Language of document : ECLI:EU:T:2005:258

Sprawa T-386/04

Eridania Sadam SpA i in.

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Wspólna organizacja rynków w sektorze cukru – System cen – Regionalizacja – Obszary deficytowe – Zaklasyfikowanie Włoch – Rok gospodarczy 2004/2005 – Rozporządzenie (WE) nr 1216/2004 – Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne i prawne – Niedopuszczalność

Streszczenie postanowienia

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Przepis określający pochodne ceny interwencyjne dla białego cukru dla wszystkich obszarów Włoch w roku gospodarczym – Skarga włoskich producentów cukru – Niedopuszczalność

(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie Komisji nr 1216/2004, art. 1 lit. d))

2.      Wspólnoty Europejskie – Kontrola sądowa zgodności z prawem aktów instytucji – Akty o charakterze generalnym – Konieczność podniesienia przez osoby fizyczne lub prawne zarzutu braku jego zgodności z prawem lub zażądania złożenia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w zakresie oceny jego ważności – Obowiązek stosowania krajowego prawa procesowego przez sądy krajowe w sposób umożliwiający zakwestionowanie zgodności z prawem aktów wspólnotowych o charakterze generalnym – Możliwość wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności do sądu wspólnotowego w przypadku niemożliwej do przezwyciężenia przeszkody na szczeblu krajowych przepisów proceduralnych – Wyłączenie

(art. 10 WE, art. 230 akapit czwarty WE, art. 234 WE i 241 WE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Wykładnia contra legem wymogu, by dany akt dotyczył tych osób indywidualnie – Niedopuszczalność

(art. 230 akapit czwarty WE; art. 48 UE)

4.      Zarzut niezgodności z prawem – Charakter incydentalny – Niedopuszczalność skargi głównej – Niedopuszczalność zarzutu

(art. 241 WE)

1.      Osoba fizyczna lub prawna może twierdzić, że akt niestanowiący decyzji, której jest ona adresatem, dotyczy jej indywidualnie, tylko wtedy gdy akt ten oddziaływuje na nią ze względu na szczególne dla niej cechy lub sytuację faktyczną, która ją charakteryzuje w stosunku do wszystkich innych osób i w związku z tym indywidualizuje ją w sposób analogiczny do sposobu, w jaki zostałby zindywidualizowany adresat decyzji.

W tym zakresie art. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1216/2004 ustalającego pochodne ceny interwencyjne dla białego cukru dla wszystkich obszarów Włoch w roku gospodarczym 2004/2005 nie dotyczy włoskich producentów cukru indywidualnie.

W istocie nie wystarczy, by akt wywierał pod względem ekonomicznym większy wpływ na niektóre podmioty gospodarcze niż na ich konkurentów, aby można było uznać, iż ten akt dotyczy ich indywidualnie. Z tego wynika, że podnoszona przez stronę skarżącą szkoda poniesiona na skutek wzrostu ceny buraków we Włoszech, wynikłego z zastosowania pochodnej ceny interwencyjnej oraz spadku ceny cukru w tym państwie, spowodowanego rosnącym przywozem cukru pochodzącego z państw bałkańskich, zakładając, że zostanie wykazana, nie jest w stanie – sama w sobie – doprowadzić do ich zindywidualizowania względem wszystkich innych podmiotów tego sektora.

(por. pkt 33–36)

2.      Traktat w art. 230 WE i 241 WE – z jednej strony – i w art. 234 WE – z drugiej strony – ustanowił kompletny system środków prawnych i procedur mających na celu zapewnienie kontroli legalności aktów wydawanych przez instytucje, powierzając go sądom wspólnotowym. W tym systemie osoby fizyczne i prawne, które nie mogą – z powodu przesłanek dopuszczalności wskazanych w art. 230 akapit czwarty WE – zaskarżyć bezpośrednio aktów wspólnotowych o charakterze generalnym, w zależności od przypadku mają możliwość powołania się na nieważność takich aktów – bądź w sposób incydentalny na mocy art. 241 WE przed sądem wspólnotowym, bądź przed sądami krajowymi – i doprowadzenia do tego, by te sądy, które same nie są właściwe do stwierdzenia nieważności wspomnianych powyżej aktów, zwróciły się w tej kwestii do Trybunału w drodze pytań prejudycjalnych.

Zatem na państwach członkowskich spoczywa obowiązek przewidzenia systemu środków prawnych i procedur pozwalającego na zapewnienie poszanowania prawa do skutecznej ochrony prawnej.

W tych ramach, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy wyrażoną w art. 10 WE, sądy krajowe są zobowiązane – tak dalece, jak to możliwe – do interpretowania i stosowania wewnętrznych przepisów proceduralnych regulujących korzystanie ze środków prawnych w taki sposób, który pozwala osobom fizycznym i prawnym na zakwestionowanie na drodze sądowej każdej decyzji lub każdego innego krajowego środka odnoszącego się do stosowania wobec nich aktu wspólnotowego o charakterze generalnym poprzez podniesienie zarzutu nieważności takiego aktu.

Tymczasem skarga o stwierdzenie nieważności do sądu wspólnotowego nie przysługuje podmiotowi indywidualnemu kwestionującemu akt o charakterze generalnym, taki jak rozporządzenie, który go nie indywidualizuje w sposób analogiczny do adresata danej decyzji, nawet jeśli po konkretnym zbadaniu przez powyższy sąd krajowych przepisów proceduralnych można byłoby wykazać, że przepisy te nie zezwalają podmiotowi indywidualnemu na wniesienie skargi, na podstawie której mógłby podważyć ważność spornego aktu wspólnotowego. W rzeczywistości taka regulacja środków prawnych wymagałaby w każdym konkretnym przypadku, by sąd wspólnotowy zbadał i zinterpretował krajowe prawo proceduralne, co przekraczałoby jego właściwość w ramach kontroli legalności aktów wspólnotowych.

Wobec powyższego skarga o stwierdzenie nieważności do sądu wspólnotowego nie przysługuje, nawet jeśli okazałoby się, że krajowe przepisy proceduralne zezwalają podmiotowi indywidualnemu na podważenie ważności spornego aktu wspólnotowego jedynie wtedy, gdy go naruszył.

W tym zakresie okoliczność, że rozporządzenie stosuje się bezpośrednio, tj. bez podejmowania jakichkolwiek działań przez władze krajowe, nie oznacza, iż podmiot gospodarczy, którego to rozporządzenie dotyczy bezpośrednio, może podważyć jego ważność jedynie wtedy, gdy je naruszył. Nie można bowiem wykluczyć, że krajowy system prawny otwiera podmiotowi indywidualnemu, którego bezpośrednio dotyczy ogólny akt normatywny prawa krajowego, który nie może być bezpośrednio zakwestionowany na drodze sądowej, możliwość domagania się od władz krajowych podjęcia działania związanego z tym aktem, który to środek może zostać zaskarżony przed sądem krajowym, umożliwiając tym samym temu podmiotowi indywidualnemu podważenie w sposób pośredni spornego aktu. Podobnie nie można wykluczyć, że krajowy system prawny otwiera podmiotowi gospodarczemu, którego bezpośrednio dotyczy rozporządzenie, możliwość domagania się od władz krajowych aktu związanego z tym rozporządzeniem, który może zostać zaskarżony przed sądem krajowym, umożliwiając tym samym temu podmiotowi gospodarczemu podważenie w sposób pośredni spornego rozporządzenia.

(por. pkt 39–44)

3.      Przesłanka, zgodnie z którą osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę na rozporządzenie jedynie wtedy, gdy dotyczy ono jej nie tylko bezpośrednio, lecz również indywidualnie, musi być interpretowana w świetle zasady skutecznej ochrony sądowej, z uwzględnieniem różnych okoliczności, które mogą indywidualizować skarżącego, niemniej jednak taka interpretacja nie może prowadzić – bez naruszenia kompetencji przyznanych traktatem sądom wspólnotowym – do odrzucenia omawianej przesłanki, która jest wyraźnie przewidziana w traktacie, przy czym zmiana obowiązującego obecnie systemu należy do państw członkowskich działających zgodnie z art. 48 UE.

(por. pkt 47)

4.      Stworzona przez art. 241 WE możliwość powołania się na niemożność stosowania rozporządzenia lub aktu o zasięgu ogólnym, który służy za podstawę zaskarżonego aktu, nie stanowi samodzielnego prawa do działania i można z niej skorzystać jedynie w sposób incydentalny. W braku głównego środka zaskarżenia artykuł ten nie może zostać powołany.

(por. pkt 51)