Υπόθεση C‑372/16

Soha Sahyouni

κατά

Raja Mamisch

(αίτηση του Oberlandesgericht München
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης – Κανονισμός (ΕΕ) 1259/2010 – Ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα του δικαίου που είναι εφαρμοστέο στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό – Αναγνώριση ιδιωτικού διαζυγίου εκδοθέντος από θρησκευτικό δικαστήριο σε τρίτο κράτος – Πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 20ής Δεκεμβρίου 2017

1.        Προδικαστικά ερωτήματα – Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου – Διατάξεις του δικαίου της Ένωσης οι οποίες καθίστανται ευθέως και ανεπιφυλάκτως εφαρμοστέες από το εθνικό δίκαιο σε περιπτώσεις μη εμπίπτουσες στο πεδίο εφαρμογής τους – Εμπίπτουν

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1259/2010 του Συμβουλίου)

2.        Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Εφαρμοστέο δίκαιο στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό – Κανονισμός 1259/2010 – Πεδίο εφαρμογής – Αναγνώριση αποφάσεως διαζυγίου απορρέοντος από μονομερή δήλωση βουλήσεως ενώπιον θρησκευτικού δικαστηρίου σε τρίτο κράτος – Δεν εμπίπτει

(Κανονισμός 1259/2010 του Συμβουλίου, άρθρο 1)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 27-34)

2.      Το άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΕ) 1259/2010 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2010, για τη θέσπιση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα του δικαίου που είναι εφαρμοστέο στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό, έχει την έννοια ότι διαζύγιο το οποίο απορρέει από μονομερή δήλωση βουλήσεως ενός από τους συζύγους ενώπιον θρησκευτικού δικαστηρίου, όπως το επίμαχο στην κύρια δίκη, δεν εμπίπτει στο καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού.

Όσον αφορά, πρώτον, τη διατύπωση του άρθρου 1 του κανονισμού 1259/2010, το εν λόγω άρθρο προβλέπει απλώς, στην παράγραφο 1, ότι ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό σε περιπτώσεις στις οποίες υπάρχει σύγκρουση δικαίων. Επομένως, το γράμμα του εν λόγω άρθρου δεν παρέχει κανένα χρήσιμο στοιχείο για τον προσδιορισμό της κατά το άρθρο αυτό έννοιας του «διαζυγίου».

Όσον αφορά, δεύτερον, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 1 του κανονισμού 1259/2010, καταρχάς, επισημαίνεται ότι καμία διάταξη του κανονισμού αυτού δεν παρέχει ορισμό της κατ’ αυτόν έννοιας του «διαζυγίου». Περαιτέρω, μολονότι είναι αληθές ότι τα ιδιωτικά διαζύγια δεν αποκλείονται ρητώς από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 1259/2010, όπως παρατήρησε ο γενικός εισαγγελέας με το σημείο 60 των προτάσεών του, οι αναφορές στην παρέμβαση «δικαστηρίου» και στην ύπαρξη «διαδικασίας» που περιέχονται σε διάφορες διατάξεις του κανονισμού, όπως στο άρθρο 1, παράγραφος 2, στο άρθρο 5, παράγραφοι 2 και 3, στα άρθρα 8 και 13, καθώς και στο άρθρο 18, παράγραφος 2, του εν λόγω κανονισμού, καθιστούν σαφές ότι ο κανονισμός αφορά αποκλειστικά τα διαζύγια που απαγγέλλονται είτε από κρατικό δικαστήριο είτε από δημόσια αρχή ή υπό τον έλεγχό της. Τέλος, κατά την αιτιολογική σκέψη 10 του κανονισμού 1259/2010, το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής και το διατακτικό του κανονισμού θα πρέπει να συνάδουν με τον κανονισμό 2201/2003.

Όσον αφορά, τρίτον, τον σκοπό του κανονισμού 1259/2010, ο κανονισμός αυτός, όπως προκύπτει από τον τίτλο του, θεσπίζει ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών μελών στον τομέα του δικαίου που είναι εφαρμοστέο στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό. Όπως παρατήρησε ο γενικός εισαγγελέας με το σημείο 65 των προτάσεών του, κατά τον χρόνο της εκδόσεως του εν λόγω κανονισμού, στις έννομες τάξεις των συμμετεχόντων σε αυτή την ενισχυμένη συνεργασία κρατών μελών, μόνον όργανα δημόσιου χαρακτήρα μπορούσαν να εκδώσουν αποφάσεις με νομική ισχύ στον τομέα αυτόν. Συναφώς, καίτοι είναι αληθές ότι, μετά την έκδοση του κανονισμού 1259/2010, διάφορα κράτη μέλη προέβλεψαν στις έννομες τάξεις τους τη δυνατότητα απαγγελίας διαζυγίου χωρίς την παρέμβαση κρατικής αρχής, εντούτοις γεγονός παραμένει ότι, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας με το σημείο 66 των προτάσεών του, η υπαγωγή των ιδιωτικών διαζυγίων στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού θα απαιτούσε προσαρμογές που εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του νομοθέτη της Ένωσης.

Επομένως, υπό το πρίσμα του περιεχόμενου στον κανονισμό 2201/2003 ορισμού του «διαζυγίου», από τους σκοπούς που επιδιώκει ο κανονισμός 1259/2010 προκύπτει ότι αυτός διέπει μόνον τα διαζύγια που απαγγέλλονται είτε από κρατικό δικαστήριο είτε από δημόσια αρχή ή υπό τον έλεγχό της.

(βλ. σκέψεις 37-40, 44, 45, 47-49 και διατακτ.)