Sprawa C‑519/13
Alpha Bank Cyprus Ltd
przeciwko
Senhowi Dauowi Si i in.
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Anotato Dikastirio Kyprou)
Odesłanie prejudycjalne ‒ Współpraca sądowa w sprawach cywilnych lub handlowych ‒ Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych ‒ Rozporządzenie (WE) nr 1393/2007 ‒ Artykuł 8 – Odmowa przyjęcia dokumentu ‒ Brak tłumaczenia jednego z przekazywanych dokumentów ‒ Brak standardowego formularza zawartego w załączniku II do tego rozporządzenia ‒ Konsekwencje
Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 16 września 2015 r.
1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych – Rozporządzenie nr 1393/2007 – Cele
(rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady)
2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych – Rozporządzenie nr 1393/2007 – Odmowa przyjęcia dokumentu – Uprawnienia i obowiązki jednostki przyjmującej – Uprawnienie w zakresie oceny przesłanek odmowy – Brak – Ocena spoczywająca na sądzie krajowym państwa członkowskiego pochodzenia
(rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7, art. 8 ust. 1, 2, 3, załącznik I)
3. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych – Rozporządzenie nr 1393/2007 – Odmowa przyjęcia dokumentu – Prawo przyznane adresatowi dokumentu pod pewnymi warunkami – Obowiązek owego adresata poinformowania przez jednostkę przyjmującą o jego prawie za pomocą standardowego formularza zawartego w załączniku II do tego rozporządzenia – Brak swobody oceny
(rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 8 ust. 1, załącznik II)
4. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych – Rozporządzenie nr 1393/2007 – Jednostka przyjmująca, która nie poinformowała adresata dokumentu o jego prawie do odmowy za pomocą standardowego formularza zawartego w załączniku II – Konsekwencje – Nieważność postępowania – Brak – Obowiązek uregulowania przez jednostkę przyjmującą tego pominięcia
(rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, załącznik II)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 29–33)
2. Zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 1393/2007 w sprawie doręczania w państwach członkowskich sądowych i pozasądowych dokumentów w sprawach cywilnych i handlowych, na jednostce przyjmującej ciąży obowiązek faktycznego doręczenia dokumentu adresatowi. W tym kontekście jednostka ta powinna, po pierwsze, poinformować jednostkę przekazującą o wszystkich istotnych okolicznościach tego doręczenia poprzez przesłanie standardowego formularza zawartego w załączniku I do tego rozporządzenia, a po drugie, zgodnie z art. 8 ust. 1 rozporządzenia, powiadomić adresata, że może on odmówić przyjęcia dokumentu, jeżeli dokument ten nie został sporządzony w jednym z języków, o którym mowa w tym przepisie, czyli w języku, który odbiorca rozumie, lub w języku urzędowym państwa członkowskiego miejsca doręczenia, lub w odpowiednim wypadku, w jednym z języków urzędowych miejsca, w którym ma nastąpić doręczenie, co do których to języków uznaje się, że odbiorca je rozumie, albo jeżeli dokument ów nie został przetłumaczony na jeden z tych języków. Jeżeli adresat skorzystał z prawa do odmowy przyjęcia dokumentu, zadaniem jednostki przyjmującej jest ponadto, na podstawie ust. 2 i 3 tego przepisu, niezwłoczne poinformowanie o tym jednostki przekazującej i zwrócenie wniosku oraz dokumentu, którego tłumaczenia zażądano. Wspomniane jednostki nie mogą natomiast wypowiadać się w przedmiocie kwestii natury merytorycznej, takich jak kwestia tego, jaki język czy jakie języki rozumie adresat dokumentu i czy do dokumentu powinno zostać załączone tłumaczenie na jeden z języków wskazanych w art. 8 ust. 1 rozporządzenia. W szczególności rozporządzenie to nie przyznaje jednostce przyjmującej żadnego zakresu uznania odnośnie do oceny, czy spełnione są zawarte w jego art. 8 ust. 1 warunki, w których adresat dokumentu może odmówić przyjęcia go.
Wyłącznie bowiem do sądu krajowego rozpoznającego sprawę w państwie członkowskim, z którego przekazano dokumenty, należy rozstrzygnięcie kwestii tego rodzaju, jeżeli są one źródłem sporu między powodem a pozwanym. Wspomniany sąd będzie musiał sprawdzić, na wniosek skarżącego, czy odmowa przyjęcia dokumentu przez adresata z tego względu, że ów akt nie został sporządzony w języku, który adresat rozumie lub powinien rozumieć, była uzasadniona. W tym celu musi on należycie uwzględnić wszystkie zawarte w aktach dowody, aby po pierwsze, ustalić znajomość języków adresata dokumentu, a po drugie, zdecydować, czy zważywszy na charakter dokumentu, o który chodzi, jego tłumaczenie jest wymagane.
Ostatecznie wspomniany sąd będzie musiał w każdym konkretnym przypadku czuwać nad tym, by odpowiednie prawa stron były chronione w sposób zrównoważony, poprzez wyważenie celu w postaci skuteczności i szybkości doręczenia w interesie powoda oraz celu w postaci skutecznej ochrony prawa do obrony po stronie odbiorcy.
(por. pkt 36, 37, 40–43)
3. Wykładni rozporządzenia nr 1393/2007 dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych należy dokonywać w ten sposób, że jednostka przyjmująca jest zobowiązana w każdych okolicznościach i bez jakiejkolwiek swobody uznania w tym względzie, poinformować adresata dokumentu o jego prawie do odmowy przyjęcia tego dokumentu, używając w tym celu każdorazowo standardowego formularza zawartego w załączniku II do tego rozporządzenia.
W istocie rozporządzenie to nie przewiduje żadnego wyjątku od stosowania dwóch standardowych formularzy zawartych, odpowiednio, w załącznikach I i II do niego. Ponadto wspomniane formularze stanowią, jak wskazuje motyw 12 tego rozporządzenia, instrumenty, za których pośrednictwem adresaci zostają poinformowani o przysługującej im możliwości odmowy przyjęcia dokumentu podlegającego doręczeniu.
Zatem jak wynika z samego brzmienia tytułu oraz z treści standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia, możliwość odmowy przyjęcia dokumentu podlegającego doręczeniu, którą przewiduje art. 8 ust. 1, jest kwalifikowana jako „prawo” adresata tego dokumentu. Tymczasem aby to przyznane przez prawodawcę Unii Europejskiej prawo mogło skutecznie wywoływać swe skutki, powinno ono zostać przedstawione na piśmie do wiadomości adresata dokumentu. W systemie ustanowionym rozporządzeniem nr 1393/2007 informacja ta jest adresatowi przekazywana za pomocą standardowego formularza zawartego w załączniku II.
Wynika z tego, że art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1393/2007 obejmuje dwa, wprawdzie powiązane, lecz jednak odrębne postanowienia, czyli z jednej strony prawo materialne adresata dokumentu do odmowy przyjęcia owego dokumentu wyłącznie z tego powodu, że dokument ten nie został sporządzony w języku, który adresat ów powinien rozumieć, lub przetłumaczony na taki język, a z drugiej strony – formalną informację o istnieniu tego prawa przedstawioną do wiadomości przez jednostkę przyjmującą. Innymi słowy przesłanka dotycząca systemu językowego dokumentu wiąże się nie z informowaniem adresata przez jednostkę przyjmującą, lecz wyłącznie z zastrzeżonym dla tego adresata prawem odmowy.
W tych okolicznościach wydaje się, że sama odmowa jest wprawdzie wyraźnie obwarowana warunkiem, w tym sensie, że adresat dokumentu może skutecznie z niej skorzystać tylko w przypadku, gdy rozpatrywany dokument nie został sporządzony w zrozumiałym dla niego języku lub w języku urzędowym państwa członkowskiego, do którego przekazywane są dokumenty, lub – jeśli w tym państwie członkowskim jest kilka języków urzędowych – w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych miejsca, w którym należy dokonać doręczenia, lub nie został na taki język przetłumaczony.
Niemniej jednak skorzystanie z tego prawa do odmowy wymaga, by adresat dokumentu został uprzednio należycie poinformowany na piśmie o istnieniu prawa.
Tym samym gdy jednostka przyjmująca dokonuje lub zleca dokonanie doręczenia dokumentu jego adresatowi, jest ona zobowiązana w każdym wypadku do dołączenia do rozpatrywanego dokumentu standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia nr 1393/2007 informującego adresata o prawie do odmowy przyjęcia dokumentu.
(por. pkt 44, 45, 47, 49–51, 53–55, 58, 77; sentencja)
4. Wykładni rozporządzenia nr 1393/2007 dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych należy dokonywać w ten sposób, że okoliczność, iż jednostka ta nie załączyła przy doręczaniu dokumentu jego adresatowi standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia, nie stanowi podstawy unieważnienia postępowania, lecz uchybienie, któremu należy zaradzić zgodnie z przepisami ustanowionymi w tym rozporządzeniu.
W istocie z żadnego przepisu tego rozporządzenia nie wynika by niepoinformowanie adresata dokumentu, za pomocą standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia nr 1393/2007, o jego prawie do odmowy przyjęcia dokumentu, pociągało za sobą unieważnienie procedury doręczania dokumentów. Ponadto w przedmiocie konsekwencji odmowy przyjęcia dokumentu przez jego odbiorcę ze względu na to, że do dokumentu tego nie załączono tłumaczenia na język, który odbiorca ten rozumie, lub na język urzędowy państwa, do którego przekazywany jest dokument, orzeczono już, w odniesieniu do rozporządzenia nr 1348/2000, poprzedzającego rozporządzenie nr 1393/2007, że zamiast stwierdzać nieważność postępowania, należy raczej jednak pozwolić nadawcy usunąć brak wymaganego dokumentu poprzez przesłanie żądanego tłumaczenia. Podobne rozwiązanie należy przyjąć w wypadku, gdy jednostka przyjmująca nie przekazała adresatowi dokumentu standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia nr 1393/2007. Niezałączenie wspomnianego standardowego formularza i odmowa przyjęcia dokumentu ze względu na brak odpowiedniego tłumaczenia są bowiem ze sobą ściśle związane, ponieważ w obu tych sytuacjach może dojść do naruszenia skorzystania przez adresata takiego dokumentu z jego prawa do odmowy przyjęcia rozpatrywanego dokumentu. Ponadto stwierdzenie nieważności czy to dokumentu podlegającego doręczeniu, czy też procedury doręczania byłoby niezgodne z celem realizowanym przez rozporządzenie nr 1393/2007, polegającym na ustanowieniu bezpośredniego, szybkiego i skutecznego sposobu przekazywania dokumentów w sprawach cywilnych lub handlowych między państwami członkowskimi.
W konsekwencji w wypadku niepoinformowania za pomocą standardowego formularza zawartego w załączniku II do rozporządzenia, do jednostki przyjmującej będzie zatem należeć niezwłoczne poinformowanie adresatów dokumentów – poprzez przekazanie im na podstawie art. 8 ust. 1 rozporządzenia owego standardowego formularza – o prawie do odmowy ich przyjęcia.
(por. pkt 59–61, 63, 64, 66, 67, 72, 76, 77; sentencja)