiva li hija l-kontroparti tagħha, billi waħda hija intiża għal dikjarazzjoni ġudizzjarja li awtur potenzjali ma jwettaqx fatt dannuż filwaqt li l-oħra hija intiża sabiex tistabbilixxi l-kuntrarju.
62. Madankollu, għalkemm il-kunċett tas-suġġett tal-kawża jippermetti li tiġi ddefinita l-portata tal-kwistjoni ppreżentata quddiem qorti sabiex tiġi stabbilita l-litis pendentia u r-res judicata li jirriżultaw minn sitwazzjoni bħal din, skont dik is-sentenza, minn dan ma jirriżultax li dak il-kunċett jagħmilha possibbli sabiex jiġi ddeterminat jekk azzjoni partikolari għandhiex jew le fattur meħtieġ ta’ konnessjoni skont l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001.
63. Fil-fatt, fis-sentenza Tatry, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet biss dwar dispożizzjonijiet fuq il-litis pendentia, li bħala tali ma jistabbilixxux bażijiet ta’ ġurisdizzjoni iżda jiddefinixxu biss liema waħda mill-qrati aditi fl-istess ħin għandha tiddeċiedi l-ewwel f’dan ir-rigward. Għalhekk, il-problema hija ferm differenti minn dik sottomessa lill-Qorti tal-Ġustizzja f’din il-kawża.
64. Barra minn hekk, jidhirli li t-teknika ta’ abbozzar użata fl-Artikolu 5 tar-Regolament Nru 44/2001 twassal biex il-ġurisdizzjoni tiġi bbażata mhux fuq is-suġġett tal-kwistjoni, iżda fuq il-fattur ta’ konnessjoni previst għal kull bażi ta’ ġurisdizzjoni speċjali, li huma żewġ elementi differenti, kif turi analiżi komparattiva tar-regoli ta’ ġurisdizzjoni li jidhru f’dan l-artikolu. Għalhekk, pereżempju, “f’materja kuntrattwali”, il-fattur ta’ konnessjoni huwa dak tal-“post tat-twettieq ta’ l-obbligi f’dak il-każ” [Artikolu 5(1) tar-Regolament Nru 44/2001] jew ukoll “f’materji li għandhom x’jaqsmu ma’ manteniment”, dan il-fattur huwa l-“post fejn il-kreditur tal-manteniment ikollu d-domiċilju jew ir-residenza abitwali tiegħu” [Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 44/2001].
65. Il-partijiet intervenjenti, li jargumentaw li l-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 jinkludi l-azzjonijiet biex jiġi kkonstatat nuqqas ta’ responsabbiltà delittwali, isostnu li fil-qafas ta’ bażijiet ta’ ġurisdizzjoni oħrajn stabbiliti fl-Artikolu 5 ta’ dan ir-regolament, l-istess regola tiġi applikata kemm għal azzjoni għal konstatazzjoni negattiva kif ukoll għal azzjoni pożittiva.
66. Madankollu, nikkunsidra li fil-każijiet li ma humiex dawk maħsuba fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001, in-natura pożittiva jew negattiva ta’ azzjoni legali ma taffettwax il-fattur ta’ konnessjoni previst fid-dispożizzjonijiet tal-imsemmi Artikolu 5. Għall-kuntrarju, f’materja delittwali, in-natura tal-azzjoni hija essenzjali għad-determinazzjoni tal-ġurisdizzjoni, għaliex dak li jagħmel id-differenza hija l-eżistenza jew le tal-fatt dannuż li huwa element determinanti għall-fattur ta’ konnessjoni.
– Fuq il-konsegwenzi prattiċi ta’ interpetazzjoni estensiva tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001
67. Il-Gvern Franċiż jagħmel proposta speċifika fejn isostni li l-awtorità tar-res judicata tad-deċiżjoni mogħtija fuq il-bażi ta’ azzjoni għal dikjarazzjoni negattiva bħal fil-kawża prinċipali għandha tkun limitata għat-territorju tal-Istat Membru fejn il-qorti kompetenti għandha s-sede tagħha, peress li azzjonijiet ta’ dak it-tip ma humiex ammissibbli bħala tali fid-dritt Franċiż fuq ir-responsabbiltà mhux kuntrattwali.
68. Jiena tal-fehma li jkun kontra s-sistema stabbilita fir-Regolament Nru 44/2001 li l-ewwel tiġi ammessa bażi ta’ ġurisdizzjoni bħal dik imsemmija fit-talba għal deċiżjoni preliminari biex imbagħad wara jiġi kkunsidrat, li billi l-konsegwenzi legali jew prattiċi ta’ din l-ammissjoni jkunu inaċċettabbli, l-effett tad-deċiżjoni li tista’ tagħti l-qorti kkonċernata jiġi ristrett għat-territorju tal-Istat Membu fejn tinsab il-qorti kkonċernata.
69. Id-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 44/2001 għandhom ikunu jistgħu jipproduċu l-effetti tagħhom fost l-Istati Membri kollha, mingħajr limitazzjoni għat-territorju ta’ Stat Membru wieħed jew l-ieħor, kif jissuġġerixxi l-Gvern Franċiż, għaliex fin-nuqqas ta’ hekk dan ir-regolament jitlef l-effettività tiegħu (39). L-għan u l-interess stess tar-Regolament Nru 44/2001 huma li jiġu stabbiliti r-regoli ta’ ġurisdizzjoni li jgħoddu għall-qrati tal-Istati Membri kollha f’daqqa u sabiex iwasslu li tingħata għall-istess kwistjoni deċiżjoni waħda li jkollha portata internazzjonali (40).
70. Nammetti li l-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat li parti tista’ “timmina” jew tagħmel “short circuit” tal-azzjoni tal-parti l-oħra meta tibbenefika minn eċċezzjoni ta’ litis pendentia b’applikazzjoni estensiva tal-Artikolu 21 tal-Konvenzjoni ta’ Brussell (41). Madankollu, il-fatt li tiġi aċċettata azzjoni għal konstatazzjoni negattiva f’materja delittwali li tistrieħ fuq il-bażi ta’ ġurisdizzjoni speċjali stabbilita fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 ikun, fil-fehma tiegħi, jista’ jiggrava r-riskji ta’ azzjonijiet ta’ imminar billi l-awturi ta’ fatti dannużi potenzjali jingħataw l-għażla li jaġixxu f’qorti li ma tkunx dik tad-domiċilju tal-konvenut (42).
71. Għandha tiġi evitata interpretazzjoni tal-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 li hija sodisfaċenti fuq il-livell teoretiku iżda li toħloq problemi prattiċi.
72. Konsegwentement, jiena tal-fehma li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tagħżel tifsira stretta tal-kamp ta’ applikazzjoni tar-regola ta’ ġurisdizzjoni speċjali stabbilita fl-Artikolu 5(3) tar-Regolament Nru 44/2001 għal dak li jirrigwarda l-applikabbiltà eventwali tiegħu għal azzjonijiet għal konstatazzjoni negattiva f’materja mhux kuntrattwali u tagħti preferenza lir-regola tal-ġurisdizzjoni ġenerali marbuta mad-domiċilju tal-konvenut.
V – Konklużjoni
73. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domanda preliminari mressqa mill-Bundesgerichtshof kif ġej:
“L-Artikolu 5(3) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 44/2001, tat-22 ta’ Diċembru 2000, dwar ġurisdizzjoni u rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ sentenzi f’materji ċivili u kummerċjali, għandu jiġi interpretat fis-sens li l-ġurisdizzjoni fl-oqsma marbuta mad-delitti ma tapplikax fir-rigward ta’ talba għal konstatazzjoni negattiva fejn l-awtur potenzjali ta’ fatt dannuż isostni li l-vittma potenzjali fiċ-ċirkustanzi partikolari ma tikseb l-ebda dritt fil-qasam delittwali”.