Sprawa T‑38/21
Inivos Ltd
i
Inivos BV
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (pierwsza izba w składzie powiększonym) z dnia 21 lutego 2024 r.
Zamówienia publiczne – Procedura negocjacyjna bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Dostawa robotów dezynfekujących do europejskich szpitali – Wyjątkowo pilna konieczność – Covid‑19 – Brak udziału skarżących w postępowaniu o udzielenie zamówienia – Skarga o stwierdzenie nieważności – Brak indywidualnego oddziaływania – Umowny charakter sporu – Niedopuszczalność – Odpowiedzialność
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akty przygotowawcze – Wyłączenie – Decyzja Komisji o skorzystaniu z procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Niedopuszczalność
(art. 263 TFUE)
(zob. pkt 21–24, 29–31, 33)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Decyzja Komisji o udzieleniu zamówienia w ramach postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Włączenie
(art. 263 TFUE)
(zob. pkt 37, 39–41)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga mogąca przynieść korzyść skarżącemu – Skarga wniesiona przez wykonawcę prowadzącego działalność na rynku, którego dotyczy zamówienie będące przedmiotem postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Podstawa ewentualnej skargi o odszkodowanie – Zachowanie interesu prawnego
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
(zob. pkt 42, 45, 47, 54, 56, 57)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Decyzja Komisji o udzieleniu zamówienia w ramach postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Bezpośrednie oddziaływanie na skarżącego, który nie brał udziału w postępowaniu i który prowadzi działalność na odnośnym rynku
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
(zob. pkt 60–67)
5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Indywidualne oddziaływanie – Kryteria – Decyzja Komisji o udzieleniu zamówienia w ramach postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu – Skarga wniesiona przez wykonawcę, którego nie zaproszono do złożenia oferty, w której to skardze nie wykazano, że był on w stanie spełnić kryteria zastosowane przy wyborze zaproszonych wykonawców – Brak indywidualnego oddziaływania – Niedopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
(zob. pkt 68–79)
6. Skarga o stwierdzenie nieważności – Skarga dotycząca w rzeczywistości sporu o charakterze umownym – Skarga na decyzję Komisji o zawarciu umów ramowych ze zwycięskimi oferentami – Brak właściwości sądu Unii – Niedopuszczalność
(art. 263 TFUE)
(zob. pkt 81–84)
Streszczenie
Orzekając w składzie powiększonym pięciu sędziów, Sąd odrzucił jako niedopuszczalną skargę wniesioną przez skarżące, Inivos Ltd i Inivos BV, w której żądały one w szczególności stwierdzenia nieważności trzech decyzji Komisji Europejskiej dotyczących udzielenia zamówienia publicznego Unii na nabycie robotów dezynfekujących. W wydanym wyroku Sąd udzielił wyjaśnień odnośnie do przesłanek dopuszczalności skargi wykonawcy, którego nie zaproszono do udziału w postępowaniu w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu, mającej na celu stwierdzenie nieważności przyjętej w ramach tego postępowania decyzji o udzieleniu zamówienia.
Opierając się na pilnej konieczności spowodowanej kryzysem związanym z Covid‑19, Komisja postanowiła skorzystać z procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji w celu nabycia 200 autonomicznych robotów dezynfekujących wykorzystujących promieniowanie UV, aby rozmieścić je w europejskich szpitalach(1). Wstępne konsultacje rynkowe umożliwiły wyłonienie sześciu dostawców innych niż skarżące, którzy spełniali wcześniej określone kryteria i których Komisja zaprosiła do złożenia ofert w ramach postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji. Przyjęła ona decyzję o udzieleniu tego zamówienia dwóm z nich, z którymi zawarto w związku z tym umowy ramowe dotyczące robotów dezynfekujących.
W następstwie ogłoszenia o udzieleniu zamówienia z dnia 9 grudnia 2020 r., zgodnie z którym sporne umowy ramowe zawarto w dniu 19 listopada 2020 r., skarżące wniosły skargę o stwierdzenie nieważności decyzji o skorzystaniu z procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji, decyzji o udzieleniu tego zamówienia (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją o udzieleniu zamówienia”) i decyzji o zawarciu umów ramowych z dwoma zwycięskimi wykonawcami, a także skargę o odszkodowanie.
Ocena Sądu
W ramach oceny dopuszczalności żądania stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji o udzieleniu zamówienia Sąd wypowiedział się w szczególności w przedmiocie legitymacji procesowej skarżących(2).
W pierwszej kolejności Sąd zbadał, czy zaskarżona decyzja o udzieleniu zamówienia dotyczy skarżących bezpośrednio. Stwierdził on, po pierwsze, że skutkiem tej decyzji było ostateczne pozbawienie ich możliwości udziału w postępowaniu w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji, a tym samym – wykluczenie ich z niego. Wspomniana decyzja wywarła zatem bezpośredni wpływ na ich sytuację prawną. Zwróciwszy uwagę na konieczność udowodnienia przez skarżące, że są one wykonawcami prowadzącymi działalność na odnośnym rynku, Sąd uznał, że w wystarczającym stopniu wykazały one, iż działają na rynku autonomicznych robotów dezynfekujących wykorzystujących promieniowanie UV.
Po drugie, w zaskarżonej decyzji o udzieleniu zamówienia wskazano ostatecznie dwóch wykonawców jako oferentów, którym udzielono rozpatrywanego zamówienia, ze skutkiem natychmiastowym i wiążącym. Zważywszy, że decyzja ta wywołuje skutki prawne bez konieczności podejmowania jakichkolwiek dalszych działań, nie pozostawia ona żadnego zakresu uznania swoim adresatom, zobowiązanym do jej wykonania. Sąd stwierdził na tej podstawie, że zaskarżona decyzja o udzieleniu zamówienia miała bezpośredni wpływ na skarżące.
W drugiej kolejności Sąd zbadał, czy zaskarżona decyzja o udzieleniu zamówienia dotyczy skarżących indywidualnie. Otóż w szczególnych okolicznościach wiążących się ze skorzystaniem z procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji wykonawca, którego nie zaproszono do udziału w postępowaniu w trybie tej procedury, mimo że był w stanie spełnić kryteria zastosowane przez instytucję zamawiającą przy wyborze przedsiębiorstw, do których należy wysłać zaproszenie do złożenia ofert, należy do ograniczonego kręgu konkurentów, którzy mogliby złożyć oferty, gdyby ich do tego zaproszono.
W tym względzie Komisja wyjaśniła, że kryteriami zastosowanymi w rozpatrywanym postępowaniu były oznakowanie CE, zdolność produkcyjna (co najmniej 20 sztuk miesięcznie) oraz doświadczenie w zakresie rozmieszczania robotów w szpitalach (co najmniej 10 robotów). Kryteria te podano do wiadomości skarżących w toku postępowania sądowego.
Po pierwsze, jeżeli chodzi o kryterium dotyczące oznakowania CE, Sąd uznał, że skarżące wykazały, iż ich robot spełnia to kryterium.
Po drugie, jeżeli chodzi o kryterium dotyczące zdolności produkcyjnej, o ile skarżące stwierdziły na rozprawie, że spełniają to kryterium, a nawet są w stanie zwiększyć swoją zdolność produkcyjną, o tyle Sąd uznał, że nie przedstawiły one żadnego dowodu na to, iż ich zdolność produkcyjna mogła osiągnąć poziom 20 robotów miesięcznie.
Po trzecie, jeżeli chodzi o kryterium dotyczące wymaganego doświadczenia w zakresie rozmieszczania robotów w szpitalach, Sąd stwierdził, że dowody przedstawione przez skarżące nie pozwalają na ustalenie dokładnej liczby rozmieszczonych robotów.
Sąd wywiódł stąd, że skarżące nie udowodniły, iż były w stanie spełnić kryteria zastosowane przez Komisję przy wyborze wykonawców zaproszonych do złożenia ofert w ramach postępowania w trybie procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji. W konsekwencji nie przedstawiły one dowodu na to, że należały do ograniczonego kręgu wykonawców, którzy mogli zostać zaproszeni do złożenia ofert. Zaskarżona decyzja o udzieleniu zamówienia nie dotyczy ich zatem indywidualnie.
W związku z tym Sąd stwierdził, że żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji o udzieleniu zamówienia jest niedopuszczalne. Odrzuciwszy jako niedopuszczalne żądania skierowane przeciwko dwóm pozostałym zaskarżonym decyzjom, Sąd w całości odrzucił skargę o stwierdzenie nieważności. Ponadto oddalił on również wniesioną przez skarżące skargę o odszkodowanie.