Wydanie tymczasowe
WYROK TRYBUNAŁU (ósma izba)
z dnia 11 kwietnia 2024 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Rolnictwo – Wspólna polityka rolna (WPR) – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – Zastosowanie ratione materiae – Zastosowanie ratione temporis – Rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 – Artykuł 22 – Wsparcie na podjęcie działalności przez młodych rolników – Artykuł 71 – Kwalifikowalność – Warunki przyznania – Uregulowanie państwa członkowskiego przewidujące obowiązek prowadzenia w sposób nieprzerwany działalności rolniczej jako działalności podstawowej oraz jako przedsiębiorca indywidualny – Dodatkowe przesłanki kwalifikujące – Rozporządzenie (UE) nr 1306/2013 – Artykuł 63 – Rozporządzenie delegowane (UE) nr 640/2014 – Artykuł 35 – Kryterium kwalifikowalności – Zobowiązanie
W sprawie C‑6/23 [Baramlay](i)
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Kúria (sąd najwyższy, Węgry) postanowieniem z dnia 13 grudnia 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 2 stycznia 2023 r., w postępowaniu:
X
przeciwko
Agrárminiszter,
TRYBUNAŁ (ósma izba),
w składzie: N. Piçarra, prezes izby, N. Jääskinen i M. Gavalec (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: T. Ćapeta,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu rządu węgierskiego – M. Z. Fehér i R. Kissné Berta, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – J. Aquilina, A. C. Becker i Zs. Teleki, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 64 ust. 1, 2 i 4, art. 77 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz.U. 2013, L 347, s. 549), a także art. 50 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz.U. 2013, L 347, s. 608).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy X a Agrárminiszter (ministrem rolnictwa, Węgry) w przedmiocie obowiązku zwrotu całości wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników, z którego skorzystał X.
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie nr 1698/2005
3 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. 2005, L 277, s. 1), zostało uchylone rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.U. 2013, L 347, s. 487). Niemniej jednak zgodnie z art. 88 rozporządzenia nr 1305/2013 rozporządzenie nr 1698/2005 miało nadal zastosowanie do operacji realizowanych zgodnie z programami zatwierdzonymi przez Komisję Europejską na mocy tego rozporządzenia przed dniem 1 stycznia 2014 r.
4 Motyw 61 rozporządzenia nr 1698/2005 miał następujące brzmienie:
„Zgodnie z zasadą pomocniczości i z zastrzeżeniem wyjątków powinny istnieć przepisy krajowe dotyczące kwalifikowalności wydatków”.
5 Artykuł 1 tego rozporządzenia, zatytułowany „Zakres”, przewidywał:
„[Niniejsze rozporządzenie:] 1) ustanawia ogólne zasady wspólnotowego wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, finansowane z [Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFFROW)] […];
2) określa cele, do których ma się przyczyniać polityka rozwoju obszarów wiejskich;
[…]
4) określa priorytety i środki dla rozwoju obszarów wiejskich;
[…]”.
6 Artykuł 2 lit. c) i d) wspomnianego rozporządzenia zawierał następujące definicje:
„c) »osie«: spójna grupa środków, których wdrożenie prowadzi bezpośrednio do osiągnięcia szczegółowych celów i przyczynia się do realizacji jednego lub więcej celów określonych w art. 4;
d) »środek«: zespół operacji przyczyniających się do wykonania osi […]”.
7 Artykuł 15 tego rozporządzenia, zatytułowany „Programy rozwoju obszarów wiejskich”, miał następujące brzmienie:
„1. EFRROW działa w państwach członkowskich poprzez programy rozwoju obszarów wiejskich. Programy te wdrażają strategię rozwoju obszarów wiejskich poprzez szereg środków zgrupowanych zgodnie z osiami określonymi w tytule IV, do osiągnięcia których potrzebna będzie pomoc z EFRROW.
Każdy program rozwoju obszarów wiejskich obejmuje okres pomiędzy dniem 1 stycznia 2007 r. a dniem 31 grudnia 2013 r.
2. Państwo członkowskie może przedłożyć jednolity program dla całego swojego terytorium albo zespół programów regionalnych.
3. Państwa członkowskie, które przyjęły programy regionalne, mogą również przedłożyć do zatwierdzenia krajowe ramy zawierające wspólne elementy dla tych programów regionalnych”.
8 Artykuł 16 rozporządzenia nr 1698/2005, zatytułowany „Treść programów”, stanowił w lit. c):
„Każdy program rozwoju obszarów wiejskich obejmuje:
[…]
c) informacje na temat osi i środków proponowanych dla każdej osi oraz ich opis […]”.
9 Artykuł 18 tego rozporządzenia, zatytułowany „Przygotowanie i zatwierdzenie”, przewidywał:
„1. Programy rozwoju obszarów wiejskich ustanawia państwo członkowskie w bliskiej współpracy z partnerami, o których mowa w art. 6.
2. Państwa członkowskie przedkładają Komisji projekt każdego programu rozwoju obszarów wiejskich, zawierający informacje, o których mowa w art. 16.
3. Komisja ocenia wnioskowane programy na podstawie ich spójności ze strategicznymi wytycznymi Wspólnoty [Europejskiej], krajowym planem strategicznym oraz niniejszym rozporządzeniem.
W przypadku gdy Komisja uzna, że program rozwoju obszarów wiejskich nie jest spójny ze strategicznymi wytycznymi Wspólnoty, krajowym planem strategicznym lub niniejszym rozporządzeniem, żąda, aby państwo członkowskie dokonało odpowiedniego przeglądu wnioskowanego programu.
4. Każdy program rozwoju obszarów wiejskich jest zatwierdzany zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 90 ust. 2”.
10 Artykuł 20 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Środki”, miał następujące brzmienie:
„Wsparcie ukierunkowane na konkurencyjność sektora rolnego i leśnego dotyczy:
a) środków, których celem jest upowszechnianie wiedzy i poprawa potencjału ludzkiego poprzez:
[…]
(ii) podejmowanie działalności przez młodych rolników,
[…]”.
11 Artykuł 22 tego rozporządzenia, zatytułowany „Podejmowanie działalności przez młodych rolników”, przewidywał w ust. 1:
„Wsparcia, o którym mowa w art. 20 lit. a) ppkt (ii), udziela się osobom, które:
a) mają mniej niż 40 lat oraz po raz pierwszy podejmują działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący gospodarstwem;
b) posiadają odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe;
c) przedkładają plan biznesowy dotyczący rozwoju ich działalności rolniczej”.
12 Artykuł 71 rozporządzenia nr 1698/2005, zatytułowany „Kwalifikowalność wydatków”, stanowił:
„1. Bez uszczerbku dla art. 39 ust. 1 rozporządzenia [Rady] (WE) nr 1290/2005 [z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (Dz.U. 2005, L 209, s. 1)], wydatki kwalifikują się do wkładu z EFRROW, jeżeli odpowiednia pomoc jest rzeczywiście wypłacana przez agencję płatniczą pomiędzy dniem 1 stycznia 2007 r. a dniem 31 grudnia 2015 r. Operacje podlegające współfinansowaniu nie powinny być zakończone przed datą rozpoczęcia kwalifikowalności.
[…]
2. Wydatki kwalifikują się do wkładu z EFRROW tylko w przypadkach, gdy są ponoszone na operacje podjęte przez instytucję zarządzającą danego programu lub na jej odpowiedzialność, zgodnie z kryteriami selekcji ustalonymi przez właściwy organ.
3. Zasady dotyczące kwalifikowalności wydatków ustala się na poziomie krajowym, z zastrzeżeniem szczególnych warunków ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu dla niektórych środków rozwoju obszarów wiejskich.
[…]”.
Rozporządzenie nr 1974/2006
13 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. 2006, L 368, s. 15), zostało uchylone rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 807/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i wprowadzającym przepisy przejściowe (Dz.U. 2014, L 227, s. 1). Niemniej jednak zgodnie z art. 19 rozporządzenia delegowanego nr 807/2014 rozporządzenie nr 1974/2006 nadal stosowało się do operacji wdrożonych na podstawie programów zatwierdzonych przez Komisję zgodnie z rozporządzeniem nr 1698/2005 przed dniem 1 stycznia 2014 r.
14 Punkt 5 w części A załącznika II do rozporządzenia nr 1974/2006, który – zgodnie z tym, co przewidywał art. 16 lit. c) rozporządzenia nr 1698/2005 – wymienia informacje, jakie powinny być podane w programach rozwoju obszarów wiejskich, zawierał w szczególności następujące wyjaśnienia:
„5.3. Wymagane informacje w odniesieniu do osi i środków
[…]
5.3.1.1.2. Podejmowanie działalności przez młodych rolników
– definicja »podjęcia działalności« stosowana w państwie członkowskim [lub] regionie,
[…]”.
Rozporządzenie nr 1306/2013
15 Artykuł 56 rozporządzenia nr 1306/2013, zatytułowany „Przepisy szczególne dotyczące EFRROW”, stanowi w akapicie pierwszym:
„W przypadku wykrycia nieprawidłowości lub zaniedbań w operacjach lub programach dotyczących rozwoju obszarów wiejskich państwa członkowskie dokonują dostosowania finansowego przez całkowite lub częściowe anulowanie odnośnego finansowania Unii. Państwa członkowskie uwzględniają charakter i wagę stwierdzonych nieprawidłowości, jak również rozmiar straty finansowej poniesionej przez EFRROW”.
16 Artykuł 63 tego rozporządzenia, zatytułowany „Nienależne płatności i kary administracyjne”, przewiduje:
„1. W przypadku stwierdzenia, że beneficjent nie spełnia kryteriów kwalifikowalności, zobowiązań lub innych obowiązków związanych z warunkami przyznania pomocy lub wsparcia, określonymi w sektorowym prawodawstwie rolnym, pomoc nie zostaje wypłacona lub zostaje zwrócona [cofnięta] w całości lub w części oraz, w stosownych przypadkach, nie zostają przyznane lub zostają zwrócone [cofnięte] odpowiednie uprawnienia do płatności, o których mowa w art. 21 rozporządzenia [nr 1307/2013].
2. Ponadto, w przypadku gdy jest to przewidziane w sektorowym prawodawstwie rolnym, państwa członkowskie nakładają również kary administracyjne, zgodnie z przepisami określonymi w art. 64 i 77. Pozostaje to bez uszczerbku dla przepisów określonych w tytule VI art. 91–101.
[…]”.
17 Artykuł 64 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Stosowanie kar administracyjnych”, ma następujące brzmienie:
„1. W odniesieniu do kar administracyjnych, o których mowa w art. 63 ust. 2, niniejszy artykuł stosuje się w przypadku nieprzestrzegania kryteriów kwalifikowalności, zobowiązań lub innych obowiązków wynikających ze stosowania sektorowego prawodawstwa rolnego, z wyjątkiem tych, o których mowa w rozdziale II niniejszego tytułu art. 67–78 oraz w tytule VI art. 91–101 oraz tych podlegających karom przewidzianym w art. 89 ust. 3 i 4.
2. Nie nakłada się kar administracyjnych w przypadku gdy:
[…]
e) niezgodność jest nieznaczna, w tym w przypadku gdy wyrażona jest w formie progu, który ma zostać ustalony przez Komisję na podstawie ust. 7 lit. b);
[…].
4. Kary administracyjne mogą przybrać jedną z następujących form:
a) zmniejszenia kwoty pomocy lub wsparcia do wypłaty w związku z wnioskiem o przyznanie pomocy lub wnioskiem o płatność, w których stwierdzono niezgodności, lub w związku z kolejnymi wnioskami; jednakże w odniesieniu do wsparcia na rzecz rozwoju obszarów wiejskich pozostaje to bez uszczerbku dla możliwości zawieszenia wsparcia, w przypadku gdy można oczekiwać od beneficjenta, że w rozsądnym czasie zajmie się niezgodnością;
b) wypłaty kwoty obliczonej na podstawie wielkości lub okresu, których dotyczy niezgodność;
c) zawieszenia lub wycofania zatwierdzenia, uznania lub zezwolenia;
d) wykluczenia z prawa uczestnictwa w danym systemie pomocy lub środku wsparcia lub z innego odnośnego środka bądź korzystania z nich.
5. Kary administracyjne muszą być proporcjonalne, a ich wysokość uzależniona od dotkliwości, zasięgu, trwałości i powtarzalności stwierdzonej niezgodności oraz muszą być ograniczone w następujący sposób:
a) kwota kary administracyjnej, o której mowa w ust. 4 lit. a), nie może przekraczać 200 % kwoty określonej we wniosku o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność;
b) niezależnie od lit. a), w odniesieniu do rozwoju obszarów wiejskich kwota kary administracyjnej, o której mowa w ust. 4 lit. a), nie może przekraczać 100 % kwalifikującej się kwoty;
c) kwota kary administracyjnej, o której mowa w ust. 4 lit. b), nie może przekraczać kwoty porównywalnej [z] odsetk[iem], o którym mowa w lit. a) niniejszego ustępu;
[…]”.
18 Artykuł 77 rozporządzenia nr 1306/2013, zatytułowany „Stosowanie kar administracyjnych”, przewiduje takie kary w przypadku nieprzestrzegania kryteriów kwalifikowalności, zobowiązań lub innych obowiązków wynikających ze stosowania przepisów dotyczących jednego z rodzajów wsparcia.
Rozporządzenie delegowane nr 640/2014
19 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz.U. 2014, L 181, s. 48) przewiduje w art. 35, zatytułowanym „Niezgodność z kryteriami kwalifikowalności innymi niż wielkość obszaru i liczba zwierząt oraz niespełnienie zobowiązań lub innych obowiązków”:
„1. Odmawia się wnioskowanego wsparcia bądź cofa się je w całości, jeżeli nie spełniono kryteriów kwalifikowalności.
2. Odmawia się wnioskowanego wsparcia bądź cofa się je w całości lub w części, jeżeli nie spełniono następujących zobowiązań lub innych obowiązków:
a) zobowiązań ustanowionych w programie rozwoju obszarów wiejskich; lub
b) w stosownych przypadkach, innych obowiązków dotyczących operacji, ustanowionych w przepisach Unii, w przepisach krajowych lub w programie rozwoju obszarów wiejskich, w szczególności w przepisach w zakresie zamówień publicznych, pomocy państwa oraz innych obowiązkowych normach i wymogach.
3. Przy podejmowaniu decyzji o kwocie wsparcia podlegającego odmowie lub wycofaniu w wyniku nieprzestrzegania zobowiązań lub innych obowiązków, o których mowa w ust. 2, państwa członkowskie biorą pod uwagę dotkliwość, zasięg, trwałość i powtarzalność niezgodności dotyczącej warunków przyznania wsparcia określonych w ust. 2.
Dotkliwość niezgodności zależy w szczególności od znaczenia jej konsekwencji, z uwzględnieniem celów, którym miały służyć niespełnione zobowiązania lub obowiązki.
Zasięg niezgodności zależy w szczególności od skutków, jakie niezgodność wywiera na całość operacji.
Trwałość zależy w szczególności od czasu trwania skutków lub możliwości likwidacji tych skutków przy użyciu racjonalnych środków.
Powtarzalność zależy od tego, czy stwierdzono wcześniej podobne niezgodności, w ostatnich czterech latach lub w całym okresie programowania 2014–2020, w przypadku tego samego beneficjenta i takiego samego środka lub rodzaju operacji lub – w przypadku okresu programowania 2007–2013 – podobnego środka.
[…]”.
Prawo węgierskie
20 Paragraf 56/C ust. 6 a mezőgazdasági, agrár-vidékfejlesztési, valamint halászati támogatásokhoz és egyéb intézkedésekhez kapcsolódó eljárás egyes kérdéseiről szóló 2007. évi XVII. törvény (ustawy XVII z 2007 r. o niektórych aspektach procedury dotyczącej wsparcia w dziedzinie rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i rybołówstwa oraz innych środków) przewiduje:
„W postępowaniu przed agencją ds. wsparcia rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, z zastrzeżeniem § 56/B, zakazane jest wyraźnie umorzenie należności osoby zainteresowanej w całości lub w części (nienależne skorzystanie ze środka, odsetki, odsetki za opóźnienie)”.
21 Paragraf 3 ust. 1 az Európai Mezőgazdasági Vidékfejlesztési Alapból a fiatal mezőgazdasági termelők indulásához a 2015. évben igényelhető támogatások részletes feltételeiről szóló 24/2015. (IV. 28.) MvM rendelet (Jogcímrendelet) [rozporządzenia 24/2015 (IV. 28.) ministra odpowiedzialnego za kierowanie kancelarią premiera w sprawie szczegółowych warunków dotyczących pomocy na 2015 r. na rozpoczęcie po raz pierwszy działalności przez młodych rolników, finansowanej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (zwanego dalej „węgierskim rozporządzeniem 24/2015”)], stanowi:
„Wniosek o przyznanie pomocy może złożyć osoba fizyczna, która:
a) w chwili złożenia wniosku o przyznanie pomocy ma więcej niż 18 lat, ale nie ukończyła 40 lat;
b) w chwili złożenia wniosku o przyznanie pomocy posiada:
ba) co najmniej jedną z kwalifikacji zawodowych określonych w załączniku 1;
bb) co najmniej jedną z kwalifikacji uzyskanych po odbyciu szkoleń, o których mowa w załączniku 2; lub
bc) stopień naukowy lub dyplom uzyskany za granicą, potwierdzający kwalifikacje zawodowe, lub stopień naukowy w rozumieniu przepisów lit. ba) lub bb), który został uznany lub zatwierdzony na podstawie a külföldi bizonyítványok és oklevelek elismeréséről szóló törvény (ustawy o uznawaniu zagranicznych stopni naukowych i dyplomów);
c) przedstawiła w [Mezőgazdasági és Vidékfejlesztési Hivatal (urzędzie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, Węgry)] biznesplan dotyczący prowadzenia jej działalności rolniczej, zawierający formularz spisu rolnego i plan finansowy; oraz
d) zobowiązuje się do założenia po raz pierwszy gospodarstwa rolnego i kierowania nim osobiście jako osoba kierująca gospodarstwem, niezależnie od okresu prowadzenia gospodarstwa”.
22 Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia:
„Osoba zainteresowana jest zobowiązana do:
a) zarządzania gospodarstwem przy jej osobistym udziale;
b) prowadzenia w sposób nieprzerwany działalności rolniczej jako działalności podstawowej oraz jako przedsiębiorca indywidualny od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty pomocy do końca okresu prowadzenia gospodarstwa;
[…]”.
23 Paragraf 11 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia stanowi:
„W przypadku gdy [Magyar Államkincstár (węgierski skarb państwa)] stwierdzi w wyniku kontroli, że beneficjent pomocy nie przestrzega przepisów § 4 ust. 1 lit. a) lub b), pozbawia się go prawa do uczestnictwa w systemie pomocy, a całość pomocy uznaje się za nienależnie otrzymaną”.
24 Paragraf 13 tego rozporządzenia ma następujące brzmienie:
„Niniejsze rozporządzenie ustanawia niektóre przepisy konieczne do wdrożenia rozporządzenia [nr 1698/2005]”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
25 W dniu 1 czerwca 2015 r. X złożył wniosek o przyznanie na podstawie węgierskiego rozporządzenia 24/2015 wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników z EFRROW do urzędu rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, będącego poprzednikiem węgierskiego skarbu państwa w zakresie rozpatrywania tego typu wniosków.
26 W swoim wniosku zgodnie z wymogami przewidzianymi w § 3 ust. 1 i § 4 ust. 1 węgierskiego rozporządzenia 24/2015 X zobowiązał się do utworzenia nowego gospodarstwa rolnego, do osobistego kierowania nim i do prowadzenia działalności rolniczej jako podstawowej działalności oraz jako indywidualny przedsiębiorca od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty pomocy, czyli od dnia 20 października 2015 r. do końca okresu prowadzenia gospodarstwa, czyli do dnia 31 grudnia 2020 r.
27 Na podstawie powyższego wniosku ustalono, że X jest uprawniony do otrzymania pomocy w wysokości 40 000 EUR, a następnie, w odpowiedzi na wniosek o wypłatę 90 % tej pomocy, wypłacono na rzecz X kwotę 11 359 440 HUF (forintów węgierskich, 36 000 EUR).
28 Z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że powyższe wsparcie na podjęcie działalności przez młodych rolników przyznano w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich Węgier na okres programowania 2007–2013 i że ów program został zatwierdzony przez Komisję w dniu 19 września 2007 r.
29 W dniu 28 sierpnia 2020 r. X złożył wniosek o wypłatę pozostałych 10 % kwoty przyznanej pomocy.
30 Wspomniany wniosek został oddalony decyzją węgierskiego skarbu państwa, w której również zażądano zwrotu kwoty 11 359 440 HUF (36 000 EUR) wypłaconej w 2015 r., uzasadniając to tym, że X otrzymał ją nienależnie.
31 W swej decyzji węgierski skarb państwa wskazał, że X nie prowadził działalności rolniczej jako działalności podstawowej w całym okresie, za który była należna przyznana pomoc, ponieważ w okresie od dnia 12 września 2017 r. do dnia 7 marca 2018 r. w rejestrze przedsiębiorców indywidualnych była wskazana jako jego działalność podstawowa działalność w zakresie wykonywania fotokopii i powielania. Węgierski skarb państwa stwierdził zatem, że X naruszył § 4 ust. 1 lit. b) węgierskiego rozporządzenia 24/2015 oraz że w związku z tym, zgodnie z § 11 ust. 1 tego rozporządzenia jego prawo do uczestnictwa w systemie pomocy należy uznać za niebyłe, jako że całość wypłaconej pomocy należało uznać za nienależną.
32 Minister rolnictwa, do którego X wniósł odwołanie w trybie administracyjnym, utrzymał w mocy decyzję wydaną przez węgierski skarb państwa.
33 Debreceni Törvényszék (sąd w Debreczynie, Węgry) oddalił wniesioną przez X skargę o stwierdzenie nieważności dwóch powyższych decyzji administracyjnych.
34 X wniósł zatem skargę kasacyjną do Kúria (sądu najwyższego, Węgry), będącego sądem odsyłającym.
35 Ów sąd uważa, że przepisy rozporządzenia nr 1698/2005, uchylonego od dnia 1 stycznia 2014 r., nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia toczącej się przed nim sprawy, ponieważ X złożył wniosek o wsparcie w czerwcu 2015 r. Dodaje on, że nie można uznać, iż wymóg, zgodnie z którym wnioskodawca musi prowadzić w sposób nieprzerwany, do końca okresu prowadzenia gospodarstwa, działalność rolniczą jako działalność podstawową oraz jako przedsiębiorca indywidualny, stanowi kryterium dotyczące posiadania umiejętności lub spełniania wymogów w zakresie szkolenia w rozumieniu art. 50 ust. 3 rozporządzenia nr 1307/2013 i wywodzi z tego, że owego wymogu nie można zaliczyć do przesłanek kwalifikujących.
36 Ponadto zdaniem sądu odsyłającego ze względu na niewielkie znaczenie nieprawidłowości rozpatrywanej w postępowaniu głównym można zastosować karę obniżoną do 10 %, której kwota zostanie określona na podstawie okresu, którego dotyczy ta nieprawidłowość, mianowicie 176 dni z łącznego okresu 5 lat.
37 W tych okolicznościach Kúria (sąd najwyższy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy art. 50 ust. 3 rozporządzenia […] (UE) nr 1307/2013 […] należy interpretować w ten sposób, że zezwala on państwu członkowskiemu na ustanowienie jako kryterium kwalifikowalności wymogu, że beneficjent pomocy musi prowadzić w sposób nieprzerwany działalność rolniczą jako działalność podstawową oraz jako przedsiębiorca indywidualny od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % pomocy do końca okresu prowadzenia gospodarstwa?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi przeczącej na to pytanie, czy wspomniane kryterium kwalifikowalności należy interpretować jako zobowiązanie podjęte przez beneficjenta?
3) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie drugie, czy art. 64 ust. 1 i art. 77 ust. 1 rozporządzenia […] (UE) nr 1306/2013 […] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku niewykonania [tego] zobowiązania można zastosować karę administracyjną, której kwotę należy określić z uwzględnieniem zasady proporcjonalności na podstawie art. 64 ust. 4 lit. b) i art. 77 ust. 4 lit. b) [tego rozporządzenia], to znaczy, że przepisy te należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które nakazuje odzyskanie całej pomocy bez uwzględnienia okresu, którego dotyczy niezgodność?
4) Czy art. 64 ust. 2 lit. e) i art. 77 ust. 2 lit. e) [wspomnianego rozporządzenia] należy interpretować w ten sposób, że »nieznaczna niezgodność« obejmuje sytuację, w której beneficjent pomocy nie przestrzegał przez 176 dni w ciągu pięcioletniego okresu zobowiązania przepisu dotyczącego utrzymania działalności podstawowej, biorąc pod uwagę, że przez cały ten okres prowadził on jedynie działalność rolniczą, z której uzyskiwał dochody?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
Uwagi wstępne
38 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. Mając to na uwadze, Trybunał powinien w razie potrzeby przeformułować przedłożone mu pytania. Ponadto Trybunał może wziąć pod rozwagę normy prawa Unii, na które sąd krajowy nie powołał się w swoich pytaniach prejudycjalnych (wyrok z dnia 7 września 2023 r., Groenland Poultry, C‑169/22, EU:C:2023:638, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 W niniejszej sprawie należy zauważyć, że przedstawione pytania dotyczą – w odniesieniu do przewidzianych w prawie krajowym przesłanek kwalifikujących do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników – przepisów rozporządzenia nr 1307/2013, a w odniesieniu do odzyskania kwoty tego wsparcia – ze względu na nieprzestrzeganie obowiązków nałożonych na beneficjentów takiego wsparcia – przepisów rozporządzenia nr 1306/2013.
40 Tymczasem, jak wynika z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, X złożył wniosek o wsparcie na podjęcie działalności przez młodych rolników, którego źródłem finansowania był EFRROW, i wsparcie to zostało przyznane z programu rozwoju obszarów wiejskich.
41 W tych okolicznościach przepisy uregulowań unijnych dotyczące środków na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, mianowicie środki przewidziane w rozporządzeniu nr 1698/2005 lub w rozporządzeniu nr 1305/2013, mogą mieć zastosowanie ratione materiae do sporu zawisłego w postępowaniu głównym.
42 W tym względzie z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że rozpatrywane w postępowaniu głównym wsparcie na podjęcie działalności przez młodych rolników przyznano w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich Węgier na okres programowania 2007–2013 i że ów program został zatwierdzony przez Komisję w dniu 19 września 2007 r.
43 Tymczasem na podstawie art. 88 rozporządzenia nr 1305/2013, które uchyliło rozporządzenie nr 1698/2005, to ostatnie rozporządzenie nadal ma zastosowanie do operacji realizowanych zgodnie z programami zatwierdzonymi przez Komisję na mocy tego rozporządzenia przed dniem 1 stycznia 2014 r. Podobnie zgodnie z art. 19 rozporządzenia delegowanego nr 807/2014, które uchyliło rozporządzenie nr 1974/2006, to ostatnie rozporządzenie ma nadal zastosowanie do operacji wdrożonych na podstawie programów zatwierdzonych przez Komisję zgodnie z rozporządzeniem nr 1698/2005 przed dniem 1 stycznia 2014 r.
44 Ze względu na to, że w niniejszej sprawie nie jest kwestionowane, iż rozpatrywany w postępowaniu głównym wniosek o wsparcie został złożony na podstawie węgierskiego rozporządzenia 24/2015, którego § 13 stanowi, że owo rozporządzenie ustanawia niektóre przepisy konieczne do wdrożenia rozporządzenia nr 1698/2005 i ze względu na to, iż postępowanie główne dotyczy przewidzianego w § 4 ust. 1 lit. b) węgierskiego rozporządzenia 24/2015 obowiązku prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej oraz jako przedsiębiorca indywidualny od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty pomocy do końca okresu prowadzenia gospodarstwa, obowiązek ten i okoliczności jego nieprzestrzegania należy oceniać w świetle przepisów rozporządzenia nr 1698/2005 i rozporządzenia nr 1974/2006 (zob. podobnie wyrok z dnia 18 stycznia 2024 r., Askos Properties, C‑656/22, EU:C:2024:56, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
45 Niemniej jednak, jeżeli odzyskanie kwot nienależnie wypłaconych w ramach programu wsparcia, zatwierdzonego i współfinansowanego przez EFRROW w odniesieniu do okresu programowania 2007–2013, następuje po zakończeniu tego okresu programowania, czyli po dniu 1 stycznia 2014 r., odzyskanie to powinno opierać się na przepisach rozporządzenia nr 1306/2013 (zob. podobnie wyrok z dnia 18 stycznia 2024 r., Askos Properties, C‑656/22, EU:C:2024:56, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo).
W przedmiocie pytania pierwszego
46 W świetle powyższych uwag wstępnych należy uznać, że poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy art. 22 ust. 1 i art. 71 ust. 3 rozporządzenia nr 1698/2005 należy interpretować w ten sposób, iż umożliwiają one państwu członkowskiemu wprowadzenie przesłanki kwalifikującej do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którym beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wspomnianego wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności.
47 Na podstawie art. 71 ust. 3 rozporządzenia nr 1698/2005 zasady dotyczące kwalifikowalności wydatków ustala się na poziomie krajowym, z zastrzeżeniem szczególnych warunków ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu dla niektórych środków rozwoju obszarów wiejskich.
48 Zgodnie z art. 22 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników udziela się osobom, które mają mniej niż 40 lat, po raz pierwszy podejmują działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący gospodarstwem, posiadają odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe oraz przedkładają plan biznesowy dotyczący rozwoju ich działalności rolniczej.
49 Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że państwa członkowskie mogą przyjmować środki w celu wykonania rozporządzenia, jeżeli nie stanowią one przeszkody do jego bezpośredniego stosowania ani nie maskują unijnego charakteru tego rozporządzenia oraz określają korzystanie z zakresu uznania przyznanego im na mocy tego rozporządzenia, przy zachowaniu granic wyznaczonych jego przepisami (wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).
50 Należy więc odwołać się do właściwych przepisów danego rozporządzenia, interpretowanych w świetle jego celów, aby ustalić, czy przepisy te zakazują, nakazują lub umożliwiają państwu członkowskiemu przyjęcie niektórych środków wykonawczych, a w szczególności w tym ostatnim przypadku, czy rozważany środek wpisuje się w ramy zakresu uznania przyznanego każdemu państwu członkowskiemu (wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).
51 Z motywu 61 i art. 71 ust. 3 rozporządzenia nr 1698/2005 wynika, że o ile zasady dotyczące kwalifikowalności wydatków ustala się co do zasady na poziomie krajowym, to jest tak jednakże z zastrzeżeniem szczególnych warunków ustanowionych w tym rozporządzeniu dla niektórych środków rozwoju obszarów wiejskich (wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 38).
52 Wsparcie na podjęcie działalności przez młodych rolników stanowi taki środek, a przesłanki kwalifikowalności, jakie stawia art. 22 ust. 1 tego rozporządzenia, stanowią warunek szczególny tego środka (zob. podobnie wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 39).
53 Z powyższego wynika, że państwa członkowskie mają swobodę w ustanawianiu dodatkowych przesłanek kwalifikujących wydatków poniesionych w ramach wdrażania rozporządzenia nr 1698/2005, o ile warunki te nie są niezgodne z warunkami wymienionymi w art. 22 tego rozporządzenia ani nie stoją w sprzeczności z jego skutecznością (effet utile).
54 W odniesieniu do celów wspomnianego rozporządzenia należy przypomnieć, że za pomocą rozpatrywanego wsparcia zmierza ono do ułatwienia podjęcia działalności przez młodych rolników, a po jej podjęciu – do strukturalnego dostosowania gospodarstwa, w perspektywie wzmocnienia potencjału ludzkiego i poprawy konkurencyjności sektorów rolnictwa i leśnictwa i przyczynienia się w ten sposób do zapewnienia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich (zob. podobnie wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 40).
55 W odniesieniu do kwestii, czy przesłanka kwalifikująca taka jak przewidziana węgierskim rozporządzeniem 24/2015, zobowiązująca beneficjenta wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników do wykonywania, do końca okresu prowadzenia gospodarstwa, działalności rolniczej jako działalności podstawowej oraz jako przedsiębiorca indywidualny, jest zgodna z rozporządzeniem nr 1698/2005, należy wskazać, że z art. 15, 16 i 18 tego rozporządzenia wynika, iż państwa członkowskie powinny same sporządzić swoje programy rozwoju obszarów wiejskich dotyczące finansowania, które należy ustanowić na podstawie wspomnianego rozporządzenia i że tylko jeden program związany z tym rozporządzeniem miał zostać zatwierdzony przez Komisję.
56 W tym kontekście państwa członkowskie mogły w szczególności wprowadzić, w celu przyznania wsparcia finansowanego z EFRROW, przesłanki kwalifikujące dodatkowe w stosunku do warunków, które wynikały z przepisów rozporządzenia nr 1698/2005, o ile czyniąc to, określały korzystanie z zakresu uznania przyznanego im na mocy tego rozporządzenia przy zachowaniu granic wyznaczonych jego przepisami (wyrok z dnia 15 maja 2014 r., Szatmári Malom, C‑135/13, EU:C:2014:327, pkt 60).
57 W tym względzie należy przypomnieć z jednej strony, że w art. 22 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1698/2005 postawiono jako warunek wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników, by zainteresowany podjął działalność „jako kierujący gospodarstwem”, i wprowadzono zasadniczo wymóg, by posiadał on również faktyczną i trwałą kontrolę zarówno nad gospodarstwem rolnym, jak i jego zarządem (zob. podobnie wyrok z dnia 25 października 2012 r., Ketelä, C‑592/11, EU:C:2012:673, pkt 55).
58 Z drugiej strony pkt 5.3.1.1.2 tiret pierwsze części A załącznika II do rozporządzenia nr 1974/2006 przewiduje, że w odniesieniu do wsparcia na podejmowanie działalności przez młodych rolników, w programach rozwoju obszarów wiejskich ustanowionych przez państwa członkowskie definiuje się pojęcie „podjęcia działalności” stosowane w danym państwie członkowskim lub regionie.
59 Należy stwierdzić, że ani te przepisy, ani cele założone w rozporządzeniu nr 1698/2005 nie stoją na przeszkodzie temu, aby w uregulowaniu krajowym wprowadzono, jako przesłankę kwalifikującą do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, wykonywanie przez beneficjenta tego wsparcia, do końca okresu wykonywania tej działalności, działalności rolniczej jako działalności podstawowej. Przesłanka ta jest bowiem zgodna z granicami wytyczonymi wspomnianymi przepisami, uściślając jednocześnie wynikające z nich wymogi.
60 Należy zatem uznać, że ustanowienie takiej dodatkowej przesłanki kwalifikującej do wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników mieści się w zakresie uznania przyznanego państwom członkowskim w art. 71 ust. 3 rozporządzenia nr 1698/2005.
61 W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 22 ust. 1 i art. 71 ust. 3 rozporządzenia nr 1698/2005 należy interpretować w ten sposób, iż umożliwiają one państwu członkowskiemu wprowadzenie przesłanki kwalifikującej do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którą beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wspomnianego wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności.
W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego
62 W świetle uwag wstępnych sformułowanych w pkt 38–45 niniejszego wyroku należy uznać, że poprzez pytania drugie i trzecie, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający zwraca się zasadniczo o ustalenie, czy art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 35 ust. 1–3 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014 należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony przewidziana w uregulowaniu państwa członkowskiego przesłanka kwalifikująca do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którą beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności, stanowi „kryterium kwalifikowalności” lub „zobowiązanie” w rozumieniu tych przepisów, a z drugiej strony, omawiane przepisy stoją na przeszkodzie temu, by nieprzestrzeganie tej przesłanki pociągało za sobą zwrot całej kwoty tego wsparcia, bez uwzględnienia okresu, którego dotyczy ta niezgodność.
63 Zgodnie z art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 w przypadku stwierdzenia, że beneficjent nie spełnia kryteriów kwalifikowalności, zobowiązań lub innych obowiązków związanych z warunkami przyznania pomocy lub wsparcia, określonymi w sektorowym prawodawstwie rolnym, pomoc nie zostaje wypłacona lub zostaje cofnięta w całości lub w części oraz, w stosownych przypadkach, nie zostają przyznane lub zostają cofnięte odpowiednie uprawnienia do płatności, o których mowa w art. 21 rozporządzenia nr 1307/2013.
64 Artykuł 35 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014 przewiduje w ust. 1, że odmawia się wnioskowanego wsparcia bądź cofa się je w całości, jeżeli nie spełniono kryteriów kwalifikowalności do objęcia tym wsparciem, a w ust. 3, iż przy podejmowaniu decyzji o kwocie wsparcia podlegającego odmowie lub wycofaniu w wyniku nieprzestrzegania zobowiązań lub innych obowiązków, o których mowa w ust. 2 tego art. 35, państwa członkowskie biorą pod uwagę dotkliwość, zasięg, trwałość i powtarzalność niezgodności dotyczącej warunków przyznania wsparcia określonych w tym ust. 2.
65 Pojęcia „kryterium kwalifikowalności” i „zobowiązania” nie są określone ani w rozporządzeniu nr 1306/2013, ani w rozporządzeniu delegowanym nr 640/2014.
66 Tymczasem ze zwyczajowego znaczenia tych wyrażeń i z kontekstu, w jakim zostały one użyte w tych rozporządzeniach wynika, że w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich finansowanej z EFRROW „kryterium kwalifikowalności” należy rozumieć jako niezbędny wstępny warunek ważności wniosku o wsparcie, co skutkuje tym, że jeżeli taki warunek nie jest spełniony, wniosek o wsparcie należy oddalić i że „zobowiązanie” oznacza złożoną przez wnioskodawcę ubiegającego się o wsparcie, z zastrzeżeniem przyznania tego wsparcia, obietnicę, że będzie on przestrzegał sformułowanego w programie rozwoju obszarów wiejskich obowiązku w okresie realizacji tego programu.
67 Skutki prawne owego nieprzestrzegania są odmienne w zależności od tego, czy dotyczy ono „kryterium kwalifikowalności”, czy też „zobowiązania”. Z art. 35 ust. 1–3 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014, który jest przepisem precyzującym art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013, wynika bowiem, że jeżeli nie jest spełnione „kryterium kwalifikowalności”, wsparcia odmawia się bądź cofa się je w całości, natomiast jeżeli chodzi o „zobowiązanie”, wsparcie, jeżeli jeszcze go nie wypłacono, nie może zostać wypłacone lub należy je cofnąć w całości lub w części, biorąc pod uwagę dotkliwość, zasięg, trwałość i powtarzalność niezgodności.
68 Z zastrzeżeniem ustaleń, których powinien dokonać sąd odsyłający, z powyższych rozważań wynika, że obowiązek prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty tej pomocy do końca okresu wykonywania tej działalności, stanowi „zobowiązanie” w rozumieniu tych przepisów.
69 W zakresie, w jakim sąd ten uznałby, że ów obowiązek stanowi „zobowiązanie” w rozumieniu art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 35 ust. 2 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014, w przypadku nieprzestrzegania tego zobowiązania organy krajowe byłyby zobowiązane do wzięcia pod uwagę – do celów określenia części wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników, z której skorzystał X, a którą należy cofnąć – dotkliwości, zasięgu, trwałości i powtarzalności niezgodności, na podstawie art. 35 ust. 3 tego rozporządzenia delegowanego.
70 W konsekwencji na pytania drugie i trzecie należy odpowiedzieć, że art. 63 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 35 ust. 1–3 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014 należy interpretować w ten sposób, iż z jednej strony przewidziana w uregulowaniu państwa członkowskiego przesłanka kwalifikująca do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którą beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności, może stanowić „zobowiązanie” w rozumieniu tych przepisów, a z drugiej strony, że w takim przypadku art. 35 ust. 2 i 3 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014 stoi na przeszkodzie temu, by nieprzestrzeganie takiego zobowiązania pociągało za sobą zwrot całej kwoty wsparcia przez tego beneficjenta, bez uwzględnienia w szczególności okresu, którego dotyczy ta niezgodność.
W przedmiocie pytania czwartego
71 Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający, powołując się na art. 64 ust. 2 lit. e) i art. 77 ust. 2 lit. e) rozporządzenia nr 1306/2013, zmierza zasadniczo do ustalenia, czy przepisy te należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego nieprzestrzeganie zobowiązania podjętego przez beneficjenta pociąga za sobą zwrot całej kwoty tego wsparcia, bez uwzględnienia w szczególności okresu, którego dotyczy ta niezgodność.
72 Otóż mając na względzie, że na powyższe pytanie udzielono już w oparciu o właściwe przepisy prawa Unii odpowiedzi twierdzącej w części drugiej pkt 70 niniejszego wyroku, nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie czwarte.
W przedmiocie kosztów
73 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 22 ust. 1 i art. 71 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
należy interpretować w ten sposób, że:
umożliwiają one państwu członkowskiemu wprowadzenie przesłanki kwalifikującej do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którą beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wspomnianego wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności.
2) Artykuł 63 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 oraz art. 35 ust. 1–3 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności
należy interpretować w ten sposób, że:
z jednej strony przewidziana w uregulowaniu państwa członkowskiego przesłanka kwalifikująca do objęcia wsparciem na podjęcie działalności przez młodych rolników, zgodnie z którą beneficjent tego wsparcia jest zobowiązany do prowadzenia działalności rolniczej jako działalności podstawowej od dnia złożenia wniosku o wypłatę 90 % kwoty wsparcia do końca okresu wykonywania tej działalności, może stanowić „zobowiązanie” w rozumieniu tych przepisów, a z drugiej strony, że w takim przypadku art. 35 ust. 2 i 3 rozporządzenia delegowanego nr 640/2014 stoi na przeszkodzie temu, by nieprzestrzeganie takiego zobowiązania pociągało za sobą zwrot całej kwoty wsparcia przez tego beneficjenta, bez uwzględnienia w szczególności okresu, którego dotyczy ta niezgodność.
Podpisy