WYROK SĄDU (ósma izba)
z dnia 25 października 2018 r.(*)
Znak towarowy Unii Europejskiej – Postępowanie w sprawie unieważnienia prawa do znaku – Słowny unijny znak towarowy DEVIN – Bezwzględna podstawa odmowy rejestracji – Charakter opisowy – Nazwa geograficzna – Artykuł 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 207/2009 [obecnie art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) 2017/1001]
W sprawie T‑122/17
Devin AD, z siedzibą w Dewinie (Bułgaria), reprezentowana przez adwokata B. Van Asbroecka,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), reprezentowanemu przez S. Di Natalego i D. Gáję, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą EUIPO, występującą przed Sądem w charakterze interwenienta, jest:
Haskovo Chamber of Commerce and Industry, z siedzibą w Chaskowie (Bułgaria), reprezentowana przez adwokat D. Dimitrovą,
mającej za przedmiot skargę na decyzję Drugiej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 2 grudnia 2016 r. (sprawa R 579/2016‑2) dotyczącą postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku między Devin AD a Haskovo Chamber of Commerce and Industry,
SĄD (ósma izba),
w składzie: A.M. Collins, prezes, M. Kancheva (sprawozdawca) i J. Passer, sędziowie,
sekretarz: I. Dragan, administrator,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 22 lutego 2017 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez EUIPO w sekretariacie Sądu w dniu 8 maja 2017 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią interwenienta na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 9 maja 2017 r.,
po przeprowadzeniu w dniu 14 marca 2018 r. rozprawy bez udziału interwenienta,
wydaje następujący
Wyrok
I. Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 21 stycznia 2011 r. na rzecz skarżącej, Devin AD, dokonano w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), pod numerem 9408865, rejestracji słownego unijnego znaku towarowego DEVIN (zwanego dalej „spornym znakiem towarowym”) na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2009, L 78, s. 1), ze zmianami [zastąpionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2017, L 154, s. 1)].
2 Towary, dla których znak ten został zarejestrowany, należą do klasy 32 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., ze zmianami, i odpowiadają następującemu opisowi: „napoje bezalkoholowe; woda mineralna; seltzer (woda); napoje o smaku owocowym; soki; syropy i inne preparaty służące do produkcji napojów; aperitify, napoje bezalkoholowe; woda źródlana; woda aromatyzowana; ekstrakty owocowe bezalkoholowe; napoje owocowe niealkoholowe; woda stołowa; woda (napoje); seltzer (woda -); soki warzywne [napoje]; napoje izotoniczne; koktajle bezalkoholowe; nektary owocowe, bezalkoholowe; woda sodowa (woda gazowana)”.
3 W dniu 11 lipca 2014 r. interwenient, Haskovo Chamber of Commerce and Industry (HCCI, izba handlowa i przemysłowa w Chaskowie, Bułgaria), wystąpił z wnioskiem o unieważnienie prawa do spornego znaku towarowego na podstawie art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 59 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 2017/1001] w związku z art. 7 ust. 1 lit. c), f) i g) tego rozporządzenia [obecnie art. 7 ust. 1 lit. c), f) i g) rozporządzenia 2017/1001].
4 Decyzją z dnia 29 stycznia 2016 r. Wydział Unieważnień EUIPO oddalił żądania unieważnienia prawa do znaku na podstawie art. 7 ust. 1 lit. f) i g) rozporządzenia nr 207/2009. Natomiast uwzględnił on żądanie unieważnienia oparte na art. 7 ust. 1 lit. c) tego rozporządzenia i unieważnił prawo do spornego znaku w całości. W szczególności Wydział Unieważnień stwierdził, że nazwa geograficzna Dewin jest objęta zakresem stosowania tego przepisu z tego względu, iż obecnie jest ona rozumiana jako opis pochodzenia geograficznego rozpatrywanych towarów przez ogół odbiorców w Bułgarii i przez część odbiorców z państw sąsiednich, a w przyszłości, jeśli wziąć pod uwagę podejmowane wysiłki marketingowe i wzrost bułgarskiego sektora turystyki, będzie postrzegana w ten sposób także przez szerszy krąg odbiorców europejskich. Wydział Unieważnień dodał ponadto, że skarżąca nie przedstawiła żadnego dowodu na uzyskanie charakteru odróżniającego przez sporny znak na rynkach innych niż rynek bułgarski.
5 W dniu 23 marca 2016 r. skarżąca, działając na podstawie art. 58–64 rozporządzenia nr 207/2009 (obecnie art. 66–71 rozporządzenia 2017/1001), wniosła do EUIPO odwołanie od decyzji Wydziału Unieważnień.
6 Decyzją z dnia 2 grudnia 2016 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Druga Izba Odwoławcza EUIPO oddaliła odwołanie. Izba Odwoławcza stwierdziła zasadniczo, że bułgarskie miasto Dewin jest znane ogółowi odbiorców w Bułgarii i stosunkowo dużej części konsumentów z państw sąsiednich takich jak Grecja i Rumunia w szczególności jako sławne uzdrowisko, a nazwa tego miasta jest kojarzona przez zainteresowane kręgi z kategorią towarów z klasy 32, do których odnosi się sporny znak towarowy, w szczególności z wodą mineralną. Wobec tego „potwierdziła [ona] decyzję [Wydziału Unieważnień], zgodnie z którą dla dużej części właściwego kręgu odbiorców zamieszkałych poza Bułgarią miasto Dewin wykazuje związek z towarami oznaczanymi spornym znakiem towarowym […] i może służyć w oczach tych odbiorców do oznaczania pochodzenia geograficznego owych towarów”. Izba Odwoławcza wywiodła z powyższego, że dla znaczącej części właściwego kręgu odbiorców bułgarskich i spoza Bułgarii, w szczególności dla odbiorców z rzeczonych państw sąsiednich, sporny znak towarowy stanowi opis pochodzenia geograficznego oznaczanych nim towarów.
II. Żądania stron
7 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– uchylenie decyzji Wydziału Unieważnień z dnia 29 stycznia 2016 r.;
– oddalenie w całości, a przynajmniej częściowo, wniosku o unieważnienie prawa do spornego znaku towarowego;
– nakazanie EUIPO pokrycia własnych kosztów oraz kosztów poniesionych przez skarżącą.
8 EUIPO i interwenient wnoszą do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
III. Co do prawa
9 Na poparcie skargi skarżąca podnosi dwa zarzuty. Po pierwsze, twierdzi ona, że Izba Odwoławcza naruszyła art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 w związku z art. 7 ust. 1 lit. c) tego aktu, ponieważ stwierdziła, iż w odczuciu właściwego kręgu odbiorców sporny znak towarowy stanowi opis pochodzenia geograficznego oznaczanych nim towarów z klasy 32. Po drugie, podnosi ona, że chociaż Izba Odwoławcza nie naruszyła art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, to jednak naruszyła ona art. 7 ust. 3 tego rozporządzenia (obecnie art. 7 ust. 3 rozporządzenia 2017/1001), ponieważ stwierdziła, iż sporny znak towarowy nie uzyskał charakteru odróżniającego w następstwie używania w częściach Unii Europejskiej, w których jest on uważany za opisowy.
10 Na wstępie należy zauważyć, że wysuwane przez skarżącą żądania drugie i trzecie, w których domaga się ona uchylenia decyzji Wydziału Unieważnień i oddalenia w całości lub przynajmniej w części wniosku o unieważnienie prawa do spornego znaku towarowego, mają w istocie na celu wydanie przez Sąd rozstrzygnięcia, które zdaniem skarżącej powinna była wydać Izba Odwoławcza w postępowaniu odwoławczym. Podczas rozprawy skarżąca potwierdziła, że jej żądania należy rozpatrzyć jako żądanie zmiany decyzji.
11 W tym względzie z art. 64 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 71 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia 2017/1001] wynika, że izba odwoławcza może uchylić decyzję niższej instancji EUIPO, która wydała zaskarżoną przed nią decyzję, i orzec w granicach kompetencji tej niższej instancji, w tym wypadku rozstrzygnąć w przedmiocie wniosku o unieważnienie prawa do znaku i go oddalić. W konsekwencji środek ten figuruje wśród tych, które mogą zostać podjęte przez Sąd w ramach kompetencji o charakterze reformatoryjnym przysługującej mu na mocy art. 65 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 72 ust. 3 rozporządzenia 2017/1001] [zob. podobnie wyroki: z dnia 14 grudnia 2011 r., Völkl/OHIM – Marker Völkl (VÖLKL), T‑504/09, EU:T:2011:739, pkt 40; z dnia 13 maja 2015 r., easyGroup IP Licensing/OHIM – Tui (easyAir-tours), T‑608/13, niepublikowany, EU:T:2015:282, pkt 20; z dnia 4 maja 2017 r., Kasztantowicz/EUIPO – Gbb Group (GEOTEK), T‑97/16, niepublikowany, EU:T:2017:298, pkt 17].
12 Należy rozpocząć od zbadania żądania stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, podniesionego w pierwszym żądaniu skargi.
A. W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności
1. W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 52 ust. 1 lit. a) w związku z art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009
13 W ramach zarzutu pierwszego skarżąca utrzymuje, że Izba Odwoławcza naruszyła prawo, ponieważ stwierdziła, iż sporny znak towarowy ma charakter opisowy względem oznaczanych nim towarów z klasy 32. Zarzut ten dzieli się na dwie części, z których pierwsza dotyczy stopnia rozpoznawalności dla właściwego kręgu odbiorców słowa „devin” jako nazwy geograficznej, a druga – związku między spornym znakiem towarowym a ogółem rozpatrywanych towarów.
14 W pierwszej części zarzutu pierwszego, od której należy zacząć rozpatrywanie niniejszej sprawy, skarżąca zarzuca Izbie Odwoławczej w istocie dokonanie opartego na zwykłych domniemaniach błędnego ustalenia, że duża część właściwego kręgu odbiorców może dostrzec związek między słowem „devin” a pochodzeniem geograficznym towarów oznaczanych spornym znakiem towarowym. W tym względzie wyróżnia ona trzy kategorie geograficzne przeciętnych konsumentów, a mianowicie przeciętnych konsumentów, po pierwsze, z Bułgarii, po drugie, z Grecji i z Rumunii, i po trzecie, z innych państw członkowskich w Unii. Skarżąca wywodzi z tego, że Izba Odwoławcza nie ustaliła istnienia wystarczająco wysokiego stopnia znajomości wśród przeciętnych konsumentów z państw Unii miasta Dewin i naruszyła prawo poprzez zastosowanie art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009, przynajmniej w odniesieniu do przeciętnych konsumentów z krajów sąsiadujących z Bułgarią, czyli z Grecji i z Rumunii, a także z pozostałych państw Unii, z wyjątkiem samej Bułgarii.
15 EUIPO nie zgadza się z argumentami skarżącej. Twierdzi, że centralną kwestią w sporze jest to, czy w dacie dokonania zgłoszenia sporny znak miał charakter opisowy na terenach położonych poza Bułgarią, w szczególności na sąsiednich terytoriach Grecji i Rumunii. EUIPO twierdzi, że zaskarżona decyzja nie jest dotknięta żadnym błędem, jeżeli chodzi o stwierdzenie, że zawarte w aktach sprawy dane wystarczają do ustalenia, iż w dacie dokonania zgłoszenia spornego znaku towarowego znaczna, lub przynajmniej niedająca się pominąć, część właściwego kręgu odbiorców w Grecji i w Rumunii mogła skojarzyć oznaczenie DEVIN, rozumiane jako nazwa miejscowości uzdrowiskowej w Bułgarii, z pochodzeniem geograficznym oznaczanych towarów, w szczególności wody należącej do klasy 32. Podnosi ono, że orzecznictwo pozwalało Izbie Odwoławczej na przeprowadzenie dedukcji prowadzącej do stwierdzenia, że znacząca część odbiorców greckich lub rumuńskich kojarzy lub może kiedyś skojarzyć słowo „devin” z geograficznym pochodzeniem oznaczanych towarów. EUIPO uważa, że na podstawie przedstawionych dowodów Izba Odwoławcza zasadnie stwierdziła, iż „niezaprzeczalna renoma” Dewina jako miejscowości uzdrowiskowej z naturalnymi wodami mającymi właściwości lecznicze nie kończy się na granicy bułgarskiej, lecz rozciąga się na państwa sąsiednie, a także, iż można było zasadnie założyć, że Dewin jest w dużej mierze powszechnie znane przez konsumentów mieszkających poza Bułgarią. Zdaniem EUIPO skarżąca myli się, sądząc, że „miasto Dewin jest w pewnym sensie chronione naturalnymi fortyfikacjami i odcięte od świata, co czyni je praktycznie niedostępnym”. Ze swej strony EUIPO uważa, że mała liczba odwiedzających turystów greckich i rumuńskich odnotowana w hotelach miasta Dewin, niewielki rozmiar miasta i jego położenie geograficzne nie podważają zaskarżonej decyzji. Wywodzi ono z tego, że Izba Odwoławcza słusznie zdecydowała się chronić ogólny interes polegający na zachowaniu dostępności nazwy geograficznej takiej jak nazwa miejscowości uzdrowiskowej Dewin.
16 Interwenient nie zgadza się z argumentami skarżącej. Uważa on, że stwierdzenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym właściwy krąg odbiorców w Unii postrzega słowo „devin” jako nazwę geograficzną, jest oparte na faktach i obiektywnych danych, takich jak liczba zagranicznych turystów, którzy odwiedzili Bułgarię, znaczna infrastruktura turystyczna miasta Dewin czy też informacje dostępne w Internecie, w szczególności promocja sławnych źródeł wód mineralnych w Dewinie na oficjalnym portalu turystyki w Bułgarii. Ponadto interwenient zwraca szczególną uwagę na wysiłki marketingowe podejmowane na poziomie krajowym i lokalnym w celu promocji Dewina jako całorocznego ośrodka turystyki międzynarodowej i miejscowości sławnej ze względu na jej wody mineralne, atestowane pismem regionalnego stowarzyszenia turystycznego Rhodopes. Zdaniem interwenienta z uwagi na „Krajową strategię rozwoju zrównoważonej turystyki w Bułgarii do 2030 r.”, przyjętą przez bułgarski rząd w 2014 r., oraz „czynniki geopolityczne” obejmujące „wzrastające zagrożenie terroryzmem w Turcji, Egipcie i Tunezji, a także destabilizację polityczną tych krajów”, co spowodowało „przerzucenie części przypływu turystów do Bułgarii” dzięki „bezpieczeństwu, jakim cieszy się to państwo”, uzasadnione byłoby założenie, że Bułgaria stanie się bardziej atrakcyjnym kierunkiem turystycznym dla turystów europejskich przez cały rok, a liczba turystów poszukujących informacji na temat kierunków turystycznych, w tym miasta Dewin, wzrośnie.
17 Zgodnie z art. 52 ust. 1 lit. a) w związku z art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 unieważnieniu podlegają zarejestrowane unijne znaki towarowe, które składają się wyłącznie z oznaczeń lub wskazówek mogących służyć w obrocie do oznaczania rodzaju, jakości, ilości, przeznaczenia, wartości, pochodzenia geograficznego lub czasu produkcji towaru lub świadczenia usługi, lub innych właściwości towarów lub usług. Na podstawie art. 7 ust. 2 tego rozporządzenia (obecnie art. 7 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001) ust. 1 tego artykułu stosuje się bez względu na fakt, że podstawy odmowy rejestracji istnieją tylko w części Unii.
18 W myśl utrwalonego orzecznictwa oznaczenia i wskazówki, o których mowa w art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009, to te, które w zwykłym z punktu widzenia właściwego kręgu odbiorców użyciu mogą służyć oznaczeniu – bądź bezpośrednio, bądź przez wymienienie jednej z ich cech – towaru lub usługi, dla których wniesiono o rejestrację lub ją zakwestionowano [zob. podobnie wyroki: z dnia 20 września 2001 r., Procter & Gamble/OHIM, C‑383/99 P, EU:C:2001:461, pkt 39; z dnia 10 września 2015 r., Laverana/OHIM (BIO organic), T‑610/14, niepublikowany, EU:T:2015:613, pkt 14]. Wynika z tego, że oznaczenie podlega zakazowi ustanowionemu w tym przepisie, jeżeli ma dostatecznie bezpośredni i rzeczywisty związek z określonymi towarami lub usługami, który pozwoli danemu kręgowi odbiorców natychmiast i bez głębszego zastanowienia dostrzec w nim opis tych towarów i usług lub jednej z ich cech [wyroki: z dnia 22 czerwca 2005 r., Metso Paper Automation/OHIM (PAPERLAB), T‑19/04, EU:T:2005:247, pkt 25; z dnia 7 grudnia 2017 r., Colgate-Palmolive/EUIPO (360°), T‑332/16, niepublikowany, EU:T:2017:876, pkt 15]. Wystarczy, by podstawa odmowy rejestracji lub podstawa unieważnienia istniała w stosunku do niedającej się pominąć części docelowego kręgu odbiorców, a badanie, czy inni konsumenci należący do właściwego kręgu odbiorców również znają dane oznaczenie, nie jest konieczne [zob. wyrok z dnia 6 października 2017 r., Karelia/EUIPO (KARELIA), T‑878/16, niepublikowany, EU:T:2017:702, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo].
19 Interes ogólny chroniony przez art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 polega na zapewnieniu, by oznaczenia stanowiące opis co najmniej jednej z właściwości towarów lub usług, dla których wystąpiono o rejestrację w charakterze znaku towarowego, mogły być swobodnie używane przez wszystkich przedsiębiorców oferujących dane towary lub usługi (wyrok z dnia 10 marca 2011 r., Agencja Wydawnicza Technopol/OHIM, C‑51/10 P, EU:C:2011:139, pkt 37). Przepis ten stoi na przeszkodzie temu, aby takie oznaczenia lub wskazówki były zastrzeżone dla jednego tylko przedsiębiorstwa z powodu ich rejestracji jako znaku towarowego (wyrok z dnia 23 października 2003 r., OHIM/Wrigley, C‑191/01 P, EU:C:2003:579, pkt 31) i by jedno przedsiębiorstwo zmonopolizowało używanie określenia opisowego ze szkodą dla pozostałych przedsiębiorstw, w tym jego konkurentów, dla których w ten sposób zostałby ograniczony zakres dostępnego słownictwa pozwalającego opisać ich własne towary (zob. wyrok z dnia 7 grudnia 2017 r., 360°, T‑332/16, niepublikowany, EU:T:2017:876, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo). Stosowanie wspomnianego przepisu nie zależy jednak od istnienia konkretnej, rzeczywistej i istotnej konieczności pozostawienia do swobodnego używania [zob. podobnie wyrok z dnia 7 października 2015 r., Cypr/OHIM (XAΛΛOYMI i HALLOUMI), T‑292/14 i T‑293/14, EU:T:2015:752, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo].
20 Co się tyczy bardziej szczegółowo oznaczeń lub wskazówek mogących służyć do oznaczania pochodzenia lub przeznaczenia geograficznego kategorii towarów czy też miejsca świadczenia kategorii usług, dla których występuje się o rejestrację unijnego znaku towarowego, zwłaszcza w przypadku nazw geograficznych, istnieje ogólny interes w zachowaniu ich dostępności, w szczególności ze względu na ich zdolność nie tylko do ewentualnego wskazywania jakości i innych właściwości danych kategorii towarów lub usług, ale również z uwagi na ich zdolność do wpływania w różny sposób na preferencje konsumentów, na przykład poprzez powiązanie towarów lub usług z miejscem, które może wzbudzać pozytywne odczucia [wyroki: z dnia 25 października 2005 r., Peek & Cloppenburg/OHIM (Cloppenburg), T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 33; z dnia 15 stycznia 2015 r., MEM/OHIM (MONACO), T‑197/13, EU:T:2015:16, pkt 47; z dnia 27 kwietnia 2016 r., Niagara Bottling/EUIPO (NIAGARA), T‑89/15, niepublikowany, EU:T:2016:244, pkt 15].
21 Ponadto należy przypomnieć, że jako znaki towarowe nie są rejestrowane, po pierwsze, nazwy geograficzne, w przypadku gdy oznaczają one określone obszary geograficzne, które z powodu danej kategorii towarów lub usług cieszą się już uznaniem lub są z nich znane i które w konsekwencji w oczach zainteresowanych kręgów wykazują z nimi związek, oraz po drugie, nazwy geograficzne, które mogą być używane przez przedsiębiorstwa i muszą pozostawać również dla nich dostępne jako wskazówki pochodzenia geograficznego danej kategorii towarów lub usług (wyroki: z dnia 25 października 2005 r., Cloppenburg, T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 34; z dnia 15 stycznia 2015 r., MONACO, T‑197/13, EU:T:2015:16, pkt 48; z dnia 27 kwietnia 2016 r., NIAGARA, T‑89/15, niepublikowany, EU:T:2016:244, pkt 16).
22 Należy jednak wskazać, iż co do zasady art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 nie stoi na przeszkodzie rejestracji nazw geograficznych, które nie są znane w zainteresowanych kręgach lub przynajmniej nie są znane jako oznaczenie obszaru geograficznego, ani nazw, odnośnie do których – ze względu na cechy wskazanego miejsca – nie jest prawdopodobne, aby zainteresowane kręgi mogły uznać, że dana kategoria towarów lub usług pochodzi z tego miejsca (wyroki: z dnia 25 października 2005 r., Cloppenburg, T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 36; z dnia 15 stycznia 2015 r., MONACO, T‑197/13, EU:T:2015:16, pkt 49; z dnia 27 kwietnia 2016 r., NIAGARA, T‑89/15, niepublikowany, EU:T:2016:244, pkt 17).
23 Zważywszy na powyższe, oceny charakteru opisowego oznaczenia należy dokonywać wyłącznie, po pierwsze, w stosunku do danych towarów lub usług, oraz po drugie, w odniesieniu do sposobu postrzegania ich przez właściwy krąg odbiorców (wyroki: z dnia 25 października 2005 r., Cloppenburg, T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 37; z dnia 15 stycznia 2015 r., MONACO, T‑197/13, EU:T:2015:16, pkt 50; z dnia 27 kwietnia 2016 r., NIAGARA, T‑89/15, niepublikowany, EU:T:2016:244, pkt 18).
24 W ramach tej oceny EUIPO jest zobowiązane ustalić, czy nazwa geograficzna jest znana zainteresowanym kręgom jako oznaczenie miejsca. Ponadto konieczne jest, by w danym momencie omawiana nazwa geograficzna wykazywała w odczuciu zainteresowanych kręgów związek z kategorią rozpatrywanych towarów lub usług albo też by można było zasadnie przypuszczać, że w odczuciu tych odbiorców taka nazwa mogłaby wskazywać pochodzenie geograficzne wspomnianej kategorii towarów lub usług. W ramach tej oceny należy zwrócić szczególną uwagę na mniejszą lub większą znajomość danej nazwy geograficznej w zainteresowanych kręgach, jak również na cechy samego określanego miejsca oraz danej kategorii towarów i usług (wyroki: z dnia 25 października 2005 r., Cloppenburg, T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 38; z dnia 15 stycznia 2015 r., MONACO, T‑197/13, EU:T:2015:16, pkt 51; z dnia 27 kwietnia 2016 r., NIAGARA, T‑89/15, niepublikowany, EU:T:2016:244, pkt 19).
25 Ponadto w myśl utrwalonego orzecznictwa jedyną datą właściwą do celów rozpoznania wniosku o unieważnienie prawa do znaku opartego na art. 52 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 jest data dokonania zgłoszenia do rejestracji spornego znaku towarowego. Okoliczność, że orzecznictwo dopuszcza uwzględnienie informacji pochodzących z okresu po tej dacie, daleka od podważenia tej wykładni wspomnianego artykułu, potwierdza ją, ponieważ uwzględnienie to jest możliwe wyłącznie pod warunkiem, że owe informacje dotyczą sytuacji istniejącej w dniu dokonania zgłoszenia znaku [zob. podobnie postanowienia: z dnia 23 kwietnia 2010 r., OHIM/Frosch Touristik, C‑332/09 P, niepublikowane, EU:C:2010:225, pkt 52, 53; z dnia 4 października 2018 r., Safe Skies/EUIPO, C‑326/18 P, niepublikowane, EU:C:2018:800, pkt 5; wyroki: z dnia 3 czerwca 2009 r., Frosch Touristik/OHIM – DSR touristik (FLUGBÖRSE), T‑189/07, EU:T:2009:172, pkt 18, 19; z dnia 26 lutego 2016 r., provima Warenhandels/OHIM – Renfro (HOT SOX), T‑543/14, niepublikowany, EU:T:2016:102, pkt 44]. W niniejszej sprawie datą właściwą dla przeprowadzenia analizy zgodności spornego znaku towarowego z art. 7 rozporządzenia nr 207/2009 jest zatem data dokonania zgłoszenia do rejestracji, czyli dzień 21 stycznia 2011 r.
26 To właśnie w świetle powyższych uwag należy rozpoznać pierwszą część podnoszonego przez skarżącą zarzutu pierwszego.
27 W niniejszej sprawie bezsporne jest, że Dewin (polska transkrypcja bułgarskiego Девин) jest miastem na południu Bułgarii, położonym w górskim masywie Rodopów. W pkt 30–33 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza zamieściła dodatkowe informacje, które nie zostały zakwestionowane przez strony. A zatem miasto Dewin „obfituje w gorące źródła i uzdrowiska”, jak również w rezerwy wodne, w tym odwierty V-5 (lub B-5) aktualnie eksploatowane przez skarżącą na podstawie zezwolenia udzielonego przez państwo bułgarskie. Oficjalny portal turystyki w Bułgarii, który poświęca jedną z rubryk miastu Dewin, nawiązuje do „rozkwitu jego »turystyki uzdrowiskowej« i jego »sławnych« źródeł wody mineralnej”, której „właściwości lecznicze” są znane od starożytności. Ze swej strony skarżąca precyzuje, co nie zostało zakwestionowane, że Dewin liczy ok. 7000 mieszkańców i z tego tytułu plasuje się na ok. 109. miejscu na liście największych pod względem liczby mieszkańców miast Bułgarii.
28 Izba Odwoławcza wskazała także, że woda Dewin, powiązana ze źródłem „Devin sondazh 5”, znajduje się w oficjalnym wykazie naturalnych wód mineralnych uznanych przez Bułgarię i inne państwa członkowskie, który to wykaz został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. 2010, C 65, s. 1) zgodnie z art. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych (Dz.U. 2009, L 164, s. 45). Izba Odwoławcza wspomniała również o oznaczeniu geograficznym „Devin Natural Mineral Water”, zarejestrowanym w Bułgarii pod numerem 190‑01/1995, oraz o identycznej nazwie pochodzenia geograficznego, zarejestrowanej pod numerem 883/2006 w niektórych państwach członkowskich Unii, w tym w Grecji i w Rumunii, które są stronami Porozumienia lizbońskiego o ochronie i międzynarodowej rejestracji oznaczeń pochodzenia z dnia 31 października 1958 r., ze zmianami.
29 W tym względzie należy zauważyć, że niniejszy spór nie dotyczy ewentualnej podstawy odmowy rejestracji (lub podstawy unieważnienia) opartej na nowym art. 7 ust. 1 lit. j) rozporządzenia 2017/1001, zgodnie z którym „nie są rejestrowane […] znaki towarowe, które są wyłączone z rejestracji na podstawie przepisów prawa Unii lub prawa krajowego, lub umów międzynarodowych, których Unia lub dane państwo członkowskie jest stroną, przewidujących ochronę nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych”, ani na rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. 2012, L 343, s. 1).
30 Ponadto w pkt 27 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła, że z uwagi na to, iż rozpatrywane towary są towarami codziennego użytku, właściwy krąg odbiorców składa się z przeciętnych, właściwie poinformowanych oraz dostatecznie uważnych i rozsądnych konsumentów w Unii. Zważywszy na to, że przeciętni konsumenci takich towarów codziennego użytku stanowią ogół odbiorców, nie ma potrzeby podważania tego ustalenia, z którym zgadza się zresztą sama skarżąca.
31 Należy zbadać kolejno sposób, w jaki określenie „devin” postrzegają przeciętni konsumenci w Unii, oraz kwestię pozostawienia do swobodnego używania nazwy geograficznej Dewin.
a) W przedmiocie sposobu, w jaki przeciętni konsumenci w Unii postrzegają określenie „devin”
32 Izba Odwoławcza uznała, że sposób, w jaki określenie „devin” jest postrzegane przez ogół odbiorców spoza Bułgarii, stanowi „centralną kwestię w sporze” między stronami. Należy stwierdzić, podobnie jak to uczyniła skarżąca, że Izba Odwoławcza w przeprowadzonej przez siebie ocenie charakteru opisowego spornego znaku towarowego wyróżniła zasadniczo trzy kategorie geograficzne przeciętnych konsumentów, dzieląc ich na, po pierwsze, przeciętnych konsumentów bułgarskich, po drugie, przeciętnych konsumentów z państw sąsiadujących z Bułgarią, a mianowicie z Grecji i z Rumunii, oraz, po trzecie, przeciętnych konsumentów z innych państw członkowskich Unii.
1) W przedmiocie przeciętnych konsumentów bułgarskich
33 Co się tyczy przeciętnych konsumentów bułgarskich, skarżąca nie przeczy, że mogą oni postrzegać słowo „devin” jako nazwę miasta w Bułgarii. Skarżąca podnosi jednak, że określenie to jest również znane i powszechnie postrzegane przez znaczącą część konsumentów bułgarskich jako marka wody. Jej zdaniem jedynie konsumenci, którzy są w stanie zrozumieć słowo „devin” jako wskazanie pochodzenia geograficznego, czyli konsumenci bułgarscy, znają równie dobrze jej znak towarowy ze względu na uzyskanie przez niego charakteru odróżniającego w następstwie używania w rozumieniu art. 7 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009. W związku z tym sporny znak towarowy nie wskazuje po prostu pochodzenia geograficznego, ale stanowi wyraźne wskazanie pochodzenia handlowego oznaczanych towarów. Skarżąca wywodzi z tego, że sporny znak towarowy jest ważny w Bułgarii, nawet jeżeli może być on postrzegany jako odniesienie do nazwy miasta, ponieważ jest on tam postrzegany bardziej jako znak towarowy. Dodaje ona, że określenie „devin” nie tylko uzyskało charakter odróżniający w następstwie używania, ale zdobyło także wysoce odróżniający charakter w Bułgarii, gdzie jest ono uważane za powszechnie znaną markę wody.Skarżąca powołuje się w tym zakresie na decyzję nr OM-22 Патентно ведомство на Република България (urzędu patentowego Republiki Bułgarii) z dnia 19 marca 2010 r., ważną przez okres pięciu lat, w której stwierdza się, że należący do skarżącej bułgarski słowny znak towarowy Девин (Devin), zarejestrowany pod numerem 24137, od dnia 1 grudnia 2005 r. cieszy się renomą na terytorium Bułgarii dla towarów należących do klasy 32, a mianowicie „wody mineralnej”. Podczas rozprawy skarżąca sprecyzowała, że nawet jeżeli ta decyzja nie została przedłużona w 2015 r. z powodu uchylenia przepisów prawnych, ustalenie faktyczne, które stanowi jej podstawę, wciąż pozostaje aktualne.
34 W tym względzie wystarczy stwierdzić, że okoliczność, iż skarżąca nie zaprzecza, że przeciętni konsumenci bułgarscy rozpoznają w słowie „devin” geograficzną nazwę miasta w Bułgarii, nie jest w żaden sposób decydująca w niniejszej sprawie, ponieważ skarżąca pospieszyła dodać, że sporny znak towarowy uzyskał w oczach przeciętnych konsumentów bułgarskich wzmocniony charakter odróżniający, a nawet renomę, dla wód mineralnych.
35 Ponadto należy zauważyć, że z uwagi na to, iż bułgarski słowny znak towarowy Devin został uznany za renomowany przez urząd patentowy Republiki Bułgarskiej, wydaje się na pierwszy rzut oka mało prawdopodobne, by sporny znak towarowy, a mianowicie słowny unijny znak towarowy DEVIN, nie uzyskał – nawet bez wypowiadania się co do jego wzmocnionego charakteru odróżniającego czy też renomy – choćby przeciętnie odróżniającego charakteru.
2) W przedmiocie przeciętnych konsumentów greckich lub rumuńskich
36 Co się tyczy przeciętnych konsumentów z państw sąsiednich (Grecji i Rumunii), skarżąca podnosi, że interwenient nie przedstawił żadnego dowodu, który pozwoliłby Izbie Odwoławczej ustalić, iż określenie „devin” jest postrzegane przez tych konsumentów jako odnoszące się do obszaru geograficznego. Twierdzi ona, że Izba Odwoławcza, żeby dojść do takiego wniosku, oparła się na dedukcji lub niczym niepopartych hipotezach opartych głównie na liczbie turystów odwiedzających Bułgarię. Co więcej, skarżąca podnosi, że chociaż nie spoczywa na niej ciężar dowodu, to przedstawiła ona wiarygodne i konkretne dowody na poparcie wysuwanego przez nią twierdzenia przeciwnego, zgodnie z którym przeciętni konsumenci greccy lub rumuńscy nie dostrzegają bezpośredniego związku między spornym znakiem towarowym a pochodzeniem geograficznym.
37 Należy zbadać przyjęty przez Izbę Odwoławczą materiał dowodowy stanowiący podstawę uznania spornego znaku towarowego za opisowy dla przeciętnych konsumentów z Grecji i Rumunii.
38 Przede wszystkim Izba Odwoławcza, podążając za Wydziałem Unieważnień, oparła się na kilku źródłach danych dotyczących turystyki, w szczególności na oficjalnym portalu turystyki w Bułgarii i innych stronach internetowych. Przywołując na poparcie fakt, że w 2014 r. Bułgarię odwiedziło ponad 5,4 mln zagranicznych turystów, co stanowi „imponującą” liczbę w porównaniu z liczbą 7,3 mln mieszkańców tego kraju, Izba Odwoławcza uznała, że „[n]awet jeśli prawdą jest, że większość z tych turystów decyduje się ostatecznie na spędzenie swoich wakacji w uzdrowiskach lub w kurortach, co potwierdziła [skarżąca], to nie wyklucza to, iż znają oni inne regiony lub inne miejsca”. Stwierdziła ona, że „[g[dy ktoś wybiera miejsce na spędzenie wakacji, rozważa ogólnie kilka opcji, zanim zdecyduje się na jedno konkretne miejsce”, i wywiodła z tego, że „[p]rzy rozpatrywaniu różnych proponowanych celów podróży osoba, która pragnie odwiedzić Bułgarię, odkryje z pewnością miejsca mniej znane lub trudniej dostępne, nawet jeżeli ostatecznie potencjalny turysta zdecyduje się na inny cel podróży”. Opierając się na tych zwykłych hipotezach, Izba Odwoławcza założyła, że jest „bardzo mało prawdopodobne, by Dewin i jego związki z wodami źródlanymi nie pojawiły się w wynikach poszukiwań przeprowadzanych w Internecie w kontekście możliwych miejscowości wakacyjnych w Bułgarii”.
39 Należy jednak stwierdzić, podobnie jak uczyniła to skarżąca, że sam fakt, iż miasto Dewin pojawia się w wynikach poszukiwań w wyszukiwarkach internetowych, nie wystarczy do wykazania zgodnie z wymogami ustanowionymi w przepisach i w orzecznictwie, że chodzi tu o miejsce znane znaczącej części właściwego kręgu odbiorców z Grecji i z Rumunii. Jak zauważyła skarżąca, rozumowanie takie jak to prezentowane przez Izbę Odwoławczą, posunięte do absurdu, prowadziłoby do stwierdzenia, że zagraniczni konsumenci mogą dzięki zwykłemu wyszukaniu w Internecie znać wszystkie miasta na świecie bez względu na ich wielkość, choćby niewielką.
40 Izba Odwoławcza wspomniała również o „obecności Dewina w wynikach wyszukiwania na stronach internetowych dostarczających porad dotyczących podróży i na interaktywnych forach podróżniczych”, takich jak „TripAdvisor.com” czy „Booking.com”. Nawiasem mówiąc, odrzuciła ona uwagę skarżącej, zgodnie z którą Dewin zajmuje dopiero 68. (czy też obecnie, zdaniem interwenienta, 59.) miejsce na liście 70 najbardziej popularnych miejsc odwiedzanych w Bułgarii według klasyfikacji prowadzonej w serwisie internetowym „TripAdvisor.com”, ponieważ w jej opinii dowodziło to przynajmniej istnienia niedającego się przeoczyć profilu turystycznego w Internecie, w przeciwieństwie do niektórych miast i mniejszych miejscowości w Bułgarii, które tam nie figurują.
41 Jednakże istnienie „niedającego się przeoczyć profilu turystycznego w Internecie” nie może wystarczyć do ustalenia znajomości małego miasta wśród właściwego kręgu odbiorców za granicą. W tym względzie fakt, że Dewin nie figuruje w serwisie internetowym „TripAdvisor.com” wśród najbardziej popularnych miejsc odwiedzanych w Bułgarii, jest co najmniej istotny, ponieważ można zasadnie uznać, iż właściwy krąg odbiorców za granicą zna jedynie główne atrakcje w innych państwach takich jak Bułgaria.
42 Następnie Izba Odwoławcza oparła się na „istotnej” tudzież „znacznej infrastrukturze turystycznej” gminy Dewin, obejmującej według niej „blisko dwa tuziny hoteli w tym regionie”, w tym liczne hotele spa i luksusowe hotele pięciogwiazdkowe.
43 Niemniej jednak ten prosty fakt, sam w sobie, nie pozwala na wyciągnięcie wniosku, że przeciętni konsumenci greccy lub rumuńscy mogą znać miasto Dewin poza granicami kraju lub dostrzec bezpośredni związek z nim. Nie ma bowiem podstaw, by wykluczyć, że owa infrastruktura turystyczna jest używana głównie przez przeciętnych konsumentów bułgarskich, co do których nikt nie podważa, że znają oni miasto Dewin, i dodatkowo przez niewielki odsetek przeciętnych konsumentów zagranicznych, którzy odwiedzają Bułgarię jako turyści.
44 Ponadto w pkt 41 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza założyła, że fakt, iż rejestry hoteli Dewina odnotowują ograniczoną liczbę cudzoziemców, „może nie odzwierciedlać precyzyjnie liczby osób odwiedzających to miasto”, ponieważ „[d]uża część turystów wrażliwych na naturę niekoniecznie zatrzymuje się w luksusowych hotelach, tylko decyduje się na mieszkanie na kempingach lub na kwaterach prywatnych w miastach i miejscowościach położonych w pobliżu”, i sprecyzowała dodatkowo, że „popularny ośrodek narciarski Pamporovo znajduje się w odległości jedynie półgodzinnej podróży samochodem”. Izba Odwoławcza sformułowała także hipotezę, że „byłoby nadzwyczaj zaskakujące, gdyby turyści przebywający w Pamporovie (16. najbardziej popularny cel podróży w Bułgarii według strony internetowej „TripAdvisor.com”) nie pokusiliby się, żeby zwiedzić region o ponoć olśniewającym pięknie natury, który jest położony w odległości rzutu kamieniem”.
45 Należy jednak stwierdzić, że żaden z dowodów przedstawionych przez interwenienta nie popiera choćby jednej z tych hipotez, a walor dowodowy tych hipotez jest mniejszy niż walor dowodowy każdego z twierdzeń dokładnie przeciwnych.
46 Przede wszystkim w odniesieniu do wszystkich powyżej zawartych uwag należy podkreślić, że podlegające zastosowaniu kryterium prawne nie polega na ustaleniu co do jednego liczby zagranicznych turystów odwiedzających miasto Dewin, ale na ustaleniu sposobu, w jaki określenie „devin” jest postrzegane przez całość właściwego kręgu odbiorców w Unii, w tym przez osoby, które niekoniecznie odwiedzają Dewin lub Bułgarię, a które stanowią większość tych odbiorców. Otóż argumentacja Izby Odwoławczej nie odnosi się do tej większej części przeciętnych konsumentów w Unii, w szczególności konsumentów greckich i rumuńskich, która nie odwiedza Bułgarii, a koncentruje się na ich bardzo małej części, która zamierza odwiedzić ten kraj, i to dodatkowo na znikomej części tych odbiorców, która odwiedza Dewin lub poszukuje informacji na jego temat.
47 W tym względzie należy podkreślić, że przeciętny konsument wody mineralnej i napojów w Unii nie ma wysokiego stopnia specjalizacji w dziedzinie geografii lub turystyki. I tak, przez analogię, w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 15 października 2008 r., Powerserv Personalservice/OHIM – Manpower (MANPOWER) (T‑405/05, EU:T:2008:442, pkt 85, 89, 93), Sąd odrzucił jako „w sposób oczywisty zbyt ogólne” twierdzenia dotyczące „wymiany językowej wynikającej z turystyki uprawianej przez obywateli angielskich i niemieckich” w innych państwach Unii, i stwierdził, że Izba Odwoławcza nie wzięła pod uwagę całości właściwego kręgu odbiorców składającego się z ogółu społeczeństwa w wieku produkcyjnym, a błędnie skupiła się na pracodawcach, którzy poszukiwali pracowników.
48 W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że Izba Odwoławcza, koncentrując się błędnie na turystach zagranicznych, w szczególności greckich lub rumuńskich, którzy odwiedzają Bułgarię lub Dewin, nie wzięła pod uwagę całości właściwego kręgu odbiorców składającego się z przeciętnych konsumentów w Unii, zwłaszcza w Grecji i w Rumunii, lecz błędnie ograniczyła się do znikomej lub bardzo małej części właściwego kręgu odbiorców, która w każdym wypadku okazuje się nieistotna i nie może zostać uznana za wystarczająco reprezentatywną dla tego kręgu w świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 18 powyżej. Takie ograniczenie do znikomej lub bardzo małej części właściwego kręgu odbiorców, czyli do turystów zagranicznych odwiedzających Bułgarię lub Dewin, wyjaśnia, dlaczego przyjęte przez Izbę Odwoławczą dowody mają bardzo ograniczony walor dowodowy, graniczący prawie z uznaniem ich za bezskuteczne. W sumie Izba Odwoławcza posłużyła się błędnym kryterium, które ostatecznie doprowadziło do błędnej pod względem faktycznym oceny postrzegania określenia „devin” przez właściwy krąg odbiorców.
49 Wreszcie w pkt 55 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza uznała się za „przeświadczoną, że niezaprzeczalna renoma Dewina jako miejscowości uzdrowiskowej z wodami naturalnymi nie kończy się w sposób uznaniowy na granicy bułgarskiej, lecz rozciąga się na państwa sąsiednie”, i ukoronowała to stwierdzeniem, że „byłoby dziwne, gdyby znaczna renoma, jaką dzięki swym wodom cieszy się Dewin w Bułgarii, w sposób tajemniczy zniknęła w momencie przejścia przez granicę między Bułgarią a Grecją”.
50 Należy jednak uznać, podobnie jak uczyniła to skarżąca, że takie stwierdzenie nie może służyć jako dowód pozwalający na ustalenie, że miasto Dewin jest znane „»dużej części« konsumentów w krajach sąsiednich takich jak Grecja i Rumunia”, jak uznała Izba Odwoławcza, podążając w tym względzie za ustaleniami Wydziału Unieważnień. Ponadto należy zauważyć, że miasto Dewin, które jest trudno dostępne i oddzielone od granicy greckiej pasmem górskim, ma specyficzne położenie geograficzne i z tego względu stwierdzenie to jest jeszcze mniej zasadne.
51 Analogicznie należy przypomnieć, że w sprawie, w której zapadł wyrok z dnia 25 października 2005 r., Cloppenburg (T‑379/03, EU:T:2005:373, pkt 39, 46), a która dotyczyła miasta Cloppenburg w Dolnej Saksonii (Niemcy) liczącego około 30 000 mieszkańców, czyli ponad cztery razy więcej ludności niż Dewin, Sąd mógł pozostawić bez rozstrzygnięcia kwestię, czy zainteresowany krąg odbiorców, a mianowicie przeciętni konsumenci niemieccy, znają miasto Cloppenburg jako obszar geograficzny, i tak czy inaczej uznał, ze względu na „mały” rozmiar tego miasta, że zakładając nawet, iż niemiecki konsument znał tę miejscowość, znajomość tę należało uznać za niewielką lub co najwyżej średnią. W tamtej sprawie Sąd nawet nie pomyślał, że owo niemieckie miasto „małego rozmiaru” mogło być znane przeciętnym konsumentom w innych państwach członkowskich Unii.
52 Wynika stąd, że zawarte w zaskarżonej decyzji uzasadnienie mające na celu wykazanie, iż przeciętny konsument w Grecji i w Rumunii zna Dewin jako obszar geograficzny, nie jest w ogóle przekonujące ani rozstrzygające.
53 Co więcej, skarżąca przedstawiła inne dowody na poparcie podnoszonego przez nią twierdzenia, zgodnie z którym przeciętni konsumenci greccy lub rumuńscy nie dostrzegają bezpośredniego związku między spornym znakiem towarowym a pochodzeniem geograficznym.
54 I tak skarżąca przedstawiła oficjalne opracowanie udostępnione przez samą gminę Dewin, które potwierdzało, w oparciu o oświadczenia właścicieli hoteli, liczbę zagranicznych turystów, którzy odwiedzili Dewin w 2014 r., mającym stanowić „rok rekordowy”. Dokument ten ukazuje, że w ciągu tego roku Dewin odwiedziło mniej niż 3500 turystów zagranicznych, bez względu na ich narodowość, i że wśród tych turystów było jedynie 400 turystów greckich i 50 turystów rumuńskich. W porównaniu z liczbą 5,4 mln turystów zagranicznych, którzy odwiedzili Bułgarię w roku 2014 (zob. pkt 38 powyżej) i z populacją państw członkowskich Unii, w szczególności Grecji i Rumunii – wynoszącą według Eurostatu (urzędu statystycznego Unii Europejskiej) w dniu 1 stycznia 2017 r. odpowiednio 10,7 mln i 19,6 mln mieszkańców – dane te sugerują, że miasto Dewin nie stanowi większej atrakcji dla turystów zagranicznych, w szczególności greckich i rumuńskich, a tym bardziej nie jest znane przeciętnym konsumentom za granicą.
55 Skarżąca przedstawiła także dane wynikające z badań rynkowych „omnibus” przeprowadzonych w kilku państwach członkowskich, w tym w Grecji (w części kontynentalnej i na Krecie), Rumunii, Niemczech i Zjednoczonym Królestwie (zwanych dalej „badaniami omnibus”). Co się tyczy badań zrealizowanych w Grecji, które objęły próbę 1007 osób spośród odbiorców greckich, wyniki wydają się wskazywać, że mniej niż 1% tej próby kojarzyło słowo „devin” z miejscem w Bułgarii, i mniej niż 3% z jakimkolwiek miejscem.
56 Izba Odwoławcza uznała te badania omnibus za „niepełne w pewnych punktach”, wymienionych w pkt 44–47 zaskarżonej decyzji. Jej zdaniem, po pierwsze, badania miały na celu dowiedzenie negatywnego faktu, że odbiorcy nie znali miasta Dewin, i z powodu tego wątpliwego założenia większa część zgromadzonych danych nie była jednoznaczna. Konieczne było, by pytane osoby były „zachęcane do jak najdalej idącej precyzji”, jednak w żaden sposób nie zostało wskazane, jak ma się to odbywać. Po drugie, brak było wskazań, czy w greckich badaniach wzięły udział osoby zamieszkujące przygraniczne regiony Bułgarii, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Po trzecie, rezultaty greckich badań były dotknięte błędami, a w niektórych punktach dane cechowały się niskim poziomem wiarygodności (rzędu błędnej sumy wynoszącej 71 zamiast 72). Po czwarte, nawet gdyby dane były interpretowane w sposób najbardziej korzystny dla skarżącej, to należało mieć na uwadze fakt, że w greckich badaniach 30 respondentów odpowiedziało, że Dewin jest albo „miastem”, albo „miejscem”, albo „regionem Bułgarii”. Izba Odwoławcza wywiodła z tego, że tych 30 respondentów na próbę 1007 osób odpowiadało 270 000 mieszkańców w ramach łącznej greckiej populacji liczącej 11 mln, co nie stanowiło nieznaczącej liczby. Na tej podstawie Izba Odwoławcza doszła do wniosku, że dane wynikające z badań były „w sposób oczywisty […] nieprzekonujące” i „nierozstrzygające”.
57 Otóż nawet przy założeniu, że owe badania omnibus zawierały braki wskazane przez Izbę Odwoławczą, należy stwierdzić, że ich wnioski mogły przynajmniej zostać wzięte pod uwagę z wystarczającym marginesem błędu, nie będąc tak czy inaczej decydującymi. A zatem, nawet jeśli założyć, że rzeczywisty odsetek odbiorców greckich rozpoznających Dewin jako obszar geograficzny (w Bułgarii lub gdzie indziej) wynosiłby 3%, a nawet dwa czy trzy razy więcej, to wciąż stanowi to odsetek minimalny, który nie może zostać uznany za reprezentatywny dla przeciętnych konsumentów greckich.
58 Przede wszystkim, nawet jeżeli liczba 270 000 mieszkańców nie jest w oderwaniu od kontekstu nieznaczna, to wciąż istotną kwestią pozostaje sposób postrzegania właściwy dla całości danego kręgu odbiorców, w odniesieniu do którego odsetek wynoszący 3% wydaje się mało reprezentatywny. Ten sam wynik może również zostać odczytany w ten sposób, że 97% (lub zbliżony odsetek) populacji greckiej nie rozpoznaje słowa „devin” ani jako „miasta”, ani jako „miejsca”, ani też jako „regionu Bułgarii”, co wydaje się znacznie bardziej przekonujące i rozstrzygające.
59 Ponadto, co się tyczy braku wskazania w greckich badaniach osób zamieszkujących przygraniczne obszary w Bułgarii, wystarczy przypomnieć, że tak czy inaczej bardzo duża większość przeciętnych konsumentów greckich nie mieszka w pobliżu granicy bułgarskiej.
60 Wreszcie należy odrzucić twierdzenie EUIPO, sformułowane w odpowiedzi na skargę, zgodnie z którym fakt, że Grecja i Rumunia są stronami porozumienia lizbońskiego, oznacza, że obywatele tych państw członkowskich znają Devin jako oznaczenie geograficzne bułgarskiej wody mineralnej. Takie twierdzenie jest oczywiście błędne pod względem faktycznym, ponieważ zakłada u przeciętnych konsumentów greckich i rumuńskich ekstremalnie wysoki poziom wiedzy, którego konsumenci ci niewątpliwie nie posiadają, obejmujący umowy międzynarodowe i wykaz chronionych oznaczeń geograficznych w ich kraju. Co więcej, udzielona przez państwo członkowskie ochrona prawna oznaczenia geograficznego nie może wystarczyć automatycznie do wykazania, że przeciętni konsumenci z tego państwa członkowskiego rozpoznają określenie odpowiadające danemu oznaczeniu jako opisowe względem pochodzenia geograficznego określonego towaru.
61 W konsekwencji należy stwierdzić, podobnie jak uczyniła to skarżąca, że Izba Odwoławcza nie spełniła wymogów ustanowionych w utrwalonym orzecznictwie przytoczonym w pkt 24 powyżej, zgodnie z którymi powinna „wykazać”, że określenie „devin” jest znane przeciętnym konsumentom greckim i rumuńskim jako oznaczenie pochodzenia geograficznego.
3) W przedmiocie przeciętnych konsumentów z innych państw członkowskich Unii
62 Izba Odwoławcza, uznawszy, że sporny znak towarowy ma dla przeciętnych konsumentów greckich lub rumuńskich charakter opisowy, jedynie pobieżnie zbadała tę samą kwestię z punktu widzenia przeciętnych konsumentów z innych państw członkowskich Unii. W pkt 47 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza poprzestała na stwierdzeniu, że w drodze ekstrapolacji badań omnibus, które niemniej jednak wykluczyła jako „mało rozstrzygające”, można było uznać, iż ok. 455 000 konsumentów niemieckich postrzegało określenie „devin” jako nazwę miasta lub miasto w Bułgarii. W pkt 55 wspomnianej decyzji Izba Odwoławcza dodała, że byłoby nierealistyczne twierdzić, iż żaden z tych członków ogółu odbiorców z innych państw członkowskich [którzy odwiedzają Bułgarię] nie zapoznał się, przygotowując swoją podróż, z kulturą, historią i naturalnymi atrakcjami Bułgarii, w tym z miastem Dewin.
63 Otóż wystarczy stwierdzić, podobnie jak to uczyniła skarżąca, że 455 000 konsumentów stanowi mniej niż 0,6% całkowitej populacji niemieckiej, co z trudem może stanowić istotny odsetek lub być reprezentatywne dla przeciętnego niemieckiego konsumenta wody mineralnej i napojów. Ponadto sam fakt, że konsumenci odpowiedzieli „miasto” na pytanie w sondażu, niczego nie dowodzi, ponieważ ta odpowiedź nie może być zrównana ze znajomością konkretnego miasta lub z istnieniem szczególnego bezpośredniego związku z rozpatrywanymi towarami.
64 Co się tyczy scharakteryzowania przeciętnego konsumenta w Unii jako turysty przygotowującego podróż do Bułgarii i zapoznającego się ze stosunkowo mało znaczącą atrakcją tego kraju, wydaje się ono znacznie bardziej „nierealistyczne” niż twierdzenie odwrotne. W tym względzie należy podkreślić, że przeciętny konsument wody mineralnej i napojów w Unii nie ma wysokiego stopnia specjalizacji w dziedzinie geografii lub turystyki (zob. pkt 47 powyżej).
65 Dodatkowo interwenient nie przedstawił żadnego konkretnego dowodu, który pozwoliłby wykazać, że przeciętny konsument w Unii postrzega określenie „devin” jako obszar geograficzny w Bułgarii.
66 Co się tyczy twierdzenia Wydziału Unieważnień, że wobec podejmowanych wysiłków marketingowych i wzrostu bułgarskiego sektora turystyki nazwa geograficzna Dewin może potencjalnie być w przyszłości odbierana przez odbiorców w Unii jako oznaczenie pochodzenia geograficznego rozpatrywanych towarów (zob. pkt 4 powyżej), wystarczy uznać, że takie twierdzenie nie znajduje poparcia w aktach sprawy i stanowi zwykłą hipotezę, zwłaszcza z tego względu, że miasto Devin nie figuruje wśród 50 głównych celów podróży w Bułgarii i jedynie w marginalnym zakresie odnosi korzyści ze wzrostu turystyki zagranicznej w tym kraju. Nie jest zatem „zasadne” w rozumieniu orzecznictwa przywołanego w pkt 24 powyżej zakładać, że nazwa Devin mogłaby w oczach odbiorców z Unii oznaczać pochodzenie geograficzne rozpatrywanych towarów. Co więcej ciężar dowodu nie może zostać odwrócony w ten sposób, że od skarżącej będzie się wymagać dowiedzenia faktu negatywnego, czyli że miasto Dewin nie może być odwiedzane lub znane w przyszłości.
67 Należy stwierdzić, że z akt sprawy nie wynika, by określenie „devin” było rozpoznawane przez przeciętnych konsumentów z państw członkowskich innych niż Bułgaria jako oznaczenie pochodzenia geograficznego.
68 Zważywszy na ogólny interes w zachowaniu nazw geograficznych do swobodnego używania (zob. pkt 20 powyżej), należy rozważyć konsekwencje powyższego wniosku dla dostępności nazwy geograficznej Dewin.
b) W przedmiocie pozostawienia nazwy geograficznej Dewin do swobodnego używania
69 Izba Odwoławcza przypomniała w pkt 8 zaskarżonej decyzji, że Wydział Unieważnień zwrócił szczególną uwagę na ogólny interes w zachowaniu swobody używania nazw geograficznych. Zdaniem Wydziału Unieważnień przypadek Dewina ilustruje logikę stanowiącą podstawę art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009, a mianowicie konieczność, by pewne opisy geograficzne pozostały dostępne, tak aby inni uczestnicy obrotu handlowego mogli ich używać, a istnienie unijnego znaku towarowego nie powinno stanowić przeszkody dla obecnych i przyszłych wysiłków ekonomicznych mających na celu poszerzenie renomy tradycyjnego miasta uzdrowiskowego poza granice kraju. Wydział Unieważnień odrzucił argument skarżącej, że koncesja na wydobywanie wody jest przyznawana wyłącznie jednemu przedsiębiorstwu z tym uzasadnieniem, że argument ten nie uwzględnia utrwalonego orzecznictwa, zgodnie z którym ogólny interes lub interes publiczny w zachowaniu swobody używania opisowych lub potencjalnie opisowych znaków towarowych przez osoby trzecie, stanowi przesłankę wstępną i jest domniemywany.
70 Sama Izba Odwoławcza odrzuciła w pkt 49–52 zaskarżonej decyzji „główny argument” skarżącej, opisany przez Izbę Odwoławczą jako dotyczący „utrzymywanej »wyłączności« umowy pozwalającej jej na eksploatację rezerw wodnych Dewina”, przepisu prawa bułgarskiego, zgodnie z którym „koncesja na wydobywanie […] jest przyznawana pojedynczemu koncesjonariuszowi” (art. 47 ust. 11 ustawy o wodzie) oraz „faktycznego monopolu na oznaczenie geograficzne »Devin Natural Mineral Water«” (zob. pkt 28 powyżej), który nie pozwala zdaniem Izby Odwoławczej na to, by „owo oznaczenie mogło być w dalszym ciągu swobodnie używane przez innych uczestników obrotu handlowego”.
71 W tym celu Izba Odwoławcza stwierdziła przede wszystkim, że potencjalny monopol skarżącej jest ograniczony w czasie z różnych względów handlowych lub prawnych. Ponadto uznała ona, że „eksploatacji” źródła naturalnego i następnie butelkowania wody mogą dokonywać różne przedsiębiorstwa, z których każde powinno mieć prawo do używania słowa „devin” na swoich etykietach. Wreszcie zauważyła ona, że „[n]iezależnie od obecnie obowiązujących w Bułgarii ograniczeń prawnych […] dyrektywa [2009/54] nie sprowadza eksploatacji źródeł wody mineralnej do jednego przedsiębiorstwa”, że „[a]rt. 8 ust. 2 wspomnianej dyrektywy przewiduje jedynie ograniczenie, zgodnie z którym woda pochodząca z tego samego źródła zawsze musi być wprowadzana do obrotu pod jednym i tym samym »określeniem handlowym«, jednak nie ogranicza prowadzenia obrotu do jednego tylko przedsiębiorstwa” oraz że „[p]rzepis ten nie ma na celu reglamentacji liczby »koncesjonariuszy« [jak wydaje się twierdzić skarżąca]”.
72 W pkt 54 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza odniosła się do innego argumentu skarżącej, kładącego nacisk na to, że EUIPO zarejestrowało słowne unijne znaki towarowe VITTEL (pod numerem 958322) i EVIAN (pod numerem 1422716) dla między innymi „wód mineralnych”, należących do klasy 32. Izba Odwoławcza odparła, że w „praktyce” EUIPO nie zawsze dopuszczane są w sposób niekwestionowany rejestracje takich znaków towarowych, ponieważ zapoznanie się z historią tego ostatniego znaku towarowego ukazuje, iż wobec tej rejestracji zgłoszono zastrzeżenia na etapie badania bezwzględnych podstaw odmowy rejestracji, mimo że ostatecznie odstąpiono od nich po przedstawieniu dowodów.
73 EUIPO, zarówno w odpowiedzi na skargę, jak i podczas rozprawy, twierdziło, że Izba Odwoławcza słusznie zdecydowała się chronić w ten sposób ogólny interes polegający na zachowaniu dostępności nazwy geograficznej takiej jak nazwa miejscowości uzdrowiskowej Dewin. Precyzuje ono, że skarżąca oczywiście może dalej wykorzystywać swój znak cieszący się renomą w Bułgarii. Jednakże, jak dodaje EUIPO, okoliczność, że posiada ona znak renomowany w Bułgarii, nie przyznaje jej prawa do posiadania monopolu na poziomie Unii na opisowe słowo „devin”, który to monopol stanowiłby przeszkodę dla podejmowanych wysiłków ekonomicznych mających na celu poszerzenie renomy tradycyjnego miasta uzdrowiskowego poza granice Bułgarii. EUIPO nie wyklucza także, by inni konkurenci mogli w przyszłości mieć uzasadniony interes w używaniu oznaczenia opisowego „devin” w innych państwach członkowskich Unii, gdzie Dewin jest znany i kojarzony ze swoimi wodami, jednak nie uzyskał charakteru odróżniającego w następstwie używania.
74 Skarżąca twierdzi, że art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 nie ma na celu automatycznego blokowania rejestracji oznaczeń opisowych jako znaków towarowych. Wyjaśnia ona, że w przypadku gdy oznaczenie opisowe uzyskuje, w następstwie używania go, samodzielne znaczenie jako znak towarowy, może ono zostać zarejestrowane, co nie stoi na przeszkodzie temu, by osoby trzecie używały tego oznaczenia w sposób opisowy.
75 W tym względzie, po pierwsze, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie nieco zmienionym brzmieniu art. 14 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 2017/1001] „[w]łaściciel unijnego znaku towarowego nie jest uprawniony do zakazania osobie trzeciej używania w obrocie handlowym […] oznaczeń lub określeń, […] które dotyczą […] pochodzenia geograficznego […] towarów lub świadczenia usług, lub innych właściwości towarów lub usług”.
76 Trybunał stwierdził, że ograniczając w ten sposób skutki prawa wyłącznego przysługującego właścicielowi znaku, art. 12 rozporządzenia nr 207/2009 ma na celu pogodzenie podstawowych interesów ochrony praw do znaku z interesem swobodnego przepływu towarów i swobody świadczenia usług na rynku wewnętrznym w sposób umożliwiający pełnienie przez znaki towarowe ich roli zasadniczego elementu systemu niezakłóconej konkurencji, do którego ustanowienia i utrzymania zmierza TFUE (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 10 kwietnia 2008 r., Adidas i Adidas Benelux, C‑102/07, EU:C:2008:217, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).
77 Ściślej mówiąc, art. 12 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 ma na celu zapewnienie, by wszyscy przedsiębiorcy mogli używać oznaczeń opisowych. Przepis ten jest zatem wyrazem konieczności pozostawienia do swobodnego używania. Jednakże konieczność pozostawienia do swobodnego używania nie może w żadnym razie stanowić samodzielnego ograniczenia skutków wywoływanych przez znak towarowy, dodatkowego względem tych wyraźnie przewidzianych we wspomnianym artykule (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 10 kwietnia 2008 r., Adidas i Adidas Benelux, C‑102/07, EU:C:2008:217, pkt 46, 47 i przytoczone tam orzecznictwo).
78 Należy zauważyć, że w okolicznościach różniących się od okoliczności niniejszej sprawy zostało orzeczone, iż wypracowana w orzecznictwie zasada przypomniana w pkt 19 i 20 powyżej, dotycząca interesu ogólnego chronionego przez art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009, nie zostaje podważona przez art. 12 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia, który nie wpływa także w sposób decydujący na wykładnię pierwszego z tych przepisów. Jednakże art. 12 ust. 1 lit. b) wspomnianego rozporządzenia, który ma w szczególności na celu uregulowanie problemów pojawiających się, gdy został zarejestrowany znak towarowy złożony w całości lub w części z nazwy geograficznej, nie przyznaje osobom trzecim prawa do używania takiej nazwy jako znaku towarowego, ale gwarantuje niemniej jednak, że będą one mogły używać tej nazwy w sposób opisowy, a mianowicie jako wskazówki dotyczącej pochodzenia geograficznego, pod warunkiem że to używanie jest dokonywane zgodnie z uczciwymi praktykami w handlu i przemyśle [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 października 2003 r., Nordmilch/OHIM (OLDENBURGER), T‑295/01, EU:T:2003:267, pkt 55; z dnia 20 lipca 2016 r., Internet Consulting/EUIPO – Provincia Autonoma di Bolzano-Alto Adige (SUEDTIROL), T‑11/15, EU:T:2016:422, pkt 55; zob. także podobnie i analogicznie wyrok z dnia 4 maja 1999 r., Windsurfing Chiemsee, C‑108/97 i C‑109/97, EU:C:1999:230, pkt 26–28].
79 A zatem jest dozwolone w szczególności opisowe używanie nazwy „Dewin” do celów promocji miasta jako destynacji turystycznej. Wbrew temu, czego obawia się interwenient, sporny znak towarowy nie może więc stanowić przeszkody dla podejmowanych wysiłków ekonomicznych mających na celu poszerzanie poza granice Bułgarii renomy miasta Dewin wynikającej z jego wód źródlanych.
80 W trosce o klarowność należy wyjaśnić, że powyższe przywołanie przepisów i orzecznictwa nie jest równoznaczne z zaleceniem przeprowadzania minimalnej kontroli podstaw odmowy rejestracji określonych w art. 7 rozporządzenia nr 207/2009 przy rozpatrywaniu zgłoszeń do rejestracji, pod pretekstem, że ryzyko, iż uczestnicy obrotu handlowego mogą przywłaszczyć sobie niektóre oznaczenia, które powinny pozostać dostępne, zostanie zniwelowane przez ograniczenia, które art. 12 tego rozporządzenia nakłada na etapie wywoływania skutków przez zarejestrowany znak towarowy. Ocena podstaw odmowy rejestracji ustanowionych w art. 7 wspomnianego rozporządzenia powinna być bowiem dokonywana przez organ właściwy do prowadzenia postępowania rejestrowego lub postępowania w sprawie unieważnienia prawa do znaku towarowego i nie może zostać odebrana temu organowi celem przeniesienia jej na sędziów, którzy mają za zadanie gwarantować konkretne wykonywanie praw, które przyznaje znak towarowy (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 6 maja 2003 r., Libertel, C‑104/01, EU:C:2003:244, pkt 58).
81 Co się tyczy przywołania przez Izbę Odwoławczą wyroku z dnia 23 października 2003 r., OHIM/Wrigley (C‑191/01 P, EU:C:2003:579, pkt 32), zgodnie z którym „[n]ależy odmówić rejestracji oznaczenia słownego […], jeżeli przynajmniej jedno z jego możliwych znaczeń stanowi opis właściwości oznaczonych nim towarów lub usług”, wystarczy przypomnieć, że orzecznictwo to odpowiada, poprzez zaprzeczenie, na pytanie, czy jest „konieczne, by oznaczenia i wskazówki tworzące znak towarowy […] były faktycznie używane do celów opisowych w momencie dokonania zgłoszenia”. Tymczasem postawione tak pytanie nie stanowi kwestii istotnej w niniejszej sprawie, ponieważ określenie „devin” ma w Bułgarii charakter opisowy, z zastrzeżeniem uzyskania przez sporny znak towarowy charakteru odróżniającego w następstwie używania go dla rozpatrywanych towarów. Niniejsza sprawa koncentruje się za to na kwestii postrzegania tego określenia przez właściwy krąg odbiorców poza Bułgarią.
82 W tym względzie, o ile prawdopodobieństwo, że oznaczenie pochodzenia geograficznego będzie wpływać na relacje konkurencyjne, jest wysokie, gdy chodzi o duży region znany z jakości szerokiej gamy towarów i usług, o tyle jest ono niskie, gdy chodzi o określone miejsce, którego reputacja ogranicza się do wąskiej liczby towarów lub usług [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 grudnia 2011 r., Mövenpick/OHIM (PASSIONATELY SWISS), T‑377/09, niepublikowany, EU:T:2011:753, pkt 41; z dnia 20 lipca 2016 r., SUEDTIROL, T‑11/15, EU:T:2016:422, pkt 44]. Tymczasem w niniejszej sprawie Dewin jest określonym miejscem, które jest znane przeciętnym konsumentom wyłącznie w Bułgarii, zaś w dużej mierze nieznane przeciętnym konsumentom w pozostałej części Unii, i którego reputacja ogranicza się do jego wód.
83 Po drugie, należy zauważyć, iż przy założeniu nawet, że sporny znak towarowy uzyska samodzielne znaczenie i charakter odróżniający w Bułgarii, jedynym państwie członkowskim, w którym określenie „devin” jest opisowe, a w rezultacie stanie się właściwy jako unijny znak towarowy, rozporządzenie nr 207/2009 wciąż przewiduje, w samej definicji prawa wyłącznego przyznawanego z tytułu takiego znaku, zabezpieczenia służące ochronie interesów osób trzecich.
84 I tak Trybunał przypomniał, że rozporządzenie nr 207/2009 ma ogólnie na celu wyważenie między z jednej strony interesem właściciela znaku towarowego w zapewnieniu podstawowej funkcji znaku, zaś z drugiej strony interesem innych uczestników obrotu gospodarczego w możliwości swobodnego używania oznaczeń mogących określać ich towary i usługi. Wynika z tego, że ochrona praw wywodzonych przez właściciela znaku z tego rozporządzenia nie jest bezwarunkowa (zob. podobnie i analogicznie wyroki: z dnia 27 kwietnia 2006 r., Levi Strauss, C‑145/05, EU:C:2006:264, pkt 29, 30 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 22 września 2011 r., Budějovický Budvar, C‑482/09, EU:C:2011:605, pkt 34, 48; z dnia 6 lutego 2014 r., Leidseplein Beheer i de Vries, C‑65/12, EU:C:2014:49, pkt 41–43; z dnia 30 maja 2018 r., Tsujimoto/EUIPO, C‑85/16 P i C‑86/16 P, EU:C:2018:349, pkt 90).
85 Po pierwsze, ochrona pełnionej przez znak funkcji wskazywania pochodzenia, przewidziana w art. 9 ust. 2 lit. a) i b) rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 9 ust. 2 lit. a) i b) rozporządzenia 2017/1001] obejmuje jedynie jego używanie w odniesieniu do identycznych lub podobnych towarów (lub usług) i wymaga zaistnienia prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w odczuciu właściwego kręgu odbiorców, które jest zakładane w przypadku podwójnej identyczności oznaczeń i towarów.
86 Po drugie, ochrona pełnionej przez renomowany znak towarowy funkcji reklamowej, przewidziana w art. 9 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 [obecnie art. 9 ust. 2 lit. c) rozporządzenia 2017/1001] obejmuje także towary, które nie są podobne, jednak wymaga zaistnienia ryzyka rozmycia, przyćmienia lub pasożytnictwa, a ponadto nie dotyczy przypadków, gdy takie używanie ma uzasadniony powód.
87 Zgodnie z orzecznictwem Trybunału pojęcie „uzasadnionego powodu” nie może być rozumiane jako ograniczające się do względów obiektywnie nadrzędnych, lecz może wiązać się także z subiektywnym interesem osoby trzeciej używającej oznaczenia identycznego z renomowanym znakiem towarowym lub do niego podobnego. Pojęcie to nie ma na celu znalezienia rozwiązania w przypadku kolizji pomiędzy cieszącym się renomą znakiem towarowym a podobnym oznaczeniem, które było używane przed zgłoszeniem tego znaku towarowego, ani ograniczenia praw przyznanych właścicielowi tego znaku towarowego, lecz znalezienie równowagi pomiędzy kolidującymi ze sobą interesami przy uwzględnieniu – w specyficznym kontekście art. 9 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 i w związku z rozszerzonym zakresem ochrony, z której korzysta ów znak towarowy – interesów osób trzecich używających tego oznaczenia (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 6 lutego 2014 r., Leidseplein Beheer i de Vries, C‑65/12, EU:C:2014:49, pkt 45–48).
88 Z art. 9 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że właściciel renomowanego znaku towarowego może zostać zmuszony w związku z „uzasadnionym powodem” do tolerowania używania przez osobę trzecią oznaczenia podobnego do tego znaku dla towaru identycznego z tym, dla którego ów znak został zarejestrowany, o ile okaże się, że dane oznaczenie było używane przed dokonaniem zgłoszenia renomowanego znaku towarowego, a samo używanie dla identycznego towaru odbywa się w dobrej wierze. Jednocześnie na podstawie art. 8 ust. 5 tego rozporządzenia (obecnie art. 8 ust. 5 rozporządzenia 2017/1001) wspomniany właściciel nie może sprzeciwić się rejestracji takiego oznaczenia [wyrok z dnia 5 lipca 2016 r., Future Enterprises/EUIPO – McDonald’s International Property (MACCOFFEE), T‑518/13, EU:T:2016:389, pkt 113; zob. także podobnie i analogicznie wyrok z dnia 6 lutego 2014 r., Leidseplein Beheer i de Vries, C‑65/12, EU:C:2014:49, pkt 60].
89 W niniejszej sprawie z powyższego wynika, że nazwa miasta Dewin pozostaje do dyspozycji osób trzecich nie tylko w celu opisowego używania, takiego jak przy promocji turystyki w tym mieście, lecz również na zasadach oznaczenia odróżniającego w przypadku wystąpienia „uzasadnionego powodu” i braku prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, wykluczających zastosowanie art. 8 i 9 rozporządzenia nr 207/2009.
90 Ogólny interes w zachowaniu swobodnego używania nazwy geograficznej takiej jak nazwa miejscowości uzdrowiskowej Dewin może zatem być chroniony dzięki dopuszczeniu opisowych przypadków używania takich nazw oraz dzięki zabezpieczeniom ograniczającym prawo wyłączne właściciela spornego znaku towarowego, bez konieczności unieważnienia prawa do tego znaku i całkowitej utraty prawa wyłącznego, które z tytułu tego znaku przysługuje względem towarów z klasy 32 objętych rejestracją.
91 Ponadto to właśnie konieczna równowaga między prawami właścicieli a interesami osób trzecich pozwala na rejestrację znaków towarowych wywodzonych z geograficznych nazw własnych, takich jak przywołane przez skarżącą słowne unijne znaki towarowe VITTEL i EVIAN, obwarowaną pewnymi warunkami, które mają związek w szczególności z uzyskaniem samodzielnego znaczenia i charakteru odróżniającego w następstwie używania na terytorium, na którym oznaczenia te stanowią samoistny opis pochodzenia geograficznego, a także braku mylącego charakteru takiego oznaczenia, jeżeli chodzi o to pochodzenie.
2. Wniosek w przedmiocie zarzutu pierwszego i żądania stwierdzenia nieważności
92 Zważywszy na powyższe rozważania zawarte w szczególności w pkt 32–67 powyżej, należy stwierdzić, podobnie jak to uczyniła skarżąca, że Izba Odwoławcza nie ustaliła istnienia wystarczającego stopnia znajomości miasta Dewin wśród przeciętnych konsumentów w Unii, w szczególności konsumentów greckich lub rumuńskich, oraz że interwenient nie poparł swojego wniosku o unieważnienie prawa do znaku żadnym dowodem, który pozwoliłby stwierdzić, że przeciętni konsumenci w Unii kojarzą słowo „devin” z miastem w Bułgarii. Nawet jeżeli należy orzec, że część konsumentów w Unii zna miasto Dewin, to taka część powinna jednak w każdym wypadku zostać uznana za znikomą.Powyższy wniosek w żaden sposób nie podważa naturalnego piękna Dewina i właściwości zdrowotnych jego wód zdrojowych, ani też wysiłków ekonomicznych podejmowanych na rzecz promowania turystyki w Bułgarii.
93 Na podstawie orzecznictwa przytoczonego w pkt 22 powyżej co do zasady art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009 nie stoi na przeszkodzie rejestrowaniu nazw geograficznych, które nie są znane w zainteresowanych kręgach, a przynajmniej nie są znane jako oznaczenie obszaru geograficznego. Tymczasem w niniejszej sprawie, chociaż nazwa geograficzna Dewin jest znana zainteresowanym kręgom w Bułgarii – kraju, w którym skarżąca powołuje się na uzyskanie przez sporny znak charakteru odróżniającego w następstwie używania – należy stwierdzić, że co się tyczy zainteresowanych kręgów z innych państw członkowskich Unii, w szczególności Grecji i Rumunii, nazwa geograficzna Dewin w znacznej mierze nie jest im znana, przynajmniej jako określenie obszaru geograficznego.
94 Jednocześnie na podstawie orzecznictwa przywołanego w pkt 24 powyżej w ramach swojej oceny EUIPO było zobowiązane ustalić, czy nazwa geograficzna jest znana zainteresowanym kręgom jako oznaczenie miejsca. Otóż należy stwierdzić, że w niniejszym wypadku w zainteresowanych kręgach, tworzonych przez przeciętnych konsumentów, nazwa geograficzna Dewin jest – w przypadku znacznej większości tych odbiorców – nieznana. Ta część właściwego kręgu odbiorców, która wie, że ta nazwa odnosi się do obszaru geograficznego, reprezentuje jedynie znikomą lub nieistotną mniejszość stanowiącą co najwyżej od jednego do kilku procent tej grupy. Co więcej, ów odsetek wydaje się na pierwszy rzut oka mniejszy od części właściwego kręgu odbiorców, która zna Dewin jako markę wody mineralnej.
95 Oznacza to, że Izba Odwoławcza popełniła błąd w ocenie, gdy uznała, że sporny znak towarowy stanowi opis pochodzenia geograficznego z punktu widzenia przeciętnych konsumentów z państw sąsiadujących z Bułgarią, a mianowicie z Grecji i z Rumunii, a także przeciętnych konsumentów z innych państw członkowskich Unii, z wyjątkiem samej Bułgarii. Czyniąc tak, naruszyła ona art. 52 ust. l lit. a) w związku z art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009.
96 W konsekwencji należy uwzględnić pierwszą część zarzutu pierwszego i stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji, zgodnie z pierwszym żądaniem skargi, bez konieczności badania drugiej części zarzutu pierwszego ani zarzutu drugiego, w tym także zarzutu niedopuszczalności podniesionego względem tych żądań, odpowiednio, przez interwenienta i przez EUIPO, a także bez konieczności wypowiadania się w przedmiocie dopuszczalności niektórych załączników przedstawionych – jak twierdzi skarżąca – przez interwenienta po raz pierwszy przed Sądem.
B. W przedmiocie żądania zmiany zaskarżonej decyzji
97 Co się tyczy żądań skarżącej drugiego i trzeciego, które mają na celu oddalenie wniosku o unieważnienie prawa do znaku w całości i, zasadniczo, zmianę zaskarżonej decyzji (zob. pkt 10 powyżej), należy przypomnieć, że przyznana Sądowi na podstawie art. 65 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009 kompetencja o charakterze reformatoryjnym nie skutkuje przyznaniem mu uprawnienia do dokonania oceny, w przedmiocie której izba odwoławcza nie przedstawiła jeszcze stanowiska. W konsekwencji wykonanie kompetencji o charakterze reformatoryjnym powinno ograniczyć się zasadniczo do sytuacji, w których Sąd, po przeprowadzeniu kontroli oceny dokonanej przez izbę odwoławczą, jest w stanie określić na podstawie elementów stanu faktycznego i prawnego, jakie zostały ustalone, decyzję, jaką powinna była wydać izba odwoławcza Odwoławcza (wyroki: z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM, C‑263/09 P, EU:C:2011:452, pkt 72; z dnia 13 maja 2015 r., easyAir-tours, T‑608/13, niepublikowany, EU:T:2015:282, pkt 68).
98 W niniejszej sprawie przesłanki wykonania kompetencji o charakterze reformatoryjnym wynikające z wyroku z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM (C‑263/09 P, EU:C:2011:452), nie są jednak spełnione. O ile faktycznie z rozważań zawartych w pkt 95 powyżej wynika, że Izba Odwoławcza powinna była stwierdzić, iż sporny znak towarowy nie ma charakteru opisowego w odniesieniu do niebułgarskiej części właściwego kręgu odbiorców, w szczególności dla przeciętnych konsumentów greckich lub rumuńskich, o tyle nie zmienia to faktu, że Izba Odwoławcza – ponieważ błędnie stwierdziła, że domniemany opisowy charakter spornego znaku towarowego dla greckiej lub rumuńskiej części właściwego kręgu odbiorców wystarczy do ustalenia wystąpienia podstawy unieważnienia uzasadniającej oddalenie odwołania od decyzji Wydziału Unieważnień – nie wypowiedziała się wyraźnie w przedmiocie uzyskania przez sporny znak charakteru odróżniającego w następstwie używania go z punktu widzenia bułgarskiej części właściwego kręgu odbiorców – jedynej, dla której sporny znak towarowy stanowi opis pochodzenia geograficznego. Ponieważ kwestia uzyskania przez sporny znak towarowy charakteru odróżniającego w następstwie używania w Bułgarii nie została wyraźnie rozpatrzona i rozstrzygnięta przez Izbę Odwoławczą, nie jest zadaniem Sądu rozpoznanie jej po raz pierwszy w ramach sprawowanej przez niego kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji [zob. podobnie wyroki: z dnia 5 lipca 2011 r., Edwin/OHIM, C‑263/09 P, EU:C:2011:452, pkt 72, 73; z dnia 13 maja 2015 r., easyAir-tours, T‑608/13, niepublikowany, EU:T:2015:282, pkt 69, 70 i przytoczone tam orzecznictwo].
99 Wynika stąd, że w obecnym stanie sprawy Sąd nie może skorzystać z przysługującego mu uprawnienia do zmiany zaskarżonej decyzji celem uchylenia decyzji Wydziału Unieważnień z dnia 29 stycznia 2016 r. – który to wydział uznał zresztą w tym względzie, że „biorąc pod uwagę informacje przedstawione przez [skarżącą], […] nie można mieć żadnych wątpliwości, iż znak towarowy Devin uzyskał charakter odróżniający w Bułgarii” – i oddalenia wniosku o unieważnienie prawa do spornego znaku towarowego.
100 Wysuwane przez skarżącą żądania drugie i trzecie należy zatem oddalić.
IV. W przedmiocie kosztów
101 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
102 Ponieważ EUIPO i interwenient zasadniczo przegrali sprawę, należy, po pierwsze, nakazać EUIPO, zgodnie z żądaniami skarżącej, pokrycie jego własnych kosztów oraz kosztów poniesionych przez skarżącą, a po drugie, postanowić, że interwenient pokryje własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (ósma izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Drugiej Izby Odwoławczej Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) z dnia 2 grudnia 2016 r. (sprawa R 579/2016‑2).
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) EUIPO pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Devin AD.
4) Haskovo Chamber of Commerce and Industry pokrywa własne koszty.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 25 października 2018 r.
Podpisy
Spis treści
I. Okoliczności powstania sporu
II. Żądania stron
III. Co do prawa
A. W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności
1. W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 52 ust. 1 lit. a) w związku z art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 207/2009
a) W przedmiocie sposobu, w jaki przeciętni konsumenci w Unii postrzegają określenie „devin”
1) W przedmiocie przeciętnych konsumentów bułgarskich
2) W przedmiocie przeciętnych konsumentów greckich lub rumuńskich
3) W przedmiocie przeciętnych konsumentów z innych państw członkowskich Unii
b) W przedmiocie pozostawienia nazwy geograficznej Dewin do swobodnego używania
2. Wniosek w przedmiocie zarzutu pierwszego i żądania stwierdzenia nieważności
B. W przedmiocie żądania zmiany zaskarżonej decyzji
IV. W przedmiocie kosztów