WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (piąta izba)

z dnia 1 lipca 2009 r.(*)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Wyroby płaskie ze stali nierdzewnej – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 65 EWWiS po wygaśnięciu traktatu EWWiS, wydana na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1/2003 – Dopłata do stopu – Kompetencje Komisji – Możliwość przypisania odpowiedzialności za zachowanie noszące znamiona naruszenia – Powaga rzeczy osądzonej – Prawo do obrony – Dostęp do akt – Przedawnienie – Zasada non bis in idem – Współpraca w toku postępowania administracyjnego

W sprawie T‑24/07

ThyssenKrupp Stainless AG, z siedzibą w Duisburgu (Niemcy), reprezentowana przez adwokatów M. Klusmanna oraz S. Thomasa,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez F. Castilla de la Torre, R. Sauera oraz O. Webera, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie nieważności w całości lub w części decyzji Komisji z dnia 20 grudnia 2006 r. dotyczącej postępowania na mocy art. 65 [EWWiS] (sprawa COMP/F/39.234 − Dopłata do stopu – Nowa decyzja), a także posiłkowo żądanie obniżenia kwoty grzywny nałożonej na ThyssenKrupp Stainless we wspomnianej decyzji,

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI
WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (piąta izba),

w składzie: M. Vilaras (sprawozdawca), prezes, M. Prek i V.M. Ciucă, sędziowie,

sekretarz: T. Weiler, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 11 grudnia 2008 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Ramy prawne

1.     Postanowienia traktatu EWWiS

1        Artykuł 65 EWWiS stanowi, że:

„1.      Zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie uzgodnione praktyki, które zmierzałyby bezpośrednio lub pośrednio do zapobieżenia, ograniczenia lub zakłócenia normalnej konkurencji wewnątrz wspólnego rynku, a w szczególności te, które polegają na:

a)      ustalaniu lub określaniu cen;

b)      ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rozwoju technicznego lub inwestycji;

c)      podziale rynków, produktów, klientów lub źródeł zaopatrzenia.

2.      Jednakże Komisja zezwala, w odniesieniu do określonych produktów, na porozumienia specjalizacyjne lub porozumienia w sprawie wspólnego kupna lub sprzedaży, jeżeli [spełnione są określone przesłanki] [...].

3.      Komisja może uzyskiwać, zgodnie z postanowieniami art. 47, wszelkie informacje niezbędne do stosowania niniejszego artykułu albo na specjalne żądanie skierowane do zainteresowanych, albo na podstawie rozporządzenia określającego charakter porozumień, decyzji lub praktyk, o których należy ją powiadomić.

4.      Porozumienia lub decyzje zakazane na podstawie ustępu 1 niniejszego artykułu są nieważne z mocy prawa i nie można powoływać się na nie przed żadnym sądem w państwach członkowskich.

Komisja posiada wyłączne prawo stwierdzenia zgodności wspomnianych porozumień lub decyzji z postanowieniami niniejszego artykułu, z zastrzeżeniem możliwości wniesienia skargi do Trybunału.

5.      Komisja może nakładać na przedsiębiorstwa, które zawarły nieważne z mocy prawa porozumienie, stosowały lub usiłowały stosować – za pomocą arbitrażu, kar umownych, bojkotu lub wszelkich innych środków – porozumienie lub decyzję nieważne z mocy prawa lub porozumienie, na które odmówiono zezwolenia lub je cofnięto, lub na przedsiębiorstwa, które otrzymały zezwolenie w wyniku świadomego udzielenia nieprawdziwych lub wypaczonych informacji lub które stosowały praktyki sprzeczne z postanowieniami ustępu 1, grzywny oraz okresowe kary pieniężne nieprzekraczające podwójnej wysokości obrotu osiągniętego ze sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia, decyzji lub praktyki sprzecznych z postanowieniami niniejszego artykułu, z zastrzeżeniem, że jeśli ich celem jest ograniczenie produkcji, postępu technicznego lub inwestycji, to określony w ten sposób górny pułap można zwiększyć do 10% rocznego obrotu danych przedsiębiorstw w odniesieniu do grzywny i do 20% obrotu dziennego w odniesieniu do okresowych kar pieniężnych” [tłumaczenie nieoficjalne].

2        Zgodnie z art. 97 EWWiS traktat EWWiS wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.

2.     Komunikat Komisji dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS

3        W dniu 18 czerwca 2002 r. Komisja wydała komunikat dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS (Dz.U. C 152, s. 5, zwany dalej „komunikatem z dnia 18 czerwca 2002 r.”).

4        Zgodnie z pkt 2 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r. jego celem jest:

„−      przedstawienie w zwięzły sposób podmiotom gospodarczym i państwom członkowskim, w zakresie w jakim dotyczy ich traktat EWWiS i oparte na nim prawo pochodne, najważniejszych zmian prawa materialnego i proceduralnego wynikających z przejścia na system traktatu WE […],

−      wyjaśnienie, w jaki sposób Komisja zamierza rozwiązywać konkretne problemy wynikające z przejścia z systemu EWWiS na system WE w zakresie porozumień, decyzji i uzgodnionych praktyk oraz nadużycia pozycji dominującej […], kontroli koncentracji […] i kontroli pomocy państwa” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego komunikatu poniżej].

5        Punkt 31 komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r., który zamieszczony jest w dziale poświęconym konkretnym problemom wynikającym z przejścia z systemu EWWiS na system WE, brzmi następująco:

„Jeżeli Komisja, stosując do porozumień wspólnotowe reguły konkurencji, stwierdzi naruszenie w dziedzinie objętej traktatem EWWiS, to prawem materialnym mającym zastosowanie jest, bez względu na datę, od której ma ono zastosowanie, prawo materialne obowiązujące w chwili, gdy okoliczności faktyczne składające się na naruszenie miały miejsce. W każdym razie w odniesieniu do kwestii proceduralnych prawem znajdującym zastosowanie po wygaśnięciu traktatu EWWiS będzie prawo WE […]”.

3.     Przepisy rozporządzenia (WE) nr 1/2003

6        Zgodnie z art. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1) „[d]o celów stosowania art. 81 [WE] i 82 [WE] Komisja ma uprawnienia przewidziane niniejszym rozporządzeniem”.

7        Artykuł 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 stanowi:

„Jeżeli Komisja, działając z urzędu lub na wniosek, stwierdzi naruszenie art. 81 [WE] lub 82 [WE], może w drodze decyzji nakazać przedsiębiorstwom lub związkom przedsiębiorstw, których sprawa dotyczy, by zaprzestały takiego naruszenia. W tym celu Komisja może użyć wobec przedsiębiorstw środków zaradczych o charakterze behawioralnym lub strukturalnym, proporcjonalnych do popełnionego naruszenia i koniecznych do jego skutecznego zakończenia. Środki strukturalne zastosować można jedynie, gdy nie istnieją równie skuteczne środki behawioralne lub gdy równie skutecznie środki behawioralne byłyby bardziej uciążliwe dla zainteresowanych przedsiębiorstw niż środki strukturalne. Jeżeli Komisja posiada uzasadniony interes, może [również] stwierdzić, że naruszenie zostało popełnione w przeszłości”.

8        Artykuł 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 stanowi:

„Komisja może, w drodze decyzji, nałożyć grzywny na przedsiębiorstwa lub związki przedsiębiorstw, jeżeli umyślnie lub w wyniku zaniedbania [niedbalstwa]:

a)      naruszają art. 81 [WE] lub 82 [WE]; lub

b)      działają wbrew decyzji, wydanej na mocy art. 8, nakładającej środki tymczasowe; lub

c)      nie wykonują zobowiązań uznanych za wiążące w decyzji wydanej na mocy art. 9.

Dla każdego przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw biorących udział w naruszeniu grzywna nie przekroczy 10% całkowitego obrotu uzyskanego w poprzedzającym [aktualny] roku obrotowym.

Jeżeli naruszenie ze strony związku przedsiębiorstw ma związek z działalnością jego członków, grzywna nie przekroczy 10% sumy całkowitego obrotu każdego z członków prowadzącego działalność na rynku, na który miało wpływ naruszenie dokonane przez związek”.

9        Artykuł 27 rozporządzenia nr 1/2003 przewiduje:

„1.      Przed podjęciem decyzji przewidzianych w art. 7, 8, 23 oraz 24 ust. 2 Komisja może wysłuchać przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, które są stronami postępowań prowadzonych przez Komisję w zakresie objętym przedstawionymi zarzutami. Podstawą decyzji wydanej przez Komisję mogą być wyłącznie zarzuty, co do których strony mogły się wypowiedzieć. Wnioskodawcy są blisko związani ze sprawą [składający skargę do Komisji zostają ściśle włączeni do postępowania].

2.      W toku postępowania respektuje się prawo stron do obrony. Strony mają prawo wglądu do akt Komisji przy zachowaniu uzasadnionego interesu przedsiębiorstw w zakresie ochrony tajemnicy handlowej. Prawo wglądu do akt nie obejmuje informacji poufnych i wewnętrznych dokumentów Komisji lub organów ochrony konkurencji państw członkowskich. W szczególności prawo wglądu do akt nie obejmuje korespondencji między Komisją a organami ochrony konkurencji państw członkowskich lub między tymi ostatnimi, w tym dokumentów sporządzonych na mocy art. 11 i 14. Nie zabrania to Komisji ujawnienia i wykorzystania informacji koniecznej do udowodnienia naruszenia.

[…]”.

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

10      Krupp Thyssen Nirosta GmbH, spółka prawa niemieckiego, powstała w dniu 1 stycznia 1995 r. w wyniku połączenia działalności spółki Thyssen Stahl AG (zwanej dalej „Thyssen”) i spółki Fried Krupp AG Hoesch-Krupp w sektorze wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej odpornych na kwasy i wysokie temperatury. Krupp Thyssen Nirosta – po kilku zmianach firmy – przybrała ostatecznie firmę ThyssenKrupp Stainless AG (zwana dalej „skarżącą” lub „TKS”).

11      Stal nierdzewna jest rodzajem stali specjalnej, której główną właściwością jest odporność na korozję. Tę właściwość uzyskuje się dzięki wykorzystaniu poszczególnych elementów stopu (chromu, niklu i molibdenu) w procesie produkcji. Stal nierdzewna jest stosowana w postaci wyrobów płaskich (blach lub zwojów; walcowanych na gorąco lub na zimno) lub wyrobów podłużnych (sztab, drutu walcowanego, kształtowników; walcowanych na gorąco lub gładzonych). Większość z tych wyrobów było objętych traktatem EWWiS w rozumieniu art. 81 EWWiS.

12      W dniu 16 marca 1995 r. wskutek pojawienia się informacji opublikowanych w prasie specjalistycznej oraz skarg konsumentów Komisja, działając na podstawie art. 47 EWWiS, zażądała od kilku producentów stali nierdzewnej przedstawienia informacji na temat dokonanej przez nich wspólnie podwyżki cen, znanej pod nazwą „dopłata do stopu”.

13      Dopłata do stopu jest dodatkiem do ceny, obliczonym na podstawie kursu cen elementów stopu i dodawanym do podstawowej ceny stali nierdzewnej. Koszty elementów stopu używanych przez producentów stali nierdzewnej (niklu, chromu i molibdenu) stanowią istotną część kosztów produkcji. Kursy cen tych elementów są nadzwyczaj zmienne.

14      W dniu 19 grudnia 1995 r. Komisja na podstawie zebranych informacji skierowała do 19 przedsiębiorstw pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

15      W grudniu 1996 r. i styczniu 1997 r., po serii kontroli przeprowadzonych na miejscu przez Komisję, adwokaci lub przedstawiciele niektórych przedsiębiorstw poinformowali tę instytucję o chęci współpracy. W dniu 17 grudnia 1996 r. TKS skierowała do Komisji oświadczenie w tym przedmiocie.

16      W dniu 24 kwietnia 1997 r. Komisja skierowała do zainteresowanych przedsiębiorstw nowe pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, które zastąpiło pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 19 grudnia 1995 r. Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zostało skierowane zarówno do TKS, jak i Thyssen, i każde z tych przedsiębiorstw odpowiedziało na nie odrębnie pismem swojego przedstawiciela z dnia 30 czerwca 1997 r.

17      W piśmie z dnia 23 lipca 1997 r. skierowanym do Komisji (zwanym dalej „oświadczeniem z dnia 23 lipca 1997 r.”) TKS wskazała:

„W związku z postępowaniem wymienionym na wstępie [sprawa IV/35.814 − TKS] zażądali Państwo od przedstawiciela prawnego Thyssen [...], aby [TKS] wyraźnie potwierdziła, że wskutek przeniesienia sektora działalności Thyssen w zakresie wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej przejmuje odpowiedzialność za ewentualne działania Thyssen w zakresie, w jakim dotyczy to produktów płaskich ze stali nierdzewnej będących przedmiotem niniejszego postępowania, i to także w odniesieniu do okresu sięgającego roku 1993. Niniejszym wyraźnie potwierdzamy przejęcie wspomnianej odpowiedzialności”.

18      W dniu 21 stycznia 1998 r. Komisja wydała decyzję 98/247/EWWiS dotyczącą postępowania na mocy art. 65 [EWWiS] (sprawa IV/35.814 − Dopłata do stopu) (Dz.U. L 100, s. 55).

19      Zgodnie z tą decyzją większość producentów wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej porozumiała się w trakcie spotkania mającego miejsce w Madrycie w dniu 16 grudnia 1993 r. w kwestii podwyższenia swych cen w uzgodniony sposób, poprzez zmianę metody obliczania dopłaty do stopu. Zadecydowali oni o zastosowaniu od dnia 1 lutego 1994 r. dopłaty do stopu, obliczanej według wzoru używanego po raz ostatni w roku 1991, przyjmując dla wszystkich producentów jako wartości odniesienia dla elementów stopu dane z września 1993 r., kiedy kurs ceny niklu osiągnął historyczne minimum.

20      Komisja stwierdziła, że dane przedsiębiorstwa w związku z tym naruszyły art. 65 ust. 1 EWWiS, modyfikując i stosując w sposób uzgodniony wartości odniesienia w formule obliczania dopłaty do stopu. Celem i skutkiem tej praktyki było ograniczenie i zakłócenie wolnej konkurencji na wspólnym rynku.

21      Decyzja 98/247 została doręczona TKS, a nie Thyssen.

22      Z motywu 102 oraz z art. 1 i 2 decyzji 98/247 wynika, że na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. Komisja stwierdziła, że TKS jest odpowiedzialna za działania Thyssen i w konsekwencji nałożyła na nią grzywnę także ze względu na czyny zarzucane Thyssen. W tym względzie Komisja uznała w motywie 78 decyzji 98/247, że naruszenie zarzucane Thyssen trwało od grudnia 1993 r., czyli miesiąca, w którym odbyło się spotkanie w Madrycie, podczas którego producenci wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej dokonali pierwszych uzgodnień, do dnia 1 stycznia 1995 r., kiedy Thyssen zaprzestała prowadzenia działalności w tym sektorze.

23      W dniu 11 marca 1998 r. TKS wniosła skargę, w której zażądała między innymi stwierdzenia nieważności decyzji 98/247.

24      W wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawach połączonych T‑45/98 i T‑47/98 Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3757, Sąd stwierdził nieważność art. 1 decyzji 98/247, w zakresie w jakim przypisano w nim TKS odpowiedzialność za naruszenie art. 65 EWWiS popełnione przez Thyssen.

25      Sąd uznał, że Komisja nie umożliwiła TKS w toku postępowania administracyjnego przedstawienia jej uwag dotyczących prawdziwości i znaczenia czynów zarzucanych Thyssen i że w konsekwencji TKS nie mogła skorzystać ze swego prawa do obrony w tym zakresie. Komisja nie miała zatem prawa przypisać TKS odpowiedzialności za działania Thyssen ani w konsekwencji nałożyć na TKS grzywny ze względu na czyny zarzucane Thyssen, jako że w tej kwestii pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zostało skierowane tylko do TKS (ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, pkt 66, 67).

26      W konsekwencji Sąd obniżył grzywnę nałożoną na TKS o kwotę, jaka została na nią nałożona z tytułu naruszenia popełnionego przez Thyssen i ostatecznie ustalił kwotę grzywny nałożonej na TKS na 4 032 000 EUR.

27      Wyrokiem z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawach połączonych C‑65/02 P i C‑73/02 P ThyssenKrupp przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑6773, Trybunał oddalił odwołania wniesione przez TKS i Komisję od ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji.

28      Zażądawszy w piśmie z dnia 29 listopada 2005 r. od grupy Thyssen Krupp AG udzielenia różnych informacji i skierowawszy do Thyssen w dniu 6 marca 2006 r. żądanie udzielenia informacji na temat wielkości jej obrotów, Komisja w dniu 5 kwietnia 2006 r. skierowała do TKS pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

29      Skarżąca odpowiedziała na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w dniu 17 maja 2006 r., a przesłuchanie publiczne odbyło się w dniu 15 września 2006 r.

30      W dniu 20 grudnia 2006 r. Komisja wydała decyzję dotyczącą postępowania na mocy art. 65 [EWWiS] (sprawa COMP/F/39.234 − Dopłata do stopu – Nowa decyzja) (zwaną dalej „decyzją”).

31      Preambuła decyzji brzmi następująco:

„Uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, w szczególności jego art. 65,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając rozporządzenie […] nr 1/2003 […],

uwzględniając decyzję Komisji z dnia 5 kwietnia 2006 r., aby niniejszy przypadek poddać częściowo ponownemu badaniu,

uwzględniając informacje przekazane Komisji oraz kontrole przeprowadzone na podstawie art. 47 [EWWiS],

uwzględniając uwagi pisemne przedstawione na podstawie art. 36 [EWWiS],

uwzględniając żądania udzielenia informacji przewidziane w art. 18 rozporządzenia nr 1/2003,

po umożliwieniu zainteresowanemu przedsiębiorstwu przedstawienia stanowiska na temat zarzutów uwzględnionych przez Komisję zgodnie z art. 27 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 i rozporządzenia Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszącego się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. 81 [WE] i art. 82 [WE],

po konsultacji z komitetem doradczym ds. praktyk ograniczających konkurencję i pozycji dominującej,

[…]” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej].

32      Sentencja decyzji zawiera następujące przepisy:

„Artykuł 1

Modyfikując i stosując wartości odniesienia w formule obliczania dopłaty do stopu, czego celem i skutkiem było ograniczenie i zakłócenie wolnej konkurencji na wspólnym rynku, Thyssen […] naruszyła art. 65 ust. 1 EWWiS w okresie od dnia 16 grudnia 1993 r. do dnia 31 grudnia 1994 r.

Artykuł 2

Za naruszenie, o którym mowa w art. [1], nakłada się grzywnę w wysokości 3 168 000 EUR.

Ponieważ osoba prawna [TKS] w [oświadczeniu] z dnia 23 lipca 1997 r. przejęła odpowiedzialność za zachowanie osoby prawnej Thyssen […], grzywnę nakłada się na [TKS].

[…]”.

 Przebieg postępowania i żądania stron

33      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 lutego 2007 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.

34      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (piąta izba) zarządził otwarcie procedury ustnej oraz w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu Sądu wezwał Komisję do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pytanie dotyczące treści akt postępowania administracyjnego, które doprowadziło do wydania decyzji. Komisja zastosowała się do tego wezwania w dniu 3 grudnia 2008 r.

35      Pismem z dnia 3 grudnia 2008 r. Komisja złożyła uwagi dotyczące sprawozdania na rozprawę, które zostały doręczone skarżącej. Pismem z dnia 8 grudnia 2008 r. skarżąca wniosła do Sądu, by nie włączał wyżej wspomnianych uwag do akt sprawy ze względu na okoliczność, że wspomniane uwagi skutkują zmianą prezentacji argumentów Komisji i zawierają dodatkowe i przedstawione za późno stanowisko co do istoty sprawy.

36      Sąd po pierwsze oddalił żądanie skarżącej jako bezprzedmiotowe, jako że pismo Komisji z dnia 3 grudnia 2008 r. już zostało włączone do akt sprawy, a po drugie wyjaśnił, że ewentualne istnienie nowej argumentacji Komisji i jej dopuszczalność zostaną ocenione w ramach wyroku.

37      Podczas rozprawy w dniu 11 grudnia 2008 r. wysłuchane zostały wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.

38      Podczas rozprawy skarżąca wskazała, że odwołuje oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. W odpowiedzi na pytanie prezesa skarżąca oznajmiła, że w toku postępowania administracyjnego nie dokonała takiego odwołania oraz że jego celem jest jedynie zilustrowanie stanowiska bronionego przez nią w pismach procesowych, czyli że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. jest jedynie odwoływalnym oświadczeniem prywatnym, na podstawie którego nie można jej przypisywać odpowiedzialności za zachowanie Thyssen. W protokole z rozprawy odnotowano odwołanie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. i wyżej wspomniane oświadczenia skarżącej.

39      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji;

–        posiłkowo – stwierdzenie nieważności art. 2 decyzji;

–        w dalszej kolejności pomocniczo – obniżenie w odpowiednich proporcjach kwoty nałożonej grzywny;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

40      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

1.     W przedmiocie istnienia rzekomo nowej i przedstawionej za późno argumentacji Komisji

41      Po złożeniu przez Komisję uwag dotyczących sprawozdania na rozprawę skarżąca podniosła, że wspomniane uwagi modyfikują prezentację argumentów Komisji i zawierają dodatkowe i przedstawione za późno stanowisko co do istoty sprawy.

42      Należy uznać, że to twierdzenie skarżącej nie jest poparte żadnym konkretnym dowodem dotyczącym poszczególnych aspektów rozpatrywanych uwag. Należy stwierdzić natomiast, że wspomniane uwagi zawierają jedynie wyjaśnienia dotyczące znaczenia niektórych argumentów Komisji przedstawionych w jej pismach procesowych lub elementów rozumowania niezamieszczonych w niezbędnej syntezie, jaką stanowi sprawozdanie na rozprawę.

43      Z tego wynika, że skarżąca nie przedstawiła dowodu istnienia nowej argumentacji Komisji objętej zakresem zastosowania art. 48 § 2 regulaminu.

2.     W przedmiocie kompetencji Komisji

44      Należy rozpoznać łącznie dwa pierwsze zarzuty nieważności, dotyczące, odpowiednio, naruszenia zasady nulla poena sine lege i niezgodnego z prawem zastosowania rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 65 EWWiS, w których została wyraźnie podniesiona kwestia kompetencji Komisji do wydania decyzji, co sprowadza się do ustalenia, czy decyzja ta jest oparta na ważnej podstawie prawnej.

 Argumenty stron

45      W pierwszej kolejności skarżąca twierdzi, że decyzja jest niezgodna z prawem, ponieważ Komisja nałożyła na nią w tym akcie grzywnę, „bez ważnego upoważnienia”, co jest sprzeczne z zasadą nulla poena sine lege.

46      Podkreśla, że traktat EWWiS wygasł w dniu 23 lipca 2002 r. i że w związku z tym Komisja utraciła kompetencje do nakładania sankcji za naruszenia art. 65 EWWiS. Z art. 70 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r., który ustanawia ogólną zasadę międzynarodowego prawa zwyczajowego mającą zastosowanie do traktatu EWWiS, wynika, że konwencja – po wygaśnięciu – nie może już stanowić podstawy dla powstania jakiegokolwiek obowiązku lub kompetencji.

47      Według skarżącej art. 65 EWWiS mógłby być stosowany z mocą wsteczną tylko w przypadku, gdyby istniał przepis przejściowy dotyczący reguł konkurencji ustanowionych przez traktat EWWiS, który jednak nie istnieje, podczas gdy w innych dziedzinach państwa członkowskie lub Rada przyjęły przepisy przejściowe w postaci protokołu, decyzji lub rozporządzenia w celu uregulowania skutków wygaśnięcia traktatu EWWiS.

48      Skarżąca wskazuje, że aby Komisja mogła zastosować art. 65 EWWiS, powinna być do tego upoważniona. Tymczasem traktaty EWWiS i WE, podobnie jak akty prawa pochodnego, a w szczególności rozporządzenie nr 1/2003, nie zawierają żadnego przepisu umożliwiającego tego rodzaju zastosowanie z mocą wsteczną.

49      Komisja także nie może wywodzić swych kompetencji do zastosowania art. 65 EWWiS z rzekomego jednolitego systemu zakazu wynikającego z jednolitego europejskiego porządku prawnego. Bezspornie traktaty EWWiS i WE były wskutek podpisania traktatu fuzyjnego powiązane na płaszczyźnie instytucjonalnej. Stanowią one jednak dwa odrębne porządki prawne, z odmiennie uregulowanymi kompetencjami i uprawnieniami.

50      Skarżąca podnosi, że Komisja nie posiada ogólnych, bezwzględnych kompetencji i że zgodnie z zasadą kompetencji powierzonych, ustanowioną w art. 5 WE, instytucje Wspólnoty nie mogą podejmować inicjatywy przypisania sobie kompetencji. Komisja posiada kompetencje do stosowania postanowień traktatów we wspólnotowym porządku prawnym tylko w zakresie, w jakim kompetencje te zostały jej rzeczywiście przyznane przez poszczególne traktaty. Według skarżącej w przypadku, gdy traktat traci moc obowiązującą, co zaszło w niniejszym przypadku w odniesieniu do traktatu EWWiS w dniu 23 lipca 2002 r., organy, które wcześniej posiadały kompetencje do stosowania postanowień danego traktatu, tracą te kompetencje.

51      Przeciwne argumenty Komisji, czyli że art. 81 WE jest „pomocniczym systemem zastępczym” w stosunku do art. 65 EWWiS i że w świetle ogólnej zasady prawnej hierarchii norm, zgodnie z którą normy lex specialis posiadają pierwszeństwo przed normami lex generalis, art. 65 EWWiS nadal może być stosowany, są pozbawione znaczenia.

52      Artykuł 65 EWWiS nie stanowi lex specialis w stosunku do art. 81 WE w znaczeniu, w jakim rozumie je Komisja. Według skarżącej lex specialis jest normą, która zawiera wszystkie kryteria lex generalis oraz przynajmniej jedno kryterium dodatkowe. Nie jest tak w przypadku stosunku pomiędzy art. 65 EWWiS a art. 81 WE, ponieważ art. 65 EWWiS nie obejmuje wszystkich kryteriów art. 81 WE, a w szczególności wymogu dotyczącego wpływu na handel pomiędzy państwami członkowskimi. W odniesieniu do możliwości zastosowania prawa, które już nie obowiązuje, nie można wywodzić żadnego wniosku z zasady specjalności.

53      Zastosowanie art. 65 EWWiS nie może także opierać się na komunikacie z dnia 18 czerwca 2002 r. Komunikat ten jest niewiążący, a w każdym razie Komisja nie posiada kompetencji do przyjmowania uregulowań, które ustanawiałyby prawa w celu rozstrzygnięcia dawnych spraw, nawet aby zapewnić zgodnie z przepisami decyzji „harmonijne przejście” od postanowień traktatu EWWiS do postanowień traktatu WE.

54      Artykuł 65 EWWiS nie może mieć zastosowania w niniejszym przypadku także na mocy zasady lex mitior. O ile zasada lex mitior w żaden sposób nie uzasadnia stosowania z mocą wsteczną „ustawy karnej”, o tyle zakłada ona jednak skutek wsteczny.

55      W drugiej kolejności skarżąca podnosi, że decyzja jest niezgodna z prawem, ponieważ zastosowano w niej przepisy rozporządzenia nr 1/2003, a w szczególności jego art. 23, w związku z art. 65 EWWiS. Ta „kombinacja norm” nie może stanowić ważnej podstawy prawnej do nałożenia sankcji, a poza tym prowadzi do poważnych błędów proceduralnych, co uzasadnia uznanie decyzji za „nieistniejącą” w rozumieniu orzecznictwa wynikającego z wyroku Trybunału z dnia 26 lutego 1987 r. w sprawie 15/85 Consorzio Cooperative d’Abruzzo przeciwko Komisji, Rec. s. 1005.

56      Po pierwsze, skarżąca stwierdza, że z motywów rozporządzenia nr 1/2003, które weszło w życie po wygaśnięciu traktatu EWWiS, oraz ze sformułowania art. 23 tegoż rozporządzenia wynika, że przepisy wspomnianego artykułu umożliwiają Komisji nałożenie grzywny za naruszenia art. 81 WE i 82 WE, ale nie za naruszenia art. 65 EWWiS, który nie został wymieniony w art. 23 rozporządzenia nr 1/2003. Powołując się przy nakładaniu grzywny za naruszenie art. 65 EWWiS na art. 23 rozporządzenia nr 1/2003, Komisja wyraźnie naruszyła zasadę nulla poena sine lege.

57      Komisja nie może skutecznie powoływać się na orzecznictwo przytoczone w motywie 70 decyzji, zgodnie z którym przepisy materialnoprawne nie obowiązują z mocą wsteczną. Artykuł 23 rozporządzenia nr 1/2003, który zawiera rzeczywistą podstawę prawną sankcji, czyli powierza Komisji kompetencje do nałożenia grzywny, ustanawia bowiem „materialny przepis karny” i jest odpowiednikiem art. 65 ust. 5 EWWiS.

58      Zakładając nawet, że art. 23 rozporządzenia nr 1/2003 może być uważany za przepis proceduralny, jego zastosowanie pozostaje niezgodne z prawem, ponieważ zastosowanie rozporządzenia nr 1/2003 do sankcji za naruszenie art. 65 EWWiS powinno być od razu wykluczone ratione materiae.

59      Po drugie, skarżąca uważa, że zastosowanie rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 65 EWWiS spowodowało, że całe postępowanie jest wadliwe i zauważa, że gdyby w czasie obowiązywania art. 65 EWWiS Komisja nałożyła grzywnę na podstawie tego postanowienia w związku z przepisami rozporządzenia Rady nr 17 z dnia 6 lutego 1962 r. pierwszego rozporządzenia wprowadzającego w życie art. [81 WE] i [82 WE] (Dz.U. 1962, 13, s. 204), jej decyzja także byłaby w sposób oczywisty nieważna i należałoby stwierdzić jej nieważność. Obecnie nie może być inaczej, gdy art. 65 EWWiS nie może już być stosowany, a możliwość zastosowania rozporządzenia nr 1/2003 do naruszeń art. 65 EWWiS należy wykluczyć zarówno ratione materiae, jak i ratione temporis.

60      Wbrew twierdzeniom Komisji nie jest prawdą, że odesłanie uczynione w art. 23 rozporządzenia nr 1/2003 do art. 81 WE zawiera także inne „niemalże niewidoczne” odesłanie do art. 65 EWWiS. Skarżąca podnosi, że skoro w ramach prawa mającego zastosowanie w zakresie naruszeń zakazane jest stosowanie sankcji przez analogię, zastosowanie art. 23 rozporządzenia nr 1/2003 do przepisu, który nie jest w nim wymieniony, stanowi „niedopuszczalną analogię”.

61      Skarżąca wskazuje, że podstawą prawną rozporządzenia nr 1/2003 jest art. 83 WE, który upoważnia Radę i Komisję do wydawania rozporządzeń w celu zastosowania „zasad ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE]”, zaś nie ma w nim mowy o art. 65 EWWiS. Niewymienienie tego ostatniego postanowienia nie może w każdym razie być uznane za błąd prawodawcy wspólnotowego, które samo w sobie stanowiłoby przesłankę zastosowania przez analogię w celu zlikwidowania luki prawnej. Skarżąca podnosi, że zgodnie z zasadą kompetencji powierzonych, o której mowa w art. 5 akapit pierwszy WE, Komisji nie można powierzyć na podstawie traktatu WE żadnej kompetencji do wprowadzania w życie art. 65 EWWiS, nawet pomocniczo lub implicite, i że na poziomie kompetencji rozporządzenie nr 1/2003 może odsyłać jedynie do art. 81 WE.

62      Komisja wnosi o oddalenie jako bezzasadnych dwóch pierwszych zarzutów nieważności podniesionych przez skarżącą.

 Ocena Sądu

 W przedmiocie podstawy prawnej decyzji

63      Przede wszystkim należy przypomnieć, że traktaty wspólnotowe ustanowiły nowy porządek prawny, na rzecz którego państwa ograniczają w coraz szerszym zakresie swoje prawa suwerenne i którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale i pochodzące z nich jednostki (opinia Trybunału 1/91 z dnia 1 grudnia 1991 r., Rec. s. I‑6079, pkt 21).

64      Wewnątrz tego wspólnotowego porządku prawnego instytucje posiadają wyłącznie kompetencje powierzone (opinia Trybunału 2/00 z dnia 6 grudnia 2001 r., Rec. s. I‑9713, pkt 5; wyrok Trybunału z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C‑93/00 Parlament przeciwko Radzie, Rec. s. I‑10119, pkt 39). Z tego powodu w preambule aktów wspólnotowych musi być wskazana podstawa prawna, która upoważnia zainteresowaną instytucję do podjęcia działania w danej dziedzinie. Wybór właściwej podstawy prawnej ma bowiem znaczenie rangi konstytucyjnej (ww. opinia Trybunału 2/00, pkt 5).

65      W niniejszym przypadku w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że preambuła decyzji zawiera odesłania do postanowień traktatu EWWiS, mianowicie do art. 36 EWWiS, 47 EWWiS i 65 EWWiS, ale także wymienia traktat WE, rozporządzenie nr 1/2003, a w szczególności art. 18 i art. 27 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia, a także rozporządzenie Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszące się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. 81 [WE] i art. 82 [WE] (Dz.U. L 123, s. 18).

66      W drugiej kolejności należy zauważyć, że w uzasadnieniu decyzji Komisja wskazuje w motywie 70:

„Niniejsza decyzja […] została wydana zgodnie z przepisami proceduralnymi zawartymi w traktacie WE, a w szczególności w rozporządzeniu nr 1/2003. Artykuł 7 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia przyznaje Komisji na mocy art. 85 WE uprawnienie do stwierdzania naruszeń prawa konkurencji popełnionych przez przedsiębiorstwa. Artykuł 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 upoważnia ją do nałożenia sankcji w przypadku naruszenia”.

67      W motywie 73 decyzji Komisja wyjaśnia, że z okoliczności, iż w momencie wygaśnięcia traktatu EWWiS art. 81 WE jako lex generalis wstąpił w miejsce art. 65 EWWiS jako lex specialis, wynika, że „jest ona także upoważniona na podstawie art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 do wszczęcia postępowania w sprawie zastosowania art. 65 EWWiS w celu stwierdzenia naruszenia tego artykułu, by położyć kres stwierdzonemu w ten sposób naruszeniu i nałożyć grzywnę, by ukarać przedsiębiorstwo za popełnienie wspomnianego naruszenia”.

68      W motywie 163 decyzji wskazano, że na mocy art. 65 ust. 5 EWWiS Komisja „mogła” nałożyć grzywny na przedsiębiorstwa, które przyjęły pewne zachowania antykonkurencyjne i że „równoważne uprawnienie zostało powierzone Komisji w art. 23 rozporządzenia […] nr 1/2003 zastosowanego w tym przypadku przez Komisję”.

69      Z uzasadnienia decyzji wynika także, że zawarte w preambule odwołanie do art. 65 EWWiS dotyczy jego ust. 1, czyli przepisu materialnego skierowanego do przedsiębiorstw i związków przedsiębiorstw zakazującego pewnych zachowań sprzecznych z regułami konkurencji oraz ust. 5, w zakresie w jakim przewiduje on możliwość nałożenia grzywien o maksymalnej wysokości równej dwukrotnej wielkości obrotów osiągniętych ze sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia kartelowego. Odwołanie do możliwości zastosowania art. 65 ust. 5 EWWiS dotyczy dyskusji na temat zasady lex mitior w celu uzasadnienia zastosowania w niniejszym przypadku tego postanowienia, a nie art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, do obliczenia kwoty grzywny (zob. motywy 162–168, 178 decyzji).

70      W tych okolicznościach należy uznać, że podstawę prawną decyzji, w której Komisja stwierdza naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS i nakłada na skarżącą grzywnę, stanowi w odniesieniu do stwierdzenia naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, a w odniesieniu do nałożenia grzywny art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003.

71      Należy zatem na tym etapie stwierdzić, że argumentacja skarżącej dotycząca zasady lex mitior i komunikatu z dnia 18 czerwca 2002 r., które nie mogły stanowić ważnej podstawy prawnej dla decyzji, jest pozbawiona wszelkiego znaczenia, ponieważ kompetencje Komisji nie są w niniejszym przypadku oparte ani na tej zasadzie, ani na wskazanym komunikacie, ale na wymienionych powyżej artykułach rozporządzenia nr 1/2003.

 W przedmiocie kompetencji Komisji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, na podstawie rozporządzenia nr 1/2003

72      W ramach dwóch pierwszych zarzutów nieważności skarżąca podnosi co do zasady, że Komisja przez sam fakt wygaśnięcia traktatu EWWiS w dniu 23 lipca 2002 r. utraciła kompetencje do nakładania sankcji za naruszenia art. 65 EWWiS i że nie istnieje żaden przepis, przejściowy lub trwały, prawa pierwotnego lub pochodnego, upoważniający tę instytucję do stosowania ww. artykułu. Łączne zastosowanie w decyzji art. 65 EWWiS i rozporządzenia nr 1/2003 w każdym razie nie dostarcza ważnej podstawy prawnej dla decyzji, ponieważ wspomniane rozporządzenie przyznaje Komisji kompetencje jedynie w zakresie wprowadzania w życie art. 81 WE i 82 WE.

73      Nie można uwzględnić tej argumentacji.

74      W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że przepis stanowiący podstawę prawną aktu i upoważniający instytucję wspólnotową do wydania tego aktu powinien obowiązywać w chwili jego wydania (wyrok Trybunału z dnia 4 kwietnia 2000 r. w sprawie C‑269/97 Komisja przeciwko Radzie, Rec. s. I‑2257, pkt 45). Bezspornie jest tak w przypadku art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, które stanowią podstawę prawną decyzji.

75      W drugiej kolejności należy podkreślić, że traktaty wspólnotowe ustanowiły jednolity porządek prawny (zob. podobnie ww. w pkt 63 opinia Trybunału 1/91, pkt 21; wyrok Sądu z dnia 27 czerwca 1991 r. w sprawie T‑120/89 Stahlwerke Peine‑Salzgitter przeciwko Komisji, Rec. s. II‑279, pkt 78), w ramach którego – co odzwierciedla art. 305 ust. 1 WE – traktat EWWiS jest systemem szczególnym stanowiącym odstępstwo od uregulowań o charakterze ogólnym ustanowionych w traktacie WE.

76      Traktat EWWiS stanowił zatem, na podstawie art. 305 ust. 1 WE, lex specialis będące odstępstwem od lex generalis, czyli traktatu WE (wyrok Trybunału z dnia 24 października 1985 r. w sprawie 239/84 Gerlach, Rec. s. 3507, pkt 9–11; opinia Trybunału 1/94 z dnia 15 listopada 1994 r., Rec. s. I‑5267, pkt 25–27; wyrok Sądu z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie T‑6/99 ESF Elbe-Stahlwerke Feralpi przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1523, pkt 102).

77      Z powyższego wynika, że w odniesieniu do funkcjonowania wspólnego rynku postanowienia traktatu EWWiS oraz wszystkie przepisy wydane w celu jego wykonania zachowały moc obowiązującą mimo wejścia w życie traktatu WE (ww. w pkt 76 wyrok Trybunału w sprawie Gerlach, pkt 9; wyrok z dnia 24 września 2002 r. w sprawach połączonych C‑74/00 P i C‑75/00 P Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, Rec. s. I‑7869, pkt 100).

78      Jednakże w zakresie w jakim pewne kwestie nie były przedmiotem postanowień traktatu EWWiS lub przepisów wydanych na jego podstawie, traktat WE oraz przepisy wydane w celu jego wykonania mogły, nawet przed wygaśnięciem traktatu EWWiS, mieć zastosowanie do produktów objętych traktatem EWWiS (wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 1987 r. w sprawie 328/85 Deutsche Babcock, Rec. s. 5119, pkt 10, ww. w pkt 77 wyrok w sprawach połączonych Falck i Acciaierie di Bolzano przeciwko Komisji, pkt 100; zob. także podobnie ww. w pkt 76 opinia 1/94, pkt 27).

79      Na podstawie swego art. 97 traktat EWWiS wygasł w dniu 23 lipca 2002 r. W konsekwencji w dniu 24 lipca 2002 r. zakres zastosowania systemu ogólnego wynikającego z traktatu WE został rozszerzony na sektory, które początkowo regulowane były przez traktat EWWiS.

80      O ile zastąpienie ram prawnych traktatu EWWiS przez traktat WE spowodowało od dnia 24 lipca 2002 r. zmianę mających zastosowanie podstaw prawnych, procedur i przepisów materialnoprawnych, o tyle zmiana ta wpisuje się w kontekst jedności i ciągłości wspólnotowego porządku prawnego oraz jego celów (wyrok Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑25/04 González y Díez przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑3121, pkt 55; zob. także podobnie wyrok Trybunału z dnia 18 lipca 2007 r. w sprawie C‑119/05 Lucchini, Zb.Orz. s. I‑6199, pkt 41), jak to słusznie podkreśla Komisja w motywach 65–67 decyzji.

81      W tym względzie należy zwrócić uwagę, że wprowadzenie i utrzymanie systemu wolnej konkurencji, w ramach którego zapewnione są normalne warunki konkurencji i który zresztą leży u podstaw uregulowań w zakresie pomocy państwa i karteli przedsiębiorstw, stanowi jeden z istotnych celów zarówno traktatu WE (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie C‑308/04 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5977, pkt 31), jak i traktatu EWWiS (zob. podobnie opinia Trybunału 1/61 z dnia 13 grudnia 1961 r., Rec. s. 505, 519; wyrok Trybunału z dnia 21 czerwca 2001 r. w sprawach połączonych od C‑280/99 P do C‑282/99 P Moccia Irme i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4717, pkt 33; wyrok Sądu z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie T‑141/94 Thyssen Stahl przeciwko Komisji, Rec. s. II‑347, pkt 265, 299–304).

82      W tym kontekście, chociaż uregulowania zawarte w traktatach EWWiS i WE odnoszące się do dziedziny karteli różnią się w pewnym stopniu, należy podkreślić, że pojęcia porozumienia i uzgodnionych praktyk, o których mowa w art. 65 ust. 1 EWWiS, odpowiadają pojęciom porozumienia i uzgodnionych praktyk w rozumieniu art. 81 WE i że te dwa postanowienia są interpretowane w ten sam sposób przez sąd wspólnotowy (zob. podobnie ww. w pkt 81 wyrok w sprawie Thyssen Stahl przeciwko Komisji, pkt 262–272, 277). W konsekwencji dążenie do celu w postaci osiągnięcia niezakłóconej konkurencji w sektorach początkowo podlegających wspólnemu rynkowi węgla i stali nie jest przerwane z powodu wygaśnięcia traktatu EWWIS, ponieważ cel ten został postawiony również w ramach traktatu WE przez tę samą instytucję, Komisję, władzę administracyjną odpowiedzialną za wprowadzanie w życie i rozwój polityki konkurencji w ogólnym interesie Wspólnoty (zob. analogicznie ww. w pkt 80 wyrok w sprawie Gonzalez y Díez przeciwko Komisji, pkt 55).

83      Ciągłość wspólnotowego porządku prawnego i celów przyświecających jego funkcjonowaniu wymaga więc, aby z powodu tego, że zastępuje ona Europejską Wspólnotę Węgla i Stali i w ramach własnego systemu proceduralnego Wspólnota Europejska zapewniła w odniesieniu do sytuacji powstałych pod rządami traktatu EWWiS poszanowanie praw i obowiązków spoczywających eo tempore zarówno na państwach członkowskich, jak i na jednostkach na mocy traktatu EWWiS i jego przepisów wykonawczych. Wymóg ten narzuca się tym bardziej, że zakłócenie konkurencji wynikające z nieprzestrzegania uregulowań z zakresu karteli może pod rządami traktatu WE rozszerzyć swoje skutki w czasie na okres po wygaśnięciu traktatu EWWiS (zob. analogicznie ww. w pkt 80 wyrok w sprawie Gonzalez y Díez przeciwko Komisji, pkt 56).

84      Z powyższego wynika, że w przeciwieństwie do twierdzeń skarżącej rozporządzenie nr 1/2003, a w szczególności jego art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2, należy interpretować w ten sposób, że umożliwiają one Komisji po dniu 23 lipca 2002 r. stwierdzanie i karanie działalności karteli wprowadzonych w życie w sektorach podlegających zakresowi zastosowania traktatu EWWiS ratione materiae i ratione temporis (zob. analogicznie ww. w pkt 80 wyrok w sprawie Gonzalez y Díez przeciwko Komisji, pkt 57), chociaż wyżej wspomniane przepisy tego rozporządzenia nie wymieniają wyraźnie art. 65 EWWiS.

85      Należy ponadto zaznaczyć, że stosowanie w ramach wspólnotowego porządku prawnego uregulowań traktatu WE w dziedzinie początkowo podlegającej traktatowi EWWiS powinno mieć miejsce w poszanowaniu zasad rządzących stosowaniem prawa w czasie. W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że o ile przepisy proceduralne ogólnie są uznawane za znajdujące zastosowanie do wszystkich postępowań toczących się w chwili ich wejścia w życie, nie jest tak w przypadku przepisów materialnych. W celu zapewnienia przestrzegania zasady pewności prawa i zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań przepisy materialne należy bowiem interpretować jako dotyczące sytuacji zaistniałych przed ich wejściem w życie jedynie w przypadku, gdy z ich treści, celu lub struktury jasno wynika, że należy im przypisać taki skutek (wyroki Trybunału: z dnia 12 listopada 1981 r. w sprawach połączonych od 212/80 do 217/80 Meridionale Industria Salumi i in., Rec. s. 2735, pkt 9; z dnia 10 lutego 1982 r. w sprawie 21/81 Bout, Rec. s. 381, pkt 13; wyrok Sądu z dnia 19 lutego 1998 r. w sprawie T‑42/96 Eyckeler & Malt przeciwko Komisji, Rec. s. II‑401, pkt 55).

86      Z tego punktu widzenia, w odniesieniu do kwestii przepisów materialnych znajdujących zastosowanie do sytuacji prawnej, która ostatecznie powstała przed wygaśnięciem traktatu EWWiS, ciągłość wspólnotowego porządku prawnego oraz wymogi dotyczące zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań nakazują zastosowanie przepisów materialnych wydanych na podstawie traktatu EWWiS do okoliczności faktycznych podlegających jego zakresowi zastosowania ratione materiae i ratione temporis. Okoliczność, że z powodu wygaśnięcia traktatu EWWiS rozpatrywane ramy prawne nie obowiązują już w chwili przeprowadzania oceny sytuacji faktycznej, nie zmienia tego stwierdzenia, ponieważ wspomniana ocena dotyczy ostatecznie powstałej sytuacji prawnej w okresie, w jakim stosowane były przepisy materialne wydane na podstawie traktatu EWWiS (ww. w pkt 80 wyrok w sprawie Gonzalez y Díez przeciwko Komisji, pkt 59).

87      W niniejszym przypadku decyzja została wydana na podstawie art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 w następstwie postępowania przeprowadzonego zgodnie z tym rozporządzeniem. Przepisy dotyczące podstawy prawnej i procedury stosowanej do chwili wydania decyzji wchodzą w zakres przepisów proceduralnych w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 85 powyżej. Ponieważ decyzja została wydana po wygaśnięciu traktatu EWWiS, Komisja słusznie zastosowała przepisy zawarte w rozporządzeniu nr 1/2003 (zob. analogicznie ww. w pkt 80 wyrok w sprawie Gonzalez y Díez przeciwko Komisji, pkt 80 powyżej, pkt 60; a contrario wyrok Sądu z dnia 25 października 2007 r. w sprawach połączonych T‑27/03, T‑46/03, T‑58/03, T‑79/03, T‑80/03, T‑97/03 i T‑98/03 SP i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4331).

88      Należy w tym względzie zauważyć, że w przeciwieństwie do twierdzeń skarżącej art. 23 rozporządzenia nr 1/2003 nie ustanawia przepisu materialnego, którego celem z definicji nie jest dostarczenie podstawy prawnej dla działań Komisji, w odróżnieniu właśnie od wyżej wspomnianego artykułu, który upoważnia Komisję do nakładania grzywien na przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw, które naruszyły art. 81 WE i 82 WE.

89      W odniesieniu do przepisów materialnych należy zauważyć, że decyzja dotyczy sytuacji prawnej ostatecznie powstałej przed wygaśnięciem w dniu 23 lipca 2002 r. traktatu EWWiS, gdyż naruszenie trwało od dnia 16 grudnia 1993 r. do dnia 31 grudnia 1994 r. Ze względu na brak mocy wstecznej materialnego prawa konkurencji mającego zastosowanie od dnia 24 lipca 2002 r. należy stwierdzić, że art. 65 ust. 1 EWWiS stanowi przepis materialny mający zastosowanie i rzeczywiście zastosowany przez Komisję w decyzji, zważywszy że z samego charakteru zasady lex generalis traktatu WE w stosunku do traktatu EWWiS, potwierdzonej w art. 305 WE, wynika, że system szczególny wynikający z traktatu EWWiS i jego przepisów wykonawczych jest, na podstawie zasady lex specialis derogat legi generali, jedynym systemem mającym zastosowanie do sytuacji powstałych przed dniem 24 lipca 2002 r.

90      Z całości powyższych rozważań wynika, że obydwa pierwsze podniesione przez skarżącą zarzuty nieważności, dotyczące, odpowiednio, naruszenia zasady nulla poena sine lege i niezgodnego z prawem zastosowania rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 65 EWWiS, należy oddalić.

3.     W przedmiocie powagi rzeczy osądzonej i ważności oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.

91      Należy podkreślić, że w ramach trzeciego zarzutu nieważności dotyczącego naruszenia powagi rzeczy osądzonej każda ze stron powołuje się na swą korzyść na pojęcie powagi rzeczy osądzonej, wywodząc z niego całkowicie przeciwstawne wnioski.

92      Skarżąca utrzymuje, że w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał orzekł, że nie jest ona materialnie odpowiedzialna za działania Thyssen i że kwestia ta jest obecnie objęta powagą rzeczy osądzonej. Natomiast Komisja twierdzi, że opiera się ona w decyzji na uznaniu w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, potwierdzonym przez Trybunał, ważności oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., w którym skarżąca potwierdziła, że przejmuje odpowiedzialność za działania Thyssen, co nie może już być obecnie podważone ze względu na powagę rzeczy osądzonej wiążącą się z tą kwestią prawną rozstrzygniętą przez sąd wspólnotowy.

93      Otóż w zarzucie czwartym, dotyczącym niezgodności z prawem nałożenia grzywny na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., skarżąca zmierza właśnie do podważenia wyżej wspomnianej kwestii prawnej, twierdząc, że wspomniane oświadczenie nie może w sposób zgodny z prawem prowadzić do przypisania odpowiedzialności za działania Thyssen i nałożenia wynikającej z tego sankcji, biorąc pod uwagę jego rzeczywiste znaczenie i brak zgodności z uregulowaniami wspólnotowymi w zakresie karteli.

94      W tych okolicznościach należy zbadać łącznie zarzuty nieważności trzeci i czwarty, ponieważ odpowiedź udzielona na jeden zarzut warunkuje dopuszczalność drugiego. W tym względzie, nawet jeśli zarzut niedopuszczalności dotyczący powagi rzeczy osądzonej nie został wyraźnie podniesiony przez Komisję w ramach dyskusji odnoszącej się do czwartego zarzutu nieważności, został on przytoczony w jej pismach procesowych dotyczących zarzutu trzeciego, który jest nierozerwalnie związany z czwartym zarzutem nieważności. W każdym razie kwestia objęta powagą rzeczy osądzonej ma charakter bezwzględnie obowiązujący, a zatem musi być brana pod uwagę przez sąd z urzędu [zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 1 czerwca 2006 r. w sprawach połączonych C‑442/03 P i C‑471/03 P P&O European Ferries (Vizcaya) i Diputación Foral de Vizcaya przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑4845, pkt 45].

 Argumenty stron

95      W ramach trzeciego zarzutu nieważności skarżąca utrzymuje, że w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał orzekł, że nie jest ona materialnie odpowiedzialna za działania Thyssen i że kwestia ta jest obecnie objęta powagą rzeczy osądzonej, co stanowi przeszkodę procesową dla Komisji.

96      Trybunał, formułując ten wniosek, oparł się z jednej strony na stwierdzeniu braku w niniejszym przypadku następstwa na płaszczyźnie gospodarczej i jedności działań, a z drugiej strony na okoliczności, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. oraz inne oświadczenia złożone w toku postępowania administracyjnego nie umożliwiają przypisania TKS odpowiedzialności za zachowanie Thyssen noszące znamiona naruszenia.

97      Argument Komisji, zgodnie z którym w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał nie mógł wykluczyć odpowiedzialności materialnej TKS, ponieważ we wspomnianym punkcie odniósł się do odwołania wzajemnego Komisji, które nie dotyczyło przeniesienia odpowiedzialności na TKS, nie może być uwzględniony.

98      Skarżąca podnosi, że zakładając nawet, iż stwierdzenie dotyczące kwestii przeniesienia odpowiedzialności nie było konieczne w ramach badania odwołania wzajemnego, nie wynika z tego, że pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji jest bez znaczenia. Trybunał posiada swobodę w zakresie stwierdzania w uzasadnieniu wyroku braku przeniesienia odpowiedzialności, nawet jeśli Komisja nie odwołała się wyraźnie do tej kwestii w swym odwołaniu, i stwierdzenie to musi być respektowane przez strony.

99      W ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał potwierdził najpierw w pkt 82–87 stanowisko Sądu, iż należy stwierdzić nieważność decyzji Komisji ze względu na uchybienie proceduralne, a następnie w pkt 88 przedstawił dodatkowy argument w celu wykazania nieważności decyzji Komisji, wyjaśniając, że niezależnie od uchybienia proceduralnego TKS nie może być materialnie odpowiedzialna za działania Thyssen.

100    Skarżąca wyjaśnia, że w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał wskazuje, że oświadczenia TKS złożone w toku postępowania administracyjnego, o których mowa w pkt 85 i 86 owego wyroku, nie umożliwiają przypisania jej odpowiedzialności za działania Thyssen, a ponadto że pkt 85 wspomnianego wyroku wyraźnie dotyczy oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. Terminologia zastosowana przez Trybunał jest w pełni jednoznaczna. Gbyby bowiem Trybunał zamierzał w pkt 88 tegoż wyroku odwołać się wyłącznie do uchybienia proceduralnego – jak to zakłada Komisja – nie orzekłby, że Komisja nie może „przypisać skarżącej odpowiedzialności”, zgodnie z wyrażeniem zastosowanym przez Trybunał.

101    Wskazówki znajdujące się w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji byłyby poza tym pozbawione sensu, gdyby odwołano się w nich tylko do uchybień proceduralnych, ponieważ kwestia ta była już rozpatrzona w wyczerpujący sposób w pkt 85–87 wspomnianego wyroku. Gdyby Trybunał nie zamierzał wypowiadać się w pkt 88 tego wyroku na temat przeniesienia odpowiedzialności, nie stwierdziłby w dwóch pierwszych zdaniach, że Thyssen nadal istniała i że nie można w związku z tym przypisać odpowiedzialności TKS na podstawie orzecznictwa wynikającego z wyroku Trybunału z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑49/92 P Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, Rec. s. I‑4125. Według skarżącej skoro doszło już do uchybienia proceduralnego, które w konsekwencji doprowadziło do stwierdzenia nieważności decyzji Komisji, okoliczność, że Trybunał w dwóch pierwszych zdaniach pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji zajmuje stanowisko w kwestii przeniesienia odpowiedzialności, może wyłącznie oznaczać, że zamierzał on w ten sposób uzupełnić uzasadnienie oddalenia odwołania wzajemnego wniesionego przez Komisję. Dodatkowe uzasadnienie Trybunału zamieszczone w tych dwóch pierwszych zdaniach byłoby niepełne, gdyby w trzecim zdaniu nie odwołano się także do kwestii materialnego przeniesienia odpowiedzialności, ponieważ w przypadku braku tego odwołania kwestia ta pozostałaby bez odpowiedzi w odniesieniu do oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.

102    Skarżąca dodaje, że włoska wersja ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, przytoczona przez Komisję na poparcie jej wykładni pkt 88 tegoż wyroku, jest nieistotna, ponieważ językiem postępowania jest niemiecki, i że wykładnia ta jest w każdym razie błędna pod względem językowym.

103    Skarżąca wskazuje także, że niezależnie od wykładni pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji brak przeniesienia odpowiedzialności jest uzasadniony także co do istoty. Z orzecznictwa wynika, że następca prawny nie może zostać uznany za odpowiedzialnego za naruszenie reguł konkurencji popełnione przez swego poprzednika, o ile poprzednik ten jeszcze istnieje, jak to jest w przypadku Thyssen. W swych pismach procesowych Komisja obecnie potwierdza ten wniosek.

104    Skarżąca podnosi wreszcie, że wbrew temu, co twierdzi Komisja, zarzut trzeci nie jest niedopuszczalny, ponieważ nie można mu przeciwstawić „prawomocności” ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, w którym odwołano się wyłącznie do decyzji 98/247, niebędącej przedmiotem niniejszej skargi. Ponieważ żaden sąd nie wypowiedział się jeszcze w sposób ogólny na temat zgodności z prawem decyzji, nie podlega ona wykonaniu, a w konsekwencji zarzut trzeci nie może być niedopuszczalny ze względu na powagę rzeczy osądzonej.

105    W ramach czwartego zarzutu nieważności skarżąca podnosi, że w oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r. chciała wyrazić swoją zgodę, aby „Komisja nadal prowadziła postępowanie dotyczące całości naruszenia wyłącznie przeciwko [niej], a nie równolegle także przeciwko Thyssen”. Oświadczenie to nie może prowadzić do przypisania TKS odpowiedzialności i przeniesienia obowiązku zapłaty grzywny.

106    Skarżąca utrzymuje, że w toku poprzedniego postępowania i w ramach postępowania, w którym wydano decyzję, bardzo wyraźnie wykazała, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. nie może być uznawane za przejęcie odpowiedzialności za zapłatę grzywien. Uwzględnienie żądania przeciwnego Komisji prowadziłoby do nadania woli stron znaczenia w pełni odmiennego od jej rzeczywistego znaczenia, które w dniu wydania decyzji było jednoznaczne.

107    Zakładając nawet, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. może być interpretowane jako zawierające „przejęcie odpowiedzialności”, nie oznacza to, że na TKS można nałożyć grzywnę należną od Thyssen, ponieważ to prywatne oświadczenie może mieć charakter wyłącznie deklaratoryjny i nie może prowadzić do powstania praw. Tego rodzaju oświadczenie nie może zmienić stanowiska adresata, które wynika bezpośrednio z prawa pierwotnego i nie wywiera skutku ani na płaszczyźnie prawa materialnego, ani na płaszczyźnie prawa proceduralnego, ponieważ jest ono niezgodne z uregulowaniami dotyczącymi grzywien nakładanych w przypadku karteli. Bezspornie uregulowania te objęte są zakresem prawa publicznego, a w szczególności „prawa karnego i prawa sankcji”. Niezależne oświadczenia prywatne złożone przez podmioty prawa prywatnego nie mogą zmienić konsekwencji prawnych wynikających z prawa publicznego, „a fortiori z prawa karnego i prawa sankcji”. Zasada ta pochodzi z prawa rzymskiego (ius publicum privatorum pactis mutari non potest) i jest stosowana w porządkach prawnych państw członkowskich, stanowiąc w ten sposób tradycję prawną wspólną dla państw członkowskich, którą Komisja musi respektować.

108    Wniosek ten narzucałby się także w przypadku, gdyby Komisja zatwierdziła oświadczenie dotyczące przejęcia odpowiedzialności, gdyż instytucja nie ma kompetencji do odejścia od uregulowań w zakresie grzywien nakładanych w dziedzinie karteli. Skarżąca podkreśla, że w decyzji z dnia 19 stycznia 2005 r., MCAA (sprawa COMP/E − 1/C.37773) sama Komisja uznała, że prywatne oświadczenie dotyczące przejęcia odpowiedzialności nie może prowadzić do przeniesienia odpowiedzialności za zapłatę grzywien nałożonych na mocy prawa kartelowego. Według skarżącej „odpowiedzialność za zapłatę grzywien nadal spoczywa na adresacie, nawet w przypadku gdy Komisja pragnie nałożyć grzywnę na innego adresata niż ten, który jest odpowiedzialny na mocy wspólnotowego prawa pierwotnego i pochodnego”. Jest tak też w przypadku, gdy przedsiębiorstwa podzielają wolę Komisji, by odpowiedzialność za zapłatę grzywien ciążyła na innym adresacie niż ten, który jest w rzeczywistości odpowiedzialny. W każdym razie należy wykluczyć możliwość przyznania Komisji takiego zakresu uznania, ponieważ „graniczyłby” on z arbitralnością.

109    Komisja utrzymuje, że przeszkodą dla dopuszczalności zarzutu trzeciego jest okoliczność, iż stwierdzenie przez Sąd w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, że na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. można nałożyć sankcję, objęte jest już powagą rzeczy osądzonej. W każdym razie skarżąca nie ma interesu prawnego, by obecnie podważyć tę, dotychczas niezakwestionowaną, możliwość nałożenia sankcji. Ten brak interesu prawnego uzasadnia także niedopuszczalność czwartego zarzutu nieważności, dotyczącego niezgodności z prawem nałożenia grzywny opartego na oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r. Wspomniany zarzut jest w każdym razie bezzasadny.

 Ocena Sądu

110    Tytułem wstępu należy zauważyć, że interes prawny, jaki ma skarżąca w zaskarżeniu decyzji, w której nałożono na nią grzywnę w wysokości 3 168 000 EUR, jest niepodważalny i że trzeci zarzut nieważności dotyczący naruszenia powagi rzeczy osądzonej nie może zostać uznany za niedopuszczalny tylko z tego powodu, że skarżąca podważyła wyłącznie w toku postępowania, w wyniku którego wydano ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, okoliczność, iż oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. można interpretować w ten sposób, że zawiera ono zrzeczenie się prawa do bycia wysłuchanym.

111    W konsekwencji należy zbadać argumentację skarżącej co do istoty.

112    Należy w tym względzie przypomnieć, że Trybunał uznał fundamentalne znaczenie, jakie zasada powagi rzeczy osądzonej ma zarówno we wspólnotowym, jak i w krajowych porządkach prawnych. Dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla tych środków terminów, były niepodważalne (wyroki Trybunału z dnia 30 września 2003 r. w sprawie C‑224/01 Köbler, Rec. s. I‑10239, pkt 38; z dnia 16 marca 2006 r. w sprawie C‑234/04 Kapferer, Zb.Orz. s. I‑2585, pkt 20).

113    Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że powaga rzeczy osądzonej obejmuje jedynie okoliczności faktyczne i prawne, które w rzeczywistości lub w konieczny sposób zostały rozstrzygnięte w danym orzeczeniu sądowym (wyrok Trybunału z dnia 19 lutego 1991 r. w sprawie C‑281/89 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑347, pkt 14; postanowienie Trybunału z dnia 28 listopada 1996 r. w sprawie C‑277/95 P Lenz przeciwko Komisji, Rec. s. I‑6109, pkt 50; wyrok Trybunału z dnia 15 października 2002 r. w sprawach połączonych C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P i C‑254/99 P Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8375, pkt 44).

 W przedmiocie znaczenia wyroku Sądu w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji

114    Z pkt 51–52 i 55–68 ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji wynika, że:

–        sama skarżąca opisała przejęcie odpowiedzialności za naruszenie popełnione przez Thyssen jako niebudzącą wątpliwości okoliczność faktyczną, nie formułując żadnego ograniczenia ani zastrzeżenia w odniesieniu do znaczenia oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.;

–        Sąd wyraźnie zwrócił uwagę na fakt, że TKS nie podważyła możliwości przypisania jej przez Komisję odpowiedzialności za noszące znamiona naruszenia zachowanie zarzucane Thyssen;

–        Sąd wyraźnie uznał możliwość przypisania TKS przez Komisję na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. odpowiedzialności za noszące znamiona naruszenia zachowanie zarzucane Thyssen, którego spółka ta dopuściła się w okresie od grudnia 1993 r. do dnia 1 stycznia 1995 r.;

–        stwierdzono nieważność art. 1 decyzji 98/247, w zakresie w jakim przypisano w nim TKS odpowiedzialność za naruszenie zarzucane Thyssen, tylko ze względu na fakt, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. nie może był interpretowane jako zawierające „również” zrzeczenie się przez nią jej prawa do bycia wysłuchaną w kwestii czynów zarzucanych Thyssen, przy czym ta błędna koncepcja Komisji dotycząca znaczenia wspomnianego oświadczenia doprowadziła do naruszenia prawa do obrony TKS;

–        dyskusja i wynikający z niej wniosek Sądu dotyczący naruszenia prawa do obrony TKS wymagały bezwzględnie wcześniejszego stwierdzenia ważności oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., w którym TKS potwierdziła, że przejmuje odpowiedzialność za działania Thyssen.

115    W sentencji ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji Sąd stwierdził nieważność art. 1 decyzji 98/247, w zakresie w jakim przypisano w nim TKS odpowiedzialność za naruszenie art. 65 EWWiS popełnione przez Thyssen, obniżył grzywnę TKS o kwotę nałożoną na nią z tytułu naruszenia popełnionego przez Thyssen, ostatecznie ustalając kwotę grzywny nałożonej na TKS na 4 032 000 EUR, a w pozostałym zakresie skargę oddalił.

 W przedmiocie znaczenia wyroku Trybunału w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji

116    Skarżąca złożyła odwołanie od ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, wnosząc co do zasady do Trybunału o:

–        uchylenie zaskarżonego wyroku, w zakresie w jakim Sąd oddalił jej skargę;

–        zmianę art. 1 decyzji 98/247 i modyfikację okresu naruszenia w zakresie jej dotyczącym;

–        obniżenie, w takim samym stosunku, kwoty grzywny, która została na nią nałożona zgodnie z art. 2 decyzji 98/247;

–        posiłkowo, w zakresie dotyczącym dwóch uprzednich żądań – przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania.

117    Na poparcie swego odwołania TKS podniosła trzy zarzuty:

–        naruszenie prawa w ramach oceny czasu trwania naruszenia;

–        błędne obliczenie ryczałtowej kwoty grzywny;

–        naruszenie prawa w zakresie dotyczącym wpływu współpracy TKS podczas dochodzenia na obniżenie kwoty grzywny.

118    Z powyższego wynika, że odwołanie skarżącej nie odnosiło się do przeprowadzonej przez Sąd oceny przeniesienia odpowiedzialności Thyssen na TKS.

119    Komisja złożyła odwołanie wzajemne od ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, wnosząc co do zasady do Trybunału o:

–        oddalenie odwołania skarżącej,

–        posiłkowo, w przypadku uchylenia zaskarżonego wyroku – oddalenie wniosku o obniżenie kwoty grzywny,

–        uchylenie zaskarżonego wyroku, w zakresie w jakim Sąd:

i)      stwierdził nieważność art. 1 decyzji 98/247, w którym odpowiedzialność za naruszenie popełnione przez Thyssen zostało przypisane TKS;

ii)      ustalił grzywnę nałożoną na TKS na podstawie art. 2 decyzji 98/247 na kwotę niższą od 7 596 000 EUR,

iii)      postanowił, że Komisja pokrywa własne koszty.

120    Na poparcie swego odwołania wzajemnego Komisja podniosła trzy zarzuty:

–        przeinaczenie niektórych dokumentów dowodowych i naruszenie prawa w zakresie oceny przeniesienia odpowiedzialności z Thyssen na TKS;

–        błędną ocenę wymogów w zakresie zapewnienia prawa do obrony;

–        błąd w ocenie w odniesieniu do istnienia naruszenia prawa do obrony.

121    Przedmiotem dyskusji pomiędzy stronami jest wykładnia treści odpowiedzi Trybunału na pierwszy zarzut odwołania wzajemnego, a w szczególności pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji. Wykładnia ta jest nieuchronnie związana ze znaczeniem wspomnianego zarzutu i poszczególnymi punktami argumentacji przedstawionej przez Komisję na poparcie tego zarzutu.

122    W tym w względzie z pkt 73–79 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji wynika w sposób oczywisty, iż w pierwszym zarzucie odwołania wzajemnego Komisja nie zamierzała podważyć uznania przez Sąd faktu, że miała ona prawo przypisać TKS odpowiedzialność za noszące znamiona naruszenia zachowanie zarzucane Thyssen na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., ale jedynie wniosek, który z powyższego wywiódł Sąd, iż wspomnianego oświadczenia nie można interpretować jako zawierającego także zrzeczenie się przez TKS jej prawa do bycia wysłuchaną w odniesieniu do czynów zarzucanych Thyssen.

123    W odniesieniu do treści odpowiedzi Trybunału na zarzut pierwszy odwołania wzajemnego Komisji skarżąca twierdzi, że Trybunał potwierdził najpierw w pkt 82–87 wyroku stanowisko Sądu, iż należy stwierdzić nieważność decyzji Komisji ze względu na uchybienie proceduralne, a następnie w pkt 88 przedstawił dodatkowy argument w celu wykazania nieważności decyzji Komisji, wyjaśniając, że niezależnie od uchybienia proceduralnego TKS nie może być materialnie odpowiedzialna za działania Thyssen.

124    Skarżąca podnosi po pierwsze, że gdyby Trybunał nie zamierzał wypowiadać się w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji na temat przeniesienia odpowiedzialności, nie stwierdziłby w dwóch pierwszych zdaniach, że Thyssen nadal istniała i że nie można w związku z tym przypisać TKS odpowiedzialności za działania Thyssen na podstawie orzecznictwa wynikającego z ww. w pkt 101 wyroku w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni. Dodatkowe uzasadnienie Trybunału zamieszczone w dwóch pierwszych zdaniach pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji byłoby niepełne, gdyby w zdaniu trzecim nie odwołano się także do kwestii materialnego przeniesienia odpowiedzialności, ponieważ w przypadku braku tego odwołania kwestia ta pozostałaby bez odpowiedzi w odniesieniu do oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.

125    Sąd uznaje, że rozpatrywany pierwszy argument w sposób oczywisty nie uwzględnia struktury oceny, jaką Trybunał przeprowadził w odniesieniu do zarzutu pierwszego odwołania wzajemnego, która charakteryzuje się ścisłą korelacją pomiędzy odpowiedzią Trybunału a argumentami przytoczonymi przez Komisję.

126    W pierwszej kolejności w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji (pkt 80–87) Trybunał bada, czy wniosek Sądu, zgodnie z którym oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. nie zawiera zrzeczenia się przez TKS jej prawa do bycia wysłuchaną, stanowi naruszenie prawa ze względu na przeinaczenie, po pierwsze, samego oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., a po drugie, innych dokumentów przytoczonych w pkt 76 i 77 wspomnianego wyroku Trybunału, czyli odpowiedzi TKS na dwa pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i jej pisma z dnia 17 grudnia 1996 r.

127    W ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji (pkt 81, 82) Trybunał przypomina i potwierdza ważność wspomnianego wniosku Sądu w świetle treści oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., a następnie bada i oddala (pkt 83–86) argument Komisji dotyczący nieuwzględnienia przez Sąd innych dowodów związanych ze wspomnianym oświadczeniem i wynikłego z tego faktu przeinaczenia tych dowodów.

128    Wniosek dotyczący niewypaczenia przez Sąd zarówno oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., jak i innych dowodów (ww. w pkt 27 wyrok w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, pkt 87), nie oznacza jednakże zakończenia oceny przez Trybunał zarzutu pierwszego podniesionego przez Komisję w odwołaniu wzajemnym.

129    W drugiej kolejności Trybunał bada bowiem i oddala także inny argument Komisji, dotyczący istnienia wyjątkowych okoliczności odnoszących się do rzekomego następstwa gospodarczego pomiędzy TKS a Thyssen, oczywistej jednolitości czynu pomiędzy tymi dwoma podmiotami gospodarczymi i oświadczeń złożonych przez TKS w imieniu Thyssen w toku postępowania administracyjnego. Jest to jedyna kwestia podniesiona w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, z której bezpośrednio wywiedziono wniosek w przedmiocie oddalenia zarzutu pierwszego odwołania wzajemnego.

130    Po drugie, skarżąca podnosi, że w ww. w pkt 27 pkt 88 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał jednoznacznie wskazuje, iż „oświadczenia” TKS złożone w toku postępowania administracyjnego, wspomniane w pkt 85 i 86 owego wyroku, nie umożliwiają „przypisania [jej] odpowiedzialności za działania spółki Thyssen”, a ponadto że pkt 85 wspomnianego wyroku wyraźnie dotyczy oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.

131    Jednakże już z samej treści zdania trzeciego pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji wynika, że zawiera ono jedynie odesłanie do wniosku z analizy przeprowadzonej w pkt 85 i 86 tego wyroku i że oświadczeniami, o których tam mowa, są oświadczenia, które już zostały przez Trybunał poddane ocenie, czyli odpowiedzi TKS na dwa pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i jej pismo z dnia 17 grudnia 1996 r.

132    O ile bezsporne jest, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. zostało wspomniane w pkt 85 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, o tyle sformułowanie ostatniego zdania tego punktu dowodzi, że Trybunał wyraźnie odróżnia w nim na potrzeby swej argumentacji oświadczenia TKS dotyczące niektórych rodzajów działalności Thyssen przed jej nabyciem w 1995 r. od oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. Trybunał uznaje w ten sposób, że nawet jeśli w odpowiedzi na pierwsze pismo w sprawie przedstawienia zarzutów i w piśmie z dnia 17 grudnia 1996 r. skarżąca przedstawiła także uwagi dotyczące niektórych rodzajów działalności Thyssen przed jej nabyciem w 1995 r., oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. nie oznacza, że TKS uznała, iż skorzystała już w pełni i w wystarczający sposób z możliwości obrony w odniesieniu do kwestii możliwości przypisania działań Thyssen, tak iż Komisja miała prawo nałożyć na nią grzywnę za wspomniane działania bez ponownego jej wysłuchania.

133    Poza tym w pkt 88 zdanie trzecie ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał odnosi się do oświadczeń, jakie złożyła TKS „w przedmiocie działań spółki Thyssen” w toku postępowania administracyjnego. Sformułowanie to umożliwia odróżnienie ich od oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., w którym TKS potwierdziła, że przejmuje odpowiedzialność za działania Thyssen, i które odsyła do pkt 85 wspomnianego wyroku, w którym mowa o „[przedstawionych przez TKS] uwag[ach] dotycząc[ych] pewnych działań spółki Thyssen przed jej nabyciem w roku 1995”.

134    W odniesieniu do sformułowania zamieszczonego w tymże zdaniu trzecim, zgodnie z którym oświadczenia złożone przez TKS w przedmiocie działalności Thyssen w toku postępowania administracyjnego nie umożliwiają „przypisania spółce TKS odpowiedzialności za działania spółki Thyssen” sprzed 1995 r., należy je interpretować w świetle bardzo szczególnego przedmiotu zarzutu pierwszego odwołania wzajemnego i faktu, że w rozpatrywanym fragmencie odwołano się jedynie do wniosku z analizy przeprowadzonej przez Trybunał w pkt 85 i 86 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji ze względu na częściowe pokrywanie się argumentów podniesionych przez Komisję na poparcie zarzutu pierwszego odwołania wzajemnego.

135    Zdanie trzecie pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji należy zatem rozumieć jako przypomnienie przez Trybunał, że oświadczenia złożone przez TKS w przedmiocie działalności Thyssen w toku postępowania administracyjnego, czyli odpowiedzi TKS na dwa pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i jej pismo z dnia 17 grudnia 1996 r., nie umożliwiają stwierdzenia, że oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. zawiera także zrzeczenie się jej prawa do bycia wysłuchaną, a w konsekwencji przypisania TKS odpowiedzialności za działania Thyssen sprzed 1995 r. ze względu na uchybienie proceduralne w wyniku naruszenia prawa TKS do obrony.

136    Odmienna wykładnia pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, popierana przez skarżącą, prowadziłaby do przyznania, że Trybunał – bez żadnego uzasadnienia i przez zwykłe odesłanie –przekształcił stwierdzenie dotyczące naruszenia prawa do bycia wysłuchanym we wniosek w przedmiocie przeniesienia odpowiedzialności, co jest niedopuszczalne.

137    Trzeba także podkreślić, że gdyby pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji należało interpretować tak, jak czyni to skarżąca, czyli że Trybunał wskazał w nim, iż niezależnie od uchybienia proceduralnego TKS nie może zostać uznana za odpowiedzialną za działania Thyssen, Trybunał nie miałby żadnego powodu, by orzekać także co do zarzutów drugiego i trzeciego odwołania wzajemnego, w których podważono okoliczność, iż doszło do naruszenia prawa do obrony. Trybunał uczynił to jednak w pkt 90–97 rozpatrywanego wyroku i oddalił wspomniane zarzuty.

138    Z powyższego wynika, że zarzut trzeci skarżącej, zgodnie z którym nakładając na nią grzywnę za zachowanie Thyssen noszące znamiona naruszenia, Komisja naruszyła powagę rzeczy osądzonej przez Trybunał w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, czyli że TKS nie może zostać uznana za odpowiedzialną za działania Thyssen, należy oddalić, ponieważ opiera się on na błędnej wykładni pkt 88 ww. wyroku.

 W przedmiocie skutków powagi rzeczy osądzonej

139    Z powyższych rozważań wynika, że sąd wspólnotowy uznał, iż z uwagi na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. Komisja miała wyjątkowo prawo przypisania TKS odpowiedzialności za zachowanie zarzucane Thyssen w okresie od grudnia 1993 r. do momentu przeniesienia działalności Thyssen na TKS, które miało miejsce w dniu 1 stycznia 1995 r., ale że Komisja nie umożliwiła TKS przedstawienia jej uwag w przedmiocie wspomnianego zachowania i w związku z tym TKS nie mogła skorzystać w tym względzie ze swego prawa do obrony, przy czym wniosek ten uzasadniał stwierdzenie nieważności w części decyzji 98/247.

140    Należy stwierdzić, że ta kwestia prawna została w rzeczywistości rozstrzygnięta przez sąd wspólnotowy w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 113 powyżej i że w związku z tym jest objęta powagą rzeczy osądzonej, przy czym należy przypomnieć, że wspomniana powaga rzeczy osądzonej obejmuje nie tylko sentencję orzeczeń sądowych w sprawie stwierdzenia nieważności. Rozciąga się ona także na uzasadnienie danego orzeczenia, które stanowi niezbędne wsparcie sentencji i którego nie można zatem od niej oddzielić [zob. podobnie ww. w pkt 94 wyrok w sprawach połączonych P&O European Ferries (Vizcaya) i Diputación Foral de Vizcaya przeciwko Komisji, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo].

141    Wyżej wymieniony w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, potwierdzony w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, nakładał na Komisję jedynie obowiązek z tytułu art. 233 WE, który zobowiązuje instytucję, której akt prawny został uznany za nieważny, do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie danego wyroku, a mianowicie obowiązek usunięcia w akcie, który ma zastąpić akt, którego nieważność stwierdzono, rzeczywiście stwierdzonej niezgodności z prawem (zob. podobnie ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 48).

142    Właśnie tego rodzaju środki podjęła Komisja w decyzji, której wydanie zostało poprzedzone wysłaniem do TKS w dniu 5 kwietnia 2006 r. pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, na które TKS odpowiedziała w dniu 17 maja 2006 r. Skarżąca miała zatem możliwość przedstawienia swych uwag na temat prawdziwości i znaczenia czynów zarzucanych Thyssen.

143    W ramach niniejszego zarzutu wniesiono do Sądu o orzeczenie o zgodności z prawem aktu zastępującego decyzję 98/247, w którym Komisja, odwołując się do stwierdzeń zawartych w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, potwierdzonym w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, dotyczących oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., nałożyła na skarżącą grzywnę w wysokości 3 168 000 EUR za działania Thyssen.

144    Niezależnie od faktu, że niniejsza skarga dotyczy aktu formalnie odrębnego od decyzji 98/247, należy stwierdzić, że kwestia prawna rozważana w ramach tej skargi dotycząca ważności oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. jako podstawy prawnej przypisania działań Thyssen skarżącej i nałożonej na nią w konsekwencji sankcji została już rozpatrzona i ostatecznie rozstrzygnięta przez sąd wspólnotowy i że w konsekwencji jest ona objęta powagą rzeczy osądzonej.

145    Wspomniana powaga rzeczy osądzonej stoi na przeszkodzie temu, by ta kwestia prawna została ponownie przedłożona Sądowi i przez niego zbadana.

146    W tych okolicznościach argument skarżącej, iż w niniejszym przypadku nie można powoływać się wobec niej na powagę rzeczy osądzonej, ponieważ ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji dotyczył wyłącznie decyzji 98/247, która nie jest przedmiotem niniejszej skargi, wydaje się pozbawiony jakiegokolwiek znaczenia i należy go oddalić.

147    Z całości powyższych rozważań wynika, że czwarty zarzut nieważności dotyczący niezgodności z prawem nałożenia grzywny na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. należy odrzucić jako niedopuszczalny, a w konsekwencji odwołanie wspomnianego oświadczenia dokonane przez skarżącą podczas rozprawy, którego celem było wyłącznie zilustrowanie jej argumentacji w przedmiocie znaczenia tego oświadczenia, staje się w pełni bezcelowe.

4.     W przedmiocie naruszenia „zasady precyzji”

 Argumenty stron

148    W ramach zarzutu piątego skarżąca utrzymuje, że decyzja narusza „zasadę precyzji”, ponieważ Komisja nie określiła w sposób wystarczająco wyraźny, po pierwsze, podstawy prawnej nałożenia sankcji, a po drugie, koncepcji „przejęcia odpowiedzialności na podstawie oświadczenia prywatnego”.

149    W pierwszej kolejności, podnosi ona, że Komisja uważa, iż nałożyła grzywnę na TKS na podstawie „kombinacji norm”, obejmującej co najmniej art. 65 EWWiS i art. 23 rozporządzenia nr 1/2003, co jest nieprecyzyjne, ponieważ grzywna nałożona na tej podstawie nie „jest przewidywalna dla wszystkich, których dotyczy”, wbrew temu, czego wymaga orzecznictwo. Wewnętrznie sprzeczne wyjaśnienia dostarczone przez Komisję w odpowiedzi na skargę dowodzą, że Komisja nie wie nawet, jak „właściwie powinna wyglądać” ta kombinacja.

150    Nieprecyzyjność kombinacji podstaw prawnych potwierdza fakt, że nie umożliwia ona określenia, między innymi, czy mający zastosowanie termin do wniesienia skargi wynosi jeden miesiąc, jak przewiduje traktat EWWiS, czy też dwa miesiące, jak przewiduje traktat WE. Spowodowana przez Komisję niepewność w zakresie przepisów proceduralnych stanowi naruszenie prawa TKS do obrony.

151    Następnie skarżąca twierdzi, że wprowadzając koncepcję „przejęcia odpowiedzialności na podstawie oświadczenia prywatnego” (motywy 125 i 127 decyzji), Komisja wypracowała przypadek następstwa prawnego sui generis, który został zastosowany po raz pierwszy w niniejszej sprawie i który jest nieprecyzyjny, nieokreślony i w związku z tym w sposób oczywisty niezgodny z prawem zarówno ze względu na jego znaczenie, jak i przesłanki zastosowania.

152    Ta nowa koncepcja nie wynika ani z prawa wspólnotowego pierwotnego czy też pochodnego, ani z orzecznictwa, w którym przyjęto przeciwne rozwiązanie określone w ww. w pkt 101 wyroku w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni. Naruszenie „zasady precyzji” wynika także z faktu, że w decyzji z dnia 19 stycznia 2005 r., MCAA, Komisja wyraźnie przyjęła odmienne stanowisko, czyli że niezależne oświadczenie prywatne właśnie nie prowadzi do przeniesienia odpowiedzialności. Poza tym Komisja w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów nie wspomniała nawet o nowej koncepcji, którą od tego czasu stosuje w przypadku nakładania sankcji za naruszenia prawa kartelowego.

153    Skarżąca wskazuje wreszcie, że fakt, iż Komisja nie wskazała wyraźnie i definitywnie, na jakiej podstawie prawnej się oparła nakładając sankcje, umożliwia jej tylko sformułowanie przypuszczeń co do tej podstawy. Stwierdzenie to nie może doprowadzić do niedopuszczalności niniejszego zarzutu, na którą powołuje się Komisja, ale wyłącznie do stwierdzenia nieważności decyzji.

154    Komisja podnosi, że argumentacja skarżącej dotycząca rzekomej „niepewności spowodowanej przez Komisję” jest do tego stopnia niejednoznaczna, że zarzut należy odrzucić jako niedopuszczalny ze względu na brak precyzji. Posiłkowo Komisja wnosi o oddalenie zarzutu jako bezzasadnego.

 Ocena Sądu

 W przedmiocie dopuszczalności zarzutu

155    Komisja podważa dopuszczalność zarzutu piątego, twierdząc, że jest on nieprecyzyjny.

156    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 44 § 1 regulaminu Sądu skarga wszczynająca postępowanie w sprawie winna zawierać zwięzłe przedstawienie stawianych zarzutów. Przedstawienie zarzutów, o którym mowa, winno być wystarczająco jasne i precyzyjne, by umożliwić stronie pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi wydanie orzeczenia w przedmiocie skargi, ewentualnie także bez jakichkolwiek informacji dodatkowych. Skarga winna zatem wyjaśniać, na czym polega zarzut, na którym opiera się skarga, tak że samo abstrakcyjne wskazanie tego zarzutu nie czyni zadość wymogom wspomnianego regulaminu (wyroki Sądu z dnia 12 stycznia 1995 r. w sprawie T‑102/92 Viho przeciwko Komisji, Rec. s. II‑17, pkt 68; z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T‑352/94 Mo och Domsjö przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1989, pkt 333).

157    W niniejszym przypadku z pism procesowych skarżącej odnoszących się do zarzutu dotyczącego naruszenia „zasady precyzji” wynika, że skarżąca odwołuje się w rzeczywistości do zasady pewności prawa, która została naruszona przez Komisję z powodu braku precyzji podstawy prawnej sankcji i przypisania odpowiedzialności.

158    Należy stwierdzić, że czyniąc to, skarżąca dostarczyła wystarczająco jasnych i precyzyjnych informacji, zważywszy, że nie uniemożliwiły one Komisji udzielenia odpowiedzi począwszy od etapu odpowiedzi na skargę na podnoszone argumenty i że umożliwiły Sądowi przeprowadzenie kontroli sądowej.

159    Należy zatem uznać zarzut za dopuszczalny i zbadać go co do istoty.

 Co do istoty

160    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, które skarżąca przytacza w swych pismach procesowych, prawodawstwo wspólnotowe powinno być jasne, a jego zastosowanie przewidywalne dla wszystkich, których ono dotyczy. Zgodnie z zasadą pewności prawa każdy akt, który ma wywoływać skutki prawne, wywodzi swój wiążący charakter z przepisu prawa wspólnotowego, który należy wyraźnie wskazać jako podstawę prawną i który określa formę prawną, jaka ma być nadana temu aktowi (wyrok Trybunału z dnia 16 czerwca 1993 r. w sprawie C‑325/91 Francja przeciwko Komisji, Rec. s. I‑3283, pkt 26). Trybunał wyjaśnił także, że nawet sankcja niemająca charakteru karnego może zostać wymierzona jedynie pod warunkiem, że opiera się ona na jasnej i jednoznacznej podstawie prawnej (wyrok Trybunału z dnia 25 września 1984 r. w sprawie 117/83 Könecke, Rec. s. 3291, pkt 11).

161    W pierwszej kolejności w odniesieniu do twierdzenia dotyczącego braku precyzji podstawy prawnej decyzji skarżąca utrzymuje, że decyzja oparta jest na „kombinacji norm”, obejmującej co najmniej art. 65 EWWiS i art. 23 rozporządzenia nr 1/2003, co jest nieprecyzyjne. Poza pozbawionymi jakiegokolwiek znaczenia rozważaniami dotyczącymi rzekomego braku precyzji odpowiedzi na skargę podnosi ona, że ta kombinacja jest nieprecyzyjna, ponieważ nałożona grzywna nie była „przewidywalna dla wszystkich, których ona dotyczy” i że brak precyzji „mieszanki podstaw prawnych” prowadzi do niepewności w zakresie przepisów proceduralnych, stanowiącej naruszenie prawa do obrony.

162    Powyższa argumentacja skarżącej opiera się na błędnym założeniu, w związku z czym należy ją oddalić.

163    Z decyzji wyraźnie wynika, że jej podstawę prawną, czyli przepisy upoważniające Komisję do działania w rozpatrywanej dziedzinie, stanowią wyłącznie art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, z wykluczeniem art. 65 EWWiS. Zawarte w decyzji odwołanie do art. 65 EWWiS dotyczy ust. 1, czyli przepisu materialnego adresowanego do przedsiębiorstw i związków przedsiębiorstw, zakazującego określonych zachowań o charakterze antykonkurencyjnym, i ust. 5, w zakresie w jakim przewiduje on możliwość nakładania grzywien o maksymalnej wysokości równej dwukrotności obrotów osiągniętych ze sprzedaży produktów będących przedmiotem porozumienia kartelowego. Odwołanie do możliwości zastosowania art. 65 ust. 5 EWWiS dotyczy dyskusji na temat zasady lex mitior w celu uzasadnienia zastosowania w niniejszym przypadku tego postanowienia, a nie art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 do obliczenia kwoty grzywny (zob. motywy 162–168 i 178 decyzji).

164    Z treści powyżej zbadanych zarzutów nieważności pierwszego i drugiego wynika, że skarżąca nie odczuła rzeczywistej niepewności co do podstawy prawnej decyzji.

165    Poza wyraźnym odniesieniem do art. 7 ust. 1 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 Komisja przytoczyła w motywie 70 decyzji tezy z utrwalonego orzecznictwa, zgodnie z którym przepisy proceduralne znajdują zasadniczo zastosowanie do wszystkich sporów zawisłych w momencie ich wejścia w życie, w odróżnieniu od przepisów materialnych, które zazwyczaj interpretuje się w ten sposób, że nie dotyczą sytuacji, które miały miejsce przed ich wejściem w życie (ww. w pkt 85 wyrok w sprawach połączonych Meridionale Industria Salumi i in., pkt 9). Poza tym w art. 4 decyzji wyraźnie wskazano, że decyzja stanowi tytuł wykonawczy „zgodnie z art. 256 [WE]”. Decyzja została notyfikowana skarżącej za pośrednictwem pisma, w którym wyjaśniono, że notyfikacja ta jest dokonywana „zgodnie z art. 254 [WE]”.

166    W tych okolicznościach nie ulegało wątpliwości, że skarga na decyzję wydaną ponad cztery lata po wygaśnięciu traktatu EWWiS powinna była zostać wniesiona zgodnie z art. 230 WE i z przepisami regulaminu i w żadnym razie nie mógł znaleźć zastosowania art. 23 statutu EWWiS Trybunału Sprawiedliwości.

167    Poza tym należy stwierdzić, że skarżąca nie dostarcza żadnego wyjaśnienia na poparcie konkretnego zastrzeżenia, zgodnie z którym podstawa prawna jest nieprecyzyjna, ponieważ nałożona na nią grzywna nie była „przewidywalna dla wszystkich, których dotyczy”, a w każdym razie nie powołuje się ona na niezgodność z prawem art. 23 rozporządzenia nr 1/2003 w świetle zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar, która jest korelatem zasady pewności prawa, ani nawet na niewystarczający charakter uzasadnienia decyzji.

168    Należy przypomnieć, że decyzja, w której Komisja stwierdza naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS i nakłada na skarżącą sankcję po wygaśnięciu traktatu EWWiS, została wydana w poszanowaniu zasad rządzących stosowaniem prawa w czasie i że Komisja słusznie zastosowała wyżej wspomniany artykuł jako przepis materialny oraz przepisy kompetencyjne i proceduralne wynikające z rozporządzenia nr 1/2003, w tym art. 23 ust. 2, który wyraźnie przewiduje możliwość nakładania przez Komisję grzywien na przedsiębiorstwa zachowujące się w antykonkurencyjny sposób.

169    W zakresie w jakim celem skarżącej jest w rzeczywistości podważenie ważności podstawy prawnej decyzji poprzez powołanie się na „mieszankę podstaw prawnych, która nie została uznana ani w orzecznictwie, ani w doktrynie”, wystarczy przypomnieć, że wcześniej stwierdzono, iż zastosowana podstawa prawna przyznawała Komisji w momencie wydania decyzji uprawnienie do stwierdzenia naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS i nałożenia sankcji za to naruszenie.

170    W drugiej kolejności w odniesieniu do twierdzenia dotyczącego braku w niniejszym przypadku precyzji co do przypisania odpowiedzialności wystarczy stwierdzić, że odpowiedzialność skarżącej za zachowanie Thyssen jest wyraźnie i wyłącznie oparta na oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r., jak to w sposób w pełni zrozumiały wynika z motywów 112–117, 125, 127, 128 i 149 decyzji. Badanie pism procesowych skarżącej dowodzi skądinąd braku jakiejkolwiek niepewności w tym zakresie.

171    W rzeczywistości okazuje się, że celem argumentacji skarżącej przytoczonej na poparcie piątego zarzutu nieważności jest ponowne wykazanie niezgodności z prawem takiej podstawy, a podważenie to jest niedopuszczalne, ponieważ ta kwestia prawna została już ostatecznie rozstrzygnięta przez sąd wspólnotowy, który stwierdził, że podstawa ta jest ważna i że w związku z tym jest ona objęta powagą rzeczy osądzonej (zob. pkt 139–147 powyżej).

172    Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut dotyczący naruszenia „zasady precyzji” należy oddalić.

5.     W przedmiocie naruszenia zasady non bis in idem

 Argumenty stron

173    W ramach zarzutu szóstego skarżąca twierdzi, że koncepcja „przeniesienia odpowiedzialności na podstawie oświadczenia prywatnego” narusza zasadę non bis in idem, której także należy przestrzegać w ramach „wznowienia postępowania w sprawie grzywny”.

174    Niniejsza sprawa wiąże się z dwukrotnym nałożeniem bezprawnej sankcji. Naruszenie popełnione przez TKS było już przedmiotem sankcji, która stała się ostateczna. Ponadto Komisja przypisała TKS odpowiedzialność za naruszenie popełnione przez Thyssen, co oznacza, iż została ona po raz drugi ukarana za ten sam czyn.

175    Skarżąca wskazuje, że w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał stwierdził, że przeniesienie odpowiedzialności na płaszczyźnie materialnoprawnej jest niemożliwe, a zatem Komisja wymierzyła jej po raz drugi grzywnę, mimo że kwestia ta zyskała charakter ostateczny rei iudicatae. Ten wniosek Trybunału pozbawia znaczenia fakt, że część decyzji 98/247, której nieważność stwierdzono, odpowiadała części grzywny, która zostałaby teoretycznie nałożona na skarżącą w odniesieniu do naruszenia przypisanego Thyssen.

176    Poza tym zgodnie z nową koncepcją „przejęcia odpowiedzialności na podstawie oświadczenia prywatnego” Komisja przypisała odpowiedzialność, która spoczywała na osobie trzeciej. Sama Komisja podkreśla, że na początku odpowiedzialność nie spoczywała na TKS i że nie chodzi także o odpowiedzialność przeniesioną w ramach następstwa prawnego. Tymczasem według skarżącej, jeśli tak jest, to należy stwierdzić, że Komisja nakłada na nią nową i drugą grzywnę zamiast ograniczyć się do skorygowania błędu proceduralnego. Zdaniem skarżącej nałożenie sankcji za naruszenie popełnione przez Thyssen byłoby zatem zgodne z prawem tylko w przypadku, gdyby TKS nie została jeszcze ukarana za popełnione przez nią samą naruszenie. Jednakże ponieważ sankcja nałożona na TKS w 1998 r. stała się ostateczna, postępowania powinny od tego czasu zostać uznane za umorzone w odniesieniu do wszystkich spornych okoliczności faktycznych.

177    Komisja wnosi o oddalenie tego zarzutu.

 Ocena Sądu

178    Należy przypomnieć, że zasada non bis in idem, podstawowa zasada prawa wspólnotowego, potwierdzona także w art. 4 ust. 1 protokołu nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., zakazuje w zakresie konkurencji, aby przedsiębiorstwo zostało ponownie skazane lub aby ponownie prowadzono wobec niego postępowanie ze względu na zachowanie o charakterze antykonkurencyjnym, za które zostało ono ukarane lub w odniesieniu do którego uznano na podstawie wcześniejszej decyzji, od której nie przysługuje już odwołanie, że nie jest ono za nie odpowiedzialne (ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 59).

179    Zastosowanie zasady non bis in idem podlega trzem wymogom: identyczności okoliczności faktycznych, identyczności podmiotu, który popełnił naruszenia, oraz identyczności chronionego interesu prawnego (wyrok Trybunału z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑123, pkt 338).

180    W niniejszym przypadku skarżąca twierdzi, że została na nią nałożona dwukrotnie bezprawna sankcja. Podnosi, że została już ukarana w sposób ostateczny w decyzji 98/247 za naruszenie, jakie popełniła, i że obciążając ją w decyzji odpowiedzialnością za naruszenie popełnione przez Thyssen, Komisja ukarała ją ponownie za „ten sam czyn”.

181    Na poparcie tego twierdzenia skarżąca ponownie powołuje się na niezgodność z prawem przypisania jej odpowiedzialności za naruszenie popełnione przez Thyssen na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., po pierwsze, przypominając swą argumentację, zgodnie z którą w pkt 88 ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji Trybunał orzekł, że TKS nie jest materialnie odpowiedzialna za zachowanie Thyssen noszące znamiona naruszenia, a po drugie, twierdząc, że Komisja w decyzji przypisała odpowiedzialność, która ciążyła na osobie trzeciej.

182    Skarżąca wywodzi z tej rzekomej niezgodności z prawem wniosek, iż grzywna nałożona w decyzji nie może mieć innego celu jak ponowne jej ukaranie za popełnione przez nią naruszenie, co prowadzi do naruszenia zasady non bis in idem.

183    Zdaniem Sądu argumentacja ta opiera się na błędnym założeniu.

184    Jak już bowiem zostało wskazane, sąd wspólnotowy uznał, że z uwagi na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. Komisja miała wyjątkowo prawo przypisania TKS odpowiedzialności za zarzucane Thyssen zachowanie noszące znamiona naruszenia.

185    Powoławszy się na uchybienie proceduralne prowadzące do naruszenia prawa skarżącej do obrony, Sąd – w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji – stwierdził nieważność art. 1 decyzji 98/247 w zakresie, w jakim przypisano w nim TKS odpowiedzialność za naruszenie art. 65 EWWiS popełnione przez Thyssen, w konsekwencji obniżył grzywnę TKS o kwotę, jaka została na nią nałożona z tytułu naruszenia popełnionego przez Thyssen, i ostatecznie ustalił kwotę grzywny nałożonej na TKS na 4 032 000 EUR za jej własne antykonkurencyjne zachowanie.

186    Wyrok ten został potwierdzony przez Trybunał w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, przypomniawszy, że przedstawiona przez skarżącą wykładnia pkt 88 wspomnianego wyroku już została oddalona.

187    Zgodnie z art. 233 WE zadaniem Komisji jest usunięcie niezgodności z prawem stwierdzonej przez sąd wspólnotowy, co też Komisja uczyniła w ramach postępowania, w wyniku którego wydano decyzję. Jedynym celem decyzji, po usunięciu uchybienia proceduralnego, jest przypisanie skarżącej – na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. – odpowiedzialności za naruszenie art. 65 EWWiS popełnione przez Thyssen i nałożenie na nią w konsekwencji grzywny w wysokości 3 168 000 EUR.

188    Decyzja nie stanowi zatem w żadnym przypadku drugiej sankcji za noszące znamiona naruszenia zachowanie TKS już w sposób ostateczny ukarane w decyzji 98/247. Poza tym, jak słusznie podkreśla Komisja, przejęcie odpowiedzialności w drodze oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. nie powoduje sprowadzenia dwóch naruszeń popełnionych przez TKS i Thyssen do jednego naruszenia.

189    Ponadto ponieważ decyzja dotyczy na nowo i wyłącznie antykonkurencyjnych działań Thyssen, nie narusza ona także zasady non bis idem.

190    Należy przypomnieć, że zasada non bis in idem nie sprzeciwia się sama w sobie ponownemu wszczęciu postępowania dotyczącego tego samego zachowania antykonkurencyjnego, w przypadku gdy stwierdzono nieważność pierwszej decyzji ze względów formalnych, nie orzekając co do istoty zarzucanych czynów, ponieważ decyzja w sprawie stwierdzenia nieważności nie oznacza wtedy „uniewinnienia” w rozumieniu, jakie zostało nadane temu terminowi w sprawach karnych. W takim przypadku sankcje nałożone w nowej decyzji nie są dodawane do sankcji nałożonych w decyzji, której nieważność stwierdzono, ale je zastępują (ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 62).

191    To rozwiązanie orzecznicze znajduje w pełni zastosowanie w niniejszym przypadku, jako że sankcja nałożona w decyzji na skarżącą z tytułu odpowiedzialności za naruszenie popełnione przez Thyssen zastępuje sankcję nałożoną w decyzji 98/247 z tego samego tytułu, wykluczając w ten sposób jakiekolwiek naruszenie zasady non bis in idem.

192    Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut dotyczący naruszenia zasady non bis in idem należy oddalić.

6.     W przedmiocie przedawnienia

 Argumenty stron

193    W ramach zarzutu siódmego skarżąca twierdzi, że zgodnie z art. 1 ust. 1 decyzji Komisji nr 715/78/EWWiS z dnia 6 kwietnia 1978 r. dotyczącej przedawnienia ścigania i wykonywania w zakresie obowiązywania Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (Dz.U. L 94, s. 22) naruszenie popełnione przez Thyssen objęte jest pięcioletnim terminem przedawnienia, który upłynął w 1999 r., a najpóźniej w 2003 r., w przypadku uwzględnienia daty, w której inni uczestnicy kartelu zaprzestali naruszenia.

194    Nie doszło do przerwania biegu przedawnienia w rozumieniu art. 2 decyzji nr 715/78 ani do jego zawieszenia, ponieważ Thyssen nie była stroną postępowania, w wyniku którego wydano ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji. Rezultat byłby taki sam w przypadku odwołania się do reguł przedawnienia ustanowionych w art. 25 rozporządzenia nr 1/2003 lub rozporządzenia Rady (EWG) nr 2988/74 z dnia 26 listopada 1974 r. dotyczącego okresów przedawnień w postępowaniach i wykonywaniu sankcji zgodnie z regułami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej dotyczącymi transportu i konkurencji (Dz.U. 319, s. 1).

195    W przeciwieństwie do twierdzeń Komisji przedawnienie nie może w niniejszym przypadku być zależne od naruszenia popełnionego przez TKS, zważywszy, że grzywna nałożona w decyzji jest sankcją za naruszenie popełnione na początku przez Thyssen. Odwołując się do wyroku Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C‑297/98 P SCA Holding przeciwko Komisji, Rec. s. I‑10101, skarżąca podnosi, że ponieważ zarzucane jej naruszenie jest naruszeniem popełnionym przez Thyssen, sankcja może być na nią nałożona tylko w zakresie, w jakim mogła ona być nałożona na jej poprzednika prawnego, czyli Thyssen. Ponieważ naruszenie w odniesieniu do Thyssen uległo przedawnieniu, przedawniło się ono także w stosunku do skarżącej uważanej za podmiot, który „zastąpił Thyssen w postępowaniu, które może prowadzić do nałożenia grzywny”.

196    W odpowiedzi na argumentację Komisji, zgodnie z którą nie chodzi o „problem następstwa”, ponieważ Thyssen jeszcze istnieje, a uprawnienie Komisji do ścigania naruszeń wynika wyłącznie i bezpośrednio z podnoszonego oświadczenia o przejęciu odpowiedzialności, skarżąca utrzymuje, że pojęcie następstwa prawnego nie podlega wymogowi, by poprzednik prawny już nie istniał i że następstwo ma miejsce wówczas, gdy zmieniają się kompetencje prawne, nawet w przypadku gdy poprzednik prawny wciąż istnieje. Poza tym zakwalifikowanie tego przeniesienia odpowiedzialności jako „następstwa prawnego” lub skorzystania przez Komisję z jej „uprawnień represyjnych” ze względu na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. jest pozbawione znaczenia, ponieważ chodzi o odpowiedzialność za naruszenie, z którym skarżąca nie jest w żaden sposób związana.

197    Skarżąca podkreśla, że Komisja sprzeciwia się także uznaniu przedawnienia jej „uzasadnionego interesu w stwierdzeniu naruszenia” w drodze decyzji wydanej przeciwko TKS i twierdzi, że terminy przedawnienia nie mają zastosowania do „decyzji stwierdzających”. Argumentacji tej nie można uwzględnić, ponieważ nie istnieje podstawa, na której Komisja mogłaby oprzeć swój „uzasadniony interes” w rozumieniu art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003, i nie chodzi tutaj o decyzję o charakterze deklaratoryjnym, ale o decyzję nakładającą grzywnę. Nawet „uzasadniony interes w stwierdzeniu naruszenia” nie może w żaden sposób zmienić faktu, że naruszenie uległo przedawnieniu. W każdym razie „decyzja stwierdzająca”, która nie podlegałaby regułom przedawnienia, naruszałaby prawo do obrony TKS, ponieważ w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów w ogóle nie odwołano się do tego uzasadnionego interesu.

198    Komisja wnosi o oddalenie zarzutu siódmego.

 Ocena Sądu

199    Sąd uważa, że niniejszego zarzutu nie można uwzględnić, ponieważ założenie, na jakim się on opiera, że sankcja nałożona na skarżącą w decyzji 98/237, a następnie w decyzji, dotyczy „naruszenia, z którym skarżąca nie jest w żaden sposób związana”, jest błędne.

200    Należy przypomnieć, że TKS zaakceptowała w skierowanym do Komisji oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r., że zostanie uznana za odpowiedzialną za czyny zarzucane Thyssen w okresie od 1993 r., podczas gdy działalność Thyssen w sektorze omawianych wyrobów została na nią przeniesiona dopiero w dniu 1 stycznia 1995 r.

201    Decyzja 98/247, w której przypisano TKS odpowiedzialność za antykonkurencyjne działania Thyssen i nałożono na nią z tego tytułu grzywnę, oparta jest właśnie wyłącznie na oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r.

202    W ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji Sąd stwierdził, że z uwagi na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. Komisja miała wyjątkowo prawo przypisać TKS odpowiedzialność za zarzucane Thyssen zachowanie noszące znamiona naruszenia, gdyż z oświadczenia tego wynika, że osoba prawna, na którą przeniesiono odpowiedzialność za działalność innej osoby prawnej po dacie naruszenia wynikającego z tej działalności, odpowiada za nią, nawet jeśli co do zasady odpowiedzialność ta spoczywa na osobie fizycznej lub prawnej, która kieruje danym przedsiębiorstwem w momencie, w którym popełniono naruszenie (pkt 62 wyroku).

203    Okazuje się zatem, że z prawnego punktu widzenia uznaje się, że sama TKS popełniła rozpatrywane naruszenie (zob. analogicznie wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie C‑294/98 P Metsä-Serla i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑10065, pkt 28).

204    Właśnie to tłumaczy okoliczność, że w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji Sąd ukarał Komisję za naruszenie prawa skarżącej do obrony.

205    Stwierdziwszy, że oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. nie można interpretować jako zawierającego także zrzeczenie się przez skarżącą jej prawa do bycia wysłuchaną w przedmiocie czynów zarzucanych Thyssen, Sąd uznał, że w doręczonym skarżącej piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów nie przypisano jej odpowiedzialności za działania zarzucane Thyssen, czyli czyny, w odniesieniu do których TKS zaakceptowała bycie od tego czasu uważaną za odpowiedzialną do celów nałożenia ewentualnej grzywny, i że TKS nie umożliwiono przedstawienia swych uwag na temat prawdziwości i znaczenia okoliczności faktycznych zarzucanych Thyssen. Sąd z powyższego wywiódł, że skarżąca nie miała możliwości skorzystania z prawa do obrony.

206    W tym względzie należy przypomnieć, że zadaniem Komisji jest na podstawie informacji zebranych podczas kontroli i w wyniku skierowania żądań udzielenia informacji uregulowanie kwestii przypisania odpowiedzialności za rozpatrywane naruszenia i że zasadniczą gwarancją proceduralną, jaką stanowi pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, jest zastosowanie fundamentalnej zasady prawa wspólnotowego, która wymaga poszanowania prawa do obrony w toku całego postępowania (wyrok Trybunału z dnia 16 marca 2000 r. w sprawach połączonych C‑395/96 P i C‑396/96 P Compagnie maritime belge transports i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑1365, pkt 142, 143). W piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, akcie proceduralnym, który wyznacza początek kontradyktoryjnego postępowania administracyjnego, Komisja przedstawia zarzuty i wyjaśnia okoliczności faktyczne zarzucane przedsiębiorstwu będącemu jego adresatem. Mając na uwadze znaczenie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, powinno ono jednoznacznie określać osobę prawną, na którą mogą zostać nałożone grzywny, oraz powinno być skierowane do tej osoby (wyrok Trybunału z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C‑176/99 P ARBED przeciwko Komisji, Rec. s. I‑10687, pkt 21; ww. w pkt 27 wyrok w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, pkt 92).

207    Sąd uznał zatem, że wyłącznie na TKS spoczywa odpowiedzialność za naruszenie, które można jej było prawnie przypisać z uwagi na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r.

208    W tych okolicznościach podniesioną w niniejszej sprawie kwestią dotyczącą przedawnienia nie jest, czy sankcja nałożona na TKS w decyzji mogła być nałożona na jej rzekomego „poprzednika prawnego”, ale czy w dniu 20 grudnia 2006 r. Komisja miała jeszcze prawo nałożyć na TKS grzywnę z tytułu naruszenia, którego zaprzestano w dniu 1 stycznia 1995 r. lub w dniu 21 stycznia 1998 r., w zależności od tego, czy zostanie uwzględniona data nabycia przez TKS działalności Thyssen w sektorze wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej, czy też data zaprzestania ciągłego naruszenia przyjęta w art. 1 decyzji 98/247.

209    W odniesieniu do reguł przedawnienia, jakie należy uwzględnić, należy stwierdzić, że ponieważ Komisja w decyzji zastosowała reguły kompetencyjne i proceduralne wynikające z rozporządzenia nr 1/2003, zastosowanie rozporządzenia nr 2988/74 jest w niniejszym przypadku wykluczone na mocy art. 37 rozporządzenia nr 1/2003. Jeśli chodzi o rozporządzenie nr 1/2003 i decyzję nr 715/78, zawierają one przepisy zasadniczo identyczne.

210    Wyżej wspomniane akty stanowią w tym zakresie:

–        uprawnienie Komisji do nakładania grzywien za naruszenia przepisów prawa konkurencji podlega zasadniczo pięcioletniemu terminowi przedawnienia, który rozpoczyna bieg od dnia, w którym popełniono naruszenie, lub w przypadku ciągłych lub powtarzających się naruszeń – od dnia zaniechania naruszenia (art. 25 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1/2003 i art. 1 ust. 1 i 2 decyzji nr 715/78);

–        wszelkie działania podjęte przez Komisję w celu przeprowadzenia dochodzenia w sprawie naruszenia lub w celu ścigania naruszenia przerywają bieg przedawnienia w dniu, w którym co najmniej jedno przedsiębiorstwo, które uczestniczyło w naruszeniu, zostanie powiadomione o podjętych działaniach; przerwanie biegu przedawnienia wywiera skutek w stosunku do wszystkich przedsiębiorstw, które uczestniczyły w naruszeniu (art. 25 ust. 3 i 4 rozporządzenia nr 1/2003 i art. 2 ust. 1 i 2 decyzji nr 715/78);

–        po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo, jednakże termin przedawnienia upływa najpóźniej w dniu, w którym upływa okres odpowiadający podwójnemu terminowi przedawnienia, a Komisja nie nałożyła grzywny lub okresowej kary pieniężnej; okres ten zostaje przedłużony o czas, w którym przedawnienie zostało zawieszone (art. 25 ust. 5 rozporządzenia nr 1/2003 i art. 2 ust. 3 decyzji nr 715/78);

–        przedawnienie ścigania ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania przed sądem wspólnotowym, które dotyczy decyzji Komisji (art. 25 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003 i art. 3 decyzji nr 715/78).

211    W niniejszym przypadku należy przypomnieć, że w odpowiedzi na oświadczenie z dnia 23 lipca 1997 r. złożone nieco ponad dwa lata po nabyciu w dniu 1 stycznia 1995 r. przez TKS działalności Thyssen w sektorze wyrobów płaskich ze stali nierdzewnej Komisja wydała decyzję 98/247 nakładającą po raz pierwszy sankcje na TKS w dniu 21 stycznia 1998 r., czyli przed upływem pięcioletniego terminu przedawnienia.

212    Skarżąca wniosła skargę na decyzję 98/247 w dniu 11 marca 1998 r., a Sąd wydał ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji w dniu 13 grudnia 2001 r. Od wyroku tego skarżąca w dniu 28 lutego 2002 r. wniosła odwołanie, które zostało oddalone przez Trybunał w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji w dniu 14 lipca 2005 r.

213    Należy zwrócić uwagę, że po zawieszeniu biegu terminu przedawnienia w całym okresie, w którym toczyło się postępowanie skierowane przeciwko decyzji 98/247, termin ten biegł na nowo od dnia 14 lipca 2005 r. do dnia 5 kwietnia 2006 r., czyli dnia, w którym został on ponownie przerwany w wyniku skierowania do TKS pisma w sprawie przedstawienia zarzutów w ramach postępowania, w wyniku którego w dniu 20 grudnia 2006 r. wydano decyzję.

214    Z powyższych rozważań wynika, że decyzja została wydana z poszanowaniem reguł przedawnienia ustanowionych w aktach, o których mowa w pkt 209 powyżej, że początek biegu terminu przedawnienia został ustalony bądź na dzień 1 stycznia 1995 r., bądź na dzień 21 stycznia 1998 r. i że w konsekwencji należy oddalić zarzut nieważności dotyczący przedawnienia ścigania.

7.     W przedmiocie naruszenia prawa do obrony

215    Skarżąca powołuje się na naruszenie prawa do obrony. Zastrzeżenie to można podzielić na dwie części, dotyczące, po pierwsze, niezgodności z prawem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów (dziewiąty zarzut nieważności), a po drugie, naruszenia prawa dostępu do akt sprawy (ósmy zarzut nieważności).

 Argumenty stron

216    Po pierwsze, skarżąca utrzymuje, że Komisja podnosi po raz pierwszy w decyzji, że przeniesienie odpowiedzialności wynika nie z następstwa, ale wyłącznie z oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., a co się tyczy przedawnienia naruszenia – że ma ona „uzasadniony interes w stwierdzeniu naruszenia”, o czym nie wspomniano ani piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, ani w poprzednim postępowaniu.

217    Podnosi także, że zamiast pisma w sprawie przedstawienia zarzutów w odpowiedniej i należytej formie Komisja skierowała do niej „składankę” różnorodnych dokumentów, w tym pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. i różne wykazy, uzupełnione fragmentarycznymi rozważaniami prawnymi, z których nie można było wywnioskować twierdzeń faktycznych i prawnych, które Komisja zamierza podtrzymywać, oraz kwestii, w odniesieniu do których zmieniła swą ocenę po tym jak poprzednia decyzja i pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. zostały podważone i uznane w części za nieważne przez Trybunał i Sąd.

218    Według skarżącej technika odesłania zastosowana przez Komisję i szczególnie niejasny charakter analizy prawnej dotyczącej w jej głównych punktach nie były pod względem formalnym wystarczające, by umożliwić przeprowadzenie zgodnego z prawem postępowania kontradyktoryjnego i w konsekwencji nie mogły we właściwy sposób przygotować wydania decyzji.

219    Po drugie, skarżąca twierdzi, że Komisja naruszyła jej prawo dostępu do akt sprawy, nie umożliwiając jej w ramach przeglądania akt sprawy w pomieszczeniach Komisji w dniu 24 kwietnia 2006 r. dostępu do wszystkich dokumentów, które mogły być przydatne dla jej obrony, uzasadniając to tym, że niektóre dokumenty zawierały informacje objęte tajemnicą handlową.

220    Skarżąca twierdzi, że ta odmowa udostępnienia akt sprawy jest nieuzasadniona choćby z tego powodu, że chodziło o dokumenty pochodzące sprzed ponad dziesięciu lat, które w związku z tym zgodnie z pkt 23 komunikatu Komisji dotyczącego zasad dostępu do akt Komisji w sprawach na mocy art. 81 [WE] i 82 [WE], art. 53, 54 i 57 porozumienia EOG oraz rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 (Dz.U. 2005, C 325, s. 7) (zwanego dalej „komunikatem z 2005 r.”) utraciły swój podobno poufny charakter, oraz z tego względu, że Komisja na żadnym etapie postępowania nie określiła charakteru tajemnicy handlowej, jaką te dokumenty mogły zawierać. W szerszym kontekście Komisja pominęła także okoliczność, że w ramach „postępowania w sprawie ponownego wydania decyzji” powinna była umożliwić dostęp do odpowiedzi udzielonych przez pozostałe przedsiębiorstwa na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r.

221    Po upływie w dniu 17 maja 2006 r. terminu na udzielenie odpowiedzi na ostatnie pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja umożliwiła skarżącej na podstawie pisma z dnia 8 sierpnia 2006 r. dostęp do niektórych dokumentów, które początkowo były utajnione. Środek ten nie naprawił jednak istniejącego naruszenia prawa do obrony TKS, ponieważ nie objęto nim wszystkich dokumentów, które mogły być przydatne do obrony, i TKS nie miała możliwości wykorzystania tych dokumentów w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, a w konsekwencji jej prawo do obrony zostało naruszone także w tym zakresie. Skarżąca podnosi, że nie miała możliwości przedstawienia swego stanowiska w odniesieniu do dokumentów przekazanych w dniu 8 sierpnia 2006 r. ze względu na wyznaczony jednocześnie termin przesłuchania.

222    Poza tym argument Komisji, iż dokumenty, do których skarżąca nie miała dostępu, były nieistotne, ponieważ skarżąca nie podważała okoliczności faktycznych, nie jest przekonywający, gdyż do naruszenia prawa do obrony może dojść nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo zamierza podważyć okoliczności faktyczne na swą obronę. Z takich dokumentów mogłyby wynikać informacje odnoszące się do okoliczności łagodzących istotnych dla obliczenia kwoty grzywny lub dotyczące możliwości ścigania naruszenia z punktu widzenia przedawnienia. Ponadto w zakresie w jakim Komisja podnosi, że skarżąca powinna była przedstawić więcej szczegółowych informacji na temat dokumentów, które nie zostały jej udostępnione, by w sposób wystarczający uzasadnić wniosek o udzielenie dostępu do tych dokumentów, należy stwierdzić, że twierdzenie to jest wewnętrznie sprzeczne, ponieważ skarżąca nie mogła znać treści tych dokumentów.

223    Komisja podnosi, że w niniejszej sprawie nie doszło do żadnego naruszenia prawa do obrony.

 Ocena Sądu

224    Na wstępie należy przypomnieć, że pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z jednej strony i dostęp do akt z drugiej strony umożliwiają przedsiębiorstwom, których dotyczy dochodzenie, zapoznanie się z dowodami, w których posiadaniu jest Komisja, zapewniając pełną skuteczność prawa do obrony (wyrok Trybunału z dnia 10 maja 2007 r. w sprawie C‑328/05 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑3921, pkt 55).

 W przedmiocie treści pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r.

225    Zgodnie z orzecznictwem pismo w sprawie przedstawienia zarzutów winno przedstawiać zarzuty sformułowane w sposób wystarczająco jasny, nawet jeśli skrótowo, w celu umożliwienia zainteresowanym rzeczywistego zapoznania się z zachowaniami zarzucanymi im przez Komisję (ww. w pkt 156 wyrok w sprawie Mo Och Domsjö przeciwko Komisji, pkt 63). Poszanowanie prawa do obrony w postępowaniu mogącym zakończyć się nałożeniem sankcji takich jak w niniejszym przypadku wymaga, aby zainteresowane przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw były w stanie już na etapie postępowania administracyjnego w skuteczny sposób przedstawić swoje stanowisko w kwestii prawdziwości i znaczenia faktów, zarzutów oraz okoliczności podnoszonych przez Komisję (wyrok Sądu z dnia 15 marca 2000 r. w sprawach połączonych T‑25/95, T‑26/95, od T‑30/95 do T‑32/95, od T‑34/95 do T‑39/95, od T‑42/95 do T‑46/95, T‑48/95, od T‑50/95 do T‑65/95, od T‑68/95 do T‑71/95, T‑87/95, T‑88/95, T‑103/95 i T‑104/95 Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑491, pkt 553). Wymóg ten jest zachowany wówczas, gdy decyzja nie obciąża zainteresowanych odpowiedzialnością za naruszenia inne niż te, które były przedmiotem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, oraz u względnia jedynie fakty, co do których zainteresowani mieli możliwość wypowiedzenia się (wyrok Trybunału z dnia 15 lipca 1970 r. w sprawie 41/69 ACF Chemiefarma przeciwko Komisji, Rec. s. 661, pkt 94). Z powyższego wynika, że Komisja może uwzględnić tylko zarzuty, na temat których zainteresowani mieli możliwość przedstawienia swego stanowiska (wyrok Sądu z dnia 23 lutego 1994 r. w sprawach połączonych T‑39/92 i T‑40/92 CB i Europay przeciwko Komisji, Rec. s. II‑49, pkt 47).

226    Skarżąca utrzymuje, że pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r. nie spełnia wyżej wspomnianych wymogów z dwóch względów.

227    Po pierwsze, uważa ona, że zamiast pisma w sprawie przedstawienia zarzutów w odpowiedniej i należytej formie Komisja skierowała do niej „składankę różnorodnych dokumentów”, w tym pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. i różne wykazy, uzupełnione fragmentarycznymi rozważaniami prawnymi, „z których nie można było wywnioskować twierdzeń faktycznych i prawnych, które Komisja zamierza podtrzymywać, oraz kwestii, w odniesieniu do których zmieniła swą ocenę po tym, jak poprzednia decyzja i pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. zostały podważone i uznane w części za nieważne przez Trybunał i Sąd”.

228    Jest bezsporne, że Komisja skierowała do skarżącej w dniu 5 kwietnia 2006 r. pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, do którego załączono pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 23 kwietnia 1997 r. i jego załączniki, a także pełen wykaz akt poprzedniej sprawy i „postępowania w sprawie ponownego wydania decyzji”, czego nie można uznać za „składankę różnorodnych dokumentów”.

229    Abstrahując od tego, że skarżąca nie przytacza żadnego przepisu wspólnotowego zakazującego Komisji wyżej opisanego postępowania, postępowanie to jest uzasadnione szczególnymi okolicznościami niniejszej sprawy.

230    Powoławszy się na istnienie uchybienia proceduralnego prowadzącego do naruszenia prawa skarżącej do obrony, Sąd – w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji – stwierdził nieważność art. 1 decyzji 98/247 w zakresie, w jakim przypisano w nim TKS odpowiedzialność za naruszenie art. 65 EWWiS popełnione przez Thyssen, w konsekwencji obniżył grzywnę TKS o kwotę, jaka została na nią nałożona z tytułu naruszenia popełnionego przez Thyssen, i ostatecznie ustalił kwotę grzywny nałożonej na TKS na 4 032 000 EUR za jej własne antykonkurencyjne zachowanie.

231    Wyżej wymieniony w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, potwierdzony w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, nakładał na Komisję jedynie obowiązek z tytułu art. 233 WE, czyli obowiązek usunięcia w akcie, który ma zastąpić akt, którego nieważność stwierdzono, rzeczywiście stwierdzonej niezgodności z prawem (zob. podobnie ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 48).

232    Zgodnie z orzecznictwem, według którego postępowanie mające na celu zastąpienie aktu, którego nieważność stwierdzono, powinno co do zasady zostać podjęte na nowo dokładnie od tego momentu, w którym wystąpiła niezgodność z prawem (ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 73), Komisja cofnęła się do momentu przejęcia przez TKS odpowiedzialności za zachowanie Thyssen noszące znamiona naruszenia, czyli do dnia 23 lipca 1997 r., i podjęła na nowo postępowanie od tej daty.

233    W ramach wykonania ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, potwierdzonego w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, w dniu 5 kwietnia 2006 r. Komisja skierowała do skarżącej nowe pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w celu zajęcia stanowiska w kwestii antykonkurencyjnego zachowania Thyssen. Biorąc pod uwagę tożsamość okoliczności faktycznych i prawnych wspomnianego zachowania w porównaniu z zachowaniem będącym przedmiotem pierwotnego postępowania, Komisja mogła włączyć „dawne zarzuty” z 1997 r. jako integralną część do nowego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r.

234    W pkt 16 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. Komisja wyjaśnia:

„Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r., które zostało już wysłane [Thyssen], wraz z załącznikami (I–V), znajduje się w formie zeskanowanego oryginału w załączniku 1 do niniejszego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i stanowi jego integralną część”.

235    W tym względzie należy przypomnieć, że poszanowanie prawa do obrony wymaga, by zainteresowane przedsiębiorstwo miało możliwość wypowiedzenia się w skuteczny sposób w kwestii dokumentów, które Komisja uwzględniła w rozważaniach leżących u podstaw decyzji (wyrok Trybunału z dnia 17 stycznia 1984 r. w sprawach połączonych 43/82 i 63/82 VBVB i VBBB przeciwko Komisji, Rec. s. 19, pkt 25). W konsekwencji jedynie dokumenty, które zostały przytoczone lub wspomniane w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, stanowią zasadniczo dowody, na które można się powołać wobec adresata pisma w sprawie przedstawienia zarzutów (wyroki Sądu z dnia 10 marca 1992 r. w sprawie T‑11/89 Shell przeciwko Komisji, Rec. s. II‑757, pkt 55; w sprawie T‑13/89 ICI przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1021, pkt 34).

236    W piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. Komisja przedstawiła jednoznaczne rozważania prawne na temat zastosowania art. 65 EWWiS, mimo wygaśnięcia traktatu EWWiS oraz zasady lex mitior, a w pkt 15 wyjaśniła, że:

„1. Z tytułu zachowania [Thyssen] zarzuty zostają skierowane wyłącznie do TKS. 2. Wszystkie informacje (na przykład liczbę państw członkowskich WE) należy interpretować w kontekście historycznym. 3. Punkt 64, dotyczący możliwości zastosowania art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS, pozostaje w związku z pkt 26 i nast. niniejszego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów. 4. W wyniku sporządzenia niniejszego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów zmianie ulegają zarówno data pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, jak i nazwisko członka Komisji, który wówczas wydał decyzję w imieniu Komisji”.

237    W tych okolicznościach nie można twierdzić – jak czyni to skarżąca, nie popierając jednak swego twierdzenia żadnymi dowodami – że pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. nie umożliwia zapoznania się z twierdzeniami faktycznymi i prawnymi, które Komisja zamierza podtrzymywać po wydaniu ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji i ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji. Skarżąca zajęła zresztą stanowisko w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, nie podważając przedstawionych w nim okoliczności faktycznych i ich kwalifikacji prawnej.

238    Skarżąca podniosła także, że pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. nie umożliwia wyróżnienia stwierdzeń Trybunału, które Komisja zamierza uznać, i że z uwagi na to, iż Komisja twierdzi, że nie jest związana wszystkimi stwierdzeniami Trybunału, powinna była a fortiori sporządzić zrozumiałe i jednolite pismo w sprawie przedstawienia zarzutów. Sąd jest zdania, że – abstrahując od tego, iż również ten zarzut jest nieprecyzyjny – opiera się on implicite, ale w sposób oczywisty, na błędnej tezie skarżącej, iż Trybunał w ww. w pkt 27 wyroku w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji, orzekł, że TKS nie może być materialnie odpowiedzialna za działania Thyssen. Jak już zostało wskazane, twierdzenie to opiera się na błędnej wykładni wspomnianego wyroku, a w szczególności jego pkt 88.

239    Komisja w żaden sposób nie twierdziła, że nie jest związana wszystkimi stwierdzeniami Trybunału i w celu wykonania orzeczeń sądu wspólnotowego skierowała do skarżącej nowe pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w celu uzyskania jej uwag na temat zachowania Thyssen, w którym wyraźnie wskazała, że uważa, iż na podstawie oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. skarżąca przejęła odpowiedzialność za zachowanie Thyssen.

240    Po drugie, skarżąca twierdzi, że Komisja „nieoczekiwanie” wprowadziła dwa nowe argumenty prawne do decyzji. I tak – jej zdaniem – Komisja podniosła po raz pierwszy w decyzji, że przeniesienie odpowiedzialności nie wynika z następstwa prawnego, ale wyłącznie z oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., a co się tyczy przedawnienia naruszenia, że miała „uzasadniony interes w stwierdzeniu naruszenia”, o czym nie wspomniano ani w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r., ani w toku poprzedniego postępowania.

241    W odniesieniu do odwołania do oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r. jako podstawy przypisania TKS odpowiedzialności za zachowanie Thyssen należy zauważyć, po pierwsze, że już decyzja 98/247 odsyłała do tego oświadczenia dotyczącego przejęcia odpowiedzialności, co Sąd wskazał w pkt 59–62 ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, a po drugie, że treść pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r., a w szczególności jego pkt 5, 7, 11 i 33, jest w tej kwestii jednoznaczna.

242    W odniesieniu do wzmianki w decyzji, zgodnie z którą Komisja ma „uzasadniony interes w stwierdzeniu naruszenia”, wystarczy stwierdzić, że chodzi o element odpowiedzi Komisji na powołanie się przez skarżącą w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów na niezgodność z prawem przyszłej decyzji ze względu na naruszenie reguł przedawnienia.

243    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem decyzja niekoniecznie musi być dokładnym powtórzeniem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów (wyrok Trybunału z dnia 29 października 1980 r. w sprawach połączonych od 209/78 do 215/78 i 218/78 van Landewyck i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 3125, pkt 68). Komisja powinna bowiem mieć możliwość uwzględnienia we wspomnianej decyzji odpowiedzi zainteresowanych przedsiębiorstw na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów. W związku z tym musi ona mieć możliwość nie tylko przyjęcia lub odrzucenia argumentów tych przedsiębiorstw, ale także przeprowadzenia własnej analizy okoliczności faktycznych przez nie przedstawionych, albo w celu wycofania zarzutów, które okazały się bezzasadne, albo w celu korekty lub uzupełnienia, zarówno pod względem faktycznym, jak i prawnym, swej argumentacji na poparcie zarzutów, które podtrzymuje (ww. w pkt 225 wyrok w sprawie ACF Chemiefarma przeciwko Komisji, pkt 92; zob. podobnie także wyrok Trybunału z dnia 16 grudnia 1975 r. w sprawach połączonych od 40/73 do 48/73, 50/73, od 54/73 do 56/73, 111/73, 113/73 i 114/73 Suiker Unie i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1663, pkt 437, 438). I tak naruszenie prawa do obrony należy stwierdzić tylko w przypadku, gdy decyzja końcowa obciąża zainteresowane przedsiębiorstwa odpowiedzialnością za naruszenia inne niż te, o których mowa w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów lub uwzględnia inne okoliczności faktyczne (ww. w pkt 225 wyrok w sprawie ACF Chemiefarma przeciwko Komisji, pkt 94; zob. podobnie także ww. w pkt 225 wyrok w sprawach połączonych CB i Europay przeciwko Komisji, pkt 49–52). Nie jest tak w przypadku, gdy jak w niniejszej sprawie podnoszone różnice pomiędzy pismem w sprawie przedstawienia zarzutów a decyzją końcową nie dotyczą zachowań innych te, co do których zainteresowane przedsiębiorstwa już przedstawiły swe stanowisko i które w związku z tym nie wiążą się z żadnym nowym zarzutem (zob. podobnie ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 103).

244    Skarżąca podnosi wreszcie w pkt 63 repliki, że „także kwestia podstawy upoważnienia pozostała bez odpowiedzi w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów i w decyzji lub została potraktowana w sposób niejednolity i zmienny”. Abstrahując od tego, że twierdzenie to jest wewnętrznie sprzeczne, należy podkreślić, że przeczy mu także treść pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. (zob. pkt 19 i nast.) i własne oświadczenia skarżącej sformułowane w innym punkcie tego samego pisma (pkt 27), zgodnie z którymi Komisja „w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów (PPZ) (pkt 19 i nast.) wyjaśniła, że podstawę materialną stanowi wyłącznie art. 65 [EWWiS], a nie traktat WE i że na płaszczyźnie proceduralnej zastosowanie znajduje wyłącznie rozporządzenie nr 1/2003”.

245    W konsekwencji pierwszą część zarzutu dotyczącą naruszenia prawa do obrony, opartą na niezgodności z prawem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r., należy oddalić.

 W przedmiocie prawa dostępu do akt sprawy

–       W przedmiocie dopuszczalności

246    Zgodnie z art. 27 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 strony mają „prawo wglądu do akt Komisji przy zachowaniu uzasadnionego interesu przedsiębiorstw w zakresie ochrony tajemnicy handlowej”.

247    Sąd wspólnotowy wyjaśnił, że dostęp do akt ma w szczególności umożliwiać adresatom pisma w sprawie przedstawienia zarzutów zapoznanie się z elementami dowodowymi zawartymi w aktach Komisji, tak aby mogli oni na podstawie tych dowodów ustosunkować się następnie do wniosków, do jakich doszła Komisja w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. Z powyższego wynika, że Komisja jest zobowiązana do udostępnienia adresatom pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wszystkim dokumentów obciążających i odciążających, jakie zebrała w toku dochodzenia, jednakże z wyjątkiem dokumentów o charakterze poufnym (ww. w pkt 24 wyrok w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji, pkt 45, 46).

248    Celem prawa dostępu do akt sprawy Komisji jest więc zagwarantowanie efektywnego skorzystania z prawa do obrony (wyrok Trybunału z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑51/92 P Hercules Chemicals przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4235, pkt 76). Prawo to należy do podstawowych zasad prawa wspólnotowego, jak i jest zagwarantowane w art. 6 EKPC (ww. w pkt 113 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 316).

249    Stwierdzenia nieważności całości lub części decyzji nakładającej grzywny na przedsiębiorstwa za naruszenia reguł konkurencji można dokonać na podstawie niezgodnego z prawem dostępu do akt sprawy tylko w drodze ustalenia, że ten niezgodny z prawem dostęp do akt dochodzenia uniemożliwił im zapoznanie się z dokumentami, które mogłyby być przydatne do ich obrony, w wyniku czego doszło do naruszenia ich prawa do obrony (zob. podobnie ww. w pkt 179 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 101).

250    W niniejszym przypadku skarżąca wskazywała począwszy od etapu wniesienia skargi, że Komisja naruszyła jej prawo dostępu do akt sprawy, ponieważ odmówiła jej dostępu do wszystkich dokumentów, które mogły być przydatne do jej obrony, a w szczególności odmówiła przekazania jej odpowiedzi udzielonych przez inne przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. (zwanych dalej „dawnymi odpowiedziami”), a dokumenty te mogły być przydatne do jej obrony.

251    Należy uznać, że wbrew twierdzeniom Komisji skarżąca spełniła zatem wymogi art. 44 § 1 regulaminu w rozumieniu nadanym mu przez orzecznictwo, zgodnie z którymi skarga winna wyjaśniać, na czym polega zarzut, na którym się opiera, tak że samo abstrakcyjne wskazanie tego zarzutu nie czyni zadość wymogom regulaminu (ww. w pkt 156 wyroki: w sprawie Viho przeciwko Komisji, pkt 68; w sprawie Mo och Domsjö przeciwko Komisji, pkt 333).

252    Informacje dostarczone w skardze były wystarczająco jasne i precyzyjne, zważywszy, że nie uniemożliwiły one Komisji udzielenia odpowiedzi począwszy od etapu odpowiedzi na skargę na podnoszone argumenty i że umożliwiły one Sądowi przeprowadzenie kontroli sądowej.

253    Należy zatem uznać zarzut za dopuszczalny i zbadać jego zasadność.

–       Co do istoty

254    Jest bezsporne, że pomiędzy przeglądaniem akt sprawy przez skarżącą w pomieszczeniach Komisji w dniu 24 kwietnia 2006 r. a wydaniem decyzji Komisja przekazywała jej stopniowo różne dokumenty pochodzące od przedsiębiorstw, które uczestniczyły w kartelu i zostały ukarane na mocy decyzji 98/247.

255    Podczas rozprawy strony zgodziły się co do faktu, że skarżąca otrzymała kopię wszystkich odpowiedzi udzielonych przez przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 24 kwietnia 1997 r., z wyjątkiem dokumentów, o których mowa w pkt 9 i 10 odpowiedzi Komisji na pytanie postawione prze Sąd, które zostały przekazane skarżącej w wersji nieobjętej klauzulą poufności (załącznik S 2 odpowiadający stronom 2260–2262, 3108–3318, 5824–5836 i 5838–5842 akt sprawy Komisji dotyczący pierwszego postępowania administracyjnego, zwanych dalej „aktami poprzedniego postępowania”).

256    Po pierwsze, Komisja wskazuje, że udostępniła wszystkie dokumenty objęte wnioskiem skarżącej, w zakresie w jakim nie sprzeciwiały się temu względy poufności związane z ochroną tajemnicy handlowej zainteresowanych przedsiębiorstw, zgodnie z komunikatem z 2005 r.

257    W komunikacie z 2005 r. wyjaśniono, że akta sprawy Komisji mogą zawierać dokumenty dostępne i niedostępne, przy czym te ostatnie obejmują dokumenty zawierające dwie kategorie informacji, czyli tajemnice handlowe i inne poufne informacje, do których dostęp może być częściowo lub w pełni ograniczony i które są określone w pkt 18 i 19 wspomnianego komunikatu. Punkt 18 ma następujące brzmienie:

„Jeżeli ujawnienie informacji o działalności gospodarczej przedsiębiorstwa mogłoby spowodować poważną szkodę dla tego przedsiębiorstwa, informacja taka stanowi tajemnicę handlową. Przykładami informacji, które mogą zostać zakwalifikowane jako tajemnice handlowe, są: informacje techniczne i/lub finansowe związane z know-how przedsiębiorstwa, metody wyliczania kosztów, tajemnice dotyczące produkcji i procesów, źródła dostaw, ilość towaru wyprodukowana i sprzedana, udział w rynku, listy klientów i dystrybutorów, plany marketingowe, struktura kosztów i cen oraz strategia sprzedaży”.

258    Skarżąca uważa, że odmowa udzielenia dostępu do akt sprawy jest nieuzasadniona choćby z tego powodu, że chodziło o dokumenty pochodzące sprzed ponad dziesięciu lat, które w związku z tym zgodnie z pkt 23 komunikatu z 2005 r. utraciły swój podobno poufny charakter, oraz z tego względu, że Komisja na żadnym etapie postępowania nie określiła charakteru tajemnicy handlowej, jaką te dokumenty mogły zawierać.

259    Wyżej wspomniany pkt 23 stanowi, co następuje:

„Informacja dotycząca przedsiębiorstwa, która jest znana na zewnątrz przedsiębiorstwa (w przypadku grupy na zewnątrz grupy) lub na zewnątrz związku, której została ona przekazana przez to przedsiębiorstwo, nie będzie z reguły uważana za poufną. Informacja, która utraciła znaczenie handlowe, na przykład z powodu upływu czasu, nie jest już uważana za poufną. Zasadniczo Komisja przyjmuje, że informacje na temat stron dotyczące obrotu, sprzedaży, danych na temat udziału w rynku oraz podobnych informacji, które mają ponad 5 lat, nie są już poufne”.

260    W świetle załącznika S 2 do odpowiedzi Komisji na pytanie postawione przez Sąd należy zauważyć, że informacje, które nie zostały udostępnione w objętej klauzulą poufności wersji przekazanej skarżącej, nie wchodzą a priori w zakres kategorii zdefiniowanej w pkt 23 zdanie ostatnie komunikatu z 2005 r., jako że sformułowania „zasadniczo” i „przyjmuje” znajdujące się w tym zdaniu wykluczają wszelki automatyzm w zakresie kwalifikacji dokumentu pochodzącego sprzed ponad pięciu lat.

261    Jak wskazuje Komisja, czego skarżąca nie podważa, tylko kilka danych liczbowych dotyczących polityki handlowej Usinor-Sacilor, odnoszących się na przykład do cen lub kosztów, marż zysków lub źródła niektórych danych liczbowych, zostało zaczernionych na stronach 3108–3318 akt poprzedniego postępowania. Zresztą skarżąca nie podważa, że akta sprawy, do których miała ona dostęp w dniu 24 kwietnia 2006 r. w pomieszczeniach Komisji, zawierały już strony 5914–5922, na których znajdowała się odpowiedź danego przedsiębiorstwa na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. Te ostatnie strony zostały przekazane ponownie skarżącej w dniu 8 sierpnia 2006 r. (zob. załącznik KB 8 do odpowiedzi na skargę odpowiadający pismu skierowanemu przez Komisję do skarżącej w dniu 8 sierpnia 2006 r.).

262    Na stronach 2260–2262 akt poprzedniego postępowania, które zawierały różne faktury wystawione przez ALZ NV, zaczernione zostały tylko informacje umożliwiające identyfikację klienta. Wreszcie w odniesieniu do stron 5824–5836 i 5838–5842 akt poprzedniego postępowania należy przede wszystkim zauważyć, że strony 5838–5842 stanowią tylko powtórzenie niektórych fragmentów stron 5824–5836. Na tych stronach, poza danymi dotyczącymi tożsamości niektórych klientów i datą odpowiedniego pisma, zaczerniono jedynie informacje umożliwiające zapoznanie się z systemem pobierania opłat stosowanym wciąż w 2006 r. przez Avesta Sheffield (obecnie Outokumpu) i dotyczące istnienia odstępstw na rzecz niektórych klientów (zob. załącznik KB 8 do odpowiedzi na skargę odpowiadający pismu skierowanemu przez Komisję do skarżącej w dniu 8 sierpnia 2006 r.).

263    Poza tym w celu umożliwienia Komisji wyważenia z jednej strony konieczności ochrony prawa stron do obrony poprzez najszerszy z możliwych dostęp do akt sprawy, a z drugiej strony troski o ochronę informacji poufnych innych stron lub osób trzecich, te strony i osoby trzecie muszą dostarczyć Komisji wszystkie przydatne informacje.

264    W tym względzie pkt 47 komunikatu z 2005 r. brzmi następująco:

„Jeśli strona uważa, po uzyskaniu dostępu do akt, że do obrony potrzebuje informacji z konkretnych niejawnych dokumentów, może ona w tym celu dostarczyć Komisji uzasadniony wniosek. Jeśli działy Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji nie mogą zaakceptować takiej prośby, a strona nie zgadza się z taką oceną, kwestia ta zostanie zdecydowana przez funkcjonariusza ds. przesłuchań zgodnie z odpowiednim zakresem uprawnień funkcjonariuszy ds. przesłuchań”.

265    Jest bezsporne, że po udzieleniu przez skarżącą odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, w której powołała się ona na naruszenie prawa do obrony ze względu na brak dostępu do wszystkich odpowiedzi udzielonych w poprzednim postępowaniu, Komisja w piśmie z dnia 20 czerwca 2006 r. wezwała ją zgodnie z pkt 47 komunikatu z 2005 r. do przedstawienia uzasadnionego wniosku „wskazującego, dlaczego niejawne informacje są w niniejszym przypadku konieczne do [jej] obrony”.

266    W odpowiedzi z dnia 29 czerwca 2006 r. skarżąca za pośrednictwem swych doradców wskazała, że „uważa za zbędne przedstawienie nowego wniosku lub wniosku uzupełniającego dotyczącego udostępnienia akt sprawy oraz wyjaśnienie, dlaczego niektóre dokumenty, które dotychczas nie zostały jej udostępnione, powinny zostać ujawnione lub mogą być przydatne do [jej] obrony”. Przypomniała, że informacje te nie mogą już być uważane za poufne ze względu na upływ czasu i wskazała, że ich znaczenie dla jej obrony wynika z faktu, „że przedsiębiorstwa, których dotyczyło pierwsze postępowanie, już skorzystały z tych uwag w ramach obrony merytorycznej przeciwko czynom, [które są jej] obecnie zarzucane”. Skarżąca zasadniczo podtrzymała swe stanowisko w pismach z dnia 5 i 7 lipca 2006 r., a także w piśmie z dnia 23 sierpnia 2006 r.

267    Należy stwierdzić, że ta ogólna, a nie szczegółowa i nie odnosząca się do poszczególnych dokumentów odpowiedź nie stanowi uzasadnionego wniosku i nie odpowiada na pytanie Komisji dotyczące znaczenia nieujawnionych informacji dla obrony samej skarżącej w szczególnym kontekście postępowania administracyjnego, w którym skarżąca, jedyne przedsiębiorstwo, którego ono dotyczy, powinna przedstawić swe uwagi na temat antykonkurencyjnych działań Thyssen.

268    Skarżąca – zapytana przez Sąd podczas rozprawy, czy uzasadniony wniosek o zapewnienie dostępu do akt sprawy został złożony po ich przeglądnięciu – odwołuje się do swego pisma z dnia 5 lipca 2006 r., już wspomnianego powyżej, i do pisma z dnia 26 września 2006 r. skierowanego do funkcjonariusza ds. przesłuchań, które nie zostało przedłożone podczas rozprawy i którego ustna rekonstrukcja nie umożliwia stwierdzenia, że uzasadniony wniosek w rozumieniu pkt 47 komunikatu z 2005 r. rzeczywiście został złożony.

269    Należy także podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem i z art. 17 komunikatu z 2005 r. skarżąca miała dostęp do nieobjętej klauzulą poufności wersji rozpatrywanych dokumentów. Nie twierdzi ona ani a fortiori nie wykazuje, że ta wersja wspomnianych dokumentów została sporządzona w taki sposób, że nie umożliwiła jej ustalenia, czy usunięte informacje były istotne dla jej obrony i w konsekwencji, czy istniały wystarczające powody, by złożyć do Komisji wniosek o udzielenie dostępu do informacji uważanych za poufne (zob. pkt 38 komunikatu z 2005 r.). Poza tym z pisma skierowanego przez Komisję do skarżącej w dniu 8 sierpnia 2006 r., w którym wyjaśnia ona swe stanowisko na temat poufności rozpatrywanych dokumentów w świetle charakteru zawartych w nich informacji, wynika, że skarżąca otrzymała dwa pisma od spółki Arcelor, z dnia 30 czerwca i z dnia 1 sierpnia 2006 r., w których wskazano powody, dla których strony 2260–2262 i 3108–3318 akt poprzedniego postępowania powinny pozostać poufne.

270    W tych okolicznościach nie można uważać za nieuzasadnione tego, iż Komisja ze względu na poufność odmówiła ujawnienia skarżącej wszystkich rozpatrywanych dokumentów.

271    Po drugie, Komisja podnosi, że nie można w każdym razie uwzględnić naruszenia prawa skarżącej do obrony, ponieważ nie ma ona „interesu prawnego” w dostępie do akt sprawy, mimo że potwierdziła okoliczności faktyczne i ich ocenę prawną, a fragmenty odpowiedzi udzielonych w poprzednim postępowaniu, których jej nie udostępniono, nie zawierają dowodów ani ją obciążających, ani odciążających.

272    W odpowiedzi na ten argument skarżąca wskazuje, „że do naruszenia prawa do obrony dochodzi nie tylko wówczas, gdy przedsiębiorstwo zamierza podważyć okoliczności faktyczne na swą obronę, ale także wtedy, gdy z takich dokumentów mogą wynikać okoliczności łagodzące istotne dla obliczenia kwoty grzywny lub dotyczące możliwości ścigania naruszenia z punktu widzenia przedawnienia”.

273    Należy stwierdzić, że skarżąca ogranicza się do sformułowania ogólnego oświadczenia co do znaczenia pojęcia naruszenia prawa do obrony, z którego można wywieść, że dokumenty częściowo ujawnione mogą być przydatne dla jej obrony, ponieważ zawierają one odciążające ją dowody. Nie twierdzi, że w toku postępowania administracyjnego Komisja nie podała do wiadomości wspomnianych dokumentów wykorzystanych w decyzji na jej niekorzyść, ani a fortiori nie wykazuje tej okoliczności.

274    Jeśli chodzi o niepodanie do wiadomości dokumentu odciążającego, to zainteresowane przedsiębiorstwo musi tylko wykazać, że jego nieujawnienie mogło mieć wpływ na przebieg postępowania i treść decyzji Komisji na jego niekorzyść. Wystarczy, że przedsiębiorstwo wykaże, że mogło wykorzystać ten dokument w obronie na swoją korzyść, to znaczy że jeśli miałoby możliwość powołać się na niego w postępowaniu administracyjnym, to mogłoby wskazać elementy, które nie były zgodne z wnioskami wyprowadzonymi na tym etapie przez Komisję, i w konsekwencji mogłoby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną przez Komisję w decyzji – przynajmniej jeśli chodzi o wagę i czas trwania zachowania, które jest mu zarzucane – a w konsekwencji na wysokość grzywny. W tej sytuacji istnienie możliwości, że nieujawniony dokument mógł mieć wpływ na przebieg postępowania i treść decyzji Komisji, może być wykazane dopiero po wstępnym zbadaniu niektórych środków dowodowych, które wskazują, że w świetle tych środków dowodowych nieujawnione dokumenty mogły mieć znaczenie, którego nie należało lekceważyć (ww. w pkt 179 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 74–76).

275    Ponadto skarżąca nie formułuje żadnego konkretnego i szczegółowego twierdzenia dotyczącego naruszenia w niniejszym przypadku jej prawa do obrony w związku z dokumentami, do których dostępu jej częściowo odmówiono i z wysokością grzywny lub kwestią przedawnienia.

276    Ta ogólna argumentacja nie pozwala stwierdzić rzeczywistego naruszenia prawa do obrony, które musi być rozpatrywane na podstawie konkretnych okoliczności danego przypadku (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T‑38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4407, pkt 69).

277    Ponadto możliwość, że dokumenty nieujawnione w całości przez Komisję mogły mieć wpływ na przebieg postępowania i treść decyzji, wydaje się mieć charakter czysto hipotetyczny.

278    Należy przypomnieć, że aby przypisać TKS odpowiedzialność za naruszenie popełnione przez Thyssen i nałożyć na nią w decyzji grzywnę w wysokości 3 168 000 EUR, Komisja zgodnie z prawem oparła się na oświadczeniu z dnia 23 lipca 1997 r. Powyżej wspomniano, że postępując w ten sposób, Komisja nie naruszyła reguł przedawnienia, a nieujawnione informacje dotyczące danych liczbowych i nazw przedsiębiorstw okazują się w świetle kwestii prawnej podważającej tylko sytuację skarżącej pozbawione jakiegokolwiek znaczenia.

279    W odniesieniu do wysokości grzywny i związanej z nią oceny przez Komisję wagi i czasu trwania naruszenia należy zauważyć, że Komisja uznała, iż porozumienia i uzgodnione praktyki mające na celu jednolite podwyższenie składnika ceny stanowią poważne naruszenie i że ta bezprawna zmowa rozpoczęła się podczas spotkania w Madrycie w dniu 16 grudnia 1993 r. i zakończyła się w dniu 31 grudnia 1994 r., co oznacza, że naruszenie trwało ponad rok (motywy 171, 173 decyzji).

280    Aby dojść do tego wniosku, Komisja oparła się między innymi na oświadczeniach przedsiębiorstw, które uczestniczyły w kartelu, uzyskanych w trakcie dochodzenia przeprowadzonego w ramach pierwszego postępowania administracyjnego i na oświadczeniach skarżącej, która uznała istnienie okoliczności faktycznych przytoczonych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. Ponadto w swej odpowiedzi z dnia 17 maja 2006 r. na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r. skarżąca ponownie nie podważyła przytoczonych w nim okoliczności faktycznych. W tych okolicznościach nie można skutecznie utrzymywać, że nieujawnione w pełni dokumenty mogły mieć znaczenie dla dokonywanej przez Komisję oceny wagi i czasu trwania danego naruszenia w rozumieniu orzecznictwa wskazanego w pkt 274 powyżej, którego nie można było pominąć.

281    Poza tym należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisja czyni zadość obowiązkowi poszanowania prawa przedsiębiorstw do bycia wysłuchanym, jeśli wskazuje wyraźnie w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, że zbada, czy należy nałożyć grzywny na zainteresowane przedsiębiorstwa, i jeśli wymienia zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, takie jak waga i czas trwania domniemanego naruszenia i jego dokonanie umyślnie lub przez niedbalstwo. W ten sposób Komisja podaje im informacje, które są niezbędne do obrony nie tylko przed stwierdzeniem naruszenia, ale także przed nałożeniem grzywny (wyrok Sądu z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T‑23/99 LR AF 1998 przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1705, pkt 199; zob. podobnie także wyrok Trybunału z dnia 7 czerwca 1983 r. w sprawach połączonych od 100/80 do 103/80 Musique diffusion française i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 1825, pkt 21).

282    Z powyższego wynika, że w odniesieniu do określenia wysokości grzywien prawo zainteresowanych przedsiębiorstw do obrony jest zagwarantowane przed Komisją poprzez możliwość przedstawienia uwag dotyczących czasu trwania, wagi i antykonkurencyjnego charakteru zarzucanych im czynów. Ponadto przedsiębiorstwa korzystają z dodatkowej gwarancji w ramach określenia wysokości grzywien, ponieważ Sądowi przysługuje prawo nieograniczonego orzekania i może między innymi uchylić lub obniżyć grzywnę na podstawie art. 17 rozporządzenia nr 17 (wyrok Sądu z dnia 6 października 1994 r. w sprawie T‑83/91 Tetra Pak przeciwko Komisji, Rec. s. II‑755, pkt 235; ww. w pkt 281 wyrok w sprawie LR AF 1998 przeciwko Komisji, pkt 200).

283    Tymczasem jest bezsporne, że w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. i w załącznikach do niego Komisja wymieniła zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, takie jak waga i czas trwania domniemanego naruszenia.

284    Z powyższego wynika, że należy oddalić drugą część zarzutu dotyczącego naruszenia prawa do obrony opartą na naruszeniu prawa dostępu do akt sprawy.

285    Skarżąca utrzymuje wreszcie, że Komisja pismem z dnia 8 sierpnia 2006 r. umożliwiła jej dostęp do niektórych dokumentów początkowo utajnionych, ale że nie mogła ona wykorzystać tych dokumentów w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, a w konsekwencji jej prawo do obrony zostało naruszone również w tym zakresie.

286    Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 27 rozporządzenia nr 1/2003 „[p]rzed podjęciem decyzji przewidzianych w art. 7, 8, 23 oraz [art.] 24 ust. 2” wspomnianego rozporządzenia Komisja powinna wysłuchać przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, które są stronami postępowań prowadzonych przez Komisję, w zakresie objętym przedstawionymi zarzutami.

287    Aby respektować prawo przedsiębiorstw do obrony, Komisja powinna dać stronom prawo do bycia wysłuchanym przed wydaniem tych decyzji, co uczyniła wobec skarżącej w ramach postępowania, w wyniku którego wydano decyzję w sprawie dopłaty do stopu.

288    Jest bezsporne, że po przekazaniu skarżącej w dniu 5 kwietnia 2006 r. pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i przeglądnięciu przez skarżącą akt sprawy Komisji w jej pomieszczeniach skarżąca mogła przedstawić swe stanowisko w odpowiedni z dnia 17 maja 2006 r. na wspomniane pismo.

289    Prawdą jest, że Komisja po udzieleniu wspomnianej odpowiedzi i ustosunkowując się do wniosku skarżącej o przekazanie wszystkich odpowiedzi przedsiębiorstw uczestniczących w kartelu na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r., wielokrotnie przekazywała jej dokumenty po dokonaniu oceny ich poufności w świetle ochrony tajemnicy handlowej, jednakże w żaden sposób nie zmieniła ona zarzutów przytoczonych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r. Ważne jest, by podkreślić, że skarżąca nie twierdzi ani a fortiori nie wykazuje, że decyzja obciąża ją odpowiedzialnością za naruszenie inne niż to, o którym mowa w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów lub uwzględnia okoliczności faktyczne, co do których nie miała okazji się wypowiedzieć.

290    Ponadto skarżąca nie podważa faktu, że przy okazji przekazania nowych pism w dniu 8 sierpnia 2006 r. umożliwiono jej przedstawienie w ciągu miesiąca jej stanowiska na piśmie w celu ewentualnego uzupełnienia odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, czego ta nie uczyniła.

291    W piśmie z dnia 23 sierpnia 2006 r. skarżąca odpowiedziała, „że nie była w stanie w stosownym czasie zbadać dodatkowych dokumentów i skutecznie przedstawić swojego stanowiska co do tych dokumentów”, jako że musiała poczynić konieczne przygotowania do przesłuchania, którego data została wyznaczona na nieodległy termin 15 września 2006 r.

292    Twierdzenie to zostało powtórzone w pismach procesowych skarżącej, ale nie wydaje się w żaden sposób uzasadnione w świetle okoliczności niniejszego przypadku. Należy przypomnieć, że pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zostało sporządzone w dniu 5 kwietnia 2006 r. i opiera się na okolicznościach faktycznych przytoczonych w poprzednim piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r., które było doskonale znane skarżącej. Twierdzenie skarżącej, jakoby w ciągu ostatnich pięciu tygodni poprzedzających przesłuchanie (czyli pomiędzy dniem 8 sierpnia a 15 września 2006 r.) nie była w stanie przygotować przesłuchania, którego przeprowadzenia skądinąd zażądała w dniu 17 maja 2006 r., i zredagować uwag na temat kilku dokumentów, które zostały jej przekazane, stanowi – jak słusznie podkreśla Komisja – zwykły pretekst.

293    Ponadto skarżąca oświadczyła w piśmie z dnia 23 sierpnia 2006 r., że „zgadza się na przeprowadzenie przesłuchania na podstawie aktualnego stanu dostępu do akt sprawy, aby uniknąć przedłużania postępowania”. Oświadczyła, że gdyby postępowanie miało być kontynuowane po przesłuchaniu, to zażąda „w razie potrzeby, by dano jej okazję do przedstawienia na piśmie dodatkowych środków obrony”. Należy stwierdzić, że skarżąca po przesłuchaniu, a nawet po zapewnieniu jej w dniu 20 września 2006 r. dodatkowego dostępu do akt sprawy, nie uzupełniła swej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

294    Z całości powyższych rozważań wynika, że należy oddalić w całości zarzut dotyczący naruszenia prawa skarżącej do obrony.

8.     W przedmiocie współpracy skarżącej

 Argumenty stron

295    Posiłkowo w ramach zarzutu drugiego skarżąca twierdzi, że kwota grzywny została obliczona w błędny sposób, ponieważ Komisja nie uwzględniła okoliczności, że nie podważyła ona istnienia całego naruszenia. Wspomniana ponowna współpraca TKS powinna była doprowadzić do większej obniżki kwoty grzywny niż o 20%, którą już uwzględniono na podstawie pkt D komunikatu Komisji dotyczącego nienakładania grzywien lub obniżenia ich kwoty w sprawach kartelowych (Dz.U. 1996, C 207, s. 4, zwanego dalej „komunikatem w sprawie współpracy”), ponieważ umożliwiła ona potwierdzenie wszystkich okoliczności faktycznych, a także ich ocenę jako naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS.

296    Komisja sprzeciwia się jakiejkolwiek obniżce, powołując się na uwagi skarżącej dotyczące ważności podstawy prawnej nałożonej sankcji, co jest nieistotne, biorąc pod uwagę niezależność omawianych zagadnień. Dowiedzenie istnienia naruszenia nie zostało w żaden sposób utrudnione przez te uwagi TKS.

297    Komisja wnosi o oddalenie tego zarzutu.

 Ocena Sądu

298    Należy przypomnieć, że Komisja dysponuje szerokim zakresem uznania co do metody obliczania grzywien i ma prawo w tym względzie brać pod uwagę liczne czynniki, wśród których znajduje się współpraca zainteresowanych przedsiębiorstw w trakcie dochodzenia prowadzonego przez służby tej instytucji. Komisji przysługuje w tym względzie szeroki zakres uznania przy dokonywaniu oceny jakości i użyteczności współpracy danego przedsiębiorstwa, w szczególności w porównaniu ze współpracą innych przedsiębiorstw (ww. w pkt 224 wyrok w sprawie SGL Carbon przeciwko Komisji, pkt 81, 88).

299    W komunikacie w sprawie współpracy Komisja określiła warunki, na jakich przedsiębiorstwa współpracujące z nią w trakcie dochodzenia w sprawie kartelu będą mogły być zwolnione z grzywny lub skorzystać z obniżenia kwoty grzywny, którą w innym wypadku musiałyby zapłacić (zob. pkt A ust. 3 komunikatu w sprawie współpracy).

300    Punkt D komunikatu w sprawie współpracy stanowi:

„1.      Jeżeli przedsiębiorstwo współpracuje, a nie są spełnione wszystkie przesłanki określone w [pkt] B i C, korzysta ono z obniżki w wysokości 10–50% kwoty grzywny, która zostałaby na nie nałożona w braku współpracy.

2.      Może to mieć miejsce w szczególności, jeżeli:

–        przed wysłaniem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów przedsiębiorstwo przedstawia Komisji informacje, dokumenty lub inne środki dowodowe, które przyczyniają się do stwierdzenia istnienia naruszenia,

–        po otrzymaniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów przedsiębiorstwo informuje Komisję, że nie podważa wystąpienia okoliczności faktycznych, na których opiera ona swe zarzuty” [tłumaczenie nieoficjalne].

301    W decyzji 98/247 Komisja na podstawie pkt D komunikatu w sprawie współpracy przyznała TKS obniżkę o 10% kwoty grzywny ze względu na uznanie przez nią istnienia okoliczności faktycznych przytoczonych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów z 1997 r. Podczas gdy Komisja przyznała obniżkę o 40% dwóm innym przedsiębiorstwom uczestniczącym w kartelu, uzasadniła ona tę wynoszącą 10% stopę obniżki tym, że oświadczenia i odpowiedź TKS na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, po pierwsze, nie zawierały żadnego nowego dowodu, a po drugie, podważono w nich istnienie naruszenia.

302    W ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji Sąd podważył pierwszą część tej oceny (pkt 232–248 wyroku) i przyznał TKS w ramach przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania obniżkę kwoty grzywny o 20%.

303    W niniejszym przypadku Komisja przypomina, że niniejsze postępowanie jest powtórzeniem pierwotnego postępowania od momentu, w którym doszło do uchybienia proceduralnego i że w toku pierwotnego postępowania TKS przyczyniła się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych dotyczących Thyssen, co uzasadnia w świetle rozwiązania przyjętego przez Sąd w ww. w pkt 24 wyroku w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji obniżkę o 20% kwoty grzywny z tytułu pkt D komunikatu w sprawie współpracy (motywy 179, 182 decyzji).

304    Skarżąca kwestionuje tę wyrażoną w liczbach ocenę i podnosi, że w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. nie podważyła okoliczności faktycznych, a przede wszystkim ich kwalifikacji prawnej jako naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS. Wyjaśnia, że czynniki, które doprowadziły do obniżki o 20% kwoty grzywny, wciąż są aktualne i że należy je uzupełnić o okoliczność, że w toku „postępowania w sprawie ponownego wydania decyzji” nie podważyła ona naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS, ale przeciwnie, wyraźnie je uznała, co powinno było doprowadzić do przyznania jej przez Komisję obniżki grzywny większej niż uwzględniona w decyzji obniżka o 20%.

305    Tej argumentacji skarżącej nie można uwzględnić w świetle analizy całości odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r., a w szczególności pkt 75 tegoż pisma.

306    Punkt 75 odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. brzmi następująco:

„TKS wyraźnie oświadcza, że nie podważa okoliczności faktycznych podnoszonych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów dotyczących okresu od 1993 r. do stycznia 1998 r. i że niepodważane okoliczności faktyczne stanowiły naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS”.

307    Należy stwierdzić, że chodzi o bezosobowe, abstrakcyjne i niejednoznaczne sformułowanie, które nie umożliwia określenia podmiotu, wobec którego można stwierdzić naruszenie, i rozstrzygnięcia kwestii, czy pod względem prawnym było to jeszcze możliwe w dniu udzielenia odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. Abstrahując od tego, że skarżąca nie odwołuje się do lat 1993–1994, czyli jedynego okresu uwzględnionego w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, nie twierdzi ona wyraźnie i w sposób jednoznaczny, że rozpatrywane okoliczności faktyczne stanowią naruszenie, za które jest odpowiedzialna.

308    Przeciwnie, wszystkie punkty odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. poprzedzające pkt 75 (zob. pkt 306 powyżej) dowodzą jednoznacznie, że skarżąca podważa każdą możliwość zastosowania przez Komisję w niniejszym przypadku art. 65 ust. 1 EWWiS i przypisania jej odpowiedzialności za zachowanie Thyssen.

309    Tymczasem należy zwrócić uwagę, że by dane przedsiębiorstwo mogło skorzystać z obniżki kwoty grzywny z tytułu współpracy, jego zachowanie powinno ułatwić Komisji zadanie polegające na stwierdzeniu i ukaraniu naruszeń wspólnotowych reguł konkurencji (zob. wyrok Sądu z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T‑347/94 Mayr-Melnhof przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1751, pkt 309, 332) i do Komisji należy ocena, w każdym indywidualnym przypadku, czy takie zachowanie rzeczywiście ułatwiło jej pracę (zob. podobnie wyroki Sądu: z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie T‑48/00 Corus UK przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2325, pkt 193; z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawach połączonych od T‑259/02 do T‑264/02 i T‑271/02 Raiffeisen Zentralbank Österreich i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5169, pkt 559, obecnie toczy się w tej sprawie postępowanie odwoławcze).

310    Twierdzenie skarżącej, zgodnie z którym „niepodważane okoliczności faktyczne stanowiły naruszenie art. 65 ust. 1 EWWiS”, nie było – w przypomnianych w pkt 308 powyżej okolicznościach niniejszego przypadku – w żadnym stopniu przydatne Komisji.

311    Ponadto należy przypomnieć, że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż obniżenie grzywny na podstawie komunikatu w sprawie współpracy jest uzasadnione tylko wtedy, gdy udzielone informacje, a bardziej ogólnie zachowanie danego przedsiębiorstwa, mogłyby świadczyć o prawdziwej współpracy z jego strony (wyrok Trybunału z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5425, pkt 395; ww. w pkt 81 wyrok z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie SGL Carbon przeciwko Komisji, pkt 68).

312    W odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. skarżąca najpierw stanowczo podważyła możliwość zastosowania przez Komisję w niniejszym przypadku art. 65 ust. 1 EWWiS i przypisania jej odpowiedzialności za naruszenie tego artykułu, negując po raz pierwszy od momentu wszczęcia pierwotnego postępowania jakąkolwiek skuteczność oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r., a następnie dodała, in fine, oświadczenie, które miało dowieść jej współpracy, które jednak w rzeczywistości jest wewnętrznie sprzeczne i mylące.

313    Takie zachowanie skarżącej, które jest przejawem strategii mającej na celu pogodzenie sprzecznych celów, nie może zostać uznane za świadczące o prawdziwej współpracy z jej strony.

314    W tych okolicznościach Komisja słusznie uznała, że oświadczenie skarżącej znajdujące się w pkt 75 odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów z 2006 r. nie uzasadnia obniżki kwoty grzywny większej niż 20%, niezależnie od tego, czy została ona zastosowana z tytułu pkt D komunikatu w sprawie współpracy, czy też z tytułu jakiejkolwiek okoliczności łagodzącej.

315    Z powyższego wynika, że badany zarzut należy oddalić.

316    Z całości powyższych rozważań wynika, że skargę należy w całości oddalić.

 W przedmiocie kosztów

317    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy obciążyć ją kosztami.

Z powyższych względów

SĄD (piąta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      ThyssenKrupp Stainless AG zostaje obciążona kosztami postępowania.

Vilaras Prek Ciucă

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 1 lipca 2009 r.

Podpisy

Spis treści

Ramy prawne

1.  Postanowienia traktatu EWWiS

2.  Komunikat Komisji dotyczący niektórych aspektów postępowania ze sprawami z zakresu konkurencji wynikających z wygaśnięcia traktatu EWWiS

3.  Przepisy rozporządzenia (WE) nr 1/2003

Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

1.  W przedmiocie istnienia rzekomo nowej i przedstawionej za późno argumentacji Komisji

2.  W przedmiocie kompetencji Komisji

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie podstawy prawnej decyzji

W przedmiocie kompetencji Komisji do stwierdzenia i ukarania naruszenia art. 65 ust. 1 EWWiS, po wygaśnięciu traktatu EWWiS, na podstawie rozporządzenia nr 1/2003

3.  W przedmiocie powagi rzeczy osądzonej i ważności oświadczenia z dnia 23 lipca 1997 r.

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie znaczenia wyroku Sądu w sprawach połączonych Krupp Thyssen Stainless i Acciai speciali Terni przeciwko Komisji

W przedmiocie znaczenia wyroku Trybunału w sprawach połączonych ThyssenKrupp przeciwko Komisji

W przedmiocie skutków powagi rzeczy osądzonej

4.  W przedmiocie naruszenia „zasady precyzji”

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie dopuszczalności zarzutu

Co do istoty

5.  W przedmiocie naruszenia zasady non bis in idem

Argumenty stron

Ocena Sądu

6.  W przedmiocie przedawnienia

Argumenty stron

Ocena Sądu

7.  W przedmiocie naruszenia prawa do obrony

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie treści pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z dnia 5 kwietnia 2006 r.

W przedmiocie prawa dostępu do akt sprawy

–  W przedmiocie dopuszczalności

–  Co do istoty

8.  W przedmiocie współpracy skarżącej

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: niemiecki.