WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 24 października 2011 r.(*)
Odwołanie – Służba publiczna – Personel tymczasowy – Zwolnienie – Utrata zaufania – Uzasadnienie – Przeinaczenie dowodów
W sprawie T‑213/10 P
mającej za przedmiot odwołanie mające na celu uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 24 lutego 2010 r. w sprawie F‑89/08 P przeciwko Parlamentowi, dotychczas nieopublikowanego w Zbiorze,
P, była członek personelu tymczasowego Parlamentu Europejskiego, zamieszkała w Brukseli (Belgia), reprezentowana przez adwokata É. Boigelota,
strona skarżąca,
w której drugą stroną postępowania jest
Parlament Europejski, reprezentowany początkowo przez S. Seyr oraz R. Ignătescu, a następnie przez S. Seyr, działające w charakterze pełnomocników,
strona pozwana w pierwszej instancji,
SĄD (izba ds. odwołań),
w składzie: M. Jaeger, prezes, J. Azizi (sprawozdawca) i E. Moavero Milanesi, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujący
Wyrok
1 W swoim odwołaniu wniesionym na podstawie art. 9 załącznika I do statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wnosząca je, pani P, żąda uchylenia wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 24 lutego 2010 r. w sprawie F‑89/08 P przeciwko Parlamentowi, dotychczas nieopublikowanego w Zbiorze (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), na mocy którego Sąd oddalił jej skargę mającą na celu po pierwsze, stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 15 kwietnia 2008 r. w sprawie rozwiązania z nią umowy o pracę na czas nieokreślony w charakterze członka personelu tymczasowego, na której podstawie była zatrudniona przez posłów niezrzeszonych Parlamentu (zwanej dalej „sporną decyzją”), po drugie, przywrócenie jej do służby, po trzecie, uzyskanie wypłaty wynagrodzenia od dnia 15 lipca 2008 r. i po czwarte, uzyskanie zadośćuczynienia za krzywdę i odszkodowania w związku z uszczerbkiem na karierze zawodowej, jakich rzekomo doznała w związku ze sporną decyzją.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i postępowanie w pierwszej instancji
2 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu zostały przedstawione w pkt 8–21 zaskarżonego wyroku w następujący sposób:
„8 Skarżąca, która od 1999 r. kilkakrotnie podejmowała zatrudnienie w Parlamencie, między innymi w 2004 r. jako asystentka parlamentarna Ashleya Mote’a, została z dniem 1 marca 2005 r. zatrudniona w charakterze członka personelu tymczasowego w grupie zaszeregowania B*3, stopień 2, celem objęcia stanowiska asystentki posłów niezrzeszonych Parlamentu.
9 W następstwie decyzji A. Mote’a o przyłączeniu się do grupy »Tożsamość, Tradycja i Suwerenność« (zwanej dalej »grupą TTS«) skarżąca została zatrudniona w omawianej grupie na podstawie aneksu do umowy, podpisanego w dniu 31 stycznia 2007 r.
10 Na podstawie aneksu do umowy z dnia 27 marca 2007 r. skarżąca zajmowała stanowisko sekretarza generalnego grupy TTS w grupie zaszeregowania AD 14, stopień 1.
11 W dniu 14 lipca 2007 r. w sprawozdaniu na temat »potwierdzenia na stanowisku kierownika wydziału w charakterze sekretarza generalnego« B. Gollnisch, osoba oceniająca skarżącą i zarazem przewodniczący grupy TTS, opisał, między innymi, trudności [skarżącej] w relacjach międzyludzkich, konflikty, niepożądane inicjatywy oraz pewne problemy w zakresie komunikacji. Informowało ono więc o decyzji prezydium grupy TTS o odwołaniu skarżącej z funkcji sekretarza generalnego omawianej grupy. Jednakże, uznając, że jest ona zdolna wykonywać obowiązki w wyższej grupie niż w tej, do której była zaszeregowana, zanim zaczął obowiązywać aneks z dnia 27 marca 2007 r., zaproponowano jej pracę w grupie TTS i zatrudniono w służbach jednej z jej jednostek organizacyjnych.
12 Pismem z dnia 21 września 2007 r. wystosowanym przez P. Claeysa, pierwszego wiceprzewodniczącego i pełniącego obowiązki przewodniczącego grupy TTS, skarżąca została poinformowana o rozwiązaniu z nią umowy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia (zwanym dalej »decyzją w sprawie rozwiązania umowy o pracę z dnia 21 września 2007 r.«). W piśmie tym, które odnosi się do art. 47 lit. c) WZIP [Warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej], uściślono, że powodem decyzji w sprawie rozwiązania umowy o pracę jest utrata zaufania oraz okoliczność »dotycząca sprawozdania, w którym podjęto decyzję o odwołaniu [skarżącej] z tymczasowej funkcji sekretarza generalnego grupy [TTS], [jej] odmowy przyjęcia tego do wiadomości oraz decyzji prezydium grupy TTS z dnia 5 września [2007 r., która została załączona do tego pisma]«.
13 Pismem z dnia 17 grudnia 2007 r. koordynator posłów niezrzeszonych, przedstawiciel sekretarza generalnego Parlamentu zajmujący się sprawami tych posłów, poinformował dyrektor dyrekcji ds. zarządzania personelem, że w następstwie rozwiązania grupy TTS oraz »w uzgodnieniu z brytyjską delegacją [posłów niezrzeszonych]«, do której zaliczał się A. Mote, zwraca się o przeniesienie skarżącej do pracy »na jej dawnym stanowisku« w sekretariacie posłów niezrzeszonych.
14 Decyzja w sprawie rozwiązania umowy o pracę z dnia 21 września 2007 r. została wycofana, a na podstawie aneksu, obowiązującego od dnia 20 grudnia 2007 r. skarżąca została zatrudniona w „grupie” posłów niezrzeszonych, z zaszeregowaniem do grupy AST 3, stopień 3.
15 Pismem, co do którego bezsporne jest, że pochodziło z dnia 27 marca 2008 r., mimo że opatrzone było datą 27 maja 2008 r., koordynator posłów niezrzeszonych zwrócił się do sekretarza generalnego Parlamentu o rozwiązanie stosunku pracy ze skarżącą »[w] związku z utratą zaufania, zarówno o charakterze osobistym, jak i politycznym, pomiędzy [skarżącą], pracownikiem [s]sekretariatu posłów niezrzeszonych, a Ashleyem Mote’em, posłem niezrzeszonym i jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym«.
16 Decyzją sekretarza generalnego Parlamentu z dnia 15 kwietnia 2008 r. umowa ze skarżącą została rozwiązana na podstawie art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP »w związku z utratą zaufania [wobec skarżącej] w ramach sekretariatu« posłów niezrzeszonych (zwaną dalej »sporną decyzją«). Uściślono w niej, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpi po upływie trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia.
17 Sporna decyzja przewidywała, między innymi, że w okresie wypowiedzenia skarżąca nie miała już dostępu do pomieszczeń Parlamentu i że powinna zwrócić »w możliwie najszybszym terminie« klucze do biur, będące wciąż w jej posiadaniu.
18 Pismem z dnia 8 maja 2008 r. pełnomocnik skarżącej wystąpił do Parlamentu o wycofanie spornej decyzji i przedstawienie jej uzasadnienia.
19 Pismem kierownika wydziału ds. rozliczeń dyrekcji generalnej ds. personelu z dnia 14 maja 2008 r. skarżąca została poinformowana, że »zgodnie ze złożonym przez B. Gollnischa, przewodniczącego nieistniejącej już grupy TTS, wnioskiem o ściągnięcie należności […] wydział ds. rozliczeń dokona potrącenia kwoty 1320,50 EUR, którą [skarżąca] nienależnie pobrała«. W piśmie sekretarza generalnego Parlamentu z dnia 9 czerwca 2008 r. skarżąca została również powiadomiona o dochodzeniu administracyjnym wszczętym w stosunku do niej po tym, jak sekretarz generalny został »poinformowany przez B. Gollnischa, byłego przewodniczącego grupy TTS, że [skarżąca] podejmowała różne działania noszące charakter nadużyć i w efekcie zawiodła zaufanie [B. Gollnischa], jak również innych członków prezydium grupy«.
20 Pismem z dnia 11 lipca 2008 r. pełnomocnik skarżącej złożył, na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego [urzędników Unii Europejskiej], zażalenie mające na celu stwierdzenie nieważności spornej decyzji.
21 Decyzją z dnia 18 września 2008 r. Parlament oddalił zażalenie skarżącej”.
3 W skardze złożonej w sekretariacie Sądu do spraw Służby Publicznej w dniu 3 listopada 2008 r. skarżąca wnosiła do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności spornej decyzji;
– przywrócenie z mocą wsteczną do pracy na obejmowanym przez nią w dniu wydania spornej decyzji stanowisku, z ówczesnym zaszeregowaniem, tak by jej przełożonymi byli posłowie R. Kilroy‑Silk, R. Helmer i D. Hannan;
– zasądzenie wypłaty jej wynagrodzenia od dnia 15 lipca 2008 r. do dnia faktycznego przywrócenia do pracy, wraz z odsetkami za zwłokę w stosunku 7% rocznie;
– zasądzenie od Parlamentu na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę i odszkodowania w związku z uszczerbkiem na karierze w kwocie 10 000 EUR;
– obciążenie Parlamentu kosztami postępowania.
4 Parlament wnosił do Sądu do spraw Służby Publicznej o:
– odrzucenie skargi jako w części niedopuszczalnej, a w pozostałym zakresie jako bezzasadnej;
– rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów według norm przepisanych.
Zaskarżony wyrok
5 W zaskarżonym wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej oddalił skargę w całości.
6 W tym zakresie oddalił sześć zarzutów podniesionych przez skarżącą w uzasadnieniu żądania stwierdzenia nieważności, to znaczy po pierwsze, zarzut dotyczący naruszenia prawa do obrony, po drugie, zarzut dotyczący oczywistego błędu w ocenie, po trzecie, zarzut dotyczący niewystarczającego uzasadnienia spornej decyzji, po czwarte, zarzut dotyczący nadużycia władzy, po piąte, zarzut dotyczący uchybień proceduralnych i po szóste, zarzut dotyczący uchybienia obowiązkowi staranności.
7 W uzasadnieniu oddalenia pierwszego zarzutu, dotyczącego naruszenia prawa do obrony, Sąd do spraw Służby Publicznej powołał się na zasady uznane, między innymi, w wyroku Trybunału z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑111/02 P Parlament przeciwko Reynoldsowi, Rec. s. I‑5475, pkt 50–60) i w wyroku Sądu z dnia 17 października 2006 r. w sprawie T‑406/04 Bonnet przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑213, II‑A‑2‑1097, pkt 79 (pkt 31–35 zaskarżonego wyroku).
8 Natomiast w przedmiocie drugiego zarzutu, dotyczącego oczywistego błędu w ocenie, Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził, między innymi, co następuje (pkt 48–63 zaskarżonego wyroku):
„48 W niniejszym przypadku w uzasadnieniu przedstawionego przez koordynatora posłów niezrzeszonych wniosku o rozwiązanie stosunku pracy z dnia 27 marca 2008 r. podano utratę zaufania A. Mote’a wobec skarżącej, a więc sporna decyzja została wydana na tej właśnie podstawie.
49 Parlament uściślił, zarówno w odpowiedzi na pytania postawione przez Sąd na piśmie, jak i podczas rozprawy, że w dniu wydania spornej decyzji bezpośrednim przełożonym administracyjnym skarżącej był A. Mote.
50 W tym względzie należy w pierwszej kolejności przypomnieć, jak wskazano powyżej, że od 2004 r. więzi pomiędzy A. Mote’em a skarżącą były bardzo ścisłe, ponieważ była ona jego asystentką parlamentarną.
51 Należy również zauważyć, że z pisma koordynatora posłów niezrzeszonych z dnia 9 marca 2005 r., skierowanego do wydziału ds. rozliczeń, wynika wyraźnie, że A. Mote był »przełożonym, który podpisywał polecenia wyjazdów służbowych« skarżącej, która w dniu 1 marca 2005 r. stała się członkiem personelu tymczasowego Parlamentu. Parlament przedstawił ponadto polecenie wyjazdu służbowego z tamtego okresu. To polecenie zostało podpisane przez A. Mote’a jako »przełożonego«.
52 Następnie w 2007 r. skarżąca opuściła grupę posłów niezrzeszonych celem zatrudnienia w grupie TTS. Zatrudnienie to wynikało, według pism skarżącej, z tego, że A. Mote postanowił przyłączyć się do tej grupy.
53 Ponadto skarżąca przedstawiła do akt polecenia wyjazdów służbowych z lipca i września 2007 r. podpisane przez A. Mote’a. Jedno z tych poleceń dotyczyło wyjazdu do Zjednoczonego Królestwa w listopadzie 2007 r. i miało na celu złożenie wizyty A. Mote’owi.
54 Wreszcie skarżąca została w grudnia 2007 r. ponownie zatrudniona przez brytyjską delegację posłów niezrzeszonych, w skład której wchodził A. Mote, w »grupie« posłów niezrzeszonych. W tym względzie należy zauważyć, że A. Mote był jedynym członkiem tej delegacji, który należał do grupy TTS w okresie, w którym skarżąca pracowała w tej grupie.
55 Skoro wykazano, że A. Mote był bezpośrednim przełożonym administracyjnym skarżącej w 2005 r., chronologia, którą powyżej opisano, pozwala twierdzić, że ścisła więź istniejąca od 2005 r. pomiędzy skarżącą a A. Mote’em utrzymała się do czasu ich wspólnego powrotu w 2007 r. do grupy posłów niezrzeszonych.
56 Mimo że skarżąca twierdzi, że w dniu wydania spornej decyzji pracowała na rzecz kilku członków brytyjskiej delegacji posłów niezrzeszonych: R. Kilroya‑Silka, R. Helmera i D. Hannana, to nie przedstawia na to żadnego dowodu, na przykład polecenia wyjazdu służbowego podpisanego przez jednego z tych posłów, który to dowód mógłby wykazać, że wymienieni posłowie byli jej bezpośrednimi przełożonymi administracyjnymi.
[…]
59 Ponadto, o ile podczas rozprawy skarżąca podnosiła okoliczność, że A. Mote odbywał w Zjednoczonym Królestwie od września do grudnia 2007 r. karę pozbawienia wolności i że w tym okresie pracowała na rzecz przede wszystkim innych posłów niezrzeszonych, przedstawiony przez koordynatora posłów niezrzeszonych wniosek o rozwiązanie stosunku pracy pochodzi z dnia 27 marca 2008 r., czyli około trzy miesiące po zakończeniu odbywania wspomnianej kary pozbawienia wolności.
60 Tym samym i nawet jeśli Parlament nie był w stanie przedstawić formalnej decyzji o zatrudnieniu skarżącej u A. Mote’a, powyższe zgodne okoliczności potwierdzają twierdzenie Parlamentu, że A. Mote był w dniu wydania spornej decyzji wyłącznym bezpośrednim przełożonym administracyjnym zainteresowanej. Podobnie okoliczność, że inni parlamentarzyści, którzy nie byli bezpośrednimi przełożonymi administracyjnymi skarżącej, wyrażali w chwili jej zwolnienia z pracy wobec niej zaufanie oraz wolę kontynuowania współpracy z nią, pozostaje bez znaczenia dla zgodności spornej decyzji z prawem.
61 Tym samym skarżąca niesłusznie podnosi, że sporna decyzja jest obarczona oczywistym błędem w ocenie dotyczącym tego, że inni posłowie niezrzeszeni a nie tylko A. Mote, mający ponadto różne konotacje polityczne, obdarzali skarżącą w dniu, w którym zapadła sporna decyzja, swoim zaufaniem. Skarżąca niesłusznie również podnosi, że sporna decyzja, uzasadniona utratą zaufania A. Mote’a wobec niej, nie opierała się na »ważnym motywie«. Ponadto w tym zakresie należy stwierdzić, że w żadnym momencie skarżąca nie kwestionuje zerwania więzi zaufania z A. Mote’em.
[…]
63 Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut dotyczący oczywistego błędu w ocenie należy oddalić”.
9 Co się tyczy trzeciego zarzutu, dotyczącego niewystarczającego uzasadnienia spornej decyzji, Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, co następuje (pkt 69−84 zaskarżonego wyroku):
„69 Sąd orzekł w swoim wyroku z dnia 26 października 2006 r. w sprawie F‑1/05 Landgren przeciwko ETF, Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑123, II‑A‑1‑459, pkt 73, 74, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Pierwszej Instancji z dnia 8 września 2009 r. w sprawie T‑404/06 P ETF przeciwko Landgren, Zb.Orz. s. II‑2841, że żaden wzgląd o charakterze nadrzędnym nie pozwala na wykluczenie członków personelu tymczasowego z ochrony przed nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy o pracę, w szczególności w sytuacji, w której związani są oni umową na czas nieokreślony, lub gdy – związani umową na czas określony – zwalniani są przed upływem czasu, na który została ona zawarta. Tymczasem dla zagwarantowania odpowiedniej ochrony w tym celu należy z jednej strony umożliwić zainteresowanym upewnienie się, czy nie ucierpiały oraz czy nie zostały naruszone ich słuszne interesy, oraz ocenę celowości wniesienia sprawy do sądu, a z drugiej – umożliwić temu ostatniemu dokonanie kontroli sądowej, co w sumie oznacza uznanie istnienia obowiązku uzasadnienia spoczywającego na właściwym organie.
70 Należy więc uściślić zakres tego obowiązku uzasadnienia w odniesieniu do rozwiązania stosunku pracy z członkiem personelu tymczasowego, zatrudnionym na podstawie art. 2 lit. c) WZIP.
71 W sytuacji gdy decyzja w sprawie rozwiązania stosunku pracy zapada w związku z utratą zaufania, zainteresowanemu nie przysługują gwarancje proceduralne, takie jak prawo do bycia wysłuchanym w postępowaniu administracyjnym (ww. wyrok w sprawie Parlament przeciwko Reynoldsowi, pkt 49−60). W rezultacie obowiązek uzasadnienia i jego przestrzeganie przez administrację stanowią jedyną gwarancję umożliwiającą mu, chociażby po wydaniu decyzji dla niego niekorzystnej, skuteczne skorzystanie z pozostających w jego dyspozycji środków prawnych w celu zakwestionowania zgodności z prawem wspomnianej decyzji (wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie T‑237/00 Reynolds przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz.SP s. I‑A‑385, II‑1731, pkt 95).
72 Jednakże zerwanie więzi zaufania, czyli związku o charakterze osobistym, niekoniecznie opiera się na obiektywnych okolicznościach, w przeciwieństwie do tego, co ma miejsce na przykład w odniesieniu do postępowania w sprawie naboru, ponieważ stwierdzono, że to postępowanie dotyczy wstępnego wyboru kandydatów zaproszonych na egzaminy ustne i pisemne, jak również sporządzenia przez komisję konkursową listy odpowiednich kandydatów na podstawie wyników tych egzaminów (wyrok Trybunału z dnia 23 września 2004 r. w sprawie C‑150/03 P Hectors przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. I‑8691, pkt 43, 44; ww. wyrok w sprawie Bonnet przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 68).
73 Tym samym samo stwierdzenie istnienia zerwania więzi zaufania może wystarczyć do uzasadnienia wydania decyzji w sprawie rozwiązania stosunku pracy. W przypadku zatem gdy decyzja w sprawie rozwiązania stosunku pracy opiera się wyłącznie na takim stwierdzeniu, wymóg uściślenia dotyczący przedstawienia w uzasadnieniu decyzji okoliczności faktycznych opisujących takie zerwanie więzi zaufania lub je uzasadniających może być jedynie ograniczony.
74 Niemniej jednak, w szczególności jeśli chodzi o członków personelu tymczasowego zatrudnionych przez posłów niezrzeszonych Parlamentu, uzasadnienie decyzji w sprawie rozwiązania stosunku pracy opartej na utracie zaufania powinno bezwzględnie zawierać wystarczające uściślenia na temat osoby, z którą więź zaufania została zerwana. Rozpatrywany pracownik będzie bowiem mógł w ten sposób upewnić się, że decyzja dotyczy jego bezpośredniego przełożonego administracyjnego, czyli jak stwierdzono wyżej, posła niezrzeszonego, z którym powinna istnieć więź zaufania.
75 W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że sporna decyzja odnosi się wyłącznie do »utraty zaufania [wobec skarżącej] w ramach sekretariatu«.
76 Z takiego uzasadnienia, nawet jeśli nie jest ono dość szczegółowe, wynika, że zerwanie więzi zaufania było powodem rozwiązania stosunku pracy.
77 Jednakże, jak właśnie wskazano, skarżąca powinna była również być w stanie dowiedzieć się, z jaką osobą więź zaufania została zerwana. Tymczasem w świetle niejasnego sformułowania, jakiego użyto, sporna decyzja nie zawiera wystarczających uściśleń w tym względzie.
78 Ponadto sporna decyzja nie zawiera odniesienia do wniosku o rozwiązanie stosunku pracy z dnia 27 marca 2008 r., w którym koordynator posłów niezrzeszonych określił, między innymi, posła, z którym została zerwana więź zaufania, czyli A. Mote’a. Ponadto bezsporne jest, że Parlament nie przekazał tego wniosku skarżącej.
79 W związku z tym należy ustalić, czy w niniejszym przypadku kontekst sprawy pozwalał mimo wszystko skarżącej na jasne zidentyfikowanie uzasadnienia spornej decyzji (wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie T‑283/97 Thinus przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑69, II‑353, pkt 77; ww. wyrok w sprawie Landgren przeciwko ETF, pkt 78), a w szczególności na wystarczająco dokładne poznanie osoby, z którą nastąpiło zerwanie więzi zaufania.
80 Tymczasem z samego brzmienia zażalenia z dnia 11 lipca 2008 r. złożonego przez skarżącą wynika, że mogła ona zapoznać się z przedstawionym przez koordynatora posłów niezrzeszonych wnioskiem o rozwiązanie stosunku pracy z dnia 27 marca 2008 r., przeglądając swoje akta osobowe. Na tym etapie, czyli nawet przed złożeniem zażalenia, mogła zatem powziąć informacje na temat treści tego wniosku i tym samym była w stanie dowiedzieć się, że zarówno omawiany wniosek, jak i następnie sporna decyzja uzasadnione były »utratą zaufania, zarówno o charakterze osobistym jak i politycznym, pomiędzy [nią] a Ashleyem Mote’em, posłem niezrzeszonym i jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym«.
81 W tym miejscu trzeba przypomnieć, że obowiązek uzasadnienia ciąży na administracji, a zatem w sytuacji, gdy zapada decyzja z niewystarczającym uzasadnieniem, nie jest zadaniem pracownika poszukiwanie informacji na temat uzasadnienia tej decyzji.
82 Tym samym w sytuacji, gdy decyzja zawiera niewystarczające uzasadnienie, administracja nie może powoływać się na okoliczność, że uzasadnienie tej decyzji było dostępne w aktach osobowych rozpatrywanego pracownika, w tym celu, aby sąd oddalił na etapie postępowania sądowego zarzut dotyczący tego niewystarczającego uzasadnienia.
83 Jednakże, jeśli tak jak to ma miejsce w niniejszym przypadku, z samego brzmienia zażalenia złożonego przez pracownika na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego [urzędników Unii Europejskiej] wynika, że pracownik ten powziął wiadomość o uzasadnieniu decyzji, przeglądając swe akta osobowe, zbyteczne byłoby stwierdzenie nieważności tej decyzji z uwagi na okoliczność, z pewnością niepożądaną, że instytucja nie przedstawiła go wyraźnie w decyzji oddalającej zażalenie.
84 Z powyższego wynika, że w obliczu szczególnych okoliczności rozpatrywanego przypadku zarzut dotyczący niewystarczającego uzasadnienia spornej decyzji podlega oddaleniu”.
10 Wreszcie Sąd do spraw Służby Publicznej oddalił zarzuty czwarty, piąty i szósty, dotyczące, odpowiednio, nadużycia władzy, uchybień proceduralnych i naruszenia obowiązku staranności w pkt 87–100, w pkt 103–109, jak również w pkt 112–117 zaskarżonego wyroku.
11 W ramach oceny zarzutu czwartego, dotyczącego nadużycia władzy, Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził, między innymi, co następuje:
„92 W ww. piśmie z dnia 17 września 2008 r. napisano:
»[Skarżąca] została zwolniona wskutek utraty zaufania […], a wewnętrzne dochodzenie, którego wyniki na tym etapie nie mogą być jeszcze znane, jest obecnie w toku«.
[…]
98 Ponadto rozpatrywane dochodzenie wiąże się z okolicznościami dotyczącymi funkcji, jakie skarżąca wykonywała w grupie TTS, podczas gdy w swoim piśmie z dnia 21 stycznia 2009 r., koordynator posłów niezrzeszonych uściślił, że okoliczności zarzucane skarżącej, uzasadniające zerwanie więzi zaufania z A. Mote’em, »uniemożliwiały prawidłowe funkcjonowanie sekretariatu posłów niezrzeszonych«.
99 Tym samym mimo użycia przez koordynatora posłów niezrzeszonych w piśmie z dnia 21 stycznia 2009 r. wyrażenia »nadużycie zaufania«, które to wyrażenie pojawiło się również w piśmie sekretarza generalnego Parlamentu z dnia 9 czerwca 2008 r. dotyczącym wszczęcia dochodzenia administracyjnego wobec skarżącej, okoliczności uzasadniające, według tego koordynatora, rozwiązanie stosunku pracy ze skarżącą rozgrywały się w kontekście innym od kontekstu okoliczności leżących u podstaw rozpatrywanego dochodzenia, a ponadto omawiane okoliczności miały miejsce w późniejszym okresie”.
W przedmiocie odwołania
Postępowanie
12 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 10 maja 2010 r. skarżąca wniosła niniejsze odwołanie. W dniu 28 lipca 2010 r. Parlament przedstawił swoją odpowiedź na odwołanie.
13 Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (izba ds. odwołań) stwierdził, że w terminie miesiąca od dnia powiadomienia stron o zakończeniu procedury pisemnej nie wpłynął żaden wniosek o wyznaczenie rozprawy i na podstawie art. 146 regulaminu postępowania przed Sądem postanowił orzec w przedmiocie odwołania bez przeprowadzenia części ustnej postępowania.
Żądania stron
14 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– uchylenie zaskarżonego wyroku;
– uwzględnienie żądań podniesionych w pierwszej instancji;
– obciążenie Parlamentu kosztami postępowania w obu instancjach.
15 Parlament wnosi do Sądu o:
– odrzucenie odwołania w części jako niedopuszczalnego, a w części oddalenie go jako bezzasadnego;
– ewentualnie, oddalenie skargi wniesionej w pierwszej instancji jako bezzasadnej;
– obciążenie wnoszącej odwołanie kosztami postępowania w obu instancjach.
Co do prawa
Streszczenie zarzutów odwołania
16 Wnosząca odwołanie przedstawia w uzasadnieniu odwołania trzy zarzuty.
17 W swoim zarzucie pierwszym skarżąca podnosi zasadniczo, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej dopuścił się naruszenia prawa, uzasadnienie ponadto jest wewnętrznie sprzeczne i zawiera błędy, ponieważ z jednej strony Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził istnienie formalnego wymogu uzasadnienia spornej decyzji i jego nieprzestrzeganie przez Parlament w rozpatrywanym przypadku (pkt 69–78, 83 zaskarżonego wyroku), a z drugiej strony oddalił jednak zarzut niewystarczającego uzasadnienia tej decyzji z uwagi na powzięcie wiadomości przez zainteresowaną o uzasadnieniu omawianej decyzji przy okazji przeglądania akt osobowych, mimo że zadaniem Parlamentu było przedstawienie jej, najpóźniej w decyzji oddalającej zażalenie, uściśleń na temat osoby, z którą jakoby więź zaufania została zerwana (pkt 79−84 zaskarżonego wyroku).
18 Sąd do spraw Służby Publicznej z kilku powodów naruszył bowiem właściwe orzecznictwo, gdy odmówił stwierdzenia nieważności spornej decyzji z uwagi na naruszenie obowiązku uzasadnienia (pkt 83 zaskarżonego wyroku). Po pierwsze, obowiązek uzasadnienia nie jest ograniczony w odniesieniu do decyzji, która dotyczy zatrudnienia lub zwolnienia w przypadku stosunku pracy podlegającego regulacji art. 2 lit. c) Warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (zwanych dalej „WZIP”), i to pomimo że wzajemne zaufanie jest zasadniczym elementem umów zawieranych z członkami personelu tymczasowego, o których mowa w tym przepisie (wyrok Sądu z dnia 8 września 2009 r. w sprawie T‑404/06 P ETF przeciwko Landgren, Zb.Orz. s. II‑2841, pkt 169). Tym samym Sąd do spraw Służby Publicznej nie mógł orzec w pkt 73 zaskarżonego wyroku, że „samo stwierdzenie istnienia zerwania więzi zaufania może wystarczyć do uzasadnienia wydania decyzji w sprawie rozwiązania stosunku pracy”, tym bardziej że w pkt 74 omawianego wyroku uściślił, że taka decyzja powinna „bezwzględnie zawierać wystarczające uściślenia na temat osoby, z którą więź zaufania została zerwana”. Według wnoszącej odwołanie o ile samo stwierdzenie istnienia zerwania więzi zaufania wystarczyło do uzasadnienia rozwiązania stosunku pracy z określonymi członkami personelu tymczasowego, o tyle sąd Unii nie może należycie wykonywać swej kontroli, gdy zainteresowani są pozbawieni właściwej ochrony przed arbitralnym lub stanowiącym nadużycie zwolnieniem z pracy ze strony administracji, a zakres tej ochrony różni się w zależności od rodzaju rozpatrywanej umowy o pracę z członkiem personelu tymczasowego, co prowadziłoby do nieuzasadnionej dyskryminacji. Po drugie, wnosząca odwołanie utrzymuje, że z pkt 79 wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej z dnia 26 października 2006 r. w sprawie F‑1/05 Landgren przeciwko ETF, Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑123, II‑A‑1‑459 wynika, że na administracji spoczywa wzmocniony obowiązek uzasadnienia. Ograniczając się do odesłania do rzekomej utraty zaufania w sekretariacie posłów niezrzeszonych Parlamentu wobec wnoszącej odwołanie dla uzasadnienia rozwiązania umowy z członkiem personelu tymczasowego, ani sporna decyzja, ani decyzja oddalająca zażalenie nie spełniły tego wymogu. Po trzecie, wnosząca odwołanie utrzymuje, że w odniesieniu do wymogów uzasadnienia decyzji o odrzuceniu kandydatury wydanych w ramach postępowania w sprawie naboru personelu tymczasowego na podstawie art. 2 lit. c) WZIP, orzeczono, że szczegółowe uzasadnienie jest tym bardziej uzasadnione w celu udzielenia odpowiedzi na zażalenie zainteresowanego w sytuacji, gdy ten brał udział w indywidualnym spotkaniu, początkowo nieprzewidzianym i nie otrzymał żadnej informacji na koniec postępowania rekrutacyjnego, zanim sam nie wystąpił z takim wnioskiem, a w swoim zażaleniu odniósł się wyraźnie do listy odpowiednich kandydatów i ustalonej kolejności osiągnięć (wyrok Trybunału z dnia 23 września 2004 r. w sprawie C‑150/03 P Hectors przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. I‑8691, pkt 47). W niniejszym przypadku wnosząca odwołanie odniosła się wyraźnie w swoim zażaleniu do przedstawionego przez koordynatora posłów niezrzeszonych wniosku o rozwiązanie stosunku pracy i do rzekomej utraty zaufania przez A. Mote’a, którą tam podniesiono. Tymczasem decyzja w sprawie oddalenia zażalenia nie zawierała żadnego uściślenia na temat osoby, z którą zerwana została więź zaufania, lecz w dalszym ciągu w sposób niejasny odnoszono się w niej do utraty zaufania w ramach sekretariatu posłów niezrzeszonych Parlamentu.
19 W swoim drugim zarzucie wnosząca odwołanie podnosi naruszenie systemu rozdziału władzy między administracją i sądownictwem Unii oraz równowagi instytucjonalnej i art. 26 regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), jak również naruszenie jej prawa do skutecznej ochrony sądowej.
20 Według wnoszącej odwołanie Sąd do spraw Służby Publicznej niezgodnie z prawem zastąpił Parlament, przedstawiając w jego miejsce przypuszczalne uzasadnienie spornej decyzji. W pkt 80 zaskarżonego wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej nie mógł oprzeć się na powzięciu przez wnoszącą odwołanie wiadomości o wniosku koordynatora posłów niezrzeszonych o rozwiązanie stosunku pracy, aby stwierdzić, że „tym samym była w stanie dowiedzieć się, że zarówno omawiany wniosek, jak i następnie sporna decyzja uzasadnione były »utratą zaufania, zarówno o charakterze osobistym, jak i politycznym, pomiędzy [nią] a Ashleyem Mote’em, posłem niezrzeszonym i jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym«”. Należy bowiem odróżnić sporną decyzję od omawianego wniosku o rozwiązanie stosunku pracy, które są odrębnymi aktami, pochodzącymi od różnych osób. Sąd do spraw Służby Publicznej nie mógł również wnioskować na podstawie tego jednego wniosku, że „sporna decyzja została wydana na tej właśnie podstawie” (pkt 48 zaskarżonego wyroku). Tym sposobem przekroczył swoje uprawnienia i naruszył system rozdziału władzy między administracją i sądownictwem Unii oraz równowagi instytucjonalnej, ponieważ sąd stał się jedyną i pierwszą instancją, przed którą wnosząca odwołanie była w stanie uzyskać takie uzasadnienie (zob. podobnie ww. w pkt 18 wyrok w sprawie ETF przeciwko Landgren, pkt 164).
21 Podobnie Sąd do spraw Służby Publicznej naruszył art. 26 regulaminu pracowniczego, którego celem jest z jednej strony ochrona „zasady kontradyktoryjności przy najszerszym możliwym przestrzeganiu prawa do sprawiedliwej i rzetelnej obrony” a z drugiej strony ochrona „prawa do uzasadnienia opartego na znanych okolicznościach”. Według wnoszącej odwołanie omawiane zasady tym bardziej obowiązują sąd, ponieważ ten nie może przeciwstawić jej rzekomego uzasadnienia spornej decyzji opartego na wniosku koordynatora posłów niezrzeszonych o rozwiązanie stosunku pracy, który „nigdy nie został jej przekazany przed włączeniem do akt”.
22 Wreszcie wnosząca odwołanie utrzymuje, że ponieważ Sąd do spraw Służby Publicznej zastąpił Parlament w przedstawieniu uzasadnienia spornej decyzji, nie korzystała ona ani z „minimalnych warunków prawa do skutecznej ochrony sądowej”, ani z „wystarczającej ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem z pracy”. Tymczasem obowiązek uzasadnienia ma na celu ochronę zainteresowanego, po pierwsze poprzez zapewnienie wystarczających wskazówek do upewnienia się, czy rozpatrywany akt jest obarczony wadą pozwalającą na zakwestionowanie jego zgodności z prawem, a po drugie, poprzez umożliwienie sądowi dokonania kontroli zgodności tego aktu z prawem (zob. również pkt 71 zaskarżonego wyroku). Obowiązek ten przyczynia się tym samym do zapewnienia prawa do skutecznej ochrony sądowej (ww. w pkt 18 wyrok w sprawie ETF przeciwko Landgren, pkt 148). Tym samym Sąd do spraw Służby Publicznej naruszył zarówno prawo wnoszącej odwołanie do wystarczającego uzasadnienia na zakończenie postępowania administracyjnego, jak i jej prawo do skutecznej ochrony sądowej.
23 W swoim trzecim zarzucie wnosząca odwołanie podnosi, posiłkując się przy tym kilkoma dokumentami akt, że zaskarżony wyrok nie zawierał wystarczającego uzasadnienia i że dopuszczono się w nim przeinaczenia dowodów. Sąd do spraw Służby Publicznej nie wypowiedział się bowiem w przedmiocie tych dokumentów i ograniczył się do stwierdzenia, że rzeczywistym powodem zwolnienia wnoszącej odwołanie z pracy było zerwanie więzi zaufania z A. Mote’em, który to powód wynikał raczej wyłącznie z pisma koordynatora posłów niezrzeszonych, a nie ze spornej decyzji.
24 W uzasadnieniu części zarzutu, dotyczącej przeinaczenia dowodów, wnosząca odwołanie podnosi, że w przeciwieństwie do wniosków, jakie wysnuł Sąd do spraw Służby Publicznej, twierdzenie, jakoby A. Mote był jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym w dniu, w którym wydano sporną decyzję, nie opierało się na jakimkolwiek właściwym środku dowodowym. Z jednej strony polecenia wyjazdów służbowych podpisane przez A. Mote’a, na których oparł się Sąd do spraw Służby Publicznej, wskazywały na okres sprzed przeniesienia wnoszącej odwołanie do pracy z posłami niezrzeszonymi Parlamentu, a tym samym nie mogły być one przywoływane na poparcie tego twierdzenia. Z drugiej strony Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził, że przeniesienie wnoszącej odwołanie dokonało się „w uzgodnieniu z brytyjską delegacją posłów niezrzeszonych, do której zaliczał się A. Mote”. Tymczasem w rzeczywistości to przeniesienie, do którego doszło w listopadzie 2007 r., dokonało się „na wniosek brytyjskiej delegacji posłów niezrzeszonych”, a w szczególności na wniosek R. Helmera i R. Kilroya‑Silka. Ponadto, biorąc pod uwagę, że w tamtym czasie A. Mote odbywał karę pozbawienia wolności w Zjednoczonym Królestwie, wnosząca odwołanie nie została przeniesiona do pracy z tym posłem, lecz z R. Helmerem i R. Kilroyem‑Silkiem. Nie „uściślając” tych istotnych okoliczności faktycznych, Sąd do spraw Służby Publicznej oparł swą ocenę na fałszywej interpretacji faktów i doszedł do niesłusznego wniosku w pkt 60 zaskarżonego wyroku, że „A. Mote był w dniu wydania spornej decyzji wyłącznym bezpośrednim przełożonym administracyjnym zainteresowanej”.
25 Ponadto zdaniem wnoszącej odwołanie Sąd do spraw Służby Publicznej oddalił bez ważnego uzasadnienia środki dowodowe, które przedłożyła mu na poparcie zarzutu dotyczącego nadużycia władzy. Z jednej strony sąd ten przyznał, że „wykazano współistnienie czasowe (pierwsza okoliczność obiektywna)”. Z drugiej strony w pkt 92 zaskarżonego wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej przeinaczył pismo z dnia 17 września 2008 r., a nawet usunął z niego fragment, zastępując go znakiem „[…]”, mimo że omawiane pismo odnosiło się do rozwiązania stosunku pracy z wnoszącą odwołanie „wskutek wyrażenia utraty zaufania przez pewnych posłów niezrzeszonych”. Sąd do spraw Służby Publicznej nie miał również prawa oprzeć się na piśmie koordynatora posłów niezrzeszonych z dnia 21 stycznia 2009 r., które „z jednej strony nie pochodziło od organu upoważnionego do przedstawienia motywów [spornej] decyzji, a z drugiej strony nie [wykazywało] [in] tempore non suspecto, zważywszy, że [było] późniejsze w stosunku do sporu i do wniesienia skargi w pierwszej instancji”. W pkt 98 i 99 zaskarżonego wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej oparł się jednak na omawianym piśmie celem oddalenia zarzutu dotyczącego nadużycia władzy i stwierdził, że „okoliczności uzasadniające, według tego koordynatora [posłów niezrzeszonych], rozwiązanie stosunku pracy ze skarżącą rozgrywały się w kontekście innym od kontekstu okoliczności leżących u podstaw rozpatrywanego dochodzenia, a ponadto omawiane okoliczności miały miejsce w późniejszym okresie”.
26 Parlament wniósł o oddalenie odwołania.
W przedmiocie zarzutów pierwszego, drugiego i trzeciego w zakresie, w jakim dotyczą: naruszenia prawa, wewnętrznie sprzecznego, błędnego i niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, naruszenia systemu rozdziału władzy między administracją i sądownictwem Unii oraz równowagi instytucjonalnej, naruszenia art. 26 regulaminu pracowniczego i naruszenia prawa do skutecznej ochrony sądowej
27 Należy przypomnieć, że przestrzeganie przez administrację obowiązku uzasadnienia stanowi kwestię prawną, która podlega kontroli Sądu w ramach odwołania (zob. podobnie i analogicznie, wyroki Trybunału: z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P Dansk Rørindustri i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5425, pkt 453; z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie C‑413/06 P Bertelsmann i Sony Corporation of America przeciwko Impala, Zb.Orz. s. I‑4951, pkt 30; zob. również podobnie wyrok Trybunału z dnia 28 lutego 2008 r. w sprawie C‑17/07 P Neirinck przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 50–52).
28 Sąd orzekł już, że obowiązek uzasadnienia na podstawie art. 25 akapit drugi regulaminu pracowniczego znajduje zastosowanie wobec decyzji w sprawie rozwiązania umów zawartych na czas nieokreślony z członkami personelu tymczasowego, regulowanych przez WZIP (ww. w pkt 18 wyrok w sprawie ETF przeciwko Landgren, pkt 143−171), jak w niniejszym przypadku. Przepis ten stanowi, że „[k]ażda decyzja indywidualna, która jest podejmowana na podstawie przepisów niniejszego regulaminu pracowniczego, jest niezwłocznie przekazywana na piśmie zainteresowanemu urzędnikowi” i że „[j]akakolwiek decyzja powodująca negatywne skutki dla urzędnika powinna zawierać uzasadnienie”.
29 W szczególności, co się tyczy powodu rozwiązania stosunku pracy mieszczącego się w zakresie utraty lub zerwania wzajemnego zaufania pomiędzy członkiem personelu tymczasowego a grupą polityczną Parlamentu, w której został on zatrudniony, w braku obowiązku uzasadnienia, nawet minimalna kontrola ze strony sądu Unii okazywałaby się niemożliwa. Okoliczność, że organ upoważniony do zawierania umów nie ma żadnej swobody uznania, jeżeli chodzi o wprowadzenie w życie wniosku grupy politycznej, w żaden sposób nie ogranicza zakresu obowiązku uzasadnienia. W takim przypadku uzasadnienie decyzji organu upoważnionego do zawierania umów powinno co najmniej odzwierciedlać uzasadnienie wniosku grupy politycznej, na którego podstawie organ upoważniony do zawierania umów był w obowiązku wydać decyzję w sprawie rozwiązania umowy. Wniosek grupy może bowiem zawierać nieprawidłowości powodujące jego niezgodność z prawem i tym samym winna istnieć możliwość poddania go skutecznej kontroli sądu. Wreszcie to faktycznie tylko dzięki uzasadnieniu zainteresowany może ocenić zasadność wniesienia skargi sądowej na decyzję dla niego niekorzystną, a sąd Unii przeprowadzić jej kontrolę (zob. podobnie i analogicznie wyrok Sądu z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie T‑237/00 Reynolds przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz.SP s. I‑A‑385, II‑1731, pkt 96; zob. również podobnie ww. w pkt 7 wyrok w sprawie Bonnet przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 52).
30 Zakres omawianego obowiązku uzasadnienia należy oceniać w zależności od konkretnych okoliczności, w szczególności zaś z uwzględnieniem treści aktu, charakteru podnoszonych motywów oraz interesu, jaki w uzyskaniu wyjaśnień może mieć adresat aktu, a ocena wystarczającego charakteru uzasadnienia winna uwzględniać okoliczności faktyczne i prawne, w jaki wpisuje się wydanie zaskarżonego aktu. Tym samym decyzja zawiera wystarczające uzasadnienie, gdy zapadła w kontekście znanym zainteresowanemu pracownikowi i pozwalającym mu zrozumieć zakres środka wobec niego podjętego (zob. podobnie, wyroki Sądu: z dnia 15 września 2005 r. w sprawie T‑132/03 Casini przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑253, II‑1169, pkt 36; z dnia 7 lutego 2007 r. w sprawach połączonych T‑118/04 i T‑134/04 Caló przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I-A-2-37, II-A-2-253), pkt 127, 128; z dnia 4 lipca 2007 r. w sprawie T‑502/04 Lopparelli przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I-A-2-145, II-A-2-995, pkt 75 i przytoczone tam orzecznictwo).
31 Ponadto spoczywający na Sądzie do spraw Służby Publicznej na mocy art. 36 statutu Trybunału Sprawiedliwości w związku z art. 7 ust. 1 załącznika I do tego statutu obowiązek uzasadnienia wyroków (wyrok Sądu z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie T‑498/07 P Krcova przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 34) nie nakazuje mu przedstawienia wyjaśnień, które dokładnie i wyczerpująco podążałyby punkt po punkcie za argumentacją przedstawioną przez strony sporu. Uzasadnienie może zatem być dorozumiane, pod warunkiem że umożliwia ono zainteresowanym poznanie powodów, dla których podjęte zostały dane środki, a sądowi rozpatrującemu odwołanie zapewnia wystarczające informacje dla dokonania kontroli sądowej (zob. podobnie i analogicznie postanowienie Trybunału z dnia 21 stycznia 2010 r. w sprawie C‑150/09 P Iride i Iride Energia przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo). Wykładni tego obowiązku uzasadnienia nie można bowiem dokonywać w ten sposób, iż wynika z niego, że Sąd do spraw Służby Publicznej jest zobowiązany do szczegółowej odpowiedzi na każdy podniesiony przez stronę skarżącą argument, zwłaszcza jeśli nie jest on wystarczająco jasny i dokładny oraz nie opiera się na szczegółowo określonych środkach dowodowych (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie T‑248/08 P Doktor przeciwko Radzie, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 Wreszcie kwestia, czy uzasadnienie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej jest wewnętrznie sprzeczne lub niewystarczające, stanowi zagadnienie prawne, które jako takie może zostać podniesione w ramach odwołania (zob. podobnie i analogicznie, postanowienie Trybunału z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie C‑117/09 P Kronoply przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).
33 To właśnie w świetle tych zasad należy zbadać po pierwsze, czy w niniejszym przypadku, Sąd do spraw Służby Publicznej był uprawniony do stwierdzenia, że sporna decyzja zawierała wystarczające uzasadnienie, a po drugie, czy Sąd do spraw Służby Publicznej spełnił swój własny obowiązek uzasadnienia w tym względzie w zaskarżonym wyroku.
34 W kwestii pierwszej części zarzutu podniesionej w ramach pierwszego zarzutu odwołania, niewystarczającego charakteru uzasadnienia spornej decyzji, należy stwierdzić, że wnosząca odwołanie sama przyznaje, że Sąd do spraw Służby Publicznej wziął pod uwagę wszystkie zasady ustalone w orzecznictwie, przytoczone w pkt 27–29 powyżej, regulujące spoczywający na administracji obowiązek uzasadnienia decyzji w sprawie rozwiązania umowy zawartej na czas nieokreślony z członkiem personelu tymczasowego. Zwłaszcza odnośnie do wymogu, zgodnie z którym omawiane uzasadnienie powinno jako takie znajdować się w spornym akcie i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, autora aktu, w tym istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których ten się oparł, tak aby umożliwić zainteresowanym poznanie uzasadnienia podjętych środków, a właściwemu sądowi – przeprowadzenie kontroli (zob. podobnie pkt 69, 71, 72, 79 zaskarżonego wyroku).
35 W tym kontekście Sąd do spraw Służby Publicznej zgodnie z prawem ustalił zasadniczo, że podstawowy powód zwolnienia z pracy uzasadniający sporną decyzję, to znaczy zerwanie więzi zaufania pomiędzy członkiem personelu tymczasowego a jego bezpośrednim przełożonym administracyjnym powinien znajdować się w uzasadnieniu omawianej decyzji (zob. podobnie pkt 72–74 zaskarżonego wyroku). Ponadto, nie rozstrzygając jeszcze kwestii tego, czy w niniejszym wypadku A. Mote był faktycznie bezpośrednim przełożonym administracyjnym wnoszącej odwołanie w okresie wydania spornej decyzji, co mieści się w ocenie zgodności z prawem co do istoty sprawy a nie w kontekście przestrzegania obowiązku wystarczającego uzasadnienia jako istotnego wymogu formalnego, Sąd do spraw Służby Publicznej mógł zasadnie wywieść z orzecznictwa przytoczonego w pkt 29 powyżej, że w takim wypadku obowiązek uzasadnienia wymaga zidentyfikowania bezpośredniego przełożonego administracyjnego, z którym więź wzajemnego zaufania została zerwana (zob. podobnie pkt 74 zaskarżonego wyroku). Wyłącznie bowiem gdy ta przesłanka jest spełniona, zainteresowany może zrozumieć zakres decyzji wydanej względem niego i gdy zajdzie taka potrzeba podważyć istnienie takiego zerwania wzajemnego zaufania.
36 Prowadzi to do wniosku, że Sąd do spraw Służby Publicznej nie dopuścił się naruszenia prawa, gdy stwierdził, że uzasadnienie spornej decyzji powinno nie tylko wskazywać na zerwanie więzi zaufania jako na powód zwolnienia z pracy, lecz również umożliwić zainteresowanemu poznanie osoby, z którą więź zaufania została zerwana.
37 Jednakże, w przeciwieństwie do tego, co podnosi wnosząca odwołanie, taka ocena nie może uniemożliwiać Sądowi do spraw Służby Publicznej zbadania, czy zasady zawarte w orzecznictwie, przytoczone w pkt 30 powyżej, upoważniają go do stwierdzenia, że zainteresowana instytucja mimo to dopełniła swojego obowiązku uzasadnienia, w szczególności dlatego, że wnosząca odwołanie znała kontekst, w jaki wpisywała się sporna decyzja, co umożliwiało jej zrozumienie znaczenia podjętego wobec niej środka. W ten sposób wnosząca odwołanie bezzasadnie zarzuca Sądowi do spraw Służby Publicznej przyjęcie wewnętrznie sprzecznego czy błędnego podejścia, jeśli w pkt 79 zaskarżonego wyroku odwołał się on do tego orzecznictwa celem „ustal[enia], czy w niniejszym przypadku kontekst sprawy pozwalał mimo wszystko skarżącej na jasne zidentyfikowanie uzasadnienia spornej decyzji […] a w szczególności na wystarczająco dokładne poznanie osoby, z którą nastąpiło zerwanie więzi zaufania”.
38 W tym względzie należy uściślić, że po pierwsze, wnosząca odwołanie nie kwestionuje tego, że po tym, jak zapoznała się ze swoimi aktami osobowymi w końcu kwietnia 2008 r. – czyli na długo przed złożeniem zażalenia w dniu 11 lipca 2008 r., jak również przed wydaniem decyzji oddalającej jej zażalenie w dniu 18 września 2008 r. – faktycznie powzięła wiadomość na temat tożsamości posła, z którym według słów Parlamentu zerwana została więź zaufania, powodu, na którym wyraźnie opiera się sporna decyzja. Po drugie, ta wiedza w sposób oczywisty pozwoliła jej szczegółowo zakwestionować zasadność tego powodu zarówno w zażaleniu, jak i w skardze wniesionej w pierwszej instancji.
39 Tym samym przesłanka wystarczającej znajomości przez wnoszącą odwołanie właściwego kontekstu w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 30 powyżej została w sposób oczywisty spełniona. W każdym razie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem możliwe jest zaradzenie niewystarczającemu – choć nie całkowitemu brakowi – uzasadnieniu nawet w toku postępowania, gdy zainteresowany posiadał przed wniesieniem skargi, tak jak w niniejszym przypadku, informacje stanowiące zaczątek uzasadnienia (zob. podobnie ww. w pkt 31 wyrok w sprawie Doktor przeciwko Radzie, pkt 93 i przytoczone tam orzecznictwo). W tych okolicznościach elementów zarzutu wnoszącej odwołanie, dotyczących niewystarczającego uzasadnienia spornej decyzji oraz decyzji oddalającej zażalenie jak również powzięcia wiadomości o właściwych powodach z własnej inicjatywy, nie można uwzględnić.
40 Z powyższych uwag wynika ponadto, że Sąd do spraw Służby Publicznej ani nie zastąpił w sposób niezgodny z prawem uzasadnienia (zob. drugi zarzut), ani nie naruszył obowiązku wystarczającego uzasadnienia w zaskarżonym wyroku rzeczywistego istnienia powodu rozwiązania stosunku pracy podnoszonego względem wnoszącej odwołanie (zob. trzeci zarzut). W świetle bowiem dowodów zawartych w aktach Sąd do spraw Służby Publicznej ograniczył się do wyciągnięcia koniecznych konsekwencji z orzecznictwa przytoczonego w pkt 29 i 30 powyżej.
41 W tym względzie należy oddalić argument wnoszącej odwołanie, jakoby Sąd do spraw Służby Publicznej nie mógł wywieść z wniosku przedstawionego przez koordynatora posłów niezrzeszonych w dniu 27 marca 2008 r., który odwołuje się wyraźnie do zerwania więzi zaufania z A. Mote’em, że to był właśnie powód wydania spornej decyzji. W tym kontekście należy przypomnieć, że wnosząca odwołanie nie podważała ani w pierwszej instancji, ani w ramach odwołania okoliczności, że więź zaufania z A. Mote’em faktycznie została zerwana (zob. pkt 61 in fine zaskarżonego wyroku), lecz jedynie – i to wyłącznie w ramach niniejszego odwołania – że był on jeszcze jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym. Z tego wynika, że wnosząca odwołanie była świadoma faktu, że omawiane zerwanie więzi zaufania, na którym opierała się sporna decyzja, mogło mieć miejsce wyłącznie względem A. Mote’a, o czym świadczy również brzmienie samego zażalenia.
42 W świetle powyższych uwag należy ponadto stwierdzić, że rozumowanie przyjęte przez Sąd do spraw Służby Publicznej w kwestionowanych punktach zaskarżonego wyroku jest wystarczająco jasne, zrozumiałe i zupełne i może uzasadniać wnioski, które miało wspierać.
43 W zakresie, w jakim wnosząca odwołanie podnosi ponadto naruszenie art. 26 regulaminu pracowniczego, przepis ten nie może osłabiać wniosku, że w niniejszym przypadku Parlament dopełnił swojego obowiązku uzasadnienia. W tym względzie, ponieważ wnosząca odwołanie powołuje się na przestrzeganie zasady kontradyktoryjności oraz prawa do obrony, podważa w sposób dorozumiany, lecz nieunikniony ocenę Sądu do spraw Służby Publicznej zawartą w pkt 31−35 zaskarżonego wyroku na poparcie oddalenia pierwszego zarzutu przedstawionego w pierwszej instancji, dotyczącego naruszenia prawa do obrony, której to oceny wnosząca odwołanie jako takiej nie kwestionowała jednak w ramach niniejszego odwołania. W każdym razie, zważywszy na zasady ustalone w ww. w pkt 7 wyrokach: w sprawie Parlament przeciwko Reynoldsowi, pkt 50−60 i w sprawie Bonnet przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 79, na których podstawie wydanie decyzji rozwiązującej stosunek pracy oparty na wzajemnym zaufaniu nie zakłada wcześniejszego wysłuchania zainteresowanej osoby, omawiany argument nie może zostać uwzględniony. Ponadto w zakresie, w jakim wnosząca odwołanie zamierza odwołać się do orzecznictwa, w którym dokonano wykładni art. 26 regulaminu pracowniczego jako mającego na celu zapewnienie przestrzegania prawa do obrony danego pracownika, unikając tego, by decyzje wydawane przez administrację i wpływające na jego sytuację administracyjną nie opierały się na okolicznościach związanych z jego zachowaniem, niewymienionych w jego aktach (zob. wyrok Sądu z dnia 9 lutego 1994 r. w sprawie T‑109/92 Lacruz Bassols przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, RecFP s. I‑A‑31, II‑105, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo), wystarczy stwierdzić, że informacja rozstrzygająca, to znaczy wniosek koordynatora posłów niezrzeszonych z dnia 27 marca 2008 r. o rozwiązanie stosunku pracy podający powód zwolnienia z pracy oraz tożsamość rozpatrywanego posła, faktycznie została włączona do akt osobowych wnoszącej odwołanie przed złożeniem przez nią zażalenia.
44 Wreszcie argument dotyczący prawa do skutecznej ochrony sądowej również nie może osłabiać dokonanej przez Sąd do spraw Służby Publicznej oceny przestrzegania obowiązku uzasadnienia. Przytoczone w pkt 31 powyżej orzecznictwo ustaliło bowiem rozwiązanie uściślające zakres obowiązku uzasadnienia dokładnie z tego względu, że skoro zainteresowany poznał kontekst, w jakim wydany został sporny akt, jest w stanie go zakwestionować przed sądem Unii, nawet jeśli omawiany akt jako taki nie zawiera wystarczającego uzasadnienia.
45 W rezultacie należy oddalić zarzuty pierwszy, drugi i trzeci w zakresie, w jakim dotyczą: istnienia naruszenia prawa, wewnętrznie sprzecznego, błędnego i niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, naruszenia systemu rozdziału władzy między administracją i sądownictwem Unii oraz równowagi instytucjonalnej, naruszenia art. 26 regulaminu pracowniczego i naruszenia prawa do skutecznej ochrony sądowej.
W przedmiocie zarzutu trzeciego w zakresie, w jakim dotyczy przeinaczenia dowodów
46 Należy na wstępie przypomnieć, że z art. 11 załącznika I do statutu Trybunału Sprawiedliwości, powtarzającego brzmienie art. 58 tego statutu, wynika, że odwołanie jest ograniczone do kwestii prawnych, a jego podstawę musi stanowić brak właściwości Sądu do spraw Służby Publicznej, nieprawidłowości proceduralne przed Sądem do spraw Służby Publicznej wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie lub naruszenie prawa Unii przez ten Sąd (zob. analogicznie postanowienie Trybunału z dnia 9 listopada 2007 r. w sprawie C‑74/07 P Lavagnoli przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 20; zob. ww. w pkt 31 wyrok w sprawie Doktor przeciwko Radzie, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
47 W rezultacie Sąd do spraw Służby Publicznej jest wyłącznie właściwy w zakresie dokonania ustaleń faktycznych, z wyjątkiem istotnej nieścisłości tych ustaleń wynikającej z akt sprawy, które zostały mu przedstawione, oraz w zakresie dokonania oceny stanu faktycznego. Ocena okoliczności faktycznych nie stanowi zatem, z zastrzeżeniem wypadku przeinaczenia dowodów przedłożonych Sądowi do spraw Służby Publicznej, kwestii prawnej, która jako taka podlega kontroli sądu rozpatrującego odwołanie (zob. podobnie i analogicznie postanowienie Trybunału z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie C‑230/05 P L przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 45, 46 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. ww. w pkt 31 wyrok w sprawie Doktor przeciwko Radzie, pkt 40, 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
48 Takie przeinaczenie musi w oczywisty sposób wynikać z akt sprawy bez konieczności dokonywania nowej oceny faktów i dowodów (zob. ww. w pkt 31 wyrok w sprawie Doktor przeciwko Radzie, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo), czy wręcz korzystania z nowych dowodów (zob. podobnie i analogicznie wyrok Trybunału z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie C‑413/08 P Lafarge przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑5361, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo).
49 W świetle tych właśnie zasad należy ocenić zasadność elementów zarzutu wnoszącej odwołanie, dotyczących przeinaczenia dowodów zawartych w spornych aktach.
50 Należy przypomnieć, że według wnoszącej odwołanie, stwierdzenie Sądu do spraw Służby Publicznej, jakoby A. Mote był jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym w dniu wydania spornej decyzji, nie opiera się na żadnym istotnym środku dowodowym.
51 Jednakże argumentacja wnoszącej odwołanie, jakoby Sąd do spraw Służby Publicznej miał w sposób oczywisty nie uwzględnić wszystkich istotnych dowodów zawartych w aktach, aby wysnuć taki wniosek, nie może być przyjęta.
52 Po pierwsze, jak wynika z pkt 53 zaskarżonego wyroku, Sąd do spraw Służby Publicznej oparł swą ocenę na poleceniach wyjazdów służbowych z okresu od lipca do września 2007 r. wskazujących na to, że wnosząca odwołanie była zatrudniona u A. Mote’a, które to polecenia były podpisywane przez niego, a jeden z nich dotyczył podróży wnoszącej odwołanie w listopadzie 2007 r. przez Londyn do Alton w celu złożenia wizyty A. Mote’owi. Wszystkie omawiane polecenia wyjazdów służbowych zostały skądinąd przedstawione przez samą wnoszącą odwołanie w pierwszej instancji. Tymczasem zgodnie z tym, co Sąd do spraw Służby Publicznej ustalił w pkt 56 zaskarżonego wyroku, wnosząca odwołanie nie przedłożyła analogicznego dowodu na zatrudnienie u innego z posłów wchodzących w skład „grupy” posłów niezrzeszonych w okresie od grudnia 2007 r. do kwietnia 2008 r.
53 Po drugie, wnosząca odwołanie ani w swym zażaleniu, ani w skardze wniesionej w pierwszej instancji nie podważała wyraźnie okoliczności, że w czasie, gdy została wydana sporna decyzja, A. Mote reprezentował służby, w jakich była ona formalnie zatrudniona lub że był on jej bezpośrednim przełożonym administracyjnym, a jej argumentacja ograniczała się na tamtym etapie do wskazania, że pracowała dla innych posłów należących do „grupy” posłów niezrzeszonych i że więź zaufania z tymi innymi posłami nie została zerwana. To bowiem dopiero w ramach niniejszego odwołania wnosząca odwołanie po raz pierwszy zakwestionowała swoje formalne zatrudnienie u A. Mote’a celem podważenia zgodności z prawem wniosków wysnutych przez Sąd do spraw Służby Publicznej zawartych w pkt 60 i 61 zaskarżonego wyroku.
54 Po trzecie, kwestia tego, czy przeniesienie wnoszącej odwołanie odbyło się „w uzgodnieniu z brytyjską delegacją posłów niezrzeszonych, do której zaliczał się A. Mote”, jak ustalił Sąd do spraw Służby Publicznej w pkt 54 zaskarżonego wyroku, czy „na wniosek brytyjskiej delegacji posłów niezrzeszonych”, a w szczególności na wniosek R. Helmera i R. Kilroya‑Silka, jak twierdzi wnosząca odwołanie (zob. pkt 24 powyżej), nie jest rozstrzygająca dla oceny, czy to przeniesienie wiązało się z formalnym zatrudnieniem wnoszącej odwołanie wyłącznie przez tych ostatnich posłów, gdyż żaden dokument z akt sprawy nie potwierdza takiego zatrudnienia. Z aneksu do umowy, obowiązującego od dnia 20 grudnia 2007 r., wynika bowiem, że wnosząca odwołanie została zatrudniona przez posłów niezrzeszonych w ogólności i nie wyszczególniono jej bezpośredniego przełożonego administracyjnego.
55 W tym względzie nie ma szans powodzenia również argument wnoszącej odwołanie, zgodnie z którym takie przeniesienie do pracy u A. Mote’a było na tym etapie niemożliwe ze względu na to, ze odbywał on karę pozbawienia wolności w Zjednoczonym Królestwie, co miałoby wykazywać, że została ona przeniesiona do pracy u R. Helmera i R. Kilroya‑Silka. Z jednej strony bezsporne jest, że A. Mote w dalszym ciągu należał do „grupy” posłów niezrzeszonych po wyjściu z więzienia w listopadzie 2007 r. i że wnosząca odwołanie złożyła mu nawet krótką wizytę przed jej przeniesieniem w dniu 20 grudnia 2007 r. Z drugiej strony z pkt 53, 55 i 59 zaskarżonego wyroku wynika w szczególności, że Sąd do spraw Służby Publicznej uwzględnił wszystkie te okoliczności, by ostatecznie dojść do wniosku przedstawionego w pkt 60 i 61 omawianego wyroku.
56 Tym samym argumenty wnoszącej odwołanie nie mogą wykazać przeinaczenia dowodów przez Sąd do spraw Służby Publicznej.
57 Co do dokonanej przez Sąd do spraw Służby Publicznej oceny zarzutu, dotyczącego nadużycia władzy, wnosząca odwołanie zarzuca temu Sądowi, między innymi, że przeinaczył w pkt 92 zaskarżonego wyroku pismo z dnia 17 września 2008 r. w związku z tym, że przytoczył jedynie część jego treści i ominął fragment „wskutek wyrażenia utraty zaufania przez pewnych posłów niezrzeszonych”. Jednakże wnosząca odwołanie nie wyjaśnia, w jakim zakresie skrócone przytoczenie treści tego dokumentu mogło mieć wpływ na dokonaną przez Sąd do spraw Służby Publicznej ocenę zasadności rozpatrywanego zarzutu. Argument ten należy zatem odrzucić.
58 Ponadto wnosząca odwołanie w sposób bardzo mało przystępny zarzuca Sądowi do spraw Służby Publicznej, po pierwsze, że oparł się na piśmie koordynatora posłów niezrzeszonych z dnia 21 stycznia 2009 r., które „z jednej strony nie pochodziło od organu upoważnionego do przedstawienia motywów [spornej] decyzji, a z drugiej strony nie [wykazywało] [in] tempore non suspecto, zważywszy, że [było] późniejsze w stosunku do sporu i do wniesienia skargi w pierwszej instancji” a po drugie, że niemniej jednak oparł się w pkt 98 i 99 zaskarżonego wyroku na tym piśmie w celu oddalenia zarzutu dotyczącego nadużycia władzy, kiedy to stwierdził, że „okoliczności uzasadniające, według tego koordynatora [posłów niezrzeszonych], rozwiązanie stosunku pracy ze skarżącą rozgrywały się w kontekście innym od kontekstu okoliczności leżących u podstaw rozpatrywanego dochodzenia, a ponadto omawiane okoliczności miały miejsce w późniejszym okresie”.
59 Niezależnie od trudności ze zrozumieniem, jaką kwestię rozpatrywany element zarzutu stawia, wnosząca odwołanie nie wykazała, dlaczego omawiana ocena Sądu do spraw Służby Publicznej nosi znamiona przeinaczenia pewnych dowodów, które mogły mieć wpływ na wnioski tego Sądu co do braku nadużycia władzy. Tym bardziej że Sąd do spraw Służby Publicznej zasadniczo sam stwierdził, że rozpatrywane okoliczności były późniejsze w stosunku do wydania spornej decyzji, a więc nie mogły świadczyć o ewentualnym nadużyciu władzy w chwili wydawania omawianej decyzji.
60 W rezultacie trzeci zarzut również podlega oddaleniu w zakresie, w jakim dotyczy przeinaczenia dowodów.
61 Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania, odwołanie należy oddalić w całości.
W przedmiocie kosztów
62 Zgodnie z art. 148 akapit pierwszy regulaminu postępowania przed Sądem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Sąd rozstrzyga o kosztach.
63 Zgodnie z art. 87 § 2 akapit pierwszy tego regulaminu, mającego zastosowanie do postępowania odwoławczego na mocy art. 144 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
64 Ponieważ żądania wnoszącej odwołanie zostały oddalone, a Parlament tego zażądał, wnosząca odwołanie pokryje swe własne koszty oraz koszty poniesione przez Parlament w niniejszym postępowaniu.
Z powyższych względów
SĄD (izba ds. odwołań)
orzeka, co następuje:
1) Odwołanie zostaje oddalone.
2) P pokrywa własne koszty, jak również koszty poniesione przez Parlament Europejski w ramach postępowania w niniejszej instancji.
Jaeger | Azizi | Moavero Milanesi |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 24 października 2011 r.
Podpisy
Spis treści
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i postępowanie w pierwszej instancji
Zaskarżony wyrok
W przedmiocie odwołania
Postępowanie
Żądania stron
Co do prawa
Streszczenie zarzutów odwołania
W przedmiocie zarzutów pierwszego, drugiego i trzeciego w zakresie, w jakim dotyczą: naruszenia prawa, wewnętrznie sprzecznego, błędnego i niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, naruszenia systemu rozdziału władzy między administracją i sądownictwem Unii oraz równowagi instytucjonalnej, naruszenia art. 26 regulaminu pracowniczego i naruszenia prawa do skutecznej ochrony sądowej
W przedmiocie zarzutu trzeciego w zakresie, w jakim dotyczy przeinaczenia dowodów
W przedmiocie kosztów