WYROK SĄDU (szósta izba)
z dnia 16 lipca 2014 r. (*)
Zamówienia publiczne na usługi – Procedura przetargowa – Świadczenie usług w zakresie tłumaczeń pisemnych na język polski – Decyzja zmieniająca decyzję w sprawie umieszczenia skarżącej na pierwszym miejscu na liście wybranych oferentów – Zawarcie umowy ramowej o wykonanie głównego zamówienia z innym z oferentów – Wniosek o ponowną ocenę – Termin – Zawieszenie postępowania – Przejrzystość – Równość traktowania
W sprawie T‑48/12
Euroscript – Polska Sp. z o.o., z siedzibą w Krakowie (Polska), reprezentowana przez adwokata J.F. Steichena,
strona skarżąca,
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu, reprezentowanemu przez L. Darie i P. Biströma, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 9 grudnia 2011 r. zmieniającej decyzję z dnia 18 października 2011 r. w sprawie umieszczenia skarżącej na pierwszym miejscu na liście wybranych oferentów oraz udzielenia jej głównego zamówienia w przetargu PL/2011/EU, dotyczącego świadczenia usług tłumaczenia na język polski (Dz.U. 2011/S 56‑090361) oraz pomocniczo wniosek o stwierdzenie nieważności tego przetargu,
SĄD (szósta izba),
w składzie: S. Frimodt Nielsen, prezes, F. Dehousse i A.M. Collins (sprawozdawca), sędziowie,
sekretarz: C. Kristensen, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 30 stycznia 2014 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Ramy prawne
1 Udzielanie zamówień na usługi przez Parlament Europejski podlega przepisom części I tytuł V rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 4, s. 74, zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”) oraz przepisom części I tytuł V rozporządzenia Komisji (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia finansowego (Dz.U. L 357, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 4, s. 145, zwanego dalej „zasadami wykonania”) w ich brzmieniu obowiązującym w czasie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne niniejszej sprawy.
Rozporządzenie finansowe
2 Artykuł 100 ust. 2 rozporządzenia finansowego stanowi:
„Zamawiający powiadamia wszystkich kandydatów lub oferentów, których wnioski lub oferty zostały odrzucone, o podstawach podjęcia decyzji, a także wszystkich oferentów, których oferty zostały dopuszczone i którzy zwrócili się z prośbą na piśmie, o ogólnych danych oraz zaletach oferty, która wygrała przetarg, oraz nazwisku oferenta, któremu udzielono zamówienia.
Jednakże niektórych szczegółowych informacji nie należy udostępniać, w przypadku gdy ich udostępnienie utrudniłoby stosowanie prawa, byłoby sprzeczne z interesem publicznym lub zaszkodziłoby prawnym interesom gospodarczym przedsiębiorstw prywatnych lub publicznych lub zakłóciłoby uczciwą konkurencję między tymi przedsiębiorstwami”.
3 Artykuł 103 rozporządzenia finansowego brzmi następująco:
„W przypadku gdy procedura udzielania zamówień okazała się być obarczona istotnymi błędami, zaistniały nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, instytucje zawieszają procedurę i mogą podjąć wszelkie niezbędne środki, włączając w to unieważnienie procedury.
Jeśli po udzieleniu zamówienia okaże się, że procedura udzielania zamówień lub realizacja umowy obarczone były istotnymi błędami, zaistniały nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, instytucje mogą postanowić, w zależności od tego, na jakim etapie znajduje się procedura, nie zawierać umowy lub zawiesić jej wykonanie lub, w stosownych przypadkach, rozwiązać umowę.
[…]”.
Zasady wykonania
4 Artykuł 149 zasad wykonania stanowi:
„1. Instytucje zamawiające, najszybciej jak to możliwe, informują kandydatów i oferentów o podjętych decyzjach dotyczących udzielenia zamówień, umowy ramowej lub dopuszczenia do systemu zamówień dynamicznych, włączając powody, ze względu na które zdecydowały one o nieudzieleniu zamówienia, umowy ramowej lub o niewprowadzeniu systemu zamówień dynamicznych, będących przedmiotem przetargu konkurencyjnego, lub też o ponowieniu procedury.
2. Instytucja zamawiająca, w ciągu nie więcej niż piętnastu dni kalendarzowych od dnia, w którym przyjęto pisemny wniosek, przekazuje informacje, przewidziane w art. 100 ust. 2 rozporządzenia finansowego.
3. W przypadku udzielonych przez instytucje wspólnotowe na własny rachunek zamówień o wartości równej określonym w art. 158 wartościom progowym bądź wyższej i niewykluczonych z zakresu obowiązywania dyrektywy 2004/18/WE instytucja zamawiająca jednocześnie i indywidualnie informuje wszystkich odrzuconych oferentów lub kandydatów drogą pocztową, faksem bądź pocztą elektroniczną, że ich wnioski bądź oferty nie zostały zaakceptowane, przy czym dopełnia ona tego obowiązku:
a) wkrótce po podjęciu decyzji na podstawie kryteriów wykluczenia i wyboru, ale przed podjęciem decyzji o udzieleniu zamówienia w przypadku procedury udzielania zamówień organizowanej w dwóch oddzielnych etapach;
b) w odniesieniu do decyzji o udzieleniu zamówienia i decyzji o odrzuceniu ofert – możliwie szybko i najpóźniej w ciągu tygodnia następującego po podjęciu decyzji o udzieleniu zamówienia.
W każdym przypadku instytucja zamawiająca podaje przyczyny odrzucenia oferty lub wniosku i wskazuje na dostępne środki prawne.
Instytucje zamawiające informują wybranego kandydata lub oferenta o decyzji o przyznaniu, w tym samym czasie, co informują odrzuconych kandydatów lub oferentów, że ich oferty nie zostały przyjęte, i zaznaczają, że przekazana decyzja nie stanowi zobowiązania dla właściwej instytucji zamawiającej.
Odrzuceni oferenci lub kandydaci mogą uzyskać dodatkowe informacje na temat przyczyn odrzucenia ich oferty lub wniosku na pisemną prośbę wysłaną listem, faksem lub pocztą elektroniczną, a oferenci, których oferty zostały dopuszczone, mogą uzyskać informacje o ogólnych danych oraz zaletach oferty, którą wybrano, oraz nazwisku oferenta, któremu udzielono zamówienia, nie naruszając przepisów art. 100 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego. Instytucje zamawiające odpowiedzą nie później niż w terminie piętnastu dni kalendarzowych od dnia otrzymania prośby”.
5 Ponadto art. 153 zasad wykonania stanowi, co następuje:
„1. Zamówienia mogą ulegać zawieszeniu na mocy art. 103 rozporządzenia finansowego, w celu zweryfikowania, czy domniemane istotne błędy, nieprawidłowości lub nadużycia finansowe miały rzeczywiście miejsce. Jeżeli nie zostaną one potwierdzone, realizacja zamówienia zostaje wznowiona najszybciej, jak to możliwe.
2. Istotny błąd lub nieprawidłowość stanowi naruszenie przepisów zamówienia lub rozporządzenia, wynikającego z działania lub zaniechania, które powoduje lub może powodować stratę dla budżetu wspólnotowego”.
6 Artykuł 158a ust. 1 zasad wykonania stanowi:
„Instytucja zamawiająca podpisuje z wybranym oferentem zamówienie bądź umowę ramową objęte dyrektywą 2004/18/WE nie wcześniej niż po upływie 14 dni kalendarzowych.
Termin ten biegnie:
a) od dnia następującego po dniu równoległego poinformowania o decyzjach o udzieleniu zamówienia i decyzjach o odrzuceniu oferty;
b) od dnia, w którym ogłoszenie o udzieleniu zamówienia określone w art. 118 zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, w przypadku gdy udzielenie zamówienia lub umowy ramowej odbyło się według procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu.
W razie konieczności instytucja zamawiająca może zawiesić podpisanie zamówienia w celu przeprowadzenia dodatkowej analizy, jeżeli uzasadniają to wnioski lub uwagi przekazane przez odrzuconych albo poszkodowanych oferentów lub kandydatów bądź jakiekolwiek inne otrzymane przez nią odnośne informacje. Wnioski lub uwagi oraz wszelkie informacje muszą wpłynąć w terminie określonym w akapicie pierwszym. W przypadku zawieszenia podpisania zamówienia wszyscy kandydaci lub oferenci są informowani w terminie trzech dni roboczych od dnia decyzji o zawieszeniu.
Wszystkie zamówienia podpisane przed upływem terminu określonego w akapicie pierwszym uznaje się za nieważne, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ust. 2”.
Przetarg
7 Przetarg PL/2011/EU (zwany dalej „przetargiem”) dotyczył świadczenia usług tłumaczenia z języków angielskiego, francuskiego, niemieckiego, włoskiego i hiszpańskiego na język polski dla Parlamentu, Trybunału Obrachunkowego Unii Europejskiej, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów Unii Europejskiej. Ogłoszenie przetargu składało się z zaproszenia do składania ofert oraz ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
8 W pkt 23 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zawierającym odesłanie do art. 93 i 94 rozporządzenia finansowego, określono kryteria wykluczenia z omawianego przetargu.
9 Zgodnie z postanowieniami pkt 24 specyfikacji istotnych warunków zamówienia oferentowi, któremu zostanie udzielone zamówienie, przysługuje termin dziesięciu dni roboczych, licząc od dnia powiadomienia o wstępnym udzieleniu zamówienia, na dostarczenie dowodów, że nie znajduje się w żadnej z sytuacji określonych w pkt 23 specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
10 Punkt 26.3 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zatytułowany „Udzielenie zamówienia”, stanowi, co następuje:
„Zamówienia zostaną udzielone oferentowi przedstawiającemu najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę wyłonioną na podstawie kryteriów udzielenia zmówienia, tj. stosunku jakości do ceny.
[…]
Sporządzona zostanie lista maksymalnie pięciu oferentów wybranych w wyniku przetargu, a główne zamówienie zostanie udzielone oferentowi proponującemu najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę”.
11 Punkt 27 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zatytułowany „Ogłoszenie wyników”, stanowi:
„Strona zamawiająca w tym samym czasie i z osobna powiadomi każdego odrzuconego oferenta, listem poleconym bądź pocztą elektroniczną lub za pośrednictwem faksu, że jego oferta nie została wybrana. W każdym przypadku strona zamawiająca uzasadni decyzję odrzucenia oferty oraz poda możliwe drogi odwoławcze.
Równocześnie z rozesłaniem pozostałym oferentom powiadomień o odrzuceniu strona zamawiająca poinformuje wybranego oferenta o decyzji o udzieleniu zamówienia, zaznaczając, że nie stanowi to zobowiązania dla strony zamawiającej. Umowa będzie mogła zostać podpisana dopiero po upływie czternastu dni kalendarzowych od dnia następującego po dniu równoczesnego rozesłania powiadomień o odrzuceniu i o udzieleniu zamówienia. W każdym wypadku decyzja o udzieleniu zamówienia zapadnie definitywnie dopiero w chwili, gdy wybrany w drodze przetargu oferent przedstawi wymagane dowody dotyczące kryteriów wykluczenia, o których mowa w pkt 23 niniejszej specyfikacji, i jeśli zostaną one zaakceptowane przez stronę zamawiającą. Powiadomienie o akceptacji jest zawsze przekazywane na piśmie i pozwala wybranemu oferentowi na podpisanie umowy, jeżeli upłynął termin czternastu dni kalendarzowych.
Umowa podpisana przed upływem okresu czternastu dni kalendarzowych jest nieważna i niebyła.
Każdy wykluczony oferent może, na pisemną prośbę skierowaną listownie, za pośrednictwem faksu lub poczty elektronicznej, uzyskać dodatkowe informacje na temat powodów odrzucenia jego oferty. Jedynie oferenci, którzy przedstawili oferty dopuszczalne, będą mogli zwrócić się z prośbą o ujawnienie charakterystyki i zalet oferty wybranej, a także nazwy/nazwiska oferenta, któremu zostało udzielone zamówienie. Za dopuszczalne uznaje się oferty, które nie zostały wykluczone i które spełniają kryteria wyboru. Tym niemniej niektóre dane można pominąć, jeśli ich ujawnienie stanowiłoby przeszkodę w stosowaniu prawa, byłoby sprzeczne z interesem publicznym, przyniosłoby szkodę uzasadnionym interesom handlowym przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych lub mogłoby szkodzić uczciwej konkurencji między tymi podmiotami”.
12 Postanowienia pkt 28 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zatytułowanego „Zawieszenie procedury” przewidują, co następuje:
„Jeśli okaże się to konieczne, po ogłoszeniu wyników, a przed podpisaniem umowy organ zatwierdzający może zawiesić podpisanie umowy w celu przeprowadzenia dodatkowej analizy, jeżeli uzasadniają to wnioski lub uwagi przekazane przez odrzuconych lub poszkodowanych oferentów lub wszelkie inne istotne informacje uzyskane na temat procedury. Przedmiotowe wnioski, uwagi i informacje powinny wpłynąć w terminie czternastu dni kalendarzowych od dnia równoczesnego poinformowania o decyzji o odrzuceniu i o udzieleniu zamówienia lub, w odpowiednim przypadku, po opublikowaniu ogłoszenia o udzieleniu zamówienia. W przypadku zawieszenia wszyscy oferenci są o tym informowani w terminie trzech dni roboczych od dnia decyzji o zawieszeniu. Po przeprowadzeniu dodatkowych analiz wynikających z zawieszenia procedury organ zatwierdzający będzie mógł podtrzymać decyzję o udzieleniu zamówienia, zmienić ją lub, w odpowiednim przypadku, unieważnić przetarg. Każda nowa decyzja jest uzasadniana i podawana do wiadomości drogą pisemną wszystkim rywalizującym oferentom”.
Okoliczności powstania sporu
13 W dniu 22 marca 2011 r. Parlament ogłosił przetarg.
14 Skarżąca, Euroscript – Polska Sp. z o.o., polska spółka prowadząca działalność z zakresu tłumaczeń, złożyła ofertę w wyznaczonym terminie.
15 Pismem z dnia 18 października 2011 r. (zwanym dalej „początkową decyzją”) Parlament poinformował skarżącą, że jej oferta została wybrana i że znalazła się na pierwszym miejscu na liście wybranych oferentów. Zgodnie z art. 23 i 24 specyfikacji istotnych warunków zamówienia skarżąca została wezwana do przedstawienia dokumentów dotyczących kryteriów wykluczenia określonych w art. 93 rozporządzenia finansowego w terminie dziesięciu dni roboczych, licząc od dnia otrzymania początkowej decyzji. W decyzji tej wskazano:
„Zastrzegamy sobie […] prawo zawieszenia podpisania umowy w celu przeprowadzenia dodatkowej analizy, jeżeli uzasadniać to będą wnioski lub uwagi przekazane przez odrzuconych oferentów bądź jakiekolwiek inne otrzymane istotne informacje, o czym zostaną Państwo odpowiednio poinformowani.
Niniejsze powiadomienie o udzieleniu zamówienia nie stanowi zobowiązania po naszej stronie. Do czasu podpisania umowy zamawiający może wycofać się z zamówienia bądź unieważnić przetarg, w związku z czym nie przysługuje roszczenie odszkodowawcze”.
16 Tego samego dnia Parlament skierował do Agencji MAart, polskiej spółki, która również złożyła ofertę w omawianym przetargu, pismo z powiadomieniem, że jej oferta została wybrana i że znajduje się na drugim miejscu na liście najwyżej sklasyfikowanych oferentów. Pismo zawierało wezwanie tej samej treści, jak początkowa decyzja, do dostarczenia dokumentów potwierdzających dotyczących kryteriów wykluczenia.
17 Pismem z dnia 24 listopada 2011 r. Agencja MAart zwróciła się do Parlamentu o podanie szczegółów dotyczących oceny swojej oferty, po czym pismem z dnia 30 listopada 2011 r. zażądała zawieszenia postępowania i ponownego zbadania wybranych ofert w oparciu o informacje i pominięcia dotyczące swojej oferty, wyszczególnione w załączniku do pisma.
18 W dniu 6 grudnia 2011 r. odbyło się zebranie komisji przetargowej, mające na celu zbadanie oferty Agencji MAart. Otrzymała ona dodatkowe 3,58 pkt za jakość.
19 W wyniku tego zebrania Parlament wydał w dniu 8 grudnia 2011 r. nową decyzję zawierającą listę oferentów wybranych do celów udzielenia zamówienia. Agencja MAart znajdowała się na niej na pierwszym miejscu, a skarżąca na drugim.
20 Pismem z dnia 9 grudnia 2011 r. Parlament poinformował skarżącą, że jej oferta znajduje się obecnie na drugim miejscu na liście najwyżej sklasyfikowanych oferentów w następstwie przyznania dodatkowych 3,58 pkt za jakość Agencji MAart (zwanym dalej „zaskarżoną decyzją”).
21 Pismem z dnia 12 grudnia 2011 r. skarżąca zwróciła się na podstawie rozporządzenia finansowego do Parlamentu o podanie cech oferty oferenta, który został umieszczony na pierwszym miejscu, oraz czynników, które zdecydowały o jej relatywnej przewadze. Skarżąca poprosiła również Parlament o podanie daty, w której Agencja MAart odwołała się od decyzji umieszczającej ją na pierwszym miejscu wśród najwyżej sklasyfikowanych oferentów, powodów, dla których Agencja MAart uzyskała dodatkowe 3,58 pkt za jakość, oraz powodu, dla którego nie poinformowano jej o zawieszeniu podpisania umowy.
22 Parlament odpowiedział skarżącej pismem z dnia 20 grudnia 2011 r., w którym wyjaśnił, że komisja przetargowa przyznała 94,9 pkt Agencji MAart po tym, jak uzyskała ona 3 dodatkowe punkty za jakość z tytułu uwzględnienia uwag zamawiającego oraz 0,58 pkt z tytułu obsługi dwóch dodatkowych języków, czyli czeskiego i bułgarskiego. Do pisma dołączył ocenę oferty skarżącej sporządzoną przez komisję przetargową, wskazującą szczegóły dotyczące przyznanych jej 75,45 pkt oraz zawierającą uwagi komisji.
23 W piśmie do Parlamentu z dnia 22 grudnia 2011 r. skarżąca zażądała od Parlamentu podania cech decydujących o relatywnej przewadze oferty oferenta, który został umieszczony na pierwszym miejscu, a także jego nazwy, oraz ponowiła żądania, które zawierało pismo z dnia 12 grudnia 2011 r., dotyczące daty odwołania się przez Agencję MAart od decyzji umieszczającej ją na pierwszym miejscu wśród najwyżej sklasyfikowanych oferentów oraz powodu, dla którego nie poinformowano jej o zawieszeniu podpisania umowy na świadczenie usług tłumaczenia.
24 W odpowiedzi skierowanej do skarżącej w dniu 12 stycznia 2012 r. Parlament wyszczególnił charakter i ciąg chronologiczny okoliczności prowadzących do zmiany klasyfikacji wybranych oferentów, wskazując przy tym, że nie miało miejsca zawieszenie postępowania.
25 Pismem z dnia 12 stycznia 2012 r. skarżąca po raz kolejny zażądała od Parlamentu podania cech oferty oferenta, który został umieszczony na pierwszym miejscu, oraz czynników, które zdecydowały o jej relatywnej przewadze. Podniosła również, że wniosek Agencji MAart o ponowną ocenę jej oferty został złożony z przekroczeniem terminu, a więc był niedopuszczalny, przez co komisja przetargowa nie była upoważniona do wydania decyzji z dnia 6 grudnia 2011 r.
26 W odpowiedzi z dnia 18 stycznia 2012 r. Parlament wskazał skarżącej, że jego początkowa decyzja nie była decyzją w sprawie udzielenia zamówienia wydaną w dniu 9 grudnia 2011 r. Dlatego też to właśnie z tą datą rozpoczął bieg termin czternastu dni kalendarzowych. W omawianym piśmie Parlament podał skarżącej cenę za standardową stronę zaproponowaną przez Agencję MAart oraz załączył do niego ocenę oferty tej ostatniej spółki sporządzoną przez komisję przetargową. Parlament poinformował również skarżącą, że umowa weszła w życie w dniu 3 stycznia 2012 r.
27 W piśmie z dnia 18 stycznia 2012 r. skierowanym do Dyrekcji Generalnej ds. Tłumaczeń Pisemnych Parlamentu skarżąca podniosła, że w postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia na usługi tłumaczenia na język polski miały miejsce nieprawidłowości, i zwróciła się do dyrektora generalnego o uchylenie zaskarżonej decyzji i o udzielenie jej głównego zamówienia.
Przebieg postępowania i żądania stron
28 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 lutego 2012 r. skarżąca wniosła rozpatrywaną skargę.
29 Z uwagi na zmianę składu izb sprawa została przydzielona szóstej izbie Sądu.
30 Po zapoznaniu się ze sprawozdaniem sędziego sprawozdawcy Sąd (szósta izba) postanowił otworzyć ustny etap postępowania.
31 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– pomocniczo, stwierdzenie nieważności przetargu;
– obciążenie Parlamentu kosztami postępowania.
32 Parlament wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
33 Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2014 r. zostały wysłuchane wystąpienia stron i ich odpowiedzi na ustne pytania Sądu.
34 Parlament został wezwany na rozprawie do przedstawienia w terminie trzech tygodni pisma, które wystosował do Agencji MAart. Parlament spełnił to żądanie w dniu 4 lutego 2014 r.
35 Skarżąca przedstawiła uwagi w przedmiocie tego dokumentu w dniu 14 lutego 2014 r.
36 W dniu 24 lutego 2014 r. ustny etap postępowania został zamknięty.
Co do prawa
37 Na poparcie swojej skargi skarżąca podnosi dwa zarzuty, z których pierwszy dotyczy nadużycia władzy, a drugi naruszenia norm i zasad Unii Europejskiej. Najpierw należy zbadać drugi z zarzutów.
Argumenty stron
38 W ramach drugiego zarzutu skarżąca podnosi, że Agencja MAart działała z przekroczeniem terminu, gdy skontaktowała się z Parlamentem, a następnie zwróciła się o ponowną ocenę swojej oferty, gdyż zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia przysługiwał jej termin czternastu dni, liczony od dnia powiadomienia o początkowej decyzji, na zwrócenie się do zamawiającej instytucji o podanie cech oferty wygrywającego przetarg oraz czynników, które zdecydowały o jej relatywnej przewadze. Ponieważ początkowa decyzja stała się ostateczna, skarżąca uważa, że Parlament mógł odmówić podpisania z nią umowy wyłącznie pod warunkiem zawieszenia lub unieważnienia przetargu, lub zrezygnowania z udzielenia zamówienia.
39 Zdaniem skarżącej zarówno pkt 27, jak i pkt 28 specyfikacji istotnych warunków zamówienia zawierają termin czternastu dni, a więc nie ma on zastosowania wyłącznie w sytuacji, gdy wniosek o zawieszenie zostanie złożony przez odrzuconego oferenta. Przeciwnie, z art. 158a zasad wykonania wynika, że rzeczony termin ma zastosowanie w każdym wypadku, niezależnie od istnienia decyzji zawieszającej podpisanie zamówienia, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w ust. 2. Omawiany termin ma zdaniem skarżącej na celu zakończenie postępowania w sprawie udzielenia zamówienia, aby nie trwało ono w nieskończoność. W tych okolicznościach skarżąca utrzymuje, że Parlament nie mógł pozytywnie rozpatrzyć wniosku o ponowną ocenę złożonego przez Agencję MAart ponad miesiąc po początkowej decyzji.
40 Skarżąca podkreśla fakt, że dostarczyła Parlamentowi swoje dokumenty dotyczące kryteriów wykluczenia z upływem czternastodniowego terminu, więc Parlament nie miał możliwości wycofania się z początkowej decyzji w braku żądania zawieszenia podpisania umowy.
41 Parlament wskazuje, że Agencja MAart zwróciła się o ponowną ocenę swej oferty w okresie oceny kryteriów wykluczenia. Nie istnieje zaś jakikolwiek zawity termin do złożenia tego rodzaju wniosku, które może nastąpić, jak to się stało w niniejszym przypadku, do czasu podpisania umowy. Parlament podnosi również, że żaden wniosek o zawieszenie podpisania umowy, które jest zresztą jedynie fakultatywnym uprawnieniem zamawiającego, nie został złożony w przewidzianym do tego terminie czternastu dni.
42 Zdaniem Parlamentu skarżąca pomyliła piętnastodniowy termin określony w art. 149 ust. 3 akapit czwarty zasad wykonania, dotyczący czasu, w jakim zamawiający powinien podać cechy wybranej oferty oraz czynniki, które zdecydowały o jej relatywnej przewadze, oferentowi, który złożył dopuszczoną ofertę i który o to wystąpił, z terminem czternastu dni, o którym mowa w art. 158a ust. 1 akapit trzeci zasad wykonania, dotyczącym zasad zawieszenia podpisania umowy w celu przeprowadzenia dodatkowej analizy. Parlament utrzymuje, że nie naruszył prawa, nie uznając za niezbędne zawieszenia podpisania umowy. Nawet gdyby termin określony w art. 158a ust. 1 akapit trzeci zasad wykonania był terminem zawitym, Parlament podnosi, że Agencja MAart przekazała swe uwagi przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie udzielenia zamówienia, którą stanowi zaskarżona decyzja.
43 Parlament uważa, że dokonał obiektywnej analizy przedstawionych mu ofert zgodnie z zasadami przetargu. Podnosi również, że skarżąca nie złożyła wniosku o zawieszenie podpisania umowy po doręczeniu jej zaskarżonej decyzji.
Ocena Sądu
44 Ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia wynika, że należy wyróżnić trzy kolejne etapy procedury przetargowej: etap pierwszy, na którym stosuje się kryteria wyboru określone w pkt 25, etap drugi, na którym ocenia się oferty według kryteriów udzielenia zamówienia określonych w pkt 26, oraz etap trzeci, na którym stosuje się kryteria wykluczenia określone w pkt 24.
45 Zgodnie z pkt 26.3 specyfikacji istotnych warunków zamówienia komisja przetargowa sporządza listę maksymalnie pięciu wybranych oferentów i udziela głównego zamówienia oferentowi, który złożył najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę.
46 Z akt sprawy wynika, że początkowa decyzja została wydana z zastosowaniem kryteriów udzielenia zamówienia określonych w pkt 26 specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Ponadto w dniu 18 października 2011 r. Parlament poinformował zainteresowanych oferentów, że ich oferta została wybrana i jak została sklasyfikowana. Pisma skierowane w tym dniu do skarżącej i Agencji MAart zawierały informację, że Parlament „powiadomił wszystkich oferentów o wynikach etapów wyboru i udzielenia zamówienia […] i zwrócił się do wybranych oferentów o dostarczenie dokumentów niezbędnych do etapu wykluczenia”. Wskazano tam również, że „niniejsze powiadomienie o udzieleniu zamówienia nie stanowi zobowiązania po […] stronie [Parlamentu]”.
47 Jakkolwiek w pkt 24 specyfikacji istotnych warunków zamówienia początkowa decyzja określona jest jako „powiadomienie o wstępnym udzieleniu zamówienia”, stanowiła ona zakończenie drugiego etapu, o którym mowa w pkt 44 powyżej, i tym samym dawała danym oferentom możliwość wykazania, że nie kwalifikują się do zastosowania wobec nich kryteriów wykluczenia. W tych okolicznościach początkowa decyzja stanowiła decyzję w sprawie udzielenia zamówienia w rozumieniu, po pierwsze, art. 149 ust. 3 akapit trzeci zasad wykonania, którego brzmienie przytoczono w pkt 27 akapit drugi specyfikacji istotnych warunków zamówienia, a po drugie, art. 158a ust. 1 zasad wykonania, dotyczącego okresu zawieszenia przed podpisaniem umowy, który stanowi w ust. 1 lit. a), że instytucja zamawiająca może podpisać umowę dopiero po upływie czternastu dni kalendarzowych, który biegnie od dnia następującego po dniu równoczesnego powiadomienia o decyzjach o udzieleniu zamówienia i decyzjach o odrzuceniu ofert. Termin ten został również powtórzony w pkt 27 specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
48 Należy ponadto przypomnieć, że zgodnie z art. 158a ust. 1 akapit trzeci zasad wykonania, którego treść powtarza pkt 28 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, wnioski lub uwagi odrzuconych lub poszkodowanych oferentów lub kandydatów muszą wpłynąć do zamawiającego w tymże terminie czternastu dni kalendarzowych, biegnącym od dnia następującego po dniu równoczesnego powiadomienia o decyzjach o udzieleniu zamówienia i decyzjach o odrzuceniu ofert, i że w odpowiednim wypadku instytucja zamawiająca może zawiesić podpisanie umowy w celu przeprowadzenia dodatkowej analizy, jeżeli uzasadniają to wnioski lub uwagi przekazane przez odrzuconych albo poszkodowanych oferentów lub kandydatów bądź jakiekolwiek inne otrzymane przez nią istotne informacje.
49 Decyzja w sprawie udzielenia zamówienia została doręczona skarżącej i Agencji MAart w dniu 18 października 2011 r., w związku z czym czternastodniowy termin rozpoczął swój bieg w dniu 19 października 2011 r., a upłynął w dniu 2 listopada 2011 r.
50 W dniu 24 listopada 2011 r. Agencja MAart skierowała do Parlamentu pismo w celu otrzymania szczegółowych informacji na temat oceny swojej oferty.
51 Należy zauważyć, że art. 149 ust. 2 zasad wykonania nie określa żadnego terminu na złożenie takiego wniosku. Ponadto we wniosku tym nie występowano o podanie cech najwyżej sklasyfikowanej oferty i czynników, które zdecydowały o jej relatywnej przewadze oraz nazwy wygrywającego przetarg, przez co art. 149 ust. 3 akapit ostatni zasad wykonania nie miał w niniejszym przypadku zastosowania.
52 Na podstawie uzyskanych informacji Agencja MAart skierowała następnie w dniu 30 listopada 2011 r. do Parlamentu pismo, w którym zażądała zawieszenia postępowania i ponownego zbadania wybranych ofert w oparciu o informacje i pominięcia, które wskazywała w odniesieniu do swojej oferty.
53 Tego rodzaju wniosek podlegał tym samym zakresowi postanowień art. 158a ust. 1 akapit trzeci zasad wykonania i powinien był w związku z tym zostać otrzymany we wskazanym tam terminie czternastu dni.
54 Wykładnia ta znajduje też oparcie w tym, że ani rozporządzenie finansowe, ani zasady wykonania, ani też specyfikacja istotnych warunków zamówienia nie przewidują możliwości skierowania przez oferentów do zamawiającego „wniosków, uwag lub informacji” po terminie czternastu dni, określonym w art. 158a ust. 1 akapit trzeci zasad wykonania i przytoczonym w pkt 28 specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
55 W tym względzie należy przypomnieć, że osiągnięcie celu przetargu byłoby zagrożone, gdyby oferenci mieli możliwość kierowania do zamawiającego przez cały czas trwania postępowania wniosków, uwag lub informacji, zmuszając go w ten sposób do udzielania na nie odpowiedzi, a w odpowiednim wypadku, do zawieszania lub podejmowania na nowo postępowania w celu naprawienia ewentualnych nieprawidłowości (zob. podobnie i analogicznie wyrok Trybunału z dnia 30 września 2010 r. w sprawie C‑314/09 Strabag i in., Zb.Orz. s. I‑8769, pkt 37).
56 W niniejszej sprawie jest bezsporne, że pismo Agencji MAart zostało wysłane do Parlamentu w dniu 30 listopada 2011 r., czyli w kilka tygodni po upływie terminu określonego w art. 158a ust. 1 akapit trzeci, przypadającym w dniu 2 listopada 2011 r. W związku z tym Agencja MAart działała z przekroczeniem terminu, wnosząc o zawieszenie postępowania i ponowne zbadanie wybranych ofert.
57 Należy jednakże zauważyć, że art. 103 akapity pierwszy i drugi rozporządzenia finansowego stanowi, co następuje:
„W przypadku gdy procedura udzielania zamówień okazała się być obarczona istotnymi błędami, zaistniały nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, instytucje zawieszają procedurę i mogą podjąć wszelkie niezbędne środki, włączając w to unieważnienie procedury.
Jeśli po udzieleniu zamówienia okaże się, że procedura udzielania zamówień lub realizacja umowy obarczone były istotnymi błędami, zaistniały nieprawidłowości lub nadużycia finansowe, instytucje mogą postanowić, w zależności od tego, na jakim etapie znajduje się procedura, nie zawierać umowy lub zawiesić jej wykonanie lub, w stosownych przypadkach, rozwiązać umowę”.
58 Zatem nawet jeśli termin określony w art. 158a ust. 1 akapit trzeci upłynął już w chwili, gdy Agencja MAart zwróciła się o zawieszenie postępowania i ponowne zbadanie wybranych ofert, Parlament mógł, gdyby stwierdził popełnienie istotnego błędu, zawiesić przetarg, i w razie potrzeby, przeprowadzić ponowną ocenę ofert.
59 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem w dziedzinie zamówień publicznych instytucja zamawiająca musi na każdym etapie postępowania przetargowego przestrzegać nie tylko zasady równego traktowania oferentów, lecz również zasady przejrzystości (wyrok Trybunału z dnia 25 kwietnia 1996 r. w sprawie C‑87/94 Komisja przeciwko Belgii, Rec. s. I‑2043, pkt 54; a także wyrok Sądu z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie T‑203/96 Embassy Limousines & Services przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑4239, pkt 85). Zasada przejrzystości oznacza zobowiązanie instytucji zamawiającej do podawania do publicznej wiadomości wszelkich szczegółowych informacji dotyczących całego przebiegu postępowania. Wymogi upubliczniania informacji, których instytucja zamawiająca powinna przestrzegać w ramach obowiązku zachowania przejrzystości, to po pierwsze, wymóg zapewnienia, by wszyscy oferenci mieli równe szanse, a po drugie, wymóg ochrony uzasadnionych oczekiwań wybranych oferentów (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 28 stycznia 2009 r. w sprawie T‑125/06 Centro Studi Manieri przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. II‑69, pkt 86–89).
60 W niniejszej sprawie należy, po pierwsze, stwierdzić, że Parlament nie zawiesił toczącego się postępowania, lecz poprzestał na zwołaniu ponownego zebrania komisji przetargowej w dniu 6 grudnia 2011 r., nie informując o tym żadnego z oferentów, którym doręczono początkową decyzję. Tymczasem ponowne badanie oferty wymagało zawieszenia przez Parlament udzielenia zamówienia i poinformowania o tym wybranych oferentów, aby dochować obowiązku przejrzystości, czego w tym przypadku nie uczynił.
61 Po drugie, Parlament, wbrew postępowaniu przewidzianemu przez rozporządzenie finansowe i zasady wykonania, dokonał ponownej oceny tylko jednej z ofert, a mianowicie oferty Agencji MAart, nie zaś wszystkich złożonych mu ofert, powodując w ten sposób odmienne traktowanie oferty jednego z uczestniczących w przetargu oferentów, z naruszeniem zasady równego traktowania.
62 W związku z tym należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez potrzeby orzekania w przedmiocie pierwszego zarzutu.
W przedmiocie kosztów
63 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Parlament przegrał sprawę, należy zgodnie z żądaniem skarżącej obciążyć go kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (szósta izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 9 grudnia 2011 r. zmieniającej decyzję z dnia 18 października 2011 r. w sprawie umieszczenia Euroscript – Polska Sp. z o.o. na pierwszym miejscu na liście wybranych oferentów oraz udzieleniu jej głównego zamówienia w przetargu PL/2011/EU, dotyczącego świadczenia usług tłumaczenia na język polski (Dz.U. 2011/S 56‑090361).
2) Parlament zostaje obciążony kosztami postępowania.
Frimodt Nielsen | Dehousse | Collins |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 16 lipca 2014 r.
Podpisy