Sprawa C‑372/16
Soha Sahyouni
przeciwko
Raji Mamischowi
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Oberlandesgericht München)
Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Rozporządzenie (UE) nr 1259/2010 – Wzmocniona współpraca w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej – Uznanie rozwodu prywatnego uzyskanego przed sądem wyznaniowym w państwie trzecim – Zakres stosowania wspomnianego rozporządzenia
Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 20 grudnia 2017 r.
1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Przepisy prawa Unii, które znalazły zastosowanie poprzez prawo krajowe w sposób bezpośredni i bezwarunkowy do sytuacji nieobjętych ich zakresem stosowania – Włączenie
(art. 267 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1259/2010)
2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Prawo właściwe dla rozwodu i separacji prawnej – Rozporządzenie nr 1259/2010 – Zakres stosowania – Uznanie orzeczenia rozwodowego wynikającego z jednostronnego oświadczenia złożonego przed sądem wyznaniowym państwa trzeciego – Wyłączenie
(rozporządzenie Rady nr 1259/2010, art. 1)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 27–34)
2. Artykuł 1 rozporządzenia Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej należy interpretować w ten sposób, że rozwód wynikający z jednostronnego oświadczenia jednego z małżonków złożonego przed sądem wyznaniowym, taki jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, nie jest objęty przedmiotowym zakresem stosowania tego rozporządzenia.
W pierwszej kolejności, co się tyczy brzmienia art. 1 rozporządzenia nr 1259/2010, w przepisie tym ograniczono się do wskazania w ust. 1, że rozporządzenie to ma zastosowanie w przypadkach rozwodu i separacji prawnej powiązanych z prawem różnych państw. Brzmienie wspomnianego przepisu nie dostarcza zatem żadnej użytecznej wskazówki w celu zdefiniowania pojęcia „rozwodu” w rozumieniu tego przepisu.
W drugiej kolejności, co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się art. 1 rozporządzenia nr 1259/2010, przede wszystkim należy wskazać, że w żadnym innym przepisie tego rozporządzenia nie wskazano definicji pojęcia „rozwodu” w rozumieniu tego rozporządzenia. Następnie, o ile jest prawdą, że rozwodów prywatnych nie wyłączono wyraźnie z zakresu stosowania rozporządzenia nr 1259/2010, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 60 opinii, o tyle odniesienia do udziału „sądu” i do istnienia „procedury” – zawarte w szeregu przepisów tego rozporządzenia, takich jak art. 1 ust. 2, art. 5 ust. 2 i 3, art. 8 i 13, a także art. l8 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia – wskazują, iż rozporządzenie to dotyczy wyłącznie rozwodów orzeczonych albo przez sąd państwowy, albo przez organ publiczny lub pod jego kontrolą. Wreszcie, zgodnie z motywem 10 rozporządzenia nr 1259/2010 przedmiotowy zakres stosowania i przepisy tego rozporządzenia powinny być spójne z rozporządzeniem nr 2201/2003.
W trzeciej kolejności, co się tyczy zamierzonego w rozporządzeniu nr 1259/2010 celu, w rozporządzeniu tym ustanowiono, jak wynika z jego tytułu, wzmocnioną współpracę między uczestniczącymi państwami członkowskimi w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej. Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 65 opinii, w chwili przyjęcia tego rozporządzenia w porządkach prawnych państw członkowskich uczestniczących w takiej współpracy jedynie organy o charakterze publicznym mogły wydawać orzeczenia mające moc prawną w tej dziedzinie. W tym względzie, o ile jest prawdą, że szereg państw członkowskich po przyjęciu rozporządzenia nr 1259/2010 ustanowiło w swoich porządkach prawnych możliwość orzeczenia rozwodu bez udziału organu państwowego, o tyle – jak wskazał rzecznik generalny w pkt 66 opinii – objęcie rozwodów prywatnych zakresem stosowania tego rozporządzenia wymagałoby dostosowań objętych wyłączną kompetencją prawodawcy Unii.
A zatem w świetle definicji pojęcia „rozwodu”, jakie zawarto w rozporządzeniu nr 2201/2003, z zamierzonych w rozporządzeniu nr 1259/2010 celów wynika, że rozporządzenie to obejmuje jedynie rozwody orzeczone albo przez sąd państwowy, albo przez organ publiczny lub pod jego kontrolą.
(zob. pkt 37–40, 44, 45, 47–49; sentencja)