Sprawa C‑191/16

Romano Pisciotti

przeciwko

Bundesrepublik Deutschland

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landgericht Berlin)

Odesłanie prejudycjalne – Obywatelstwo Unii – Artykuły 18 i 21 TFUE – Ekstradycja do Stanów Zjednoczonych Ameryki obywatela państwa członkowskiego, który skorzystał z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się – Porozumienie o ekstradycji między Unią Europejską a tym państwem trzecim – Zakres stosowania prawa Unii – Zakaz ekstradycji stosowany wyłącznie do obywateli krajowych – Ograniczenie swobodnego przepływu osób – Uzasadnienie oparte na zapobieganiu bezkarności – Proporcjonalność – Informacja z państwa członkowskiego pochodzenia obywatela Unii

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 10 kwietnia 2018 r.

1.        Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Skierowany przez państwo trzecie do państwa członkowskiego wniosek o ekstradycję będącego obywatelem innego państwa członkowskiego obywatela Unii, który skorzystał w pierwszym państwie członkowskim z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się – Wniosek o ekstradycję wykonany w ramach porozumienia UE–USA o ekstradycji – Sytuacja danego obywatela objęta zakresem stosowania prawa Unii

(art. 18 TFUE, 21 TFUE)

2.        Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Skierowany przez państwo trzecie do państwa członkowskiego wniosek o ekstradycję będącego obywatelem innego państwa członkowskiego obywatela Unii, który skorzystał w pierwszym państwie członkowskim z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się – Wniosek o ekstradycję wykonany w ramach porozumienia UE–USA o ekstradycji – Zakaz ekstradycji przewidziany w prawie krajowym państwa członkowskiego, w którym złożono wniosek, stosowany wyłącznie do obywateli krajowych – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 18 TFUE, 21 TFUE)

1.      Prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że w wypadku takim jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, w którym obywatel Unii objęty wnioskiem o ekstradycję do Stanów Zjednoczonych Ameryki został zatrzymany w celu ewentualnego wykonania tego wniosku w państwie członkowskim innym niż to, którego jest obywatelem, sytuacja tego obywatela jest objęta zakresem stosowania tego prawa, gdy wspomniany obywatel wykonał przysługujące mu prawo do swobodnego przemieszczania się w Unii Europejskiej i gdy wspomniany wniosek o ekstradycję został wykonany w ramach Porozumienia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji, z dnia 25 czerwca 2003 r.

(zob. pkt 35; pkt 1 sentencji)

2.      W wypadku takim jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, w którym obywatel Unii objęty wnioskiem o ekstradycję do Stanów Zjednoczonych Ameryki w ramach Porozumienia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji, z dnia 25 czerwca 2003 r., został zatrzymany w państwie członkowskim innym niż to, którego jest obywatelem, w celu ewentualnego wykonania tego wniosku, art. 18 i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, aby wezwane państwo członkowskie ustanowiło rozróżnienie na podstawie normy prawa konstytucyjnego między własnymi obywatelami a obywatelami pozostałych państw członkowskich i udzieliło zgody na tę ekstradycję, podczas gdy nie udziela zgody na ekstradycję własnych obywateli, jeżeli uprzednio umożliwiło właściwym organom państwa członkowskiego, którego ta osoba jest obywatelem, zażądanie przekazania tego obywatela w ramach europejskiego nakazu aresztowania, a to ostatnie państwo członkowskie nie przyjęło żadnego środka w tym względzie.

W tym względzie Trybunał orzekł, że w danym wypadku należy przyznać pierwszeństwo wymianie informacji z państwem członkowskim, którego obywatelem jest dana osoba, aby umożliwić organom tego państwa członkowskiego wydanie europejskiego nakazu aresztowania dla celów ścigania. A zatem gdy do państwa członkowskiego, do którego przemieścił się będący obywatelem innego państwa członkowskiego obywatel Unii, wniosek o ekstradycję skierowało państwo trzecie, z którym to pierwsze państwo członkowskie zawarło umowę o ekstradycji, to pierwsze państwo członkowskie powinno powiadomić państwo członkowskie, którego obywatelem jest ta osoba, i w danym wypadku na żądanie tego ostatniego państwa członkowskiego przekazać mu tego obywatela zgodnie z przepisami decyzji ramowej Rady 2002/584, pod warunkiem że to ostatnie państwo członkowskie jest zgodnie ze swym prawem krajowym właściwe, aby prowadzić przeciwko tej osobie postępowanie związane z czynami popełnionymi poza jego terytorium (zob. podobnie wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 48, 50). Mimo że takie rozstrzygnięcie przyjęto, jak wynika z pkt 46 wyroku z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin (C‑182/15, EU:C:2016:630), w kontekście charakteryzującym się brakiem międzynarodowej umowy w dziedzinie ekstradycji między Unią a danym państwem trzecim, może ono być zastosowane w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której w porozumieniu UE–USA przyznano wezwanemu państwu członkowskiemu możliwość nieprzeprowadzania ekstradycji własnych obywateli. Powyższego stwierdzenia nie podaje w wątpliwość przedstawiony w uwagach przez niektóre rządy argument, zgodnie z którym, w istocie, przyznanie pierwszeństwa wnioskowi o przekazanie na podstawie europejskiego nakazu aresztowania nad wnioskiem o ekstradycję skierowanym przez Stany Zjednoczone Ameryki pozbawiłoby skuteczności regułę zawartą w art. 10 ust. 2 i 3 porozumienia UE–USA, na mocy której w wypadku takiego zbiegu właściwy organ wezwanego państwa członkowskiego określa państwo, do którego osoba zostanie wydana, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności. Możliwość, że wspomniany w pkt 51 niniejszego wyroku mechanizm współpracy stanie na przeszkodzie wnioskowi o ekstradycję skierowanemu przez państwo trzecie, przyznając pierwszeństwo europejskiemu nakazowi aresztowania, i to w celu działania w sposób mniej restrykcyjny w odniesieniu do wykonywania prawa do swobodnego przemieszczania się (zob. podobnie wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 49), nie ma bowiem charakteru automatycznego. A zatem, aby zapewnić realizację celu polegającego na zapobieganiu ryzyku bezkarności danej osoby związanej z czynami zarzucanymi jej we wniosku o ekstradycję, wydany ewentualnie przez państwo członkowskie inne niż wezwane państwo członkowskie europejski nakaz aresztowania powinien przynajmniej dotyczyć tych samych czynów i, jak wynika z pkt 50 wyroku z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin (C‑182/15, EU:C:2016:630), wydające nakaz aresztowania państwo członkowskie powinno mieć jurysdykcję, zgodnie ze swym prawem, aby ścigać tę osobę za te czyny, nawet jeśli popełniono je poza jego terytorium.

(zob. pkt 51–54, 56; pkt 2 sentencji)