Sprawa T‑233/09

Access Info Europe

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokument dotyczący trwającej procedury prawodawczej – Częściowa odmowa dostępu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin do wniesienia skargi – Dopuszczalność – Ujawnienie przez osobę trzecią – Brak ustania interesu prawnego – Identyfikacja delegacji państw członkowskich będących autorami wniosku – Wyjątek dotyczący ochrony procesu podejmowania decyzji

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu

(art. 230 akapit piąty WE, art. 254 ust. 3 WE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Skarga na decyzję Rady przyznającą jedynie częściowy dostęp do dokumentu – Pełne ujawnienie tego dokumentu przez osobę trzecią – Zachowanie interesu prawnego – Dopuszczalność

(art. 266 akapit pierwszy TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady)

3.      Unia Europejska – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona procesu podejmowania decyzji

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 1, 4)

1.      Jak wynika z samego brzmienia art. 230 akapit piąty WE – kryterium daty powzięcia wiadomości o zaskarżonym akcie jako początku biegu terminu do wniesienia skargi ma charakter subsydiarny w stosunku do daty publikacji lub doręczenia.

W konsekwencji daty powzięcia przez skarżącego wiadomości o zaskarżonej decyzji nie można uznać za początek biegu terminu do wniesienia skargi, w sytuacji, kiedy ta decyzja została jej doręczona w rozumieniu art. 254 ust. 3 WE

Zatem wobec istnienia doręczenia adresatowi dla celów obliczenia terminu do wniesienia skargi przewidzianego w art. 230 akapit piąty WE, to tę datę należy uwzględnić, a nie datę powzięcia wiadomości, która jest brana pod uwagę subsydiarnie, w braku doręczenia.

(por. pkt 28)

2.      Biorąc pod uwagę przedmiot skargi, skarżący musi mieć interes prawny na etapie wniesienia skargi, i to pod rygorem odrzucenia skargi jako niedopuszczalnej. Zarówno przedmiot skargi, jak i interes prawny muszą istnieć, pod rygorem umorzenia postępowania, do momentu wydania orzeczenia sądowego, co oznacza, że skarga powinna w efekcie móc doprowadzić do poprawy sytuacji skarżącego. Jeżeli w trakcie postępowania interes prawny skarżącego przestanie istnieć, to orzeczenie Sądu co do istoty sprawy nie może doprowadzić do poprawy jego sytuacji.

Ujawnienie pełnej wersji dokumentu, do którego dostępu zażądał skarżący, na stronie internetowej osoby trzeciej nie pozwala na uznanie, że skarżący nie ma lub już nie ma interesu w żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji, którą odmówiono mu pełnego dostępu do tego dokumentu.

Skarżący zachowuje w szczególności interes w żądaniu stwierdzenia nieważności aktu instytucji, by uniknąć sytuacji, w której podnoszona niezgodność z prawem mogłaby powtórzyć się w przyszłości. Ten interes prawny wynika z art. 266 akapit pierwszy TFUE, zgodnie z którym w przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję jest ona zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału. Jednakże ten interes prawny istnieje tylko wtedy, gdy do zarzucanej niezgodności z prawem może dojść ponownie w przyszłości, niezależnie od okoliczności faktycznych sprawy, której dotyczy skarga wniesiona przez skarżącego. Tak jest w przypadku skargi o stwierdzenie nieważności decyzji Rady odmawiającej pełnego dostępu do dokumentu, ponieważ, z jednej strony, niezgodność z prawem zarzucana przez skarżącego związana jest z interpretacją jednego z wyjątków przewidzianych w rozporządzeniu nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, którą z dużym prawdopodobieństwem Rada może powtórzyć przy okazji rozpatrywania kolejnego wniosku, a z drugiej strony skarżący, jako organizacja, której celem jest wspieranie przejrzystości w Unii Europejskiej, może w przyszłości składać analogiczne wnioski o dostęp, dotyczące tego samego rodzaju dokumentów.

Ponadto skoro autorem ujawnienia spornych informacji nie jest Rada, która przyznałaby w ten sposób istnienie interesu publicznego w ujawnieniu takich informacji, lecz osoba trzecia, która nie przestrzegała uregulowań mających zastosowanie do publicznego dostępu do dokumentów Rady, zachowanie tej osoby nie ma znaczenia dla oceny interesu skarżącego w uzyskaniu stwierdzenia nieważności takiej decyzji.

W konsekwencji skarżący, nawet jeżeli mógł uzyskać treść informacji, do których dostępu Rada mu odmówiła, posiada interes prawny w uzyskaniu stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji

(por. pkt 33-37)

3.      Mając na względzie cele rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, w szczególności okoliczność – przypomnianą w jego motywie 2 – że prawo publicznego dostępu do dokumentów instytucji wiąże się z ich demokratycznym charakterem, a także fakt, że celem rozporządzenia, jak wskazano w jego motywie 4 oraz art. 1, jest zapewnienie możliwie najszerszego publicznego dostępu do dokumentów, wyjątki od tego prawa, wymienione w art. 4 rozporządzenia, powinny być interpretowane i stosowane w sposób ścisły.

Usankcjonowanie możliwie najszerszego publicznego dostępu do dokumentów oznacza więc, że opinia publiczna ma prawo do tego, by została wobec niej ujawniona pełna treść żądanych dokumentów, a ograniczenie tego prawa może nastąpić jedynie w drodze ścisłego zastosowania wyjątków przewidzianych w rozporządzeniu nr 1049/2001. Jeżeli tylko jedna część żądanego dokumentu objęta jest wyjątkiem, pozostałe części tego dokumentu podlegają ujawnieniu. To w takich okolicznościach przejrzystość pozwala na zapewnienie obywatelom bliższego uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji, a także silniejszej legitymacji, większej skuteczności i odpowiedzialności administracji względem obywateli w systemie demokratycznym.

Względy te zyskują oczywiście szczególnie istotny charakter wówczas, gdy Rada działa jako organ prawodawczy, jak wynika z motywu 6 rozporządzenia nr 1049/2001, zgodnie z którym szerszy dostęp do dokumentów powinien być udzielony właśnie w takim przypadku. Przejrzystość w tych kwestiach przyczynia się do umocnienia demokracji, gdyż umożliwia obywatelom skontrolowanie ogółu informacji, które legły u podstaw aktu prawnego. Możliwość bowiem poznania przez obywateli podstaw działań prawodawczych jest warunkiem skutecznego wykonywania przez nich ich demokratycznych praw.

Sama okoliczność, że dokument dotyczy interesu chronionego wyjątkiem, nie wystarcza, by uzasadnić jego stosowanie. Stosowanie takiego wyjątku może, co do zasady, być uzasadnione jedynie w przypadku, gdy instytucja uprzednio ustaliła, czy udzielenie dostępu do dokumentu stanowiłoby rzeczywiste i konkretne zagrożenie dla chronionego interesu. Ponadto, aby móc się powołać na ryzyko naruszenia chronionego interesu, ryzyko takie powinno być racjonalnie przewidywalne, a nie czysto hipotetyczne.

(por. pkt 55-57, 59)