WYROK TRYBUNAŁU (druga izba)
z dnia 22 grudnia 2022 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Układ stowarzyszeniowy EWG–Turcja – Artykuł 9 – Decyzja nr 1/80 – Artykuł 10 ust. 1 – Artykuł 13 – Klauzula standstill – Łączenie rodzin – Uregulowanie krajowe przewidujące nowe, bardziej restrykcyjne warunki w dziedzinie łączenia rodzin dla małżonków obywateli tureckich posiadających zezwolenie na pobyt stały w zainteresowanym państwie członkowskim – Nałożenie na pracownika tureckiego obowiązku pomyślnego zdania egzaminu poświadczającego pewien poziom znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego – Względy uzasadniające – Cel polegający na zapewnieniu udanej integracji
W sprawie C‑279/21
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Østre Landsret (sąd apelacyjny regionu wschodniego, Dania) postanowieniem z dnia 15 marca 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 28 kwietnia 2021 r., w postępowaniu:
X
przeciwko
Udlændingenævnet,
TRYBUNAŁ (druga izba),
w składzie: A. Prechal, prezes izby, K. Lenaerts, prezes Trybunału, pełniący obowiązki sędziego drugiej izby, F. Biltgen (sprawozdawca), N. Wahl i J. Passer, sędziowie,
rzecznik generalny: G. Pitruzzella,
sekretarz: C. Strömholm, administratorka,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 18 maja 2022 r.,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu X – E.O.R. Khawaja, advokat,
– w imieniu rządu duńskiego – V. Pasternak Jørgensen oraz M. Søndahl Wolff, w charakterze pełnomocników, których wspierał R. Holdgaard, advokat,
– w imieniu Komisji Europejskiej – L. Grønfeldt oraz D. Martin, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 8 września 2022 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 9 Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w dniu 12 września 1963 r. w Ankarze przez Republikę Turcji z jednej strony i przez państwa członkowskie EWG oraz Wspólnotę z drugiej strony, zawartego, zatwierdzonego i ratyfikowanego w imieniu tej ostatniej decyzją Rady 64/732/EWG z dnia 23 grudnia 1963 r. (Dz.U. 1964, 217, s. 3685) (zwanego dalej „układem stowarzyszeniowym”) oraz art. 10 ust. 1 i art. 13 decyzji nr 1/80 Rady Stowarzyszenia, utworzonej na mocy tego układu, z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją (zwanej dalej „decyzją nr 1/80”).
2 Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między X, obywatelką turecką, a Udlændingenævnet (komisją odwoławczą ds. imigracji, Dania), dotyczącego oddalenia wniosku X o wydanie jej zezwolenia na pobyt w Danii w ramach łączenia rodzin.
Ramy prawne
Prawo Unii
Układ stowarzyszeniowy
3 Z art. 2 ust. 1 układu stowarzyszeniowego wynika, że jego celem jest wspieranie stałego i zrównoważonego wzmacniania więzi handlowych i gospodarczych między stronami, przy pełnym uwzględnieniu konieczności zapewnienia przyspieszonego rozwoju gospodarki Turcji oraz podniesienia poziomu zatrudnienia i warunków życia narodu tureckiego.
4 Artykuł 9 tego układu brzmi następująco:
„Umawiające się Strony uznają, iż w zakresie zastosowania Układu, bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które mogłyby zostać wprowadzone przy zastosowaniu artykułu 8, wszelka dyskryminacja ze względu na narodowość jest zabroniona zgodnie z zasadą opisaną w artykule 7 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę” [tłumaczenie nieoficjalne].
Decyzja nr 1/80
5 Jak wynika z motywu trzeciego decyzji nr 1/80 zmierza ona do poprawy w dziedzinie socjalnej systemu, z którego korzystają pracownicy tureccy i członkowie ich rodzin w porównaniu z systemem ustanowionym w decyzji nr 2/76 Rady Stowarzyszenia z dnia 20 grudnia 1976 r.
6 Rozdział II decyzji nr 1/80, zatytułowany „Przepisy o charakterze socjalnym”, zawiera sekcję 1, noszącą tytuł „Kwestie dotyczące zatrudnienia i swobodnego przepływu pracowników”, w której ujęte są art. 6–16.
7 Artykuł 6 omawianej decyzji stanowi:
„1. Pracownik turecki należący do legalnego rynku pracy państwa członkowskiego ma w tym państwie, z zastrzeżeniem postanowień art. 7, dotyczącego dostępu członków jego rodziny do zatrudnienia, prawo:
– po roku legalnego zatrudnienia – do odnowienia pozwolenia na pracę u tego samego pracodawcy, o ile jego stanowisko zostaje zachowane;
– po trzech latach legalnego zatrudnienia i z zastrzeżeniem pierwszeństwa pracowników z państw członkowskich Wspólnoty – do przyjęcia, w tym samym zawodzie u dowolnego pracodawcy, oferty pracy złożonej na normalnych warunkach i zarejestrowanej przez służby zatrudnienia tego państwa członkowskiego;
– po czterech latach legalnego zatrudnienia – do swobodnego dostępu do dowolnej pracy najemnej.
[…]
3. Zasady stosowania ust. 1 i 2 określają przepisy krajowe [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej]”.
8 Artykuł 10 ust. 1 wskazanej decyzji stanowi:
„Państwa członkowskie Wspólnoty zapewniają pracownikom tureckim należącym do ich legalnego rynku pracy traktowanie wolne od jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w porównaniu z pracownikami z państw członkowskich Wspólnoty w odniesieniu do wynagrodzenia i innych warunków pracy”.
9 Artykuł 13 decyzji nr 1/80 głosi:
„Państwa członkowskie Wspólnoty i Turcja nie mogą wprowadzać nowych ograniczeń w zakresie warunków dostępu do rynku pracy pracowników i członków ich rodzin, którzy przebywają i są zatrudnieni na ich terytoriach zgodnie z prawem”.
10 Artykuł 14 ust. 1 tej decyzji brzmi następująco:
„Przepisy niniejszej sekcji stosuje się z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego”.
11 Zgodnie z art. 16 omawianej decyzji przepisy ujęte w sekcji 1 jej rozdziału II mają zastosowanie od dnia 1 grudnia 1980 r.
Prawo duńskie
12 Artykuł 9 udlændingeloven (ustawy o cudzoziemcach), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych rozpatrywanych w postępowaniu głównym (zwanej dalej „ustawą o cudzoziemcach”) brzmi następująco:
„1. Dokument pobytowy może zostać wydany na wniosek:
1) każdemu cudzoziemcowi, który ukończył co najmniej 24 lata i pozostaje w związku małżeńskim lub w stałym konkubinacie z osobą zamieszkującą w Danii, która również ukończyła 24 lata:
[…]
d) która posiada zezwolenie na pobyt stały w Danii od ponad 3 lat,
[…]
12. Z zastrzeżeniem szczególnych powodów związanych w szczególności z jednością rodziny zezwolenie na pobyt na podstawie ust. 1 pkt 1 lit. d) wydaje się jedynie wówczas, gdy osoba zamieszkująca na terytorium Danii:
[…]
5) zdała egazmin »Prøve i Dansk 1« w rozumieniu art. 9 ust. 1 lov om danskuddannelse til voksne udlændinge m.fl [(ustawy o kursach języka duńskiego dla pełnoletnich cudzoziemców)] lub egzamin z języka duńskiego na poziomie co najmniej równoważnym; oraz
[…]”.
13 Wymóg pomyślnego zdania egzaminu „Prøve i Dansk 1” lub egzaminu z języka duńskiego na poziomie co najmniej równoważnym przewidziany w art. 9 ust. 12 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach został wprowadzony na mocy lov nr 572 om ændring af udlændingeloven (ustawy nr 572 o zmianie ustawy o cudzoziemcach) z dnia 18 czerwca 2012 r., która weszła w życie w dniu 1 lipca 2012 r.
Okoliczności faktyczne w postępowaniu głównym i pytania prejudycjalne
14 X wjechała na terytorium Danii w dniu 14 sierpnia 2015 r., gdzie w dniu 21 października 2015 r. złożyła w Udlændingestyrelsen (urzędzie ds. migracji, Dania) wniosek o wydanie jej zezwolenia na pobyt w Danii w celu dołączenia do jej małżonka, Y – obywatela tureckiego zamieszkującego w tym państwie członkowskim od dnia 27 września 1979 r., który w 1985 r. uzyskał w nim zezwolenie na pobyt stały.
15 We wniosku tym wskazano, że Y ukończył szkolenie prowadzone w języku duńskim z zakresu pomiarów technicznych, oznakowania prac drogowych, rozumienia rysunków, podstaw znajomości branży i technik pracy oraz że w każdym wypadku, jako pracownik turecki wykonujący działalność zawodową w Danii od 1980 r., czyli od ponad 36 lat, między innymi jako technik mechanik, pracownik serwisu, kierownik sklepu i kierownik magazynu, Y nie był zobowiązany do spełnienia wymogu pomyślnego zdania egzaminu ze znajomości języka duńskiego przewidzianego w art. 9 ust. 12 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach. We wniosku wskazano też, że w Danii zamieszkuje czworo dorosłych dzieci i matka Y oraz całe jego rodzeństwo.
16 Decyzją z dnia 1 marca 2016 r. urząd ds. migracji oddalił ten wniosek na podstawie art. 9 ust. 12 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach, motywując to tym, że Y nie wykazał, iż spełnił przewidziany w tym przepisie wymóg, oraz że nie zachodzą szczególne powody, które uzasadniałyby zastosowanie odstępstwa w tym zakresie. Urząd ds. migracji dodał, że jego decyzja jest zgodna z klauzulami standstill zgodnie z ich interpretacją dokonaną przez Trybunał w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r., Dogan (C‑138/13, EU:C:2014:2066).
17 X wniosła odwołanie w trybie administracyjnym do Udlændinge‑, Integrations‑ og Boligministerium (ministra ds. cudzoziemców, integracji i mieszkalnictwa, Dania), obecnie Udlændinge- og Integrationsministeriet (ministra ds. cudzoziemców i integracji, Dania) od części decyzji z dnia 1 marca 2016 r. dotyczącej argumentacji odnoszącej się do układu stowarzyszeniowego i środków przyjętych na jego podstawie, w szczególności klauzulami standstill. X wniosła w odwołaniu o ponowne rozpatrzenie tej decyzji w świetle jej zgodności z wyrokami z dnia 10 lipca 2014 r., Dogan (C‑138/13, EU:C:2014:2066) oraz z dnia 12 kwietnia 2016 r., Genc (C‑561/14, EU:C:2016:247).
18 W dniu 25 kwietnia 2016 r. Styrelsen for International Rekruttering og Integration (urząd ds. międzynarodowej rekrutacji i integracji, Dania) wydał X zezwolenie na pobyt w Danii z tytułu wykonywania pracy najemnej, które to zezwolenie najpierw zostało przedłużone, a następnie wygasło w dniu 13 września 2021 r.
19 W dniu 27 sierpnia 2018 r. X wniosła do Københavns byret (sądu miejskiego w Kopenhadze, Dania) skargę o uchylenie i zwrócenie do ponownego rozpoznania decyzji ministra spraw zagranicznych i imigracji z dnia 6 grudnia 2017 r. w zakresie, w jakim w tej decyzji stwierdzono, że klauzule standstill nie stoją na przeszkodzie oddaleniu jej wniosku o dołączenie do rodziny na gruncie stosownych uregulowań prawa krajowego. Wskutek reformy kompetencji w miejsce ministra spraw zagranicznych i imigracji jako strony pozwanej wstąpiła komisja odwoławcza ds. migracji.
20 Postanowieniem z dnia 22 listopada 2019 r. Københavns byret (sąd miejski w Kopenhadze) przekazał sprawę Østre Landsret (sądowi apelacyjnemu regionu wschodniego, Dania), będącemu sądem odsyłającym, który zgodził się na rozpoznanie jej w pierwszej instancji.
21 W pierwszej kolejności sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy uregulowanie prawa krajowego, takie jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, które uzależnia uzyskanie przez małżonka obywatela tureckiego zgodnie z prawem zamieszkującego i pracującego w przyjmującym państwie członkowskim zezwolenia na pobyt w ramach łączenia rodzin od spełnienia wymogu pomyślnego zdania przez tego obywatela egzaminu ze znajomości języka tego państwa członkowskiego, stanowi „nowe ograniczenie” w rozumieniu klauzuli standstill zawartej w art. 13 decyzji nr 1/80, a jeśli tak, to czy takie ograniczenie może być uzasadnione celem zapewnienia udanej integracji tego małżonka.
22 Sąd odsyłający powołuje się w tym względzie na obszerne orzecznictwo Trybunału dotyczące art. 13 decyzji nr 1/80, w którym Trybunał orzekł w szczególności, że zawarta w tym przepisie klauzula standstill stoi na przeszkodzie możliwości wprowadzenia przez państwo członkowskie nowych ograniczeń możliwości uzyskania połączenia z małżonkiem i dziećmi pochodzenia tureckiego, chyba że takie ograniczenie jest uzasadnione nadrzędnym względem interesu ogólnego, jest właściwe do zapewnienia realizacji prawnie uzasadnionego zamierzonego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (wyrok z dnia 10 lipca 2019 r., A (C‑89/18, EU:C:2019:580).
23 Niewątpliwie Trybunał uznał, że cel polegający na zagwarantowaniu udanej integracji może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego (wyroki: z dnia 12 kwietnia 2016 r., Genc, C‑561/14, EU:C:2016:247, pkt 55, 56; a także z dnia 10 lipca 2019 r., A, C‑89/18, EU:C:2019:580, pkt 34). Niemniej jednak z jednej strony Trybunał do tej pory nie wypowiedział się w kwestii, czy wymóg pomyślnego zdania egzaminu językowego może zostać nałożony nie na członka rodziny wnoszącego o dołączenie do pracownika tureckiego zamieszkującego w danym państwie członkowskim, ale na tego pracownika. Z drugiej strony Trybunał orzekł, że wymóg uprzedniego udowodnienia przez małżonka obywatela tureckiego zamieszkującego w danym państwie członkowskim, który chce wjechać na terytorium tego państwa w ramach łączenia rodzin, nabycia podstawowej znajomości języka urzędowego tego państwa, wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu, w zakresie, w jakim brak dowodu nabycia dostatecznej znajomości języka automatycznie pociąga za sobą oddalenie wniosku o dołączenie do rodziny bez uwzględnienia szczególnych okoliczności każdego przypadku (wyrok z dnia 10 lipca 2014 r., Dogan, C‑138/13, EU:C:2014:2066, pkt 38).
24 Sąd odsyłający wyjaśnia w tym zakresie, że wskutek wydania tego wyroku Justitsministeriet (minister sprawiedliwości, Dania) uznał, iż nie ma potrzeby zmieniać przesłanek łączenia rodzin ustanowionych w ustawie o cudzoziemcach, gdyż w przypadku wystąpienia szczególnych powodów, których istnienie jest oceniane z uwzględnieniem każdego rozpatrywanego przypadku, od ustawy tej można stosować odstępstwa.
25 W drugiej kolejności sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy ustanowiona w art. 10 ust. 1 decyzji nr 1/80 zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową stoi na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego takiemu jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, w zakresie, w jakim nie znajduje ono zastosowania ani do obywateli duńskich, ani do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Sąd odsyłający podnosi w tym względzie, że zgodnie z brzmieniem tego przepisu dotyczy on wynagrodzenia i innych warunków pracy, które to dziedziny nie wydają się być objęte zakresem stosowania rozpatrywanego uregulowania prawa krajowego.
26 Na wypadek gdyby Trybunał uznał, że art. 10 ust. 1 decyzji nr 1/80 nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, sąd odsyłający zastanawia się, w trzeciej kolejności, czy zastosowanie może tu znajdować ogólna zasada niedyskryminacji wyrażona w art. 9 układu stowarzyszeniowego, a jeśli tak, to czy przepis ten stoi na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym.
27 W czwartej i ostatniej kolejności sąd odsyłający zastanawia się, czy wskazany przepis jest bezpośrednio skuteczny i czy w związku z tym jednostki mogą się na niego powoływać bezpośrednio przed sądami krajowymi.
28 W tych okolicznościach Østre Landsret (sąd apelacyjny regionu wschodniego) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1. Czy klauzula standstill zawarta w art. 13 decyzji nr 1/80 stoi na przeszkodzie wprowadzeniu i stosowaniu uregulowania krajowego, które jako warunek łączenia rodziny w wypadku małżonków przewiduje – o ile w konkretnym przypadku nie zachodzą szczególnie istotne powody – pomyślne zdanie egzaminu językowego z języka urzędowego przyjmującego państwa członkowskiego przez małżonka lub konkubenta, który jako pracownik turecki w danym państwie członkowskim jest objęty zakresem układu stowarzyszeniowego i decyzji nr 1/80, w sytuacji takiej jak ta w postępowaniu głównym, gdzie pracownik turecki nabył prawo stałego pobytu w danym państwie członkowskim na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, które nie przewidywały pomyślnego zdania egzaminu z języka danego państwa członkowskiego jako warunku nabycia tego prawa?
2) Czy szczególny zakaz dyskryminacji ustanowiony w art. 10 ust. 1 decyzji nr 1/80 ma zastosowanie do uregulowania krajowego, które jako warunek łączenia rodziny w wypadku małżonków przewiduje – o ile w konkretnym przypadku nie zachodzą szczególnie istotne powody – pomyślne zdanie egzaminu językowego z języka urzędowego przyjmującego państwa członkowskiego przez małżonka lub konkubenta, który jako pracownik turecki w danym państwie członkowskim jest objęty zakresem układu stowarzyszeniowego i decyzji nr 1/80, w sytuacji takiej jak ta w postępowaniu głównym, gdzie pracownik turecki nabył prawo stałego pobytu w danym państwie członkowskim na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, które nie przewidywały pomyślnego zdania egzaminu z języka danego państwa członkowskiego jako warunku nabycia tego prawa?
3) W przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie drugie – czy ogólny zakaz dyskryminacji zawarty w art. 9 układu stowarzyszeniowego stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak wspomniane, w sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym, w której pracownik turecki nabył prawo stałego pobytu w danym państwie członkowskim na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, które nie przewidywały pomyślnego zdania testu językowego z języka urzędowego przyjmującego państwa członkowskiego jako warunku nabycia tego prawa, jeżeli taki wymóg nie jest nałożony na obywateli danego nordyckiego państwa członkowskiego (w niniejszym wypadku Danii) i innych krajów nordyckich ani na inne osoby posiadające obywatelstwo jednego z państw Unii (a więc nie jest nałożony na obywateli Unii lub EOG)?
4) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie trzecie – czy na ogólny zakaz dyskryminacji ustanowiony w art. 9 układu stowarzyszeniowego można powoływać się bezpośrednio przed sądami krajowymi?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
29 Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 13 decyzji nr 1/80 należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie prawa krajowego wprowadzone po wejściu w życie tej decyzji w danym państwie członkowskim, które uzależnia możliwość dołączenia do zgodnie z prawem zamieszkującego w tym państwie członkowskim pracownika tureckiego przez jego małżonka w ramach łączenia rodzin od wymogu pomyślnego zdania przez tego pracownika egzaminu poświadczającego pewien poziom znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego, stanowi „nowe ograniczenie” w rozumieniu tego artykułu i – w wypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej – czy takie uregulowanie taki może być uzasadnione celem polegającym na zapewnieniu udanej integracji tego małżonka.
30 Tytułem przypomnienia: klauzula standstill ustanowiona w art. 13 decyzji nr 1/80 zakazuje w sposób generalny wprowadzania jakiegokolwiek nowego środka krajowego, którego celem lub skutkiem byłoby poddanie korzystania przez obywatela tureckiego ze swobody przepływu pracowników na terytorium danego państwa członkowskiego wymogom bardziej restrykcyjnym niż wymogi, które obowiązywały w stosunku do takiego obywatela w chwili wejścia w życie decyzji nr 1/80 na terytorium tego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 2 września 2021 r., Udlændingævnet, C‑379/20, EU:C:2021:660, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo).
31 W szczególności Trybunał wielokrotnie orzekał, że uregulowanie prawa krajowego zaostrzające warunki łączenia rodzin pracowników tureckich zgodnie z prawem zamieszkałych w danym państwie członkowskim w stosunku do warunków mających zastosowanie w chwili wejścia w życie decyzji nr 1/80 stanowi „nowe ograniczenie”, w rozumieniu art. 13 tej decyzji, korzystania przez tych obywateli tureckich z prawa do swobodnego przemieszczania się pracowników w tym państwie członkowskim (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 lipca 2019 r., A, C‑89/18, EU:C:2019:580, pkt 28; z dnia 2 września 2021 r., Udlændingenævnet, C‑379/20, EU:C:2021:660, pkt 20).
32 Jest tak dlatego, że przepisy tego państwa członkowskiego, które utrudniają lub uniemożliwiają łączenie rodzin, mogą mieć negatywny wpływ na decyzję obywatela tureckiego o osiedleniu się w danym państwie członkowskim w celu wykonywania tam pracy najemnej, skutkiem czego wspomniany obywatel może być w danym wypadku zmuszony do dokonania wyboru pomiędzy prowadzeniem działalności w danym państwie członkowskim a życiem rodzinnym w Turcji (wyrok z dnia 10 lipca 2019 r., A, C‑89/18, EU:C:2019:580, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).
33 W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że uregulowanie prawa krajowego rozpatrywane w postępowaniu głównym, a mianowicie art. 9 ust. 12 pkt 5 ustawy o cudzoziemcach, które uzależnia możliwość dołączenia do zgodnie z prawem zamieszkałego w Danii pracownika tureckiego przez jego małżonka od wymogu pomyślnego zdania przez tego pracownika egzaminu poświadczającego pewien poziom znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego, zostało wprowadzone po wejściu w życie w Danii decyzji nr 1/80 i że pociąga ono za sobą zaostrzenie warunków wjazdu na terytorium Danii małżonków pracowników tureckich zgodnie z prawem zamieszkujących w tym państwie członkowskim w porównaniu z warunkami obowiązującymi przed wejściem w życie tej decyzji.
34 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że uregulowanie prawa krajowego takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym stanowi „nowe ograniczenie” w rozumieniu art. 13 decyzji nr 1/80.
35 Co się tyczy kwestii, czy takie uregulowanie jest uzasadnione, należy przypomnieć, że wprowadzanie „nowych ograniczeń” w rozumieniu art. 13 decyzji nr 1/80 jest zakazane, chyba że wynika ono z ograniczeń, o których mowa w art. 14 tej decyzji, lub jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, jest właściwe do zapewnienia realizacji prawnie uzasadnionego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (wyrok z dnia 2 września 2021 r., Udlændingævnet, C‑379/20, EU:C:2021:660, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo).
36 W tym względzie nie ulega wątpliwości, że uregulowanie prawa krajowego rozpatrywane w postępowaniu głównym nie jest uzasadnione względami porządku publicznego ani bezpieczeństwa i zdrowia publicznego, o których mowa w art. 14 ust. 1 decyzji nr 1/80.
37 Sąd odsyłający wskazuje jednak, że realizowany przez ten przepis cel polega na zagwarantowaniu udanej integracji członka rodziny ubiegającego się o przyznanie prawa pobytu w danym państwie członkowskim w ramach łączenia rodzin.
38 Trybunał niewątpliwie orzekł już, iż taki cel może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego na użytek decyzji nr 1/80 (wyroki: z dnia 12 kwietnia 2016 r., Genc, C‑561/14, EU:C:2016:247, pkt 56; a także z dnia 2 września 2021 r., Udlændingenævnet, C‑379/20, EU:C:2021:660, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 Niemniej jednak należy zbadać, czy uregulowanie prawa krajowego takie jak rozpatrywany w postępowaniu głównym jest odpowiednie do osiągnięcia tego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.
40 W tym względzie z postanowienia odsyłającego oraz z informacji przedstawionych przez rząd duński wynika, że celem tego przepisu jest zagwarantowanie udanej integracji członka rodziny pracownika tureckiego zgodnie z prawem zamieszkującego w Danii, który ubiega się o przyznanie prawa pobytu w tym państwie członkowskim w ramach łączenia rodzin, poprzez zapewnienie, że pracownik ten wykaże pewien poziom znajomości języka duńskiego i w związku z tym będzie w stanie udowodnić, że jest dobrze zintegrowany w tym państwie członkowskim i że będzie mógł pomóc wspomnianemu członkowi rodziny w nauce tego języka i w integracji w tym państwie.
41 Należy zauważyć, że posiadanie przez pracownika tureckiego zamieszkałego na terytorium państwa członkowskiego wystarczającego poziomu znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego, poświadczonego przez pomyślne zdanie egzaminu takiego jak przewidziany w uregulowaniu prawa krajowego rozpatrywanym w postępowaniu głównym, faktycznie może umożliwić temu pracownikowi udzielenie pomocy w procesie integracji w tym państwie członkowi jego rodziny ubiegającemu się o prawo pobytu w tym państwie członkowskim w ramach łączenia rodzin ze wspomnianym pracownikiem.
42 Niemniej jednak należy zauważyć, po pierwsze, że nawet jeśli celem realizowanym przez uregulowanie prawa krajowego takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym jest udana integracji członka rodziny ubiegającego się o połączenie z rodziną, uregulowanie takie w żaden sposób nie pozwala na uwzględnienie osobistych zdolności integracyjnych tego członka rodziny, gdyż opiera się ono na założeniu, że udana integracja tego ostatniego nie może być wystarczająco zagwarantowana, jeżeli pracownik turecki, którego dotyczy wniosek o połączenie z rodziną, nie spełnia wymogu pomyślnego zdania egzaminu poświadczającego znajomość języka urzędowego danego państwa członkowskiego.
43 Stwierdzenie to znajduje potwierdzenie w okoliczności, którą przyznał rząd duński na rozprawie przed Trybunałem, a mianowicie iż nawet gdyby okazało się, że w niniejszym wypadku małżonek takiego pracownika doskonale zna język duński, to jego wniosek o przyznanie prawa pobytu w Danii w ramach łączenia rodzin i tak zostałby oddalony, gdyż ów pracownik nie spełniał wymogu pomyślnego zdania egzaminu z języka duńskiego.
44 Po drugie, należy podkreślić, że jak w istocie zauważył rzecznik generalny w pkt 34–40 opinii, uregulowanie prawa krajowego takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym nie pozwala właściwym organom na uwzględnienie, w celu oceny możliwości zastosowania odstępstwa od wprowadzonego w nim wymogu pomyślnego zdania egzaminu językowego, czynników mogących świadczyć o rzeczywistej integracji pracownika tureckiego, którego dotyczy wniosek o połączenie z rodziną, a tym samym okoliczności, że niezależnie od niezdania tego egzaminu wspomniany pracownik może w stosownym wypadku udzielić członkowi swojej rodziny pomocy w integracji w tym państwie członkowskim.
45 W szczególności, z zastrzeżeniem dokonania weryfikacji tego stwierdzenia przez sąd odsyłający, z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że możliwość zastosowania odstępstwa od wymogu pomyślnego zdania egzaminu z języka duńskiego ze szczególnych powodów związanych w szczególności z jednością rodziny znajduje zastosowanie jedynie w nielicznych sytuacjach, na które zwrócił uwagę rzecznik generalny w pkt 39 opinii, i bez indywidualnego uwzględnienia osobistych zdolności integracyjnych członka rodziny ubiegającego się o połączenie z rodziną i rzeczywistej integracji pracownika tureckiego, którego dotyczy ten wniosek.
46 Należy zatem stwierdzić, że uregulowanie prawa krajowego takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego przez niego celu.
47 W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 13 decyzji nr 1/80 należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie prawa krajowego wprowadzone po wejściu w życie tej decyzji w danym państwie członkowskim, które uzależnia możliwość dołączenia do zgodnie z prawem zamieszkującego w tym państwie członkowskim pracownika tureckiego przez jego małżonka w ramach łączenia rodzin od wymogu pomyślnego zdania przez tego pracownika egzaminu poświadczającego pewien poziom znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego, stanowi „nowe ograniczenie” w rozumieniu tego artykułu. Wspomniane ograniczenie nie może być uzasadnione celem polegającym na zagwarantowaniu udanej integracji owego małżonka, ponieważ wskazane uregulowanie nie pozwala właściwym organom na uwzględnienie zdolności integracyjnej tego małżonka ani innych niż pomyślne zdanie takiego egzaminu czynników świadczących o rzeczywistej integracji danego pracownika w danym państwie członkowskim, a tym samym o jego zdolności do udzielenia pomocy małżonkowi w procesie jego integracji.
W przedmiocie pytań od drugiego do czwartego
48 Z uwagi na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytania od drugiego do czwartego.
W przedmiocie kosztów
49 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 13 decyzji nr 1/80 Rady Stowarzyszenia z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją
należy interpretować w ten sposób, że:
uregulowanie prawa krajowego wprowadzone po wejściu w życie tej decyzji w danym państwie członkowskim, które uzależnia możliwość dołączenia do zgodnie z prawem zamieszkującego w tym państwie członkowskim pracownika tureckiego przez jego małżonka w ramach łączenia rodzin od wymogu pomyślnego zdania przez tego pracownika egzaminu poświadczającego pewien poziom znajomości języka urzędowego tego państwa członkowskiego, stanowi „nowe ograniczenie” w rozumieniu tego artykułu. Wspomniane ograniczenie nie może być uzasadnione celem polegającym na zagwarantowaniu udanej integracji owego małżonka, ponieważ wskazane uregulowanie nie pozwala właściwym organom na uwzględnienie zdolności integracyjnej tego małżonka ani innych niż zdanie takiego egzaminu czynników świadczących o rzeczywistej integracji danego pracownika w danym państwie członkowskim, a tym samym o jego zdolności do udzielenia pomocy małżonkowi w procesie jego integracji.
Podpisy