Sprawa C‑501/17
Germanwings GmbH
przeciwko
Wolfgangowi Pauelsowi
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landgericht Köln)
Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 4 kwietnia 2019 r.
Odesłanie prejudycjalne – Transport lotniczy – Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 – Artykuł 5 ust. 3 – Odszkodowanie dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów – Zakres – Zwolnienie z obowiązku odszkodowania – Pojęcie „nadzwyczajnych okoliczności” – Uszkodzenie opony statku powietrznego przez ciało obce znajdujące się na pasie startowym portu lotniczego
Transport – Transport lotniczy – Rozporządzenie nr 261/2004 – Artykuł 5 ust. 3 – Odszkodowanie i pomoc dla pasażerów – Odwołanie lub duże opóźnienie lotu – Zwolnienie z obowiązku odszkodowania – Przesłanka – Nadzwyczajne okoliczności – Pojęcie – Uszkodzenie opony statku powietrznego przez ciało obce znajdujące się na pasie startowym portu lotniczego – Włączenie – Podjęcie przez przewoźnika lotniczego wszelkich racjonalnych środków by uniknąć odwołania lub opóźnienia – Zakres – Badanie przez sąd krajowy
(rozporządzenie nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady, motywy 14, 15, art. 5 ust. 3, 7)
(zob. pkt 19, 20, 22, 26, 27, 32–34; sentencja)
Streszczenie
Przewoźnik lotniczy jest zobowiązany do wypłacenia pasażerom odszkodowania za opóźnienie wynoszące trzy godziny lub więcej w przypadku uszkodzenia opony statku powietrznego przez śrubę leżącą na pasie startowym lub pasie do lądowania jedynie wówczas, gdy nie zastosował wszystkich dostępnych mu środków w celu ograniczenia opóźnienia lotu
W wyroku w sprawie Germanwings (C‑501/17), wydanym w dniu 4 kwietnia 2019 r., Trybunał dokonał wykładni pojęcia „nadzwyczajnej okoliczności” w rozumieniu rozporządzenia nr 261/2004(1), uznając, że taką okoliczność stanowi uszkodzenie opony statku powietrznego przez śrubę leżącą na pasie startowym lub pasie do lądowania. Jednakże w przypadku opóźnienia lotu o trzy godziny lub więcej przy przylocie w związku z tą okolicznością przewoźnik lotniczy jest jednak zobowiązany do wypłacenia odszkodowania pasażerom, jeżeli nie zastosował wszystkich dostępnych mu środków w celu ograniczenia dużego opóźnienia owego lotu.
Spór w postępowaniu przed sądem krajowym toczy się między pasażerem a przewoźnikiem lotniczym Germanwings i dotyczy odmowy wypłaty odszkodowania przez tego przewoźnika na rzecz owego pasażera, którego lot został znacznie opóźniony. Przewoźnik lotniczy odmówił uwzględnienia wniosku o odszkodowanie na tej podstawie, że opóźnienie omawianego lotu było spowodowane uszkodzeniem opony statku powietrznego przez śrubę leżącą na pasie startowym lub pasie do lądowania, którą to okoliczność należało zakwalifikować jako „nadzwyczajną”(2) w rozumieniu rozporządzenia nr 261/2004 i zwalniającą go z obowiązku wypłaty odszkodowania na podstawie tego rozporządzenia(3).
Sąd krajowy, rozpatrując sprawę, zmierzał do ustalenia, czy rozpatrywane uszkodzenie stanowi „nadzwyczajną okoliczność” w rozumieniu rozporządzenia nr 261/2004.
Po pierwsze, Trybunał stwierdził, że przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty pasażerom odszkodowania, jeżeli może dowieść, że odwołanie lub opóźnienie lotu wynoszące co najmniej trzy godziny w chwili lądowania jest spowodowane zaistnieniem „nadzwyczajnych okoliczności”, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, i – w przypadku wystąpienia tego rodzaju okoliczności – że podjął dostosowane do sytuacji środki, przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakimi dysponował, w celu uniknięcia odwołania lub znacznego opóźnienia danego lotu, przy czym nie można wymagać od niego poświęceń niemożliwych do przyjęcia z punktu widzenia możliwości jego przedsiębiorstwa w danym momencie.
Trybunał przypomniał, że zdarzenia mogą być uznane za „nadzwyczajne okoliczności” w rozumieniu rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli ze względu na swój charakter lub swoje źródło nie wpisują się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne panowanie nad nimi.
Trybunał orzekł, że nawet jeśli przewoźnicy lotniczy mają regularnie do czynienia z uszkodzeniami opon swoich samolotów, to nie można uznać, że wadliwość opony wynikająca wyłącznie ze zderzenia z ciałem obcym znajdującym się na pasie lotniska wpisuje się, ze względu na swój charakter lub źródło, w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego. Ponadto okoliczność ta pozostaje poza zakresem jego skutecznego panowania i w związku z tym należy ją zakwalifikować jako „okoliczność nadzwyczajną” w rozumieniu rozporządzenia nr 261/2004.
Jednakże w celu zwolnienia z obowiązku wypłaty odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 do przewoźnika lotniczego należy wykazanie, że użył on wszelkich środków, jakimi dysponował, w celu uniknięcia sytuacji, w której wymiana opony uszkodzonej przez ciało obce znajdujące się na pasie lotniska doprowadziłaby do dużego opóźnienia lotu, co podlega weryfikacji przez sąd odsyłający. W tym względzie Trybunał wskazał w odniesieniu do uszkodzeń opon, że przewoźnicy lotniczy mogą dysponować na lotniskach, które obsługują, umowami o dokonanie wymian ich opon, co zapewnia im pierwszeństwo przy tej wymianie.