Sprawa C‑258/14
Eugenia Florescu i in.
przeciwko
Casa Judeţeană de Pensii Sibiu i in.
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Curtea de Apel Alba Iulia)
Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 143 TFUE – Trudności państwa członkowskiego z bilansem płatniczym – Pomoc finansowa Unii Europejskiej – Protokół ustaleń zawarty między Unią Europejską a państwem członkowskim będącym beneficjentem – Polityka społeczna – Zasada równego traktowania – Ustawodawstwo krajowe zakazujące łączenia emerytury z wynagrodzeniem za pracę związanym z wykonywaniem działalności w instytucji publicznej – Odmienne traktowanie osób, w wypadku których czas trwania mandatu jest określony w konstytucji, i sędziów zawodowych
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 13 czerwca 2017 r.
1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Akty wydane przez instytucje – Protokół ustaleń między Wspólnotą Europejską a państwem członkowskim korzystającym z pomocy finansowej Unii dotyczący konkretyzacji zobowiązania tego państwa członkowskiego do poszanowania pewnych celów gospodarczych – Zaliczenie
(art. 143 TFUE, 267 TFUE; rozporządzenie Rady nr 332/2002, art. 3a)
2. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Bilans płatniczy – Trudności państwa członkowskiego – Protokół ustaleń zawarty między z Rumunią dotyczący konkretyzacji jej zobowiązania do poszanowania pewnych celów gospodarczych – Obowiązek przyjęcia przez Rumunię przepisów w dziedzinie braku kumulacji emerytur i dochodów z tytułu zatrudnienia – Brak
(art. 143 TFUE; rozporządzenie Rady nr 332/2002; decyzja Rady 2009/459)
3. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Bilans płatniczy – Trudności państwa członkowskiego – Protokół ustaleń zawarty z Rumunią dotyczący konkretyzacji jej zobowiązania do poszanowania pewnych celów gospodarczych – Ustanowienie przepisów krajowych zakazujące łączenia emerytury z dochodami z tytułu zatrudnienia – Naruszenie prawa własności – Brak
(art. 6 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 17, art. 52 ust. 1; decyzja Rady 2009/459)
4. Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakres stosowania – Przepisy prawa krajowego zakazujące, w pewnych wypadkach, łączenia emerytury z dochodami z tytułu zatrudnienia pobieranymi w związku z wykonywaniem działalności zawodowej w sektorze publicznym – Odmienne traktowanie sędziów zawodowych i osób sprawujących mandat określony w krajowej konstytucji – Wyłączenie
[dyrektywa Rady 2000/78, art. 2 ust. 2 lit. b)]
1. Protokół ustaleń między Wspólnotą Europejską a Rumunią, zawarty w Bukareszcie i w Brukseli w dniu 23 czerwca 2009 r., należy uznać za akt przyjęty przez instytucję Unii Europejskiej w rozumieniu art. 267 TFUE, który to akt może podlegać wykładni Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Protokół znajduje swą podstawę prawną w art. 143 TFUE, w którym przyznano Unii właściwość do udzielenia pomocy wzajemnej państwu członkowskiemu, którego walutą nie jest euro i które ma trudności z bilansem płatniczym lub jest nimi poważnie zagrożone. Jako akt oparty na wspomnianych w pkt 31–33 niniejszego wyroku przepisach prawa Unii i zawarty w szczególności przez Unię, reprezentowaną przez Komisję, protokół ustaleń stanowi akt przyjęty przez instytucję Unii w rozumieniu art. 267 lit. b) TFUE.
(zob. pkt 31, 35, 36; pkt 1 sentencji)
2. Protokół ustaleń między Wspólnotą Europejską a Rumunią, zawarty w Bukareszcie i w Brukseli w dniu 23 czerwca 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że nie nakłada on obowiązku przyjęcia ustawodawstwa krajowego takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, przewidującego zakaz łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
W tym względzie należy zauważyć, jak podkreślono w ramach odpowiedzi na pytanie pierwsze, że protokół ustaleń stanowi konkretyzację zobowiązania między Unią a państwem członkowskim w ramach programu gospodarczego umożliwiającego temu państwu członkowskiemu skorzystanie z mechanizmu średnioterminowego wsparcia finansowego bilansów płatniczych państw członkowskich, wskazanego w art. 143 TFUE i uściślonego w rozporządzeniu nr 332/2002. Zawarto w nim szereg wymogów dotyczących polityki gospodarczej, od których spełnienia uzależniono udzielenie pomocy finansowej i które zostały ustalone w drodze porozumienia przez Komisję i organy rumuńskie, zgodnie z przepisami decyzji 2009/459. W tym kontekście protokół ustaleń, mimo że ma charakter wiążący, nie zawiera żadnego szczególnego przepisu wymagającego przyjęcia rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego.
(zob. pkt 38, 41, 42; pkt 2 sentencji)
3. Artykuł 6 TUE i art. 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w którym przewidziano zakaz łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza określony próg.
W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że – jak wynika z brzmienia art. 2 ustawy nr 329/2009 – ustawa ta ma charakter wyjątkowy i w założeniu ma być tymczasowa. Ponadto nie podważa ona samej zasady prawa do emerytury, lecz ogranicza korzystnie z niego w ściśle określonych i ograniczonych okolicznościach, a mianowicie gdy emerytura jest łączona z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznych i gdy emerytura przekracza pewien próg. Co się tyczy w szczególności rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego, zmierza ono do realizacji zarówno celu w postaci obniżenia wydatków personalnych w sektorze publicznym, jak i celu związanego z reformą systemu emerytalnego, jakie zostały określone w decyzji 2009/459 oraz w protokole ustaleń w celu zmniejszenia trudności z bilansem płatniczym, które to trudności skłoniły Rumunię do ubiegania się o pomoc finansową Unii, a Unię do udzielenia jej tej pomocy. Takie cele stanowią cele interesu ogólnego.
Co się tyczy właściwego charakteru rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego oraz konieczności jego przyjmowania, należy przypomnieć, że – przy uwzględnieniu szczególnego kontekstu gospodarczego – państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania, gdy przyjmują decyzje w dziedzinie gospodarczej, oraz to one mogą najlepiej określić środki mogące zrealizować zamierzony cel.
(zob. pkt 55–57, 60; pkt 3 sentencji)
4. Artykuł 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że przepis ten nie ma zastosowania do wykładni ustawodawstwa krajowego takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, zgodnie z którą przewidziany w tym ustawodawstwie zakaz łączenia emerytury netto z dochodami związanymi z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznych – gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego – ma zastosowanie do sędziów zawodowych, lecz nie do osób sprawujących mandat określony w krajowej konstytucji.
(zob. pkt 66; pkt 4 sentencji)