Sprawa T‑397/13
(publikacja fragmentów)
Tilly-Sabco
przeciwko
Komisji Europejskiej
Rolnictwo – Refundacja wywozowa – Mięso drobiowe – Rozporządzenie wykonawcze ustalające refundację na poziomie 0 EUR – Skarga o stwierdzenie nieważności – Akt regulacyjny niewymagający przyjęcia środków wykonawczych – Bezpośrednie oddziaływanie – Dopuszczalność – Artykuł 3 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 182/2011 – Obowiązek uzasadnienia – Artykuł 164 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1234/2007 – Uzasadnione oczekiwania
Streszczenie – wyrok Sądu (piąta izba) z dnia 14 stycznia 2016 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Pojęcie aktu regulacyjnego – Każdy akt o charakterze generalnym, z wyjątkiem aktów legislacyjnych – Rozporządzenie Komisji ustalające refundacje wywozowe w sektorze mięsa drobiowego – Włączenie
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Komisji nr 689/2013)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty regulacyjne – Akty niewymagające przyjęcia środków wykonawczych i dotyczące skarżącego bezpośrednio – Pojęcie bezpośredniego oddziaływania – Kryteria – Rozporządzenie Komisji ustalające refundacje wywozowe w sektorze mięsa drobiowego – Skarga spółki prowadzącej działalność w zakresie wywozu mrożonych kurczaków – Dopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Komisji nr 689/2013)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty regulacyjne – Akty niewymagające przyjęcia środków wykonawczych i dotyczące skarżącego bezpośrednio – Pojęcie środków wykonawczych – Możliwe postępowania sądowe przeciwko tym aktom
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty regulacyjne – Akty niewymagające przyjęcia środków wykonawczych i dotyczące skarżącego bezpośrednio – Pojęcie środków wykonawczych – Kryteria – Rozporządzenie Komisji ustalające na poziomie zero kwotę refundacji wywozowych w sektorze mięsa drobiowego – Akt niewymagający przyjęcia środków wykonawczych
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Komisji nr 689/2013)
5. Instytucje Unii Europejskiej – Wykonywanie uprawnień – Uprawnienia wykonawcze przyznane Komisji w celu przyjmowania aktów wykonawczych – Kontrola przeprowadzana przez komitet złożony z przedstawicieli państw członkowskich – Procedura konsultacji – Termin przedłożenia projektu aktu wykonawczego – Możliwość odstępstwa – Przedstawienie projektu na posiedzenia wspomnianego komitetu – Dopuszczalność – Przesłanki
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 182/2011, art 3 ust. 3 akapit drugi; rozporządzenie Rady nr 1234/2007, art. 195)
6. Instytucje Unii Europejskiej – Wykonywanie uprawnień – Uprawnienia wykonawcze przyznane Komisji w celu przyjmowania aktów wykonawczych – Kontrola przez komitet złożony z przedstawicieli państw członkowskich – Procedura konsultacji – Termin zwołania – Pilny charakter – Kontrola sądowa – Granice
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 182/2011, art 3 ust. 3 akapit drugi; rozporządzenie Rady nr 1234/2007, art. 195)
7. Instytucje Unii Europejskiej – Wykonywanie uprawnień – Delegacja uprawnień – Upoważnienie lub subdelegacja dokonane na rzecz osoby pełniącej funkcję szczególną w instytucjach – Zmiana osoby pełniącej tę funkcję – Brak wpływu na ważność upoważnienia lub subdelegacji
(regulamin wewnętrzny Komisji, art. 13, 14)
8. Rolnictwo – Wspólna organizacja rynków – Refundacje wywozowe – Ustalanie kwot – Ustalenie po raz pierwszy dla rozpatrywanych towarów kwoty na poziomie zero – Dopuszczalność
(rozporządzenie Rady nr 1234/2007, art. 164 ust. 3; rozporządzenie Komisji nr 689/2013)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 30–32)
2. Brak jest jakiegokolwiek powodu, aby pojęcie bezpośredniego oddziaływania w odniesieniu do aktów regulacyjnych w ramach trzeciej hipotezy przewidzianej w art. 263 akapit czwarty TFUE interpretować inaczej, niż pojęcie to jest interpretowane w ramach drugiej hipotezy wskazanej w art. 263 akapit czwarty TFUE, mianowicie w odniesieniu do aktów, które dotyczą osoby fizycznej lub prawnej bezpośrednio i indywidualnie. W tym względzie warunek bezpośredniego oddziaływania wymaga, po pierwsze, aby dany akt miał bezpośredni wpływ na sytuację prawną jednostki i, po drugie, aby nie pozostawiał żadnej swobody oceny swoim adresatom, których obowiązkiem jest go wykonać, co ma mieć charakter czysto automatyczny i wynikać z samego tego uregulowania, bez stosowania norm pośrednich.
Jeżeli chodzi o skargę na rozporządzenie nr 689/2013 ustalające na poziomie zero kwotę refundacji wywozowych w sektorze mięsa drobiowego, to rozporządzenie to wywołuje bezpośrednie skutki prawne po stronie spółki prowadzącej działalność w zakresie wywozu zamrożonych kurczaków w tym znaczeniu, że nie może ona już korzystać z refundacji wywozowych o dodatniej wartości. Zważywszy, że kwota refundacji wywozowych została ustalona w zaskarżonym rozporządzeniu na poziomie zero, rozporządzenie to nie pozostawia w tym względzie władzom krajowym zobowiązanym do przyznawania refundacji żadnego zakresu uznania. Nawet gdyby refundacja wywozowa została przyznana przez organ krajowy, jej kwota wyniosłaby automatycznie zero, ponieważ zaskarżone rozporządzenie nie pozostawia żadnego zakresu uznania władzom krajowym pozwalającego im na ustalenie refundacji wywozowych o dodatniej wartości. Zaskarżone rozporządzenie dotyczy więc wspomnianej spółki bezpośrednio.
(por. pkt 34–37)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 39–41)
4. Zważywszy na brzmienie trzeciej hipotezy wskazanej w art. 263 akapit czwarty TFUE, środkami wykonawczymi w rozumieniu tego przepisu mogą być wyłącznie środki, które są przyjmowane przez organy lub jednostki organizacyjne Unii lub władze krajowe w normalnym toku spraw. Jeśli w normalnym toku spraw organy lub jednostki organizacyjne Unii oraz władze krajowe nie przyjmą żadnego środka, aby wykonać dany akt regulacyjny i skonkretyzować jego skutki dla każdego z zainteresowanych podmiotów gospodarczych, ów akt regulacyjny nie wymaga środków wykonawczych. W tym względzie zgodnie z brzmieniem trzeciej hipotezy wskazanej w art. 263 akapit czwarty TFUE nie wystarczy, by akt regulacyjny mógł wymagać środków wykonawczych, ale musi on wymagać środków wykonawczych. Zatem nie wystarczy, by podmiot gospodarczy miał możliwość zobowiązania administracji w sztuczny sposób do przyjęcia środka podlegającego zaskarżeniu, ponieważ taki środek nie stanowi środka, którego wymaga akt regulacyjny.
Jeżeli chodzi o skargę na rozporządzenie nr 689/2013 ustalające na poziomie zero kwotę refundacji wywozowych w sektorze mięsa drobiowego, kwestią mającą znaczenie dla ustalenia, czy to rozporządzenie wymaga środków wykonawczych, nie jest kwestia, czy nic nie wstrzymuje zainteresowanych podmiotów gospodarczych od złożenia wniosku o pozwolenie na wywóz z wcześniejszym ustaleniem refundacji wywozowych, ale kwestia, czy w normalnym toku spraw podmioty gospodarcze złożą takie wnioski. W tym względzie, zważywszy, iż uzyskanie pozwolenia na wywóz nie jest obowiązkowe, a refundacje wywozowe, które mogą zostać ustalone, będą w każdym razie miały wartość zerową, zainteresowane podmioty gospodarcze nie złożą w normalnym toku spraw do władz krajowych wniosków o pozwolenie na wywóz z wcześniejszym ustaleniem refundacji wywozowych. W braku takich wniosków władze krajowe nie przyjmą żadnego środka w celu wykonania rozporządzenia nr 689/2013. Nie przyjmą one zatem takich środków w normalnym toku spraw. Nie będzie więc żadnego środka konkretyzującego skutki, jakie wywołuje to rozporządzenie względem rożnych zainteresowanych podmiotów gospodarczych. W tym względzie fakt, iż wniosek o pozwolenie na wywóz zostaje złożony do władz krajowych wyłącznie w celu uzyskania dostępu do wymiaru sprawiedliwości, oznacza, że ów wniosek nie zostanie złożony w normalnym toku spraw. Ponieważ władze krajowe nie mają innego wyboru, jak tylko ustalić kwotę refundacji na poziomie zero, eksporter nie może mieć żadnego interesu w uzyskaniu ustalenia refundacji przez władze krajowe w tych okolicznościach, chyba że chodzi o doprowadzenie w sztuczny sposób do przyjęcia aktu, który mógłby zostać zaskarżony. Wynika z tego, że rozporządzenie nr 689/2013 nie wymaga środków wykonawczych.
Tego wniosku nie podważa argument, zgodnie z którym paradoksalne byłoby uzależnienie dopuszczalności skargi od poziomu refundacji oraz uznanie, że w przypadku ustalenia kwoty refundacji na poziomie zero rozporządzenie nie wymaga środków wykonawczych, podczas gdy w przypadku ustalenia jej na poziomie powyżej zero aktem zaskarżalnym jest akt wykonawczy na szczeblu krajowym. Kwestia, czy akt regulacyjny wymaga środków wykonawczych, powinna bowiem zostać zbadana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danego przypadku. W tym względzie w celu dokonania oceny, czy dany akt regulacyjny wymaga środków wykonawczych, należy odnieść się do sytuacji osoby powołującej się na prawo do wniesienia skargi. Jest więc możliwe, że to samo rozporządzenie może zostać zakwestionowane przed sądem Unii przez niektóre podmioty gospodarcze, ponieważ dotyczy ich bezpośrednio i nie wymaga środków wykonawczych w stosunku do nich, podczas gdy wymaga środków wykonawczych wobec innych podmiotów gospodarczych. Tym bardziej nie jest wykluczone, że rozporządzenie ustalające na poziomie zero kwotę refundacji nie wymaga środków wykonawczych, podczas gdy podobne rozporządzenie ustalające refundacje o wartości dodatniej ich wymaga.
(por. pkt 43–45, 53, 54, 58, 62–65)
5. Artykuł 3 ust. 3 rozporządzenia nr 182/2011 ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję nie stoi zasadniczo na przeszkodzie przedstawieniu projektu rozporządzenia wykonawczego podczas posiedzenia komitetu zarządzającego, o którym mowa w art. 195 rozporządzenia nr 1234/2007 ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych. Artykuł 3 ust. 3 akapit drugi zdanie pierwsze rozporządzenia nr 182/2011 przewiduje termin co najmniej 14 dni między dniem przedłożenia projektu aktu wykonawczego a dniem posiedzenia komitetu zarządzającego, którego należy dochować z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków. Można więc odejść od zasady zobowiązującej do przedstawienia projektu rozporządzenia na czternaście dni przed dniem posiedzenia komitetu zarządzającego, przy czym rozporządzenie nr 182/2011 nie przewiduje minimalnego terminu, który powinien zostać dochowany. Ze względu na sformułowanie „z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków”, które figuruje na początku pierwszego zdania art. 3 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 182/2011, to pierwsze zdanie nie stoi na przeszkodzie złożeniu projektu rozporządzenia podczas posiedzenia.
Ponadto sformułowanie w art. 3 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 182/2011, zgodnie z którym członkowie komitetu zarządzającego muszą mieć możliwość wczesnego przeanalizowania projektu, należy interpretować w świetle okoliczności, że zgodnie z tym samym przepisem termin powinien być proporcjonalny. Słowo „wczesne” nie oznacza koniecznie, że projekt rozporządzenia musi zostać przedłożony komitetowi zarządzającemu przed dniem posiedzenia. Jeśli termin wynoszący kilka minut lub, stosownie do okoliczności, kilka kwadransów jest proporcjonalny w świetle okoliczności, owo przedstawienie należy uznać za dokonane wcześnie w rozumieniu art. 3 ust. 3 akapit drugi zdanie trzecie rozporządzenia nr 182/2011.
(por. pkt 85, 86, 90, 91)
6. Ze sformułowania w art. 3 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 182/2011 ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję wynika, że to przewodniczący komitetu zarządzającego, o którym mowa w art. 195 rozporządzenia nr 1234/2007 ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych, a zatem przedstawiciel Komisji decyduje o tym, czy sprawa, która powinna być zbadana przez ten komitet, jest pilna. Badanie sądu Unii ogranicza się do zbadania istnienia oczywistego błędu w ocenie lub nadużycia władzy.
(por. pkt 114)
7. Upoważnienie lub subdelegacja nie zostają dokonane na rzecz osoby fizycznej, ale osoby pełniącej funkcję, mianowicie na rzecz członka Komisji zajmującego się określoną dziedziną lub dyrektora generalnego określonej dyrekcji generalnej. Tak więc zachowują one swą ważność w razie zmiany osoby pełniącej funkcję. Wynika z tego, że nie jest konieczne, by regulamin wewnętrzny Komisji przewidywał wyraźnie, że dokonana subdelegacja pozostaje ważna po zmianie osób działających jako osoby upoważnione lub delegujące. Możliwość dokonania upoważnienia lub subdelegacji ma bowiem na celu zwolnienie kolegium komisarzy lub danego członka Komisji z podejmowania decyzji, które nie wymagają interwencji kolegium lub danego komisarza. Decyzja o dokonaniu upoważnienia lub subdelegacji zmierza do rozdzielenia kompetencji wewnątrz Komisji i nie chodzi tu o dowód zaufania dotyczący konkretnej osoby fizycznej. W braku odmiennej szczególnej decyzji nie można przyznać żadnej kompetencji ad personam.
(por. pkt 202, 203)
8. Przy ustalaniu przez Komisję kwoty refundacji wywozowych, sam fakt, że kwota została ustalona po raz pierwszy na poziomie zero w odniesieniu do danych produktów nie oznacza automatycznie, że Komisja zerwała ze swą zwykłą praktyką. W tym względzie zmiana kwoty refundacji wywozowych jest ściśle związana z systemem okresowego ustalania kwoty tych refundacji, w związku z czym to samo uzasadnienie może obejmować bardzo różne kwoty refundacji wywozowych.
(por. pkt 245)