Wydanie tymczasowe
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 20 czerwca 2024 r. (*)
Odesłanie prejudycjalne – Własność intelektualna – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa 2001/29/WE – Artykuł 3 ust. 1 – Publiczne udostępnianie – Pojęcie – Zwykłe dostarczenie urządzeń – Udostępnianie w mieszkaniach odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną umożliwiającą odbiór sygnałów i rozpowszechnianie programów – Charakter zarobkowy – Zasada neutralności technologicznej
W sprawie C‑135/23
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Amtsgericht Potsdam (sąd rejonowy w Poczdamie, Niemcy) postanowieniem z dnia 1 lutego 2023 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 7 marca 2023 r., w postępowaniu:
Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte eV (GEMA)
przeciwko
GL,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: A. Arabadjiev, prezes izby, T. von Danwitz, P.G. Xuereb, A. Kumin i I. Ziemele (sprawozdawczyni), sędziowie,
rzecznik generalny: M. Szpunar,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte eV (GEMA) – F. Seifert, Rechtsanwalt,
– w imieniu rządu francuskiego – R. Bénard oraz E. Timmermans, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu austriackiego – G. Kunnert, A. Posch oraz J. Schmoll, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – J. Samnadda oraz G. von Rintelen, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 22 lutego 2024 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte eV (GEMA), organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, a GL, zarządcą budynku mieszkalnego, w przedmiocie zarzucanych naruszeń prawa autorskiego przez tego ostatniego ze względu na udostępnianie w mieszkaniach, którymi zarządza, odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną umożliwiającą odbiór sygnałów i rozpowszechnianie programów, zwłaszcza muzycznych.
Ramy prawne
Prawo międzynarodowe
3 Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) przyjęła w Genewie (Szwajcaria) w dniu 20 grudnia 1996 r. traktat WIPO o prawie autorskim (zwany dalej „TPA”), który został zatwierdzony w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2000/278/WE z dnia 16 marca 2000 r. (Dz.U. 2000, L 89, s. 6) i wszedł w życie wobec Unii Europejskiej w dniu 14 marca 2010 r. (Dz.U. 2010, L 32, s. 1).
4 Artykuł 8 TPA, zatytułowany „Prawo publicznego komunikowania”, stanowi:
„Nie naruszając postanowień [art. 11 ust. 1 pkt (ii), art. 11a ust. 1 pkt (i), (ii), art. 11b ust. 1 pkt (ii), art. 14 ust. 1 pkt (ii), i art. 14a ust. 1] [konwencji o ochronie dzieł literackich i artystycznych, podpisanej w Bernie w dniu 9 września 1886 r. (akt paryski z dnia 24 lipca 1971 r.) w wersji wynikającej ze zmian z dnia 28 września 1979 r.], autorom utworów literackich i artystycznych przysługuje wyłączne prawo zezwalania na publiczne komunikowanie swoich utworów drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym publiczne udostępnianie utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym”.
5 W dniu 20 grudnia 1996 r. Konferencja Dyplomatyczna WIPO przyjęła wspólne deklaracje do TPA.
6 Wspólna deklaracja dotycząca art. 8 TPA stanowi:
„Rozumie się, że postawienie jedynie do dyspozycji urządzeń umożliwiających komunikowanie lub jego przeprowadzenie, samo w sobie nie stanowi komunikowania [publicznego udostępniania] w rozumieniu niniejszego traktatu lub [konwencji o ochronie dzieł literackich i artystycznych, podpisanej w Bernie w dniu 9 września 1886 r. (akt paryski z dnia 24 lipca 1971 r.) w wersji wynikającej ze zmian z dnia 28 września 1979 r.]. […]”.
Prawo Unii
7 Motywy 4, 9, 10, 23 i 27 dyrektywy 2001/29 mają następujące brzmienie:
„(4) Zharmonizowane ramy prawne w zakresie praw autorskich i pokrewnych, poprawiając pewność prawną, a zarazem zapewniając wysoki poziom ochrony własności intelektualnej, sprzyjają poważnym inwestycjom w twórcze i nowatorskie działania […] i prowadzą do wzrostu i większej konkurencyjności przemysłu europejskiego […].
[…]
(9) Wszelka harmonizacja praw autorskich i pokrewnych opiera się na wysokim poziomie ochrony, odkąd prawa te mają zasadnicze znaczenie dla twórczości intelektualnej. Ich ochrona zapewnia utrzymanie i rozwój kreatywności w interesie autorów, artystów wykonawców, producentów, konsumentów, kultury i gospodarki, jak również szerokiej publiczności. Własność intelektualną uznano więc za integralną część własności.
(10) Autorzy i artyści wykonawcy, aby móc kontynuować swoją twórczą i artystyczną pracę, muszą otrzymywać stosowne wynagrodzenie za korzystanie z ich utworów, tak samo jak producenci, aby móc finansować tę pracę. Wytworzenie produktów takich jak fonogramy, filmy lub produkty multimedialne oraz takie usługi, jak usługi »na żądanie«, wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych. Dla zagwarantowania takiego wynagrodzenia i uzyskania zadowalającego przychodu z tych inwestycji konieczna jest właściwa ochrona prawa własności intelektualnej;
[…]
(23) Niniejsza dyrektywa powinna bardziej zharmonizować obowiązujące prawo autora do publicznego udostępniania utworu. Prawo to należy rozumieć w szerszym znaczeniu, jako obejmujące każde udostępnianie utworu odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego przekazywanie pochodzi. Prawo to obejmuje każdą publiczną transmisję lub retransmisję utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym nadawanie programów; prawo to nie powinno obejmować żadnych innych działań.
[…]
(27) Zwykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania przekazu [udostępnienia] nie stanowi samo w sobie przekazania [udostępnienia] w rozumieniu niniejszej dyrektywy”.
8 Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:
„Państwa członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek publiczne udostępnianie ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie”.
Prawo niemieckie
9 Paragraf 15 Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte – Urheberrechtsgesetz (ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) z dnia 9 września 1965 r. (BGBl. 1965 I, s. 1273), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, stanowi:
„[…]
2) Twórca ma ponadto wyłączne prawo do publicznego udostępniania swojego utworu w formie niematerialnej (prawo do publicznego udostępniania). Prawo do publicznego udostępniania obejmuje w szczególności:
1. prawo przedstawiania, wykonywania i reprezentowania (§ 19);
2. prawo podawania do publicznej wiadomości (§ 19a);
3. prawo nadawania (§ 20);
4. prawo udostępniania za pomocą nośników wizualnych lub dźwiękowych (§ 21);
5. prawo rozpowszechniania programów radiowych i ich publicznego udostępniania (§ 22).
3) Udostępnianie ma charakter publiczny, gdy jest skierowane do większej liczby członków publiczności. Do publiczności należy każda osoba, która nie jest związana osobiście z osobą, która wykorzystuje utwór, lub z innymi osobami, do których skierowany jest utwór i które mają do niego dostęp w formie niematerialnej”.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
10 GEMA, będąca organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w dziedzinie muzyki, wystąpiła przed Amtsgericht Potsdam (sądem rejonowym w Poczdamie, Niemcy), który jest sądem odsyłającym, z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu prawa autorskiego skierowanym przeciwko GL, będącym zarządcą budynku obejmującego 18 mieszkań, ze względu na to, że ten ostatni udostępnia w tych mieszkaniach odbiorniki telewizyjne wyposażone w antenę wewnętrzną umożliwiającą odbiór sygnałów i rozpowszechnianie programów, zwłaszcza muzycznych, z naruszeniem § 15 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym.
11 Sąd ten ma wątpliwości co do tego, czy takie podawanie do publicznej wiadomości stanowi „publiczne udostępnianie” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, zważywszy w szczególności na okoliczność, że rozpatrywany budynek nie jest wyposażony w „antenę centralną” umożliwiającą dystrybucję sygnałów w tych mieszkaniach.
12 Wskazuje on w tym kontekście, że w wyroku z dnia 7 grudnia 2006 r., SGAE (C‑306/05, EU:C:2006:764), Trybunał orzekł, iż o ile zwykłe dostarczenie urządzeń fizycznych nie stanowi „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy, o tyle rozprowadzanie sygnału przy pomocy zainstalowanych odbiorników telewizyjnych przez podmiot świadczący usługi hotelarskie na rzecz jego klientów zajmujących pokoje hotelowe stanowi takie udostępnianie, niezależnie od wykorzystanej techniki przekazu sygnału. W postanowieniu z dnia 18 marca 2010 r., Organismos Sillogikis Diacheirisis Dimiourgon Theatrikon kai Optikoakoustikon Ergon (C‑136/09, EU:C:2010:151), Trybunał stwierdził, że podmiot świadczący usługi hotelarskie dokonuje „publicznego udostępniania” w rozumieniu tego przepisu, gdy instaluje odbiorniki telewizyjne w pokojach hotelowych i podłącza je do „anteny centralnej” tego hotelu, co czyni te odbiorniki telewizyjne zdatnymi do odbioru nadawanych programów. Natomiast z wyroku z dnia 2 kwietnia 2020 r., Stim i SAMI (C‑753/18, EU:C:2020:268), wynika, że udostępnianie odbiorników radiowych w wynajmowanych samochodach nie stanowi takiego publicznego udostępniania.
13 Sąd odsyłający uważa, że orzecznictwo to nie pozwala udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy udostępnianie przez zarządcę budynku mieszkalnego odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną umożliwiającą odbiór sygnałów i rozpowszechnianie programów w tych apartamentach bez „anteny centralnej” stanowi „publiczne udostępnianie” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29.
14 W tych okolicznościach Amtsgericht Potsdam (sąd rejonowy w Poczdamie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy ma miejsce publiczne udostępnianie w rozumieniu art. 3 dyrektywy [2001/29], gdy podmiot prowadzący budynek mieszkalny [zarządca budynku mieszkalnego] udostępnia w nim odbiorniki telewizyjne, z których każdy odbiera programy za pośrednictwem anteny wewnętrznej, bez centralnego odbiornika w celu przekazania sygnałów?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
15 Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „publicznego udostępniania”, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje udostępnianie przez zarządcę budynku z mieszkaniami na wynajem odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną, które bez żadnej innej interwencji odbierają sygnały i umożliwiają rozpowszechnianie programów.
16 Należy przypomnieć, że na podstawie art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 państwa członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania jakiegokolwiek publicznego udostępniania ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie.
17 Jak Trybunał wielokrotnie orzekał, na podstawie tego przepisu autorom przysługuje prawo o charakterze prewencyjnym, pozwalające im na podjęcie kroków wobec potencjalnych użytkowników ich utworów, rozważających publiczne ich udostępnianie, tak aby zakazać im tych działań (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 30; z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).
18 Ze względu na to, że w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 nie sprecyzowano pojęcia „publicznego udostępniania”, należy ustalić jego znaczenie i zakres w świetle celów, do jakich zmierza ta dyrektywa, oraz kontekstu, w jakim został umieszczony interpretowany przepis (wyrok z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).
19 Co się tyczy tych celów, Trybunał konsekwentnie przypominał, że pojęcie „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, należy – jak podkreślono w motywie 23 tej dyrektywy – rozumieć szeroko, w ten sposób, że obejmuje ono każde udostępnianie utworu odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego udostępnianie pochodzi, a zatem każdą transmisję lub retransmisję tego rodzaju, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym nadawanie programów. Z motywów 4, 9 i 10 wspomnianej dyrektywy wynika bowiem, że jej głównym celem jest zapewnienie autorom wysokiego poziomu ochrony, umożliwiającego im otrzymanie stosownego wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów, polegające w szczególności na ich publicznym udostępnianiu (wyrok z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).
20 Jeżeli chodzi o kontekst, w jaki wpisuje się przedmiotowy przepis, z motywu 27 dyrektywy 2001/29, który w istocie stanowi powtórzenie wspólnej deklaracji dotyczącej art. 8 TPA, wynika, że „[z]wykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania [udostępnienia] nie stanowi samo w sobie [udostępnienia] w rozumieniu [tej] dyrektywy” (zob. podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 2020 r., Stim i SAMI, C‑753/18, EU:C:2020:268, pkt 33).
21 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcie „publicznego udostępniania” w rozumieniu wspomnianego art. 3 ust. 1 łączy w sobie spełnienie dwóch kumulatywnych przesłanek, a mianowicie zaistnienia czynności udostępnienia utworu i udostępnienia tego utworu publiczności, oraz wymaga przeprowadzenia oceny każdego konkretnego przypadku (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 37; z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).
22 Aby dokonać takiej oceny, należy uwzględnić szereg uzupełniających się, niemających samodzielnego charakteru i współzależnych od siebie kryteriów. Ponieważ w konkretnych sytuacjach kryteria te mogą występować w różnym stopniu nasilenia, należy je uwzględniać zarówno indywidualnie, jak i biorąc pod uwagę ich wzajemne oddziaływanie (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 35; z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).
23 Wśród tych kryteriów Trybunał podkreślił kluczową rolę użytkownika i rozmyślny charakter jego działania. Tenże użytkownik dokonuje bowiem „czynności udostępniania”, gdy podejmuje działania w celu udzielenia swoim klientom dostępu do utworu chronionego, mając pełną świadomość konsekwencji tych działań, a zwłaszcza gdy w wypadku braku takich działań klienci ci nie mogliby, co do zasady, korzystać z nadawanego utworu (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 46; z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).
24 Ponadto Trybunał orzekł, że charakter zarobkowy publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 nie jest bez znaczenia, nawet jeżeli ten charakter nie jest koniecznie warunkiem niezbędnym, aby stwierdzić samo wystąpienie takiego udostępniania (zob. podobnie wyrok z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).
25 W tym kontekście Trybunał orzekł, że „nastawienie” publiczności na odbiór może być istotne, w tym znaczeniu, że rozpowszechnianie utworów chronionych ma charakter zarobkowy, gdy użytkownik może osiągać dzięki temu rozpowszechnianiu korzyść gospodarczą związaną z atrakcyjnością i w konsekwencji z większą frekwencją w lokalu, w którym dokonuje tego rozpowszechniania, podczas gdy brak jest takiego zarobkowego charakteru, gdy docelowy krąg odbiorców nie nadaje żadnego znaczenia takiemu rozpowszechnianiu (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 50–52).
26 Z orzecznictwa Trybunału wynika zatem, że to w szczególności kluczowa rola użytkownika w celu udzielenia swoim klientom dostępu do utworów chronionych i rozmyślny charakter jego działania, w szczególności jeśli ma ono charakter zarobkowy, pozwalają na odróżnienie, do celów stosowania art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, z jednej strony „publicznego udostępniania” w rozumieniu tego przepisu, a z drugiej strony, „zwykłego dostarczenia urządzeń” w rozumieniu motywu 27 tej dyrektywy.
27 W świetle tych zasad, które wynikają z utrwalonego orzecznictwa, Trybunał orzekł, że ani dostarczenie odbiornika radiowego wbudowanego w pojazd samochodowy będący przedmiotem najmu, który to odbiornik umożliwia odbiór, bez żadnego dodatkowego działania ze strony spółki prowadzącej wynajem, sygnału naziemnego przekazu radiowego dostępnego w strefie, w której pojazd się znajduje, ani dostarczanie sprzętu nagłaśniającego i, w stosownym wypadku, oprogramowania umożliwiającego rozpowszechnianie muzyki tła, nie stanowią „czynności udostępniania”. Czynności takie stanowią bowiem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, dostarczenie urządzeń w rozumieniu motywu 27 dyrektywy 2001/29 (zob. podobnie wyroki: z dnia 2 kwietnia 2020 r., Stim i SAMI, C‑753/18, EU:C:2020:268, pkt 34; z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 69).
28 W tym celu Trybunał zauważył w szczególności, że gdyby sama okoliczność, że korzystanie z utworu przez publiczność jest uwarunkowane skorzystaniem ze sprzętu, automatycznie powodowała uznanie działania autora tego udostępnienia za czynność „publicznego udostępniania”, to każde „dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania udostępnienia” stanowiłoby taką czynność, co jednak wyraźnie wyklucza motyw 27 dyrektywy 2001/29, który w istocie stanowi powtórzenie wspólnej deklaracji dotyczącej art. 8 TPA (zob. podobnie wyrok z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).
29 Trybunał orzekł natomiast w odniesieniu do podmiotów prowadzących lokal gastronomiczny, hotel, zakład uzdrowiskowy i ośrodek rehabilitacyjny, że podmioty te dokonują czynności udostępniania, gdy rozmyślnie czynią ze swojej klienteli odbiorców transmisji utworów chronionych, rozprowadzając dobrowolnie sygnał nadawczy za pośrednictwem odbiorników telewizyjnych lub radiowych, które zainstalowały w swoim zakładzie (zob. w szczególności wyroki: z dnia 7 grudnia 2006 r., SGAE, C‑306/05, EU:C:2006:764, pkt 46; z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in., C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631, pkt 196; z dnia 27 lutego 2014 r., OSA, C‑351/12, EU:C:2014:110, pkt 26; z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 55, 56).
30 W orzecznictwie tym Trybunał uznał bowiem w istocie, że jeżeli podmiot prowadzący dany zakład dobrowolnie dostarcza swoim klientom sygnały oraz odbiorniki telewizyjne lub radiowe, które umożliwiają rozpowszechnianie programów zakodowanych w tych sygnałach i które są zainstalowane w wielu miejscach tego zakładu, mamy do czynienia z czynnościami „udostępniania publicznego” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, niezależnie od wykorzystywanej techniki transmisji sygnału.
31 W niniejszej sprawie z uzasadnienia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że zarządca budynku mieszkalnego, którego dotyczy postępowanie główne, udostępnia najemcom tych mieszkań odbiorniki telewizyjne wyposażone w antenę wewnętrzną, co do których wykazano, że odbierają sygnały i umożliwiają rozpowszechnianie programów, zwłaszcza muzycznych, w tych apartamentach.
32 O ile do sądu krajowego należy ustalenie, w świetle rozważań przypomnianych w pkt 19–30 niniejszego wyroku, czy zarządca budynku, taki jak ten, którego dotyczy postępowanie główne, dokonuje czynności „udostępniania publicznego” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 [zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2012 r., Phonographic Performance (Irlandia), C‑162/10, EU:C:2012:141, pkt 39], o tyle do Trybunału należy dostarczenie mu w tym celu użytecznych wskazówek umożliwiających mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu (zob. podobnie wyrok z dnia 5 maja 2022 r., Reha Training, C‑570/20, EU:C:2022:348, pkt 44).
33 W tym względzie w pierwszej kolejności należy stwierdzić, podobnie jak uczynił to rzecznik generalny w pkt 40 i 50 opinii, i z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający, że zarządca budynku mieszkalnego, wyposażając te mieszkania w odbiorniki telewizyjne i anteny wewnętrzne, które bez żadnej innej interwencji odbierają sygnały i umożliwiają rozpowszechnianie programów, zwłaszcza muzycznych, we wspomnianych apartamentach, rozmyślnie podejmuje działania w celu udzielenia swoim klientom dostępu do takich programów wewnątrz wynajmowanych mieszkań i w okresie wynajmu, niezależnie od tego, czy korzystają oni z tej możliwości, czy też nie (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2017 r., Stichting Brein, C‑610/15, EU:C:2017:456, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).
34 Ponadto działania tego zarządcy umożliwiające jego klientom dostęp do utworów nadawanych drogą radiowo-telewizyjną, należy traktować jako dodatkową usługę, świadczoną w celu uzyskania korzyści.
35 Oferowanie tej usługi ma bowiem wpływ na standard mieszkań, których dotyczy postępowanie główne, a co za tym idzie na cenę czynszu za te mieszkania (zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2012 r., SCF, C‑135/10, EU:C:2012:140, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo) lub, jak wskazano w pkt 25 niniejszego wyroku, na ich atrakcyjność, a w konsekwencji na częstotliwość ich wynajmowania. Należy zatem uznać, że oferowanie takiej usługi pozwala na ustalenie zarobkowego charakteru udostępniania w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 24 i 25 niniejszego wyroku.
36 Dla celów badania, które powinien przeprowadzić sąd odsyłający, bez znaczenia jest podkreślona przez ten sąd okoliczność, że odbiorniki telewizyjne, których dotyczy postępowanie główne, są podłączone raczej do anteny „wewnętrznej” niż anteny „centralnej”, takiej jak ta rozpatrywana w sprawie, w której wydano postanowienie z dnia 18 marca 2010 r., Organismos Sillogikis Diacheirisis Dimiourgon Theatrikon kai Optikoakoustikon Ergon (C‑136/09, EU:C:2010:151).
37 Takie rozróżnienie pomiędzy antenami centralnymi i wewnętrznymi nie jest bowiem zgodne z zasadą neutralności technologicznej, w myśl której prawo powinno określać prawa i obowiązki osób w sposób ogólny, aby nie uprzywilejowywać korzystania z jednej technologii ze szkodą dla innej (zob. podobnie wyrok z dnia 24 marca 2022 r., Austro-Mechana, C‑433/20, EU:C:2022:217, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).
38 W drugiej kolejności, aby wchodzić w zakres pojęcia „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, chronione utwory powinny zostać rzeczywiście udostępnione publiczności. W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że pojęcie „publiczności” odnosi się do nieokreślonej liczby potencjalnych odbiorców i zakłada ponadto dość znaczną liczbę osób (wyrok z dnia 20 kwietnia 2023 r., Blue Air Aviation, C‑775/21 i C‑826/21, EU:C:2023:307, pkt 51, 52 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 Tak więc pojęcie „publiczności” zawiera w sobie pewien minimalny próg, co wyklucza z zakresu tego pojęcia zbyt małą lub wręcz nieznaczącą liczbę zainteresowanych osób. W celu ustalenia tej liczby należy uwzględnić w szczególności liczbę osób, które mogą mieć dostęp do tego samego utworu równocześnie, ale także liczbę spośród tych osób, które mogą mieć kolejno dostęp do tego utworu (zob. podobnie wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 43, 44; z dnia 19 grudnia 2019 r., Nederlands Uitgeversverbond i Groep Algemene Uitgevers, C‑263/18, EU:C:2019:1111, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).
40 W niniejszej sprawie sąd odsyłający nie dostarcza wskazówki co do liczby osób, które mogą mieć dostęp do utworów, równocześnie lub kolejno, poza stwierdzeniem, że budynek, którego dotyczy postępowanie główne, obejmuje 18 mieszkań. Sąd ten nie wskazuje w szczególności, czy mieszkania są przedmiotem krótkoterminowych wynajmów, zwłaszcza z tytułu zakwaterowania turystycznego, co może mieć wpływ na liczbę osób, które mogą kolejno mieć dostęp do rozpatrywanych utworów.
41 Zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 31 niniejszego wyroku do sądu krajowego należy odpowiednio ustalenie, czy chronione utwory są rzeczywiście udostępniane „publiczności” w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 38 i 39 tego wyroku, a do Trybunału dostarczenie mu w tym względzie użytecznych wskazówek.
42 Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 36 opinii, gdyby sąd odsyłający miał stwierdzić, że mieszkania w budynku, którego dotyczy postępowanie główne, są przedmiotem krótkoterminowych wynajmów, zwłaszcza z tytułu zakwaterowania turystycznego, ich najemców należałoby uznać za „publiczność”, ponieważ razem stanowią oni, podobnie jak klienci podmiotu świadczącego usługi hotelowe, nieokreśloną liczbę potencjalnych odbiorców [zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2012 r., Phonographic Performance (Irlandia), C‑162/10, EU:C:2012:141, pkt 41, 42].
43 W trzeciej kolejności z utrwalonego orzecznictwa wynika, że uznanie, iż doszło do „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, wymaga, aby utwór chroniony został udostępniony w oparciu o szczególną technologię, inną niż dotychczas używane, lub – w wypadku niespełnienia powyższej przesłanki – wśród „nowej publiczności”, czyli publiczności, której podmiot praw autorskich dotychczas nie brał pod uwagę, zezwalając na pierwotne publiczne udostępnienie utworu (wyrok z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 70 i przytoczone tam orzecznictwo).
44 Jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 59 opinii, najemcy mieszkań w budynku stanowiącym przedmiot krótkoterminowych wynajmów, zwłaszcza z tytułu zakwaterowania turystycznego, mogą stanowić taką „nową” publiczność, ponieważ osoby te, mimo że znajdują się w strefie objętej emisją wspomnianego programu, nie mogłyby bez podjęcia przez zarządcę tego budynku działań, poprzez które tenże zarządca instaluje w tych mieszkaniach odbiorniki telewizyjne wyposażone w antenę wewnętrzną, korzystać z nadawanego utworu (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 46, 47).
45 Natomiast, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 60 opinii, gdyby sąd odsyłający miał stwierdzić, że mieszkania, których dotyczy postępowanie główne, są wynajmowane najemcom lokali mieszkalnych, tych ostatnich nie można by uznać za „nową publiczność” w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 43 niniejszego wyroku.
46 W świetle powyższych rozważań odpowiedź na pytanie prejudycjalne powinna brzmieć następująco: art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „publicznego udostępniania”, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje rozmyślne udostępnianie przez zarządcę budynku z mieszkaniami na wynajem odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną, które bez żadnej innej interwencji odbierają sygnały i umożliwiają rozpowszechnianie programów, o ile najemców tych mieszkań można uznać za „nową publiczność”.
W przedmiocie kosztów
47 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym
należy interpretować w ten sposób, że:
pojęcie „publicznego udostępniania”, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje rozmyślne udostępnianie przez zarządcę budynku z mieszkaniami na wynajem odbiorników telewizyjnych wyposażonych w antenę wewnętrzną, które bez żadnej innej interwencji odbierają sygnały i umożliwiają rozpowszechnianie programów, o ile najemców tych mieszkań można uznać za „nową publiczność”.
Podpisy