WYROK SĄDU (piąta izba w składzie powiększonym)

z dnia 11 października 2023 r.(*)

Służba publiczna – Personel EBI – Wynagrodzenie – Dodatek na dziecko pozostające na utrzymaniu – Dodatki edukacyjne – Zwrot nienależnych kwot – Brak właściwości organu wydającego akt – Naruszenie terminu przedawnienia

W sprawie T‑529/22,

QT, którą reprezentowała L. Levi, adwokat,

strona skarżąca,

przeciwko

Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu (EBI), który reprezentowali G. Faedo oraz J. Pawlowicz, w charakterze pełnomocników, których wspierali A. Glavasevic oraz V. Wellens, adwokaci,

strona pozwana,

SĄD (piąta izba w składzie powiększonym),

w składzie: J. Svenningsen, prezes, C. Mac Eochaidh, J. Laitenberger, J. Martín y Pérez de Nanclares (sprawozdawca) i M. Stancu, sędziowie,

sekretarz: H. Eriksson, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 20 czerwca 2023 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        W skardze wniesionej na podstawie art. 270 TFUE i art. 50a statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skarżąca, QT, wnosi, po pierwsze, o stwierdzenie nieważności decyzji Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) z dnia 28 września 2021 r. w sprawie odzyskania kwoty 61 186,61 EUR, która została nienależnie przelana z tytułu dodatków edukacyjnych, dodatków na dziecko na utrzymaniu i powiązanych z nimi świadczeń w okresie od lipca 2014 r. do czerwca 2017 r. (zwanej dalej „decyzją w sprawie odzyskania”), jak również decyzji EBI z dnia 20 maja 2022 r. oddalającej złożone przez skarżącą odwołanie w trybie administracyjnym (zwanej dalej „decyzją oddalającą odwołanie w trybie administracyjnym”), oraz, po drugie, naprawienia szkody, jaką w swojej ocenie poniosła w wyniku tych decyzji.

 Okoliczności powstania sporu

2        Skarżąca jest pracownikiem EBI od dnia 16 marca 2006 r. Od lipca 2014 r. do czerwca 2017 r. włącznie pobierała ona na swojego syna między innymi dodatki na dziecko pozostające na utrzymaniu oraz dodatki edukacyjne (zwane dalej „spornymi świadczeniami”) z tytułu szkolenia w zakresie nurkowania na wstrzymanym oddechu (freedivingu), w którym brał on udział w tym okresie w Apnea Academy West Europe w Adeje (Hiszpania).

3        W następstwie otrzymania przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) informacji od pracownika EBI w sprawie potencjalnych nieprawidłowości w przyznawaniu dodatków edukacyjnych i praw pochodnych w EBI OLAF wszczął w listopadzie 2017 r. dochodzenie obejmujące 70 pracowników EBI, w tym skarżącą.

4        W dniu 16 kwietnia 2018 r. OLAF poinformował skarżącą o wszczęciu dochodzenia w jej sprawie.

5        W dniu 7 grudnia 2020 r. OLAF przedstawił EBI raport końcowy, sporządzony dnia 4 grudnia 2020 r., w którym zalecał EBI wszczęcie: po pierwsze, postępowania dyscyplinarnego wobec skarżącej oraz, po drugie, procedury odzyskania spornych świadczeń, jak również powiązanych z nimi korzyści za okres od lipca 2014 r. do czerwca 2017 r.

6        Skarżąca została powiadomiona o doręczeniu EBI raportu OLAF‑u, zamykającego dochodzenie, i o zaleceniach OLAF‑u listem z dnia 29 stycznia 2021 r., informującym ją również, że wszczęcie obu postępowań zostanie przeprowadzone odrębnie przez EBI.

7        W e-mailu z dnia 21 czerwca 2021 r. EBI szczegółowo objaśnił poszczególne kwoty składające się na łączną kwotę 61 186,61 EUR, którą zamierzał odzyskać, i wezwał skarżącą do przedstawienia swoich uwag, co ta uczyniła w dniu 17 sierpnia 2021 r.

8        W dniu 28 czerwca 2021 r. EBI doręczył skarżącej raport końcowy OLAF‑u i wezwał ją na przesłuchanie poprzedzające postępowanie dyscyplinarne.

9        W e-mailu z dnia 28 września 2021 r. EBI wydał decyzję w sprawie odzyskania poprzez plan spłaty, zgodnie z którym z miesięcznego wynagrodzenia skarżącej od września 2021 r. do grudnia 2030 r. będzie potrącana kwota 565,79 EUR.

10      W dniu 20 maja 2022 r. EBI wydał decyzję oddalającą odwołanie w trybie administracyjnym złożone przez skarżącą w dniu 29 listopada 2021 r.

 Żądania stron

11      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie odzyskania i decyzji oddalającej odwołanie w trybie administracyjnym (zwanych dalej łącznie „zaskarżonymi decyzjami”);

–        nakazanie EBI zwrotu odzyskanych kwot, powiększonych o odsetki za zwłokę odpowiadające stopie procentowej Europejskiego Banku Centralnego (EBC) powiększonej o dwa punkty;

–        obciążenie EBI kosztami postępowania.

12      EBI wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącej całością kosztów postępowania.

 Co do prawa

 W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności

13      Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że żądania stwierdzenia nieważności formalnie skierowane przeciwko decyzji oddalającej wniosek poprzedzający wniesienie skargi kwestionujący akt niekorzystny skutkują skierowaniem do Sądu tego aktu, jeżeli jako takie są one pozbawione niezależnej treści (zob. podobnie wyrok z dnia 7 września 2022 r., KL/EBI, T‑651/20, niepublikowany, EU:T:2022:512, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

14      Jednakże wyraźna decyzja oddalająca wniosek poprzedzający wniesienie skargi może, ze względu na swoją treść, nie stanowić decyzji potwierdzającej podważany akt. Jest tak w przypadku decyzji oddalającej wniosek poprzedzający wniesienie skargi, w której ponownie zbadano sytuację zainteresowanego w świetle nowych okoliczności prawnych lub faktycznych, lub decyzji, która zmienia albo uzupełnia decyzję wydaną pierwotnie. W tych wypadkach oddalenie wniosku poprzedzającego wniesienie skargi stanowi akt podlegający kontroli sądu, który bierze go pod uwagę w ocenie zgodności z prawem zaskarżonego aktu, a nawet uznaje za akt niekorzystny zastępujący akt zaskarżony (zob. podobnie wyrok z dnia 24 kwietnia 2017 r., HF/Parlament, T‑584/16, EU:T:2017:282, pkt 71 i przytoczone tam orzecznictwo).

15      W niniejszym przypadku skarżąca twierdzi, że jej żądania skierowane przeciwko decyzji oddalającej odwołanie w trybie administracyjnym są dopuszczalne, ponieważ został jej przekazany nowy dokument, a mianowicie nota do akt z dnia 26 kwietnia 2022 r., załączona do wspomnianej decyzji, w odpowiedzi na zarzut dotyczący braku właściwości organu wydającego decyzję w sprawie odzyskania.

16      Mimo że decyzja oddalająca odwołanie w trybie administracyjnym nie zmienia rozstrzygnięcia decyzji w sprawie odzyskania w zakresie kwoty i zasad jej odzyskania, nie jest ona całkowicie pozbawiona niezależnej treści. Oprócz bowiem utrzymania w mocy decyzji w sprawie odzyskania decyzja oddalająca odwołanie w trybie administracyjnym zawiera – w odpowiedzi na to odwołanie – dodatkowe uzasadnienie, zawierające szczegółowe informacje oraz ustosunkowujące się do zarzutów przedstawionych przez skarżącą, w szczególności do zarzutu braku właściwości organu wydającego decyzję w sprawie odzyskania.

17      W tej sytuacji i biorąc pod uwagę fakt, że skarżąca nie wprowadza w swojej argumentacji rozróżnienia pomiędzy zaskarżanymi decyzjami, należy rozpatrywać je łącznie (zob. podobnie postanowienie z dnia 18 września 2018 r., Dreute/Parlament, T‑732/17, niepublikowane, EU:T:2018:582, pkt 42).

 Co do istoty

 W przedmiocie pierwszego żądania skarżącej

18      W uzasadnieniu żądania stwierdzenia nieważności skarżąca podnosi cztery zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy braku właściwości organu wydającego decyzję w sprawie odzyskania, drugi – naruszenia pięcioletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 16.3 przepisów administracyjnych mających zastosowanie do personelu EBI (zwanych dalej „przepisami administracyjnymi”), trzeci – naruszenia tego samego przepisu w zakresie wymaganych warunków odzyskania, a czwarty – naruszenia art. 2.2.3 i 2.2.4 przepisów administracyjnych, jak również oczywistego błędu w ocenie.

–       W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego braku właściwości organu wydającego decyzję w sprawie odzyskania

19      Zarzut pierwszy składa się zasadniczo z dwóch części: pierwszej, dotyczącej braku prawidłowej subdelegacji uprawnień na kierowniczkę wydziału ds. uprawnień indywidualnych i płatności (zwaną dalej „kierowniczką wydziału”) w zakresie wydania decyzji w sprawie odzyskania, oraz drugiej, dotyczącej braku kontrasygnaty pod wspomnianą decyzją.

20      Po pierwsze, EBI utrzymuje, że decyzja w sprawie odzyskania została wydana przez kierowniczkę wydziału na podstawie subdelegacji uprawnień potwierdzonej a posteriori w nocie do akt z dnia 26 kwietnia 2022 r. Po drugie, EBI twierdzi, że e-mail zawierający tę decyzję został wysłany poza zakresem subdelegacji określonym w przepisach EBI, które nie odnoszą się do decyzji o odzyskaniu środków wydanych w wyniku dochodzeń przeprowadzonych przez OLAF.

21      Na wstępie należy stwierdzić, że strony zgadzają się co do tego, iż organem właściwym do wydawania decyzji w sprawie odzyskania nienależnie wypłaconych kwot jest w EBI co do zasady dyrektor generalny ds. personelu. Bezsporne jest również, że organem, który wydał sporną decyzję w sprawie odzyskania, nie była dyrektor generalna ds. personelu, lecz kierowniczka wydziału. Natomiast zdaniem EBI uprawnienie do wydania tej decyzji zostało prawidłowo subdelegowane przez dyrektor generalną na kierowniczkę wydziału.

22      W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem delegacji uprawnień nie można domniemywać oraz że nawet uprawniony do delegowania swoich uprawnień organ delegujący musi wydać wyraźną decyzję o ich przekazaniu, a delegacja może dotyczyć wyłącznie ściśle określonych uprawnień wykonawczych (zob. podobnie wyroki: z dnia 13 czerwca 1958 r., Meroni/Wysoka Władza, 9/56, EU:C:1958:7, s. 42–44, 46, 47; z dnia 26 maja 2005 r., Tralli/EBC, C‑301/02 P, EU:C:2005:306, pkt 43).

23      W niniejszym przypadku EBI uściślił na rozprawie, że subdelegacja uprawnień, na podstawie której kierowniczka wydziału wydała decyzję w sprawie odzyskania, była subdelegacją niepisaną. Subdelegacja ta wynikała jednak z pisma dyrektor generalnej ds. personelu do skarżącej z dnia 29 stycznia 2021 r., informującego skarżącą o zamiarze przystąpienia do odzyskania nienależnych kwot, jak również o zgodzie dyrektor generalnej, co zostało wyraźnie wspomniane w decyzji w sprawie odzyskania.

24      Tymczasem należy stwierdzić, że dokumenty zawarte w aktach sprawy nie przemawiają za istnieniem takiej subdelegacji.

25      Treść pisma dyrektor generalnej ds. personelu z dnia 29 stycznia 2021 r. nie wskazuje bowiem na to, aby podjęła ona decyzję o subdelegacji faktycznego wykonania procedury odzyskania spornych świadczeń na podlegające jej jednostki, do których należy wydział ds. uprawnień indywidualnych i płatności. Pismo to informuje jedynie skarżącą o zaleceniach wydanych przez OLAF w następstwie przeprowadzonego dochodzenia jej dotyczącego, o zamiarze przyjęcia tych zaleceń przez EBI w najkrótszym możliwym terminie oraz o zamiarze odrębnego wdrożenia tych zaleceń.

26      Ponadto wzmianki w decyzji w sprawie odzyskania o tym, że dyrektor generalna ds. personelu z tą decyzją się zgadza, nie można uważać za równoważną z wydaną przez dyrektor generalną wyraźną decyzją, w rozumieniu przytoczonego powyżej w pkt 22 orzecznictwa, o przekazaniu kierowniczce wydziału uprawnień do wykonania procedury odzyskania zaleconej przez OLAF. Ponadto wspomniana dyrektor generalna nie figuruje pośród adresatów kopii e-maila, w drodze którego wydano decyzję w sprawie odzyskania.

27      Jeśli chodzi o notę do akt z dnia 26 kwietnia 2022 r., w której dyrektor generalna ds. personelu potwierdziła subdelegowanie na kierowniczkę wydziału uprawnienia do wydania decyzji w sprawie odzyskania, EBI sam przyznał – zarówno w swoich pismach, jak i podczas rozprawy, że subdelegacja ta nie mogła stanowić prawidłowej subdelegacji uprawnień, jako że została ona udzielona dopiero po wydaniu wyżej wspomnianej decyzji.

28      W związku z tym w zakresie, w jakim subdelegacja uprawnień nie została wykazana, należy stwierdzić, że decyzja w sprawie odzyskania została wydana przez organ niewłaściwy.

29      W drugiej kolejności z orzecznictwa wynika, że stwierdzenie nieważności decyzji wydanej przez organ niewłaściwy z uwagi na naruszenie przepisów o podziale kompetencji, które są mu przyznane, może nastąpić jedynie wtedy, gdy naruszenie tych przepisów prowadzi do naruszenia jednej z gwarancji przyznanych urzędnikom w regulaminie pracowniczym urzędników Unii Europejskiej lub zasad dobrej administracji w zarządzaniu personelem (wyroki: z dnia 30 maja 1973 r., Drescig/Komisja, 49/72, EU:C:1973:58, pkt 13; z dnia 7 lutego 2007 r., Caló/Komisja, T‑118/04 i T‑134/04, EU:T:2007:37, pkt 68; z dnia 17 listopada 2017 r., Teeäär/EBC, T‑555/16, niepublikowany, EU:T:2017:817, pkt 52).

30      Należy jednak także przypomnieć, że zasady dobrej administracji w zarządzaniu personelem wymagają między innymi, aby podział kompetencji w instytucjach został jasno określony i opublikowany. Taki sam obowiązek spoczywa na organach EBI, których sytuacja niczym nie różni się pod względem stosunków z własnymi pracownikami od sytuacji organów kierowniczych innych jednostek organizacyjnych i instytucji Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 17 listopada 2017 r., Teeäär/EBC, T‑555/16, niepublikowany, EU:T:2017:817, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

31      Tymczasem, jak wynika z pkt 22–28 powyżej, podnoszona kompetencja organu, który wydał decyzję w sprawie odzyskania, nie została jasno określona ani też opublikowana.

32      Wynika z tego, że decyzja w sprawie odzyskania jest wadliwa ze względu na brak kompetencji do jej wydania, co narusza zasady dobrej administracji w zarządzaniu personelem, i z tego powodu należy stwierdzić jej nieważność w całości. W związku z tym decyzja oddalająca odwołanie w trybie administracyjnym złożone przez skarżącą również została wydana z naruszeniem prawa, ponieważ przyjęto w niej, że kierowniczka wydziału miała kompetencję do wydania decyzji w sprawie odzyskania.

33      W związku z powyższym należy uwzględnić część pierwszą zarzutu pierwszego bez konieczności analizowania części drugiej, dotyczącej kontrasygnaty.

34      Sąd uważa jednak za stosowne, celem zagwarantowania prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości, zbadać również zarzut drugi.

–       W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia pięcioletniego terminu przedawnienia

35      Skarżąca podnosi zasadniczo, że w chwili przystąpienia do odzyskania spornych świadczeń, które były jej wypłacane od lipca 2014 r. do czerwca 2017 r., EBI naruszył pięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 16.3 przepisów administracyjnych. Zgodnie bowiem z wyżej wspomnianym pięcioletnim terminem przedawnienia odzyskanie świadczeń nie mogło dotyczyć kwot wypłaconych przed dniem 28 września 2016 r., czyli okresem pięciu lat przed wydaniem decyzji w sprawie odzyskania.

36      EBI twierdzi natomiast, że wszczęcie dochodzenia przez OLAF siłą rzeczy spowodowało przerwanie biegu terminu przedawnienia dla odzyskania spornych świadczeń – od dnia, w którym skarżąca została poinformowana o wszczęciu dochodzenia w swojej sprawie, czyli od dnia 16 kwietnia 2018 r., aż do przedstawienia raportu końcowego OLAF‑u w dniu 4 grudnia 2020 r., który to raport doręczono skarżącej dnia 7 grudnia 2020 r.

37      Na wstępie należy przypomnieć, że w sposób analogiczny do postanowień art. 85 regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) art. 16.3 przepisów administracyjnych stanowi, co następuje:

„16.3      Odzyskanie nienależnie wypłaconych kwot

Kwoty wypłacone bez podstawy prawnej członkowi personelu lub jego następcom prawnym na mocy niniejszych [przepisów administracyjnych] podlegają odzyskaniu, jeśli osoba, która je otrzymała, była świadoma braku podstawy prawnej wypłaty lub jeżeli jej brak był na tyle oczywisty, że osoba ta musiała być go świadoma.

Odzyskiwanie może zostać rozłożone na kilka miesięcy. Miesięcznie nie może ono jednak przekraczać jednej piątej wynagrodzenia podstawowego członka personelu.

Odzyskiwanie powinno rozpocząć się w ciągu pięciu lat od dnia, w którym kwota została nienależnie wypłacona, chyba że [EBI] może wykazać, że osoba, która ją otrzymała, umyślnie wprowadziła w błąd administrację w celu uzyskania danej kwoty. W takim wypadku żądania zwrotu nie można unieważnić, nawet jeśli upłynął termin pięciu lat”.

38      W niniejszej sprawie należy, po pierwsze, uściślić, że EBI nie twierdzi, że niniejszy przypadek stanowi wyjątek od stosowania terminu przedawnienia przewidzianego w art. 16.3 ust. 3 zdanie drugie przepisów administracyjnych. Po drugie, EBI przypomina w swoich pismach, że kwestia wiedzy, czy skarżąca umyślnie wprowadziła go w błąd w celu uzyskania spornych świadczeń, powinna zostać rozstrzygnięta w ramach ewentualnego postępowania dyscyplinarnego, prowadzonego odrębnie od procedury odzyskiwania świadczeń. Podczas rozprawy EBI wskazał przed Sądem, że wszczął takie postępowanie, i w owym czasie było ono jeszcze w toku.

39      EBI uważa natomiast, że pięcioletni termin przedawnienia, który ma zastosowanie w niniejszej sprawie, został przerwany na czas trwania dochodzenia prowadzonego przez OLAF. Przerwanie takie można wywieść z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 z dnia 11 września 2013 r. dotyczącego dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie Rady (Euratom) nr 1074/1999 (Dz.U. 2013, L 248, s. 1), w szczególności z jego art. 5 ust. 3. EBI utrzymuje, że na mocy powyższego przepisu, dopóki OLAF prowadzi dochodzenie wewnętrzne, zainteresowane organy, urzędy lub agencje nie wszczynają równoległych dochodzeń dotyczących tych samych faktów. Ponadto EBI stwierdza, że OLAF nakazał mu formalnie, w e-mailu z dnia 14 czerwca 2018 r., powstrzymać się od prowadzenia równoległych dochodzeń, dopóki dochodzenie prowadzone przez OLAF nie zostanie zakończone. W związku z powyższym EBI utrzymuje, że był całkowicie niezdolny do działania, wobec czego termin przedawnienia nie mógł rozpocząć biegu w odniesieniu do niego.

40      EBI twierdzi również, że przerwanie biegu pięcioletniego terminu przedawnienia poprzez wszczęcie dochodzenia przez OLAF jest oczywiste w świetle zasady dobrej administracji i zasady lojalnej współpracy wypływających z art. 13 TUE. Zdaniem EBI przeciwne rozwiązanie oznaczałoby pozbawienie go jakiejkolwiek możliwości odzyskania nienależnie wypłaconych jego pracownikom kwot, za każdym razem gdy kwoty te stanowiłyby przedmiot długiego i skomplikowanego dochodzenia prowadzonego przez OLAF.

41      Wreszcie, EBI uważa, że zasada przerwania biegu pięcioletniego terminu przedawnienia w wypadku dochodzenia prowadzonego przez OLAF została dopuszczona w orzecznictwie na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylającego rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. 2018, L 193, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”). Zdaniem EBI nie ma zatem znaczenia, czy może on wskazać normę prawa pozytywnego przewidującą takie przerwanie.

42      W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem termin przedawnienia ma na celu zapewnienie pewności prawa i że ten podstawowy wymóg stoi na przeszkodzie sytuacji, w której administracja mogłaby opóźniać w nieskończoność wykonywanie przysługujących jej uprawnień (wyrok z dnia 9 czerwca 2021 r., DI/EBC, T‑514/19, EU:T:2021:332, pkt 58).

43      Tymczasem, aby termin przedawnienia mógł spełniać swoją funkcję polegającą na zapewnieniu pewności prawa, musi zostać ustalony z wyprzedzeniem, a ustalenie jego biegu i zasad stosowania należą do kompetencji prawodawcy Unii (wyrok z dnia 15 lipca 1970 r., ACF Chemiefarma/Komisja, 41/69, EU:C:1970:71, pkt 19, 20; zob. również wyrok z dnia 17 marca 2021 r., EJ/EBI, T‑585/19, niepublikowany, EU:T:2021:142, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo). Przedawnienie bowiem, zapobiegając możliwości wzruszania bez końca stanów utrwalonych wskutek upływu czasu, służy wzmocnieniu pewności prawa, lecz może też stanowić akceptację sytuacji, które przynajmniej pierwotnie były sprzeczne z prawem. Stopień, w jakim czyni się do niego odwołanie, stanowi zatem kompromis między wymogami pewności prawa a wymogami legalności, będący wypadkową kontekstu historycznego i społecznego przeważającego w danym czasie w społeczeństwie. Dlatego też jego określenie należy wyłącznie do prawodawcy, a gdy ten go wyznaczy, sąd nie może zastąpić go w danej sprawie innym terminem (zob. analogicznie wyrok z dnia 23 marca 2022 r., ON/Komisja, T‑730/20, niepublikowany, EU:T:2022:155, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

44      W niniejszej sprawie z jasnego brzmienia art. 16.3 przepisów administracyjnych wynika, że EBI powinien przystąpić do odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych jednemu ze swoich pracowników w terminie pięciu lat od ich wypłacenia, chyba że wykazałby zamiar danego pracownika wprowadzenia EBI w błąd w celu otrzymania tej wypłaty.

45      Natomiast art. 16.3 przepisów administracyjnych nie zawiera żadnego odniesienia dotyczącego przerwania lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia dla przystąpienia do odzyskania świadczeń w wypadku wszczęcia przez OLAF dochodzenia, leżącego u podstaw tej procedury odzyskania.

46      W związku z tym zasada pewności prawa sprzeciwia się temu, aby EBI mógł powoływać się na wszczęcie dochodzenia przez OLAF wobec jednego z pracowników EBI celem twierdzenia, że bieg terminu przedawnienia został przerwany lub zawieszony.

47      Jeżeli chodzi o art. 5 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2013, to stanowi on, że „dopóki [OLAF] prowadzi dochodzenie wewnętrzne, zainteresowane instytucje, organy, urzędy lub agencje nie wszczynają równoległych dochodzeń dotyczących tych samych faktów, chyba że wspólnie z [OLAF‑em] postanowiono inaczej”.

48      Tymczasem należy podkreślić, że wydania decyzji o odzyskaniu nienależnych kwot nie można utożsamiać z dochodzeniem.

49      Odnośnie do argumentu EBI dotyczącego zasad dobrej administracji i lojalnej współpracy, a w szczególności podnoszonego nakazu wydanego EBI przez OLAF w e-mailu z dnia 14 czerwca 2018 r., należy stwierdzić, że treść tego e-maila nie pozwala wnioskować, że OLAF wyraźnie zażądał od EBI, aby ten nie przystępował do odzyskiwania spornych świadczeń. Poza tym podczas rozprawy, w odpowiedzi na pytanie Sądu, EBI poinformował, że nie skonsultował się z OLAF‑em w tym względzie.

50      W tych okolicznościach nic nie stało na przeszkodzie, aby EBI przystąpił do odzyskiwania kwot, które w swojej ocenie wypłacił skarżącej nienależnie, przed zakończeniem dotyczącego jej dochodzenia prowadzonego przez OLAF.

51      Tym samym, przeciwnie do tego, co twierdzi EBI, brak przerywającego lub zawieszającego skutku dochodzeń prowadzonych przez OLAF w odniesieniu do terminu przedawnienia przewidzianego w art. 16.3 przepisów administracyjnych nie skutkuje pozbawieniem EBI możliwości odzyskania kwot nienależnie wypłaconych w wypadku długiego i skomplikowanego dochodzenia prowadzonego przez OLAF dotyczącego prawidłowości tych wypłat i nie narusza nakazu ochrony interesów finansowych Unii.

52      W każdym razie EBI powinien uchwalić normę przewidującą takie przerwanie lub zawieszenie w ramach swoich regulacji.

53      Z powyższych rozważań wynika, że nie można, pod rygorem naruszenia zasady pewności prawa, uwzględnić argumentu EBI, zgodnie z którym zasady lojalnej współpracy i dobrej administracji usprawiedliwiają przystąpienie przez EBI do odzyskania spornych świadczeń po upływie terminu pięciu lat, przewidzianego w art. 16.3 przepisów administracyjnych.

54      W związku z tym w dniu wydania decyzji w sprawie odzyskania EBI nie miał już co do zasady prawa do odzyskania kwot wypłaconych skarżącej, tytułem spornych świadczeń, do dnia 28 września 2016 r. Pozostałe argumenty podnoszone przez EBI nie są w stanie podważyć tego wniosku.

55      Należy bowiem oddalić argumentację EBI, zgodnie z którą skarżąca miała świadomość przed upływem pięcioletniego terminu przedawnienia, że administracja zakwestionowała jej prawo do otrzymywania spornych świadczeń, ponieważ art. 16.3 przepisów administracyjnych nie przewiduje przerwania lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia w takiej sytuacji. Ponadto ze wspomnianego przepisu wynika jednoznacznie, że początkiem biegu pięcioletniego terminu przedawnienia dla odzyskania nienależnych kwot jest ich wypłata, a nie dzień, w którym osoba, która je otrzymała, dowiedziała się o nieprawidłowym charakterze wypłaty.

56      To samo dotyczy dokonanej przez EBI analogii do przepisów rozporządzenia finansowego. W tym argumencie EBI odnosi się do wyroku z dnia 19 lipca 2016 r., HG/Komisja (F‑149/15, EU:F:2016:155), w którym – jego zdaniem – przyjęto zasadę przerwania biegu pięcioletniego terminu przedawnienia w wypadku dochodzenia prowadzonego przez OLAF, której Sąd nie zakwestionował bezpośrednio w wyroku z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja (T‑693/16 P RENV-RX, EU:T:2021:895). Tymczasem należy stwierdzić, że Sąd orzekł, iż termin przedawnienia przewidziany w art. 85 regulaminu pracowniczego nie miał zastosowania w sporze w powyższej sprawie. U podstaw tego sporu nie leżała bowiem wypłata nienależnych kwot danemu urzędnikowi, lecz szkoda materialna, jaką wyrządził administracji swoim zachowaniem. Poza tym ze wspomnianego wyroku jednoznacznie wynika, że w ocenie Sądu pięcioletni termin przedawnienia mający zastosowanie do wierzytelności Unii wobec osób trzecich na mocy rozporządzenia finansowego, który biegnie od momentu stwierdzenia istnienia takiej wierzytelności i ulega przerwaniu wskutek jakiegokolwiek działania zmierzającego do jej odzyskania, nie mógł mieć zastosowania – czy to poprzez bezpośrednie zastosowanie, czy nawet jako kryterium rozsądnego terminu. Wniosek ten wynika z faktu, że przedawnienie przewidziane w tych przepisach może dotyczyć tylko etapu po stwierdzeniu istnienia wierzytelności, a nie etapu wcześniejszego, takiego jak okres, w którym nastąpiły zdarzenia powodujące powstanie danej wierzytelności (zob. podobnie wyrok z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja, T‑693/16 P RENV-RX, EU:T:2021:895, pkt 129, 130).

57      W związku z tym należy stwierdzić, że zaskarżone decyzje zostały wydane z naruszeniem pięcioletniego terminu przedawnienia, przewidzianego w art. 16.3 przepisów administracyjnych, w odniesieniu do kwot wypłaconych skarżącej do dnia 28 września 2016 r.

58      Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut drugi należy uwzględnić. W konsekwencji należy stwierdzić nieważność zaskarżonych decyzji.

 W przedmiocie drugiego żądania skarżącej

59      W drugim żądaniu skarżąca wnosi o zwrot kwot odzyskanych od niej na mocy zaskarżonych decyzji, powiększonych o odsetki za zwłokę ustalone według stopy procentowej EBC powiększonej o dwa punkty. Podczas rozprawy skarżąca uściśliła, że jej żądanie zmierza do tego, aby Sąd skorzystał z nieograniczonego prawa orzekania, przyznanego mu w art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego.

60      EBI kwestionuje konieczność skorzystania przez Sąd z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania, ponieważ środki, jakie należałoby podjąć w związku ze stwierdzeniem nieważności zaskarżonych decyzji, spowodowałyby zwrot kwot odzyskanych na mocy tych decyzji.

61      W niniejszej sprawie należy zauważyć, że Sąd nie może skorzystać z prawa przyznanego mu w art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego bez pozbawienia skuteczności obowiązku podjęcia środków przez EBI w celu wykonania niniejszego wyroku na podstawie art. 266 akapit pierwszy TFUE. W wyniku stwierdzenia nieważności zaskarżonych decyzji na EBI spoczywa bowiem obowiązek wydania nowej decyzji, mogącej mieć różne formy, o których nie chce przesądzać Sąd, wypowiadając się w przedmiocie drugiego żądania skarżącej.

62      W tej sytuacji należy oddalić wniosek skarżącej o odszkodowanie.

 W przedmiocie kosztów

63      Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

64      Ponieważ żądania EBI nie zostały w zasadniczej części uwzględnione, należy – zgodnie z żądaniem skarżącej – obciążyć go kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (piąta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) z dnia 28 września 2021 r. w sprawie odzyskania kwoty 61 186,61 EUR, która została nienależnie wypłacona QT z tytułu dodatków edukacyjnych, dodatków na dziecko pozostające na utrzymaniu i powiązanych z nimi świadczeń w okresie od lipca 2014 r. do czerwca 2017 r., jak również decyzji EBI z dnia 20 maja 2022 r. oddalającej odwołanie w trybie administracyjnym.

2)      Wniosek o odszkodowanie zostaje oddalony.

3)      EBI zostaje obciążony kosztami postępowania.

Svenningsen Mac Eochaidh Laitenberger

Martín y Pérez de Nanclares       Stancu

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 11 października 2023 r.

Podpisy

*