WYROK SĄDU (dziesiąta izba)

z dnia 6 grudnia 2023 r.(*)

EFRG i EFRROW – Wydatki wyłączone z finansowania – Procedura rozliczania zgodności – Rolnik aktywny zawodowo – Trwałe użytki zielone – Próba kontrolna – Nienależne płatności – Złożenie wniosku po terminie – Dyscyplina finansowa – Obowiązek uzasadnienia – Uzasadnione oczekiwania – Proporcjonalność

W sprawie T‑48/22

Republika Czeska, którą reprezentowali M. Smolek, J. Vláčil, O. Serdula i J. Očková, w charakterze pełnomocników,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentowali J. Aquilina, A. Becker, K. Walkerová i J. Hradil, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

SĄD (dziesiąta izba),

w składzie: M. Jaeger (sprawozdawca), pełniący obowiązki prezesa, P. Nihoul i S. Verschuur, sędziowie,

sekretarz: R. Ūkelytė, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 24 maja 2023 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        W skardze wniesionej na podstawie art. 263 TFUE Republika Czeska żąda stwierdzenia częściowej nieważności decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2021/2020 z dnia 17 listopada 2021 r. wyłączającej z finansowania Unii Europejskiej niektóre wydatki poniesione przez państwa członkowskie z tytułu Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. 2021, L 413, s. 10; zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”) w zakresie, w jakim dotyczy ona finansowania wydatków poniesionych przez Republikę Czeską w latach 2015–2017, w kwocie 43 470 836,30 EUR (zwanej dalej „zaskarżoną korektą finansową”).

I.      Okoliczności powstania sporu

A.      Dochodzenie AA/2017/010/CZ

2        Komisja Europejska wszczęła dochodzenie AA/2017/010/CZ wobec Republiki Czeskiej w celu zweryfikowania, czy dokonane przez nią kontrole pomocy wypłaconej rolnikom w ramach EFRG i EFRROW zostały przeprowadzone zgodnie z przepisami Unii Europejskiej w odniesieniu do lat 2015–2017 (zwane dalej „dochodzeniem”) na podstawie art. 52 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 (Dz.U. 2013, L 347, s. 549) i art. 34 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 908/2014 z dnia 6 sierpnia 2014 r. ustanawiającego zasady dotyczące stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami, rozliczania rachunków, przepisów dotyczących kontroli, zabezpieczeń i przejrzystości (Dz.U. 2014, L 255, s. 59) w brzmieniu obowiązującym w czasie dochodzenia.

3        Od 18 do 22 września 2017 r. w ramach dochodzenia Komisja przeprowadziła wizytę kontrolną w Republice Czeskiej.

4        Pismem z dnia 30 listopada 2017 r. (zwanym dalej „pismem w sprawie ustaleń”) Komisja powiadomiła władze czeskie o wynikach weryfikacji zgodnie z art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014. W owym piśmie Komisja w szczególności wskazała, że system kontroli wdrożony przez Republikę Czeską w celu weryfikacji przyznania rolnikom pomocy obszarowej w ramach EFRG i EFRROW nie był zgodny z unijnymi przepisami. Ponadto wezwała ona władze czeskie do przedstawienia szczegółowego opisu wprowadzonych środków zaradczych.

5        Pismem z dnia 29 marca 2018 r. Republika Czeska przesłała Komisji uwagi dotyczące pisma w sprawie ustaleń.

6        Pismem z dnia 4 czerwca 2018 r. Komisja wezwała Republikę Czeską na dwustronne spotkanie zgodnie z art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

7        W dniu 11 września 2018 r. Komisja przekazała Republice Czeskiej protokół tego dwustronnego spotkania i zażądała od niej dodatkowych informacji w szczególności w odniesieniu do klasyfikacji trwałych użytków zielonych.

8        Pismem z dnia 1 października 2018 r. Republika Czeska przesłała Komisji uwagi dotyczące protokołu dwustronnego spotkania. W owym piśmie przedstawiła ona między innymi informacje dotyczące zasad składania wniosków o przyznanie pomocy i o płatność zgodnie z art. 13 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającego rozporządzenie nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz.U. 2014, L 181, s. 48).

9        Pismem z dnia 11 grudnia 2018 r. Republika Czeska przekazała Komisji dodatkowe informacje w szczególności w odniesieniu do oddalenia szeregu wniosków o przyznanie płatności w ramach systemu rolnika aktywnego zawodowo zgodnie z art. 9 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (Dz.U. 2013, L 347, s. 608).

10      Pismem z dnia 6 maja 2019 r. Komisja powiadomiła władze czeskie o istnieniu uchybienia, co się tyczy minimalnego wskaźnika kontroli, jakie należy przeprowadzić na podstawie art. 35 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 809/2014 z dnia 17 lipca 2014 r. ustanawiającego zasady stosowania rozporządzenia nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli, środków rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz.U. 2014, L 227, s. 69) w odniesieniu do systemu pomocy „w zakresie zazieleniania” (zwanego dalej „systemem w zakresie zazieleniania”), i zażądała od nich dodatkowych informacji. Informacje te zostały przekazane przez władze czeskie pismem z dnia 4 lipca 2019 r.

11      Pismem z dnia 20 grudnia 2019 r. Komisja przesłała władzom czeskim wstępne ustalenia dochodzenia (zwane dalej „wstępnymi ustaleniami”), zgodnie z art. 34 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014. W owym piśmie Komisja potwierdziła swe stanowisko, wyrażone już w piśmie w sprawie ustaleń, co do niezgodności systemu kontroli wdrożonego przez Republikę Czeską w celu weryfikacji przyznania rolnikom pomocy obszarowej w ramach EFRG i EFRROW w latach 2015–2017. Ponadto powiadomiła ona Republikę Czeską o przysługującym jej prawie do wszczęcia postępowania pojednawczego zgodnie z art. 40 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

12      Ściślej rzecz ujmując, jeśli chodzi o niezgodność systemu kontroli wdrożonego przez Republikę Czeską, Komisja w szczególności wskazała niedociągnięcia dotyczące pięciu kluczowych kontroli.

13      W pierwszej kolejności Komisja uznała, że przy ustalaniu, czy wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo, władze czeskie dopuściły się naruszenia art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 (zwanego dalej „naruszeniem dotyczącym statusu rolnika aktywnego zawodowo”).

14      W tym względzie Komisja podnosi, że władze czeskie:

–        posłużyły się tylko jednym kryterium w celu udowodnienia, że zostały spełnione dwa z trzech warunków przewidzianych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013; Komisja uznała zatem, że Republika Czeska ograniczyła w nieuzasadniony sposób dostęp do statusu rolnika aktywnego zawodowo w odniesieniu do umieszczonych w wykazie osób, którym w braku dowodów przeciwnych nie zezwolono na otrzymanie wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), ponieważ nie są uważani za rolników aktywnych zawodowo, czyli za osoby fizyczne lub prawne ani za grupy osób fizycznych lub prawnych, które administrują portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, jak również świadczą usługi przewozu kolejowego lub usługi w zakresie obrotu nieruchomościami (zwanym dalej „wykazem wykluczeń”), określone w art. 9 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1307/2013;

–        nie uwzględniły one spółek powiązanych z wnioskodawcą ubiegającym się o pomoc podczas kontroli przewidzianych w art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 warunków uzyskania statutu rolnika aktywnego zawodowo.

15      W drugiej kolejności Komisja wskazała niedociągnięcia we wdrożonym przez władze czeskie systemie kontroli w odniesieniu do ewidencji trwałych użytków zielonych, co stanowiło naruszenie art. 4 ust. 1 lit. h) rozporządzenia nr 1307/2013 (zwane dalej „naruszeniem odnoszącym się do ewidencji trwałych użytków zielonych”).

16      W trzeciej kolejności Komisja powołała się na naruszenie przez władze czeskie przepisów prawa Unii odnoszące się do wyboru próby beneficjentów pomocy, którzy powinni zostać poddani kontroli przez Komisję (zwane dalej „naruszeniem odnoszącym się do wyboru próby kontrolnej”). Naruszenie dotyczące wyboru próby kontrolnej składa się z dwóch części:

–        co się tyczy części pierwszej (zwanej dalej „naruszeniem odnoszącym się do wyboru próby kontrolnej dotyczącego kontroli standardowych”) Komisja uznała, że władze czeskie w błędny sposób uwzględniły przy obliczaniu minimalnego wskaźnika kontroli standardowych, jakie należy przeprowadzić w odniesieniu do systemu jednolitej płatności obszarowej (zwanej dalej „systemem SAPS”) zgodnie z art. 30 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 (zwanych dalej „kontrolami standardowymi”) powtórne kontrole, jakie należy przeprowadzić, w przypadku gdy na beneficjenta pomocy nałożono w poprzednim roku obniżoną karę administracyjną w rozumieniu art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2016/1394 z dnia 16 sierpnia 2016 r. zmieniającym rozporządzenie wykonawcze nr 809/2014 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli, środków rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności(zwane dalej „powtórnymi kontrolami”);

–        co się tyczy części drugiej (zwanej dalej „naruszeniem odnoszącym się do wyboru próby kontrolnej dotyczącego zazieleniania”) Komisja powołała się na naruszenie art. 35 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, uzasadniając to tym, że władze czeskie nie zwiększyły w latach 2016 i 2017 w odniesieniu do systemu w zakresie zazieleniania odsetka beneficjentów pomocy, którzy zostaną poddani kontroli na miejscu po stwierdzeniu istnienia w poprzednich latach nieprawidłowości w systemie SAPS.

17      W czwartej kolejności Komisja wskazała naruszenie art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, które stanowią, że po uznaniu, iż dany obszar nie kwalifikuje się do objęcia pomocą, należy odzyskać nienależnie wypłacone środki i zastosować kary administracyjne. Tymczasem Komisja twierdzi, że system wdrożony przez władze czeskie w celu identyfikacji obszarów niekwalifikujących się do objęcia pomocą poprzez coroczną aktualizację systemu identyfikacji działek rolnych (zwanego dalej „LPIS”) nie pozwalał na zweryfikowanie, czy obszar niekwalifikujący się do objęcia pomocą w odniesieniu do danego roku nie kwalifikował się również w odniesieniu do lat poprzednich i powinien stanowić podstawę do wszczęcia procedury odzyskiwania nienależnych płatności. Zdaniem Komisji po stwierdzeniu istnienia obszaru niekwalifikującego się do objęcia pomocą w 2017 r. organy czeskie powinny były skontrolować, czy ten obszar nie kwalifikował się w 2015 i w 2016 r. (zwane dalej „naruszeniem odnoszącym się do odzyskiwania nienależnych płatności”).

18      W piątej kolejności Komisja powołuje się na naruszenie art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 640/2014 (zwane dalej „naruszeniem odnoszącym się do złożenia wniosku po terminie”). W tym względzie Komisja wskazała, że jeżeli wnioski o przyznanie pomocy lub o płatność zostały złożone online w terminach przewidzianych w art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 640/2014 bez podpisu elektronicznego i zostały następnie podpisane osobiście przez wnioskodawcę we właściwym urzędzie w terminie kolejnych pięciu dni, władze czeskie powinny zastosować zmniejszenie o 1 % za każdy dzień roboczy kwoty pomocy, do której wnioskodawca był uprawniony, przewidzianej w art. 13 ust. 1 tego rozporządzenia (zwanej dalej „zmniejszeniem o 1 %”). Komisja twierdzi bowiem, że datą złożenia tych wniosków była data podpisania ich osobiście przez wnioskodawcę, a nie data ich złożenia online, i że owa data przypadała po dacie oznaczającej koniec upływu terminów przewidzianych w art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 640/2014. Zdaniem Komisji chodziło zatem o wnioski złożone po terminie, które powinny stać się podstawą zastosowania zmniejszenia o 1 %.

19      W dniu 4 lutego 2020 r. władze czeskie złożyły wniosek o polubowne załatwienie sprawy na podstawie art. 40 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

20      W dniu 5 października 2020 r. organ pojednawczy przekazał swe sprawozdanie, w którym doszedł do wniosku, że nie jest możliwe polubowne załatwienie sprawy.

21      Pismem z dnia 13 listopada 2020 r. Republika Czeska przesłała Komisji dodatkowe informacje.

22      Pismem z dnia 26 marca 2021 r. Komisja przekazała organom czeskim końcowe wnioski dochodzenia (zwane dalej „wnioskami końcowymi”), zgodnie z art. 34 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

23      Przede wszystkim we wnioskach końcowych Komisja potwierdziła zajęte przez siebie stanowisko, zgodnie z którym Republika Czeska uchybiła pięciu kontrolom kluczowym.

24      Następnie we wnioskach końcowych Komisja postanowiła zastosować korektę ryczałtową w wysokości 2 % środków, które zwróciła Republice Czeskiej w ramach systemu dyscypliny finansowej w odniesieniu do lat 2015–2017.

25      Komisja przypomniała, że środki pierwotnie wycofane z płatności przeznaczonych dla rolników, zostały zwrócone władzom czeskim na mocy następujących rozporządzeń wykonawczych (zwanych dalej „rozporządzeniami w sprawie zwrotu środków”).

–        rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/2073 z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie zwrotu środków przeniesionych z roku budżetowego 2016, zgodnie z art. 26 ust. 5 rozporządzenia nr 1306/2013 (Dz.U. 2016, L 320, s. 25);

–        rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2197 z dnia 27 listopada 2017 r. w sprawie zwrotu środków przeniesionych z roku budżetowego 2017, zgodnie z art. 26 ust. 5 rozporządzenia nr 1306/2013 (Dz.U. 2017, L 312, s. 86);

–        rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1848 z dnia 26 listopada 2018 r. w sprawie zwrotu środków przeniesionych z roku budżetowego 2018, zgodnie z art. 26 ust. 5 rozporządzenia nr 1306/2013 (Dz.U. 2018, L 300, s. 4).

26      Ponieważ wysokość środków zwróconych przez Komisję w drodze rozporządzeń w sprawie zwrotu środków powinna odzwierciedlać wysokość kwot pierwotnie wycofanych z płatności bezpośrednich dla rolników, Komisja zadecydowała we wnioskach końcowych o objęciu tych środków korektą ryczałtową w wysokości 2 % zgodnie z korektami, jakie zastosowała w ramach dochodzenia w odniesieniu do systemów SAPS i w zakresie zazieleniania, a także w odniesieniu do systemu dla młodych rolników oraz w odniesieniu do systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją. Kwota owej korekty ryczałtowej wynosiła zatem 654 697,95 EUR.

27      Wreszcie we wnioskach końcowych odnośnie do wszystkich naruszeń zarzucanych Republice Czeskiej Komisja zaproponowała wyłączenie z finansowania Unii kwoty w wysokości 44 098 570,70 EUR wynikającej z zastosowania korekty finansowej zgodnie z art. 12 ust. 6–8 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 907/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającego rozporządzenie nr 1306/2013 w odniesieniu do agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami, rozliczania rachunków, zabezpieczeń oraz stosowania euro (Dz.U. 2014, L 255, s. 18).

28      Pismem z dnia 21 października 2021 r. Komisja przekazała Republice Czeskiej sprawozdanie zbiorcze (zwane dalej „sprawozdaniem zbiorczym”), w którym przypomniała ona szereg etapów dochodzenia, zakres uwag Republiki Czeskiej w trakcie procedury rozliczenia zgodności rachunków i uzasadnienie swych wniosków końcowych.

29      W dniu 17 listopada 2021 r. Komisja wydała zaskarżoną decyzję i nałożyła na Republikę Czeską korektę finansową w kwocie 44 098 570,70 EUR.

B.      Dochodzenie następcze AA/2020/012/CZ

30      Przed zakończeniem dochodzenia Komisja wszczęła wobec Republiki Czeskiej na podstawie art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 34 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 dochodzenie następcze w celu zbadania pewnych kwestii, które zostały już objęte dochodzeniem (AA/2020/012/CZ, zwane dalej „dochodzeniem następczym”). Dochodzenie następcze skupiło się w szczególności na naruszeniu odnoszącym się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

31      Od dnia 31 sierpnia do dnia 4 września 2020 r. w ramach dochodzenia następczego Komisja przeprowadziła powtórną wizytę kontrolną na miejscu w Republice Czeskiej.

32      Pismem z dnia 23 października 2020 r. Komisja powiadomiła władze czeskie o wynikach weryfikacji zgodnie z art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014. W piśmie tym wskazała ona w szczególności, że dochodzenie następcze wykazało uchybienia w klasyfikacji trwałych użytków zielonych, co stanowiło naruszenie art. 4 ust. 1 lit. h) rozporządzenia nr 1307/2013. Jej zdaniem chodziło o te same uchybienia, które stwierdzono już we wstępnych ustaleniach dochodzenia. Co więcej Komisja wezwała władze czeskie do dostarczenia dalszych informacji.

33      W dniu 1 lipca 2021 r. Komisja i władze czeskie odbyły dwustronne spotkanie w ramach dochodzenia następczego.

34      Pismem z dnia 30 lipca 2021 r. władze czeskie dostarczyły Komisji dalsze informacje odnośnie do klasyfikacji trwałych użytków zielonych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. h) rozporządzenia nr 1307/2013 (zwanym dalej „pismem z dnia 30 lipca 2021 r.”).

35      W dniu 24 sierpnia 2021 r. Komisja przekazała Republice Czeskiej protokół dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego. W dokumencie tym Komisja:

–        wskazała, że na podstawie informacji dostarczonych przez władze czeskie na dwustronnym spotkaniu w ramach dochodzenia następczego i w piśmie z dnia 30 lipca 2021 r., uznaje za zakończoną kwestię dotyczącą istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych w okresie objętym dochodzeniem następczym;

–        wyraziła ubolewanie nad tym, że dostarczone informacje, które byłyby istotne również w ramach dochodzenia, nie zostały przekazane przez władze czeskie w ramach procedury rozliczania zgodności, która doprowadziła do wydania zaskarżonej decyzji.

II.    Żądania stron

36      Republika Czeska wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie częściowej nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona nałożenia przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej ze względu na naruszenia odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo, ewidencji trwałych użytków zielonych, wyboru próby kontrolnej, odzyskiwania nienależnych płatności i złożenia wniosku po terminie oraz w ramach systemu dyscypliny finansowej;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

37      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie Republiki Czeskiej kosztami postępowania.

III. Co do istoty

38      Na poparcie skargi Republika Czeska podnosi sześć zarzutów podważających, po pierwsze, naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo, po drugie, naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych, po trzecie, naruszenie odnoszące się do wyboru próby kontrolnej, po czwarte, naruszenie odnoszące się do odzyskiwania nienależnych płatności, po piąte, naruszenie odnoszące się do złożenia wniosku po terminie, i po szóste, system dyscypliny finansowej.

A.      W przedmiocie zarzutu pierwszego, podważającego naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo

39      Zarzut pierwszy, podważający naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo, składa się z dwóch części.

1.      W przedmiocie części pierwszej zarzutu pierwszego, dotyczącej niezgodności z prawem nałożenia przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej, mimo że Republika Czeska nie naruszyła art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013

40      W ramach części pierwszej zarzutu pierwszego Republika Czeska podnosi dwa zarzuty szczegółowe.

a)      W przedmiocie pierwszego zarzutu szczegółowego, podważającego naruszenie art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 ze względu na posłużenie się tylko jednym kryterium w celu wykazania spełnienia dwóch z trzech przewidzianych w tym przepisie warunków

41      Poprzez ów pierwszy zarzut szczegółowy Republika Czeska utrzymuje, że nie naruszyła art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013. Nie jest niezgodny z prawem dokonany przez nią wybór posłużenia się tylko jednym kryterium w celu wykazania zarówno spełnienia warunku przewidzianego w art. 9 ust. 2. akapit trzeci lit. b) rozporządzenia nr 1307/2013, zgodnie z którym działalność rolnicza wnioskodawcy nie ma charakteru marginalnego [zwanego dalej „warunkiem określonym w lit. b)”], jak i spełnienia warunku przewidzianego w art. 9 ust. 2 akapit trzeci lit. c) tego rozporządzenia, zgodnie z którym główną działalność gospodarczą wnioskodawcy lub przedmiot działalności stanowi wykonywanie działalności rolniczej [zwanego dalej „warunkiem określonym w lit. c)”].

42      Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

43      Na wstępie należy uznać, że art. 9 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1307/2013 ustanawia domniemanie zwykłe, zgodnie z którym osoby fizyczne lub prawne i grupy osób fizycznych lub prawnych, które prowadzą działalność objętą wykazem wykluczeń, nie są uważane za rolników aktywnych zawodowo i nie kwalifikują się do objęcia płatnościami bezpośrednimi w ramach EFRG i EFRROW (zwane dalej „domniemaniem zwykłym”). Niemniej jednak zgodnie z art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 te same osoby fizyczne lub prawne i grupy osób fizycznych lub prawnych mogą obalić domniemanie zwykłe, jeżeli za pomocą możliwych do zweryfikowania dowodów, w formie wymaganej przez państwa członkowskie, udokumentują one, że spełniony jest jeden z trzech następujących warunków:

–        roczna kwota płatności bezpośrednich, które otrzymali, wynosi co najmniej 5 % całości przychodów uzyskanych przez nich z działalności pozarolniczej w ostatnim roku obrotowym, za który dowody takie są dostępne;

–        ich działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego; lub

–        ich główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności stanowi wykonywanie działalności rolniczej.

44      Kryteria stosowania warunków przewidzianych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 są sprecyzowane w art. 13 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia nr 1307/2013 oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (Dz.U. 2014, L 181, s. 1). Przepis ten stanowi:

–        co się tyczy warunku określonego w lit. b), że działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego, jeżeli całość przychodów uzyskanych z działalności rolniczej przez wnioskodawcę w ostatnim roku obrotowym, za który dowody takie są dostępne, stanowi co najmniej jedną trzecią całości przychodów uzyskanych w ostatnim roku obrotowym, za który dowody takie są dostępne; jednakże państwa członkowskie mogą określić alternatywne kryteria umożliwiające wnioskodawcy wykazanie, że jego działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego;

–        w odniesieniu do warunku określonego w lit. c), że uznaje się, iż działalność rolnicza stanowi główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności osoby prawnej, jeżeli została zarejestrowana jako główna działalność gospodarcza lub przedmiot działalności w urzędowym rejestrze przedsiębiorstw lub jakiejkolwiek równoważnej urzędowej ewidencji danego państwa członkowskiego; w przypadku osoby fizycznej wymagana jest równoważna ewidencja; jeżeli takie rejestry nie istnieją, państwa członkowskie korzystają z równoważnej ewidencji; jednakże państwa członkowskie mogą określić alternatywne kryteria, zgodnie z którymi należy uznać, że działalność rolnicza stanowi główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności osoby fizycznej lub prawnej.

45      W tym właśnie kontekście należy zbadać cztery argumenty podniesione przez Republikę Czeską.

1)      W przedmiocie argumentu pierwszego, zgodnie z którym w art. 13 ust. 1 akapit trzeci i art. 13 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 przyznano państwom członkowskim możliwość określenia kryteriów alternatywnych w stosunku do kryteriów, które przepis ten definiuje, i nie przewidziano w nim żadnego ograniczenia co do ich wyboru

46      Poprzez argument pierwszy Republika Czeska zauważa, że kryteria wykładni warunku określonego w lit. b) i warunku określonego w lit. c) są ustalone w art. 13 ust. 1 i 3 rozporządzenia delegowanego nr 639/2014.

47      W tym względzie Republika Czeska twierdzi, że art. 13 ust. 1 akapit pierwszy i art. 13 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 określa dwa odmienne kryteria oceny spełnienia warunku określonego w lit. b) i warunku określonego w lit. c). Jej zdaniem przepis ten przewiduje bowiem, że w celu wykazania spełnienia warunku określonego w lit. b), należy udowodnić, iż co najmniej jedną trzecią przychodów wnioskodawcy ubiegającego się o pomoc stanowią przychody rolnicze (zwane dalej „kryterium dotyczącym przychodów rolniczych”) i że, w celu wykazania spełnienia warunku określonego w lit. c), należy udowodnić, iż prowadzenie działalności rolniczej przez wnioskodawcę ubiegającego się o pomoc wynika z urzędowego rejestru przedsiębiorstw lub jakiejkolwiek równoważnej urzędowej ewidencji. Jednakże Republika Czeska zauważa, że na zasadzie odstępstwa od tych kryteriów w art. 13 ust. 1 akapit trzeci i art. 13 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 przyznano państwom członkowskim możliwość ustalenia kryteriów alternatywnych umożliwiających przedstawienie dowodu, że wnioskodawca ubiegający się o pomoc spełnia warunek określony w lit. b) i warunek określony w lit. c).

48      Co więcej, zdaniem Republiki Czeskiej w art. 13 ust. 1 akapit pierwszy i art. 13 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 nie przewidziano żadnego ograniczenia co do wyboru przez państwa członkowskie alternatywnych kryteriów, jakie należy przyjąć w celu wykazania, że są spełnione warunek określony w lit. b) i warunek określony w lit. c), i nie uniemożliwiono wspomnianym państwom korzystania z tego kryterium w celu wykazania spełnienia tych dwóch warunków, gdyż państwom członkowskim przysługuje w tym zakresie szeroki zakres uznania.

49      Republika Czeska uważa zatem, że mogła w niniejszym przypadku zastosować kryterium dotyczące przychodów rolniczych w celu wykazania, że warunek określony w lit. b) i warunek określony w lit. c) były spełnione. Chodziło bowiem o kryterium istotne w celu udowodnienia nie tylko, że działalność rolnicza wnioskodawcy nie ma charakteru marginalnego [warunek określony w lit. b)], lecz także, iż działalność rolnicza jest działalnością główną lub stanowiła część przedmiotu działalności wnioskodawcy [warunek określony w lit. c)].

50      Należy uznać, że chociaż jest niezaprzeczalne, iż w art. 13 ust. 1 akapit trzeci i art. 13 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 przyznano państwom członkowskim możliwość określenia kryteriów alternatywnych w stosunku do kryteriów, które przepis ten definiuje, i nie przewidziano w nim żadnego ograniczenia co do ich wyboru, to państwa członkowskie powinny posługiwać się tymi alternatywnymi kryteriami do celów oceny spełnienia trzech warunków wskazanych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013.

51      Dokonanie zatem przez państwa członkowskie wyboru innych kryteriów w rozumieniu art. 13 ust. 1 akapit trzeci i art. 13 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 nie może zatem prowadzić do sytuacji, w której jeden z warunków określonych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 byłby bezprzedmiotowy, a więc do ograniczenia możliwości przysługujących beneficjentom pomocy w celu obalenia domniemania zwykłego.

52      W niniejszej sprawie posłużenie się przez Republikę Czeską kryterium dotyczącym przychodów rolniczych w celu wykazania spełnienia zarówno warunku określonego w lit. b), jak i warunku określonego w lit. c) ograniczyło do dwóch warunki umożliwiające beneficjentom pomocy obalenie domniemania zwykłego. Dokonanie tego wyboru narusza zatem art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013, w którym przewidziano wyraźnie, że beneficjentowi pomocy przysługują trzy odrębne możliwości w celu obalenia domniemania zwykłego.

53      Argument pierwszy należy zatem oddalić.

2)      W przedmiocie argumentu drugiego, zgodnie z którym w Republice Czeskiej brak było rejestru lub równoważnej urzędowej ewidencji umożliwiającej udowodnienie, że główną działalność lub przedmiot działalności wnioskodawcy ubiegającego się o pomoc stanowi działalność rolnicza

54      Poprzez argument drugi Republika Czeska podnosi, że dokonanie wyboru skorzystania z kryterium dotyczącego przychodów rolniczych w celu udowodnienia spełnienia zarówno warunku określonego w lit. b), jak i warunku określonego w lit. c) stało się konieczne z uwagi na to, że w jej prawie krajowym brak było rejestru lub równoważnej urzędowej ewidencji umożliwiającej udowodnienie, że główną działalność lub przedmiot działalności wnioskodawcy ubiegającego się o pomoc stanowi działalność rolnicza, jak przewidziano w art. 9 ust. 2 akapit trzeci lit. c) rozporządzenia nr 1307/2013 i w art. 13 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia delegowanego nr 639/2014.

55      Należy zauważyć, że, o ile w prawie krajowym Republiki Czeskiej brak było rejestru lub równoważnej urzędowej ewidencji umożliwiającej udowodnienie warunku określonego w lit. c), o tyle Republika Czeska mogła zgodnie z art. 13 ust. 3 akapit trzeci rozporządzenia delegowanego nr 639/2014 przewidzieć kryterium alternatywne w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. c).

56      Z powyższego wynika, że w niniejszej sprawie Republika Czeska mogła dokonać wyboru odmiennego kryterium w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. c) bez konieczności powołania się na kryterium dotyczące przychodów rolniczych, z którego skorzystała już w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. b).

57      Argument drugi należy zatem oddalić.

3)      W przedmiocie argumentu trzeciego, zgodnie z którym możliwość zastosowania kryterium dotyczącego przychodów rolniczych w celu udowodnienia zarówno spełnienia warunku określonego w lit. b), jak i warunku określonego w lit. c) została potwierdzona przez Komisję

58      Poprzez argument trzeci Republika Czeska wskazuje, że możliwość zastosowania kryterium dotyczącego przychodów rolniczych w celu udowodnienia zarówno spełnienia warunku określonego w lit. b), jak i warunku określonego w lit. c) została potwierdzona przez Komisję w ramach prezentacji dla państw członkowskich z dnia 27 października 2015 r. dotyczącej oceny statusu rolnika aktywnego zawodowo (zwanej dalej „prezentacją dla państw członkowskich”).

59      Należy zauważyć, że nawet przy założeniu, iż prezentacja dla państw członkowskich może wiązać Komisję przy wykładni, jaką należy nadać art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013, ta ostatnia sprecyzowała w niej, że kryterium dotyczące przychodów rolniczych można zastosować, jako kryterium alternatywne w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. c), jedynie w przypadku, w którym państwo członkowskie nie korzysta z niego także w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. b).

60      Argument trzeci należy zatem oddalić.

4)      W przedmiocie argumentu czwartego, zgodnie z którym w art. 9 ust. 7 rozporządzenia nr 1307/2013, zmienionego rozporządzeniem 2017/2393, przewidziano, że państwa członkowskie mogą podjąć decyzję, że można powołać się tylko na jeden lub dwa z warunków wymienionych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 w celu wykazania, że wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo

61      Poprzez argument czwarty Republika Czeska utrzymuje, że art. 9 ust. 7 rozporządzenia nr 1307/2013, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez EFRROW, nr 1306/2013, nr 1307/2013, (UE) nr 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz (UE) nr 652/2014 ustanawiające przepisy w zakresie zarządzania wydatkami odnoszącymi się do łańcucha żywnościowego, zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt oraz dotyczącymi zdrowia roślin i materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin (Dz.U. 2017, L 350, s. 15) przewiduje, że państwa członkowskie podejmują decyzję, iż można powołać się tylko na jeden lub dwa z warunków wymienionych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 w celu wykazania, że wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo.

62      Nie ma wątpliwości co do tego, że należy stwierdzić, iż art. 9 ust. 7 rozporządzenia nr 1307/2013 w wersji obecnie obowiązującej po wejściu w życie rozporządzenia 2017/2393 przewiduje, że państwa członkowskie mogą podjąć decyzję, że osoby lub grupy osób mogą powołać się tylko na jeden lub dwa z trzech warunków wymienionych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 w celu wykazania, że są rolnikami aktywnymi zawodowo.

63      Jednakże możliwość ta została określona w czasie w zakresie, w jakim państwa członkowskie mogą się na nią powołać jedynie od 2018 r. oraz uzależniona od przekazania Komisji przez dane państwo członkowskie powiadomienia do dnia 31 marca 2018 r., jeżeli decyzja ta ma zastosowanie od 2018 r., lub jeżeli decyzja ta ma zastosowanie od późniejszego roku – do dnia 1 sierpnia roku poprzedzającego rozpoczęcie stosowania takiej decyzji.

64      W niniejszej sprawie dochodzenie, które doprowadziło do wydania zaskarżonej decyzji, obejmuje lata 2015–2017. Przyznana państwom członkowskim w nowym art. 9 ust. 7 rozporządzenia nr 1307/2013 możliwość ograniczenia wymienionych w art. 9 ust. 2 akapit trzeci wspomnianego rozporządzenia warunków do jednego lub do dwóch, mogła zostać wykorzystana dopiero od 2018 r., czyli po wystąpieniu okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, a zatem należy uznać ją za niemającą znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

65      Należy zatem oddalić argument czwarty i tym samym pierwszy zarzut szczegółowy w całości.

b)      W przedmiocie drugiego zarzutu szczegółowego, podważającego naruszenie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 z powodu nieuwzględnienia powiązanych spółek podczas kontroli, czy wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo

66      Poprzez drugi zarzut szczegółowy Republika Czeska utrzymuje, że nie naruszyła art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 z powodu nieuwzględnienia powiązanych spółek podczas kontroli, czy wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo.

67      W tym względzie Republika Czeska utrzymuje, że zawarte w art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 wyrażenie „grupy osób fizycznych lub prawnych” dotyczy jedynie grup osób fizycznych lub prawnych, z wyłączeniem powiązanych spółek. Jej zdaniem oznacza to, że przestrzeganie warunków określonych w tym przepisie umożliwiającym wnioskodawcy ubiegającemu się o pomoc uzyskanie statusu rolnika aktywnego zawodowo należy weryfikować jedynie w odniesieniu do grupy rozpatrywanej jako całość.

68      Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

69      Na wstępie należy zauważyć, że pojęcie „grup osób fizycznych lub prawnych”, zawarte w art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013, którego treść przywołano w pkt 43 powyżej, nie zostało zdefiniowane ani w rozporządzeniu nr 1307/2013, ani w rozporządzeniu delegowanym nr 639/2014, które przewiduje przecież kryteria wdrażania art. 9 rozporządzenia nr 1307/2013.

70      W odniesieniu do powiązanych spółek należy zauważyć, że żadne odesłanie do tego pojęcia ani tym bardziej żadna definicja tego pojęcia nie są zawarte ani w rozporządzeniu nr 1307/2013, ani w rozporządzeniu delegowanym nr 639/2014, ani też w wytycznych Komisji DSCG/2014/29 z dnia 15 kwietnia 2014 r., w których określono kryteria wykładni art. 9 rozporządzenia nr 1307/2013.

71      Niemniej jednak w prezentacji dla państw członkowskich Komisja wskazała, że artykuł 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 należy interpretować w ten sposób, że działalność objęta wykazem wykluczeń może być prowadzona przez osoby fizyczne lub prawne, bądź przez ich grupy bezpośrednio albo poprzez powiązaną spółkę.

72      Ponadto w piśmie wysłanym do niemieckiego ministerstwa żywności i rolnictwa w dniu 29 stycznia 2016 r., które zostało następnie udostępnione innym państwom członkowskim, Komisja podniosła, że w rozumieniu art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 przez „przedsiębiorstwo powiązane” należy rozumieć każdy podmiot bezpośrednio lub pośrednio powiązany z wnioskodawcą pomocy stosunkiem kontroli w postaci posiadania w całości lub w większości.

73      W tym właśnie kontekście należy zbadać cztery argumenty podniesione przez Republikę Czeską na poparcie jej drugiego zarzutu szczegółowego.

1)      W przedmiocie argumentu pierwszego, zgodnie z którym objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 jest sprzeczne z brzmieniem tego przepisu

74      Poprzez argument pierwszy Republika Czeska podnosi, że z brzmienia art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 nie wynika, iż spółki powiązane z wnioskodawcą ubiegającym się o pomoc powinny być brane pod uwagę przy przeprowadzaniu przez państwo członkowskie kontroli warunków dostępu do statusu rolnika aktywnego zawodowo. Z powyższego wynika, zdaniem Republiki Czeskiej, że art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 należy interpretować w ten sposób, że nie przyznaje się płatności bezpośrednich osobom fizycznym, osobom prawnym lub grupom osób fizycznych lub prawnych, które same prowadzą jeden z rodzajów działalności objętych wykazem wykluczeń.

75      Komisja podważa ten argument.

76      W pierwszej kolejności można zauważyć, że pojęcie „spółek powiązanych” nie pojawia się w tekście art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013.

77      W drugiej kolejności należy zauważyć, że w istocie grupa oznacza zespół powiązanych ze sobą podmiotów w ramach tej samej organizacji. Termin „grupa” należy zatem interpretować jako zbliżający się do terminu „zespół” i jako odnoszący się do każdego zespołu osób fizycznych lub prawnych powiązanych ze sobą w ramach tej samej organizacji, mniej lub bardziej ustrukturyzowanej. Wynika z tego, że grupa osób fizycznych lub prawnych obejmuje spółki powiązane.

78      W tych okolicznościach należy uznać, że zgodnie z art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 wnioskodawca ubiegający się o pomoc, będący grupą osób fizycznych lub prawnych, może prowadzić działalność objętą wykazem wykluczeń zarówno bezpośrednio, jak i poprzez spółkę powiązaną wchodzącą w skład tej grupy. Podobnie, jeżeli wnioskodawca ubiegający się o pomoc nie jest grupą, lecz osobą fizyczną lub prawną wchodzącą w skład grupy, może on prowadzić działalność objętą wykazem wykluczeń bezpośrednio lub poprzez spółkę powiązaną wchodzącą w skład tej grupy.

79      Argument pierwszy należy zatem oddalić.

2)      W przedmiocie argumentu drugiego, zgodnie z którym objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 jest sprzeczne z definicją „rolnika” zawartą w art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1307/2013

80      Poprzez argument drugi Republika Czeska podnosi, że pojęcie „rolnika aktywnego zawodowo” w rozumieniu art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 należy interpretować w świetle pojęcia „rolnika” zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia. Tymczasem zarówno pojęcie „rolnika aktywnego zawodowo”, jak i pojęcie „rolnika” odnoszą się do samych wnioskodawców, z wyłączeniem spółek powiązanych.

81      Komisja podważa ten argument.

82      Należy zauważyć, że w art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1307/2013 zdefiniowano rolnika jako osobę fizyczną lub prawną bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, której gospodarstwo rolne jest położone na obszarze objętym zakresem terytorialnym traktatów, określonym w art. 52 TUE w związku z art. 349 i 355 TFUE.

83      Istnienie związku między pojęciem „rolnika aktywnego zawodowo” w rozumieniu art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013, a pojęciem „rolnika” w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia zostało potwierdzone przez orzecznictwo, w którym sprecyzowano, że, aby dana osoba mogła korzystać ze statusu rolnika aktywnego zawodowo, musi ona wcześniej spełnić wymogi określone w art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1307/2013 w odniesieniu do pojęcia „rolnika” (zob. wyrok z dnia 7 kwietnia 2022 r., Avio Lucos, C‑176/20, EU:C:2022:274, pkt 54).

84      Istnienie związku między pojęciem „rolnika” a pojęciem „rolnika aktywnego zawodowo” nie może jednak podważyć wniosku sformułowanego w pkt 78 powyżej, że zgodnie z art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 wnioskodawca ubiegający się o pomoc może prowadzić działalność objętą wykazem wykluczeń zarówno bezpośrednio, jak i poprzez spółkę powiązaną wchodzącą w skład tej grupy.

85      Wbrew temu, co utrzymuje Republika Czeska, z brzmienia art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1307/2013 nie wynika bowiem, że aby osoba fizyczna, osoba prawna lub grupa osób fizycznych lub prawnych mogły zostać zakwalifikowane jako rolnik, muszą prowadzić działalność bezpośrednio.

86      Argument drugi należy zatem oddalić.

3)      W przedmiocie argumentu trzeciego, zgodnie z którym objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 jest sprzeczne z brzmieniem tego przepisu

87      Poprzez argument trzeci Republika Czeska podnosi, że objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 jest sprzeczne z celem tego przepisu, jakim jest ograniczenie płatności bezpośrednich w ramach WPR do rolników, którzy sami prowadzą działalność rolniczą niemającą charakteru marginalnego.

88      Komisja podważa powyższy argument.

89      Należy zauważyć, że cel uregulowania dotyczącego pojęcia „rolnika aktywnego zawodowo” jest sprecyzowany w motywie 10 rozporządzenia nr 1307/2013, w którym wskazano w szczególności, co następuje:

„Doświadczenie zdobyte w ramach stosowania różnych systemów wsparcia dla rolników wskazuje, że w niektórych przypadkach wsparcie przyznawano osobom fizycznym lub prawnym prowadzącym działalność, której cel nie był lub był tylko w marginalnym stopniu związany z prowadzeniem działalności rolniczej. Aby zapewnić lepsze ukierunkowanie wsparcia, państwa członkowskie nie powinny przyznawać płatności bezpośrednich niektórym osobom fizycznym i prawnym, chyba że mogą one udowodnić, iż ich działalność rolnicza nie ma charakteru marginalnego”.

90      Z powyższego wynika, że wbrew temu, co utrzymuje Republika Czeska, motyw 10 rozporządzenia nr 1307/2013 nie wymaga, aby działalność objęta wykazem wykluczeń była wykonywana bezpośrednio przez wnioskodawcę, niezależnie od tego, czy jest on osobą fizyczną, osobą prawną czy też grupą osób fizycznych lub prawnych.

91      Mając na uwadze cel, jakim jest zapobieżenie ryzyku nadużyć finansowych wobec budżetu Unii i ograniczenie płatności w ramach WPR wyłącznie do rolników, którzy rzeczywiście prowadzą działalność rolniczą, art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 należy interpretować w ten sposób, że znajduje on zastosowanie niezależnie od tego, czy wnioskodawca, osoba fizyczna lub prawna, lub dana grupa prowadzi jeden z rodzajów działalności objętych wykazem wykluczeń bezpośrednio lub za pośrednictwem spółek powiązanych.

92      W przypadku nieuwzględnienia spółek powiązanych wnioskodawcy mogliby bowiem rozdzielić swoją działalność pomiędzy szereg powiązanych podmiotów prawa w celu obejścia ustanowionych w tym przepisie ograniczeń w zakresie uznawania ich statusu rolników aktywnych zawodowo. Kontrola sprawowana przez właściwe władze państw członkowskich byłaby zatem ograniczona do działalności rolniczej prowadzonej bezpośrednio przez wnioskodawcę, z wyłączeniem działalności prowadzonej poprzez spółki powiązane.

93      W tym względzie w replice Republika Czeska podnosi, że art. 60 rozporządzenia nr 1306/2013 odnosi się do ryzyka, iż wnioskodawca ubiegający się o pomoc umyślnie podzieli swą działalność na kilka podmiotów prawa w celu obejścia stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013.

94      Jednakże w pierwszej kolejności należy zauważyć, że art. 60 rozporządzenia nr 1306/2013 nie wystarczy w celu zapobieżenia ryzyku nadużyć finansowych dotyczących budżetu Unii, które wynikałyby z podziału działalności wnioskodawcy w ramach statusu rolnika aktywnego zawodowo. Przepis ten stanowi bowiem:

„Bez uszczerbku dla przepisów szczególnych, osobom fizycznym ani prawnym nie przyznaje się jakichkolwiek korzyści wynikających z sektorowego prawodawstwa rolnego, jeżeli stwierdzono, że warunki wymagane do uzyskania takich korzyści zostały sztucznie stworzone, w sprzeczności z celami tego prawodawstwa”.

95      W drugiej kolejności zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dowód w zakresie sztucznego stworzenia warunków w rozumieniu art. 60 rozporządzenia nr 1306/2013 wymaga, po pierwsze, zaistnienia ogółu obiektywnych okoliczności, z których wynika, że pomimo formalnego poszanowania warunków przewidzianych w stosownych uregulowaniach cel realizowany przez te uregulowania nie został osiągnięty, a po drugie, wystąpienia subiektywnego elementu w postaci woli uzyskania korzyści wynikającej z uregulowań Unii poprzez sztuczne stworzenie warunków wymaganych dla jej uzyskania [zob. podobnie wyroki: z dnia 21 lipca 2005 r., Eichsfelder Schlachtbetrieb, C‑515/03, EU:C:2005:491, pkt 39; z dnia 7 lutego 2023 r., Confédération paysanne i in. (Mutageneza losowa in vitro), C‑688/21, EU:C:2023:75, pkt 33].

96      W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę szeroki zakres stosowania art. 60 rozporządzenia nr 1306/2013 i ograniczenia w zakresie dowodów ustanowione w orzecznictwie, o którym mowa w pkt 95 powyżej, może się zdarzyć, że praktyka stanowiąca nadużycie polegające na obejściu stosowania przepisów dotyczących statusu rolnika aktywnego zawodowo nie wchodzi w zakres stosowania art. 60 rozporządzenia nr 1306/2013, lecz stanowi jednak naruszenie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013.

97      Nie można zatem utrzymywać, że sam ten przepis wystarczy, aby zapobiec ryzyku, że wnioskodawca ubiegający się o pomoc podzieli swoją działalność na kilka podmiotów prawa w celu uchylenia się od kontroli swego statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013.

98      Argument trzeci należy zatem oddalić.

4)      W przedmiocie argumentu czwartego, zgodnie z którym objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 jest sprzeczne z zasadą pewności prawa

99      Poprzez argument czwarty Republika Czeska podnosi, że zgodnie z zasadą pewności prawa Komisja może zastosować wobec państwa członkowskiego korektę finansową tylko wtedy, gdy zarzucane mu przez nią naruszenie wynika w sposób jasny i precyzyjny z mających zastosowanie ram prawnych. Tymczasem w niniejszej sprawie objęcie spółek powiązanych zakresem stosowania art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 nie wynika w sposób jasny i precyzyjny z mających zastosowanie ram prawnych.

100    Komisja podważa powyższy argument.

101    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem każdy obowiązek nałożony na państwa członkowskie, który może mieć dla nich konsekwencje finansowe, powinien być wystarczająco jasny i precyzyjny, aby umożliwić im zrozumienie jego zakresu i zastosowanie się do niego. Zasada pewności prawa, będąca jedną z zasad ogólnych prawa Unii, wymaga bowiem, aby przepisy prawne były jasne, precyzyjne i przewidywalne co do swych skutków, tak by zainteresowane podmioty były w stanie zorientować się w stanie prawnym i w stosunkach prawnych wynikających z porządku prawnego Unii (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 września 2018 r., Republika Czeska/Komisja, C‑4/17 P, EU:C:2018:678, pkt 58; z dnia 17 listopada 2022 r., Avicarvil Farms, C‑443/21, EU:C:2022:899, pkt 46; z dnia 19 grudnia 2019 r., Republika Czeska/Komisja, T‑509/18, EU:T:2019:876, pkt 40).

102    Tymczasem w niniejszej sprawie w rozumieniu powyższego orzecznictwa w sposób jasny i precyzyjny wynika, że grupa osób fizycznych lub prawnych albo osoba fizyczna lub prawna wchodząca w skład grupy może prowadzić działalność objętą wykazem wykluczeń zarówno bezpośrednio, jak i poprzez spółkę powiązaną wchodzącą w skład tej grupy.

103    W tych okolicznościach należy oddalić argument czwarty.

104    W konsekwencji należy oddalić drugi zarzut szczegółowy, a tym samym część pierwszą zarzutu pierwszego w całości.

2.      W przedmiocie części drugiej zarzutu pierwszego, dotyczącej naruszenia przez Komisję art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasady proporcjonalności ze względu na to, że kwota zaskarżonej korekty finansowej w zakresie podnoszonego naruszenia odnoszącego się do statusu rolnika aktywnego zawodowo nie odpowiada wadze zarzucanej Republice Czeskiej niezgodności

105    Poprzez część drugą zarzutu pierwszego Republika Czeska utrzymuje, że Komisja naruszyła art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasadę proporcjonalności ze względu na to, iż kwota zaskarżonej korekty finansowej w zakresie podnoszonego naruszenia odnoszącego się do statusu rolnika aktywnego zawodowo nie odpowiada wadze zarzucanej Republice Czeskiej niezgodności.

106    Na wstępie należy zauważyć, że w art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 przewidziano trzy rodzaje korekt: korektę „obliczaną”, korektę „ekstrapolowaną” i korektę „ryczałtową”. Ponadto ustanowiono w nim hierarchię między tymi korektami. Korekta obliczana jest stosowana, gdy możliwe jest ustalenie konkretnych nienależnie wypłaconych kwot. Jeżeli tak nie jest, można zastosować korektę ekstrapolowaną lub korektę ryczałtową, przy czym korektę ryczałtową stosuje się jedynie w przypadku, gdy ze względu na charakter sprawy lub ze względu na to, że państwo członkowskie nie przekazało Komisji niezbędnych informacji, dokładne określenie szkody finansowej poniesionej przez Unię nie jest możliwe przy proporcjonalnym wysiłku.

107    Ponadto z art. 12 ust. 6 rozporządzenia delegowanego nr 907/2014 wynika, że jedynie wtedy, gdy nie zostały spełnione warunki zastosowania korekty obliczanej lub korekty ekstrapolowanej lub charakter przypadku sprawia, że nie można określić kwot, które mają zostać wyłączone z finansowania Unii, Komisja może zastosować korektę ryczałtową, uwzględniając charakter i wagę naruszenia oraz własną ocenę ryzyka poniesienia szkody finansowej przez Unię. Przy stosowaniu korekty ryczałtowej Komisja, podejmując proporcjonalne wysiłki, powinna również uwzględnić rodzaj stwierdzonej niezgodności, a w szczególności ustalić, czy chodzi o niedociągnięcia w zakresie kluczowych kontroli, czy też w zakresie kontroli pomocniczych.

108    Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada proporcjonalności, jako zasada ogólna prawa Unii, wiąże się z wymogiem, by akty instytucji unijnych nie wykraczały poza granice tego, co odpowiednie i konieczne do realizacji zamierzonych celów (zob. wyrok z dnia 12 lutego 2020 r., Węgry/Komisja, T‑505/18, niepublikowany, EU:T:2020:56, pkt 105 i przytoczone tam orzecznictwo). Jeżeli istnieje zatem możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich rozwiązań, należy stosować te najmniej dotkliwe, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów (zob. wyrok z dnia 3 marca 2016 r., Hiszpania/Komisja, T‑675/14, niepublikowany, EU:T:2016:123, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

109    W niniejszej sprawie Komisja nałożyła na Republikę Czeską jednolitą korektę ryczałtową w odniesieniu do dwóch składników naruszenia odnoszącego się do statusu rolnika aktywnego zawodowo, zakwestionowanych w ramach części pierwszej zarzutu pierwszego, a mianowicie naruszenia art. 9 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 1307/2013 ze względu na posłużenie się tylko jednym kryterium w celu udowodnienia spełnienia dwóch z trzech warunków przewidzianych w tym przepisie oraz naruszenia art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 z powodu nieuwzględnienia spółek powiązanych przy kontroli, czy wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo. Nałożona przez Komisję korekta ryczałtowa wynosi bowiem 5 % z 10 % płatności dokonanych przez Republikę Czeską z naruszeniem przepisów dotyczących statusu rolnika aktywnego zawodowo.

110    W tym właśnie kontekście należy zbadać dwa zarzuty szczegółowe sformułowane przez Republikę Czeską w ramach części drugiej zarzutu pierwszego.

a)      W przedmiocie pierwszego zarzutu szczegółowego, dotyczącego braku finansowej szkody mogącej uzasadniać nałożenie przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej w zakresie podnoszonego naruszenia odnoszącego się do statusu rolnika aktywnego zawodowo

111    Poprzez pierwszy zarzut szczegółowy Republika Czeska podnosi, że podnoszone naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo nie spowodowało dla Unii żadnej szkody finansowej mogącej uzasadniać nałożenie przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej.

112    W tym względzie Republika Czeska zauważa, że – jak wskazano w piśmie z dnia 11 grudnia 2018 r. i w piśmie czeskiego ministerstwa rolnictwa z dnia 9 października 2015 r., w następstwie oddalenia wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 – kwoty przeznaczone dla rolników aktywnych zawodowo nie zostały wykorzystane przez jej władze na rzecz innych rolników w ramach szeregu systemów pomocy. W konsekwencji Republika Czeska utrzymuje, że oddalenie wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo nie doprowadziło do zwiększenia płatności na rzecz innych rolników i że oddalenie tych wniosków nie powoduje żadnej szkody finansowej.

113    Ponadto Republika Czeska uważa, że żaden z wnioskodawców, którym jej organy odmówiły przyznania statusu rolnika aktywnego zawodowo, stosując kryterium dotyczące przychodów rolnych w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. c), nie mógłby korzystać z takiego statusu i związanych z nim płatności w ramach EFRG i EFRROW, gdyby przyjęto inne kryterium. Zdaniem Republiki Czeskiej z oddalenia tych wniosków o przyznanie pomocy nie może zatem wynikać żadna szkoda finansowa dla budżetu Unii.

114    Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

115    Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli Komisja podważa wyniki kontroli przeprowadzonych przez władze krajowe i aby udowodnić istnienie naruszenia zasad WPR, jest zobowiązana do przedstawienia dowodu poważnych i uzasadnionych wątpliwości, jakie ma względem tych kontroli przeprowadzonych przez władze krajowe bądź przekazanych przez nie danych liczbowych. Komisja nie jest zobowiązana do wykazywania w sposób wyczerpujący niedociągnięć w tych kontrolach czy nieścisłości w tych danych liczbowych. Zdjęcie z Komisji tego obowiązku dowodowego uzasadnione jest faktem, iż to właśnie państwo członkowskie jest w najlepszej sytuacji, by zgromadzić i zweryfikować dane niezbędne do dokonania rozliczenia rachunków funduszy rolnych (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 grudnia 2019 r., Grecja/Komisja, T‑295/18, niepublikowany, EU:T:2019:880, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 25 czerwca 2020 r., Polska/Komisja, T‑506/18, niepublikowany, EU:T:2020:282, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

116    Dlatego zgodnie z orzecznictwem, jeżeli Komisja wyrazi poważne i uzasadnione wątpliwości, do państwa członkowskiego należy przedstawienie jak najbardziej szczegółowego i pełnego dowodu rzeczywistego przebiegu przeprowadzanych przez nie kontroli, danych liczbowych, a w razie konieczności – nieprawdziwości twierdzeń Komisji (zob. wyrok z dnia 12 listopada 2015 r., Włochy/Komisja, T‑255/13, niepublikowany, EU:T:2015:838, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).

117    Z powyższego wynika, że dane państwo członkowskie nie może podważyć ustaleń Komisji bez poparcia swych twierdzeń dowodami na istnienie wiarygodnego i sprawnego systemu kontroli. Jeśli nie zdoła ono wykazać, że ustalenia Komisji są błędne, to ustalenia te stanowią czynniki, które mogą zrodzić poważne wątpliwości co do wprowadzenia odpowiedniego i skutecznego systemu środków nadzoru i kontroli (zob. wyroki: z dnia 19 grudnia 2019 r., Grecja/Komisja, T‑295/18, niepublikowany, EU:T:2019:880, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 25 czerwca 2020 r., Polska/Komisja, T‑506/18, niepublikowany, EU:T:2020:282, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

118    W niniejszej sprawie w ramach procedury rozliczania zgodności, w której została wydana zaskarżona decyzja, Komisja uznała, że oddalenie wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo może pociągać za sobą ryzyko zwiększenia płatności dokonywanych przez Republikę Czeską na rzecz innych rolników w ramach szeregu systemów pomocy. W tym względzie Komisja podniosła, że kwota płatności bezpośrednich, które mogą zostać przyznane co roku państwu członkowskiemu, nie może przekroczyć pułapu ustanowionego zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 1307/2013. W związku z tym, zdaniem Komisji, w następstwie oddalenia wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo mogło istnieć ryzyko, że w granicach dozwolonego pułapu Republika Czeska wykorzysta kwoty przeznaczone na płatności na podstawie przepisów regulujących status rolnika aktywnego zawodowo do finansowania, wyższymi kwotami, rolników w ramach innych systemów pomocy. Zdaniem Komisji wzrost płatności dokonywanych w ramach innych systemów pomocy stanowiłby ryzyko dla budżetu Unii, ponieważ nie został on poparty szczególnymi elementami tych systemów pomocy, lecz jest jedynie konsekwencją oddalenia wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo.

119    W tych okolicznościach, zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 115 i 117 powyżej, aby wykluczyć poważne i uzasadnione wątpliwości wyrażone przez Komisję, Republika Czeska powinna była przedstawić jak najbardziej szczegółowy i kompletny dowód na to, że oddalenie wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 nie pociągnęłoby za sobą szkody finansowej dla budżetu Unii.

120    Tymczasem nie było tak w niniejszej sprawie.

121    Po pierwsze, nie ma wątpliwości co do tego, że w piśmie z dnia 11 grudnia 2018 r. Republika Czeska przedstawiła informacje dotyczące dziewięciu wnioskodawców, którzy zostali wykluczeni z możliwości uzyskania statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013, i wskazała, że wykluczenie to nie spowodowało szkody finansowej dla budżetu Unii, ponieważ nie pociągnęło za sobą wzrostu płatności dokonanych na rzecz innych rolników. Nie przedstawiła ona jednak żadnego dowodu na poparcie swoich twierdzeń.

122    Po drugie, w skardze Republika Czeska powołuje się na pismo wysłane w dniu 27 października 2015 r. przez departament płatności bezpośrednich ministerstwa rolnictwa do dyrekcji departamentu płatności bezpośrednich i pomocy na rzecz środowiska krajowego rolnego funduszu interwencyjnego, w którym to piśmie wskazano, że czeski minister rolnictwa zatwierdził stawki jednolitych płatności obszarowych, płatności z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska oraz płatności dla młodych rolników. Tymczasem jest bezsporne, że pismo to nie zostało przekazane Komisji w ramach procedury rozliczania zgodności, a zatem nie mogło zostać uwzględnione przy przyjmowaniu zaskarżonej korekty finansowej. Nawet gdyby pismo to zostało przesłane Komisji w ramach procedury rozliczania zgodności, należy zauważyć, iż nie stanowi ono dowodu na to, że oddalenie w odniesieniu do lat 2015–2017 wniosków o przyznanie statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie art. 9 ust. 2 rozporządzenia nr 1307/2013 nie spowodowało szkody finansowej poniesionej przez Unię. Ograniczono się w nim bowiem do ustalenia na 2015 r. stawek niektórych płatności rolnych.

123    Po trzecie, Republika Czeska nie przedstawiła żadnego dowodu na poparcie swojego twierdzenia, że żaden z wnioskodawców, którym jej organy odmówiły przyznania statusu rolnika aktywnego zawodowo na podstawie kryterium dotyczącego przychodów rolnych w celu udowodnienia spełnienia warunku określonego w lit. c), nie mógłby korzystać z takiego statusu i związanych z nim płatności w ramach EFRG i EFRROW, gdyby przyjęto inne kryterium.

124    W konsekwencji pierwszy zarzut szczegółowy należy oddalić.

b)      W przedmiocie drugiego zarzutu szczegółowego, dotyczącego braku precyzji w ustalaniu kwoty zaskarżonej korekty finansowej w zakresie podnoszonego naruszenia odnoszącego się do statusu rolnika aktywnego zawodowo

125    Poprzez drugi zarzut szczegółowy Republika Czeska utrzymuje, że przy założeniu, iż naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo spowodowało szkodę finansową poniesioną przez Unię, owa szkoda powinna była zostać dokładnie obliczona przez Komisję i nie powinna być przedmiotem korekty ryczałtowej.

126    Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

127    Na wstępie należy przypomnieć, że Komisja może zastosować korektę ryczałtową, jeżeli dokładniejsze określenie szkody finansowej poniesionej przez Unię nie jest możliwe przy proporcjonalnym wysiłku, w szczególności ze względu na to, iż państwo członkowskie nie przekazało Komisji niezbędnych informacji na podstawie art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013.

128    W tym względzie należy zauważyć, że w piśmie z dnia 11 grudnia 2018 r. sprecyzowano łączną liczbę wnioskodawców wykluczonych z możliwości uzyskania statusu rolnika aktywnego zawodowo, lecz nie wskazano szkody, jaką to wykluczenie mogło spowodować dla EFRG i EFRROW.

129    Ponadto ani w piśmie z dnia 11 grudnia 2018 r., ani w późniejszych dokumentach przesłanych Komisji przez władze czeskie w ramach procedury rozliczania zgodności nie dostarczono wskazówek co do szkody finansowej mogącej wyniknąć z nieuwzględnienia spółek powiązanych w ramach kontroli, czy wnioskodawca ubiegający się o pomoc ma status rolnika aktywnego zawodowo.

130    W tych okolicznościach ze względu na wagę i charakter stwierdzonej niezgodności, która wynikała z braku kontroli kluczowej, oraz brak możliwości dokładnego określenia przy proporcjonalnym wysiłku wysokości szkody finansowej poniesionej przez Unię w następstwie oddalenia wniosków o przyznanie pomocy dotyczących statusu rolnika aktywnego zawodowo, nie można uznać, że Komisja naruszyła art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasadę proporcjonalności, nakładając na Republikę Czeską za naruszenie odnoszące się do statusu rolnika aktywnego zawodowo korektę ryczałtową w wysokości 5 % z 10 % płatności dokonanych z naruszeniem prawa Unii.

131    Należy zatem oddalić drugi zarzut szczegółowy, a tym samym część drugą zarzutu pierwszego.

132    W związku z tym zarzut drugi należy oddalić.

B.      W przedmiocie zarzutu drugiego, kwestionującego naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych

133    Zarzut drugi, podważający naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych, składa się z dwóch części.

1.      W przedmiocie części pierwszej zarzutu drugiego, dotyczącej niezgodności z prawem nałożenia przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych z powodu nieuwzględnienia w ramach dochodzenia wyników dochodzenia następczego wykluczających istnienie tego naruszenia

134    W ramach części pierwszej zarzutu drugiego Republika Czeska podnosi trzy zarzuty szczegółowe.

a)      W przedmiocie pierwszego zarzutu szczegółowego, dotyczącego naruszenia przez Komisję art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013, art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 oraz zasady dobrej administracji

135    Poprzez pierwszy zarzut szczegółowy Republika Czeska podnosi, że nie uwzględniając w ramach dochodzenia wyników dochodzenia następczego, które wykluczyły istnienie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, Komisja naruszyła art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013, art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 oraz zasadę dobrej administracji.

136    Na wstępie należy przypomnieć, że dochodzenie i dochodzenie następcze nakładały się na siebie w czasie. Dochodzenie wszczęto w dniu 18 września 2017 r. (to jest na początku pierwszej wizyty kontrolnej na miejscu) i zostało ono zakończone po przesłaniu sprawozdania zbiorczego w dniu 21 października 2021 r., wraz z wydaniem zaskarżonej decyzji w dniu 17 listopada 2021 r. Dochodzenie następcze rozpoczęło się w dniu 31 sierpnia 2020 r. (to jest na początku powtórnej wizyty kontrolnej) i zakończyło się w dniu 24 sierpnia 2021 r., jeśli chodzi o naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych wraz z przyjęciem protokołu dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego, które pozwoliło zamknąć kwestię istnienia tego naruszenia.

137    W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę fakt, że sprawozdanie zbiorcze i zaskarżona decyzja zostały przyjęte po zakończeniu w toku dochodzenia następczego kwestii dotyczącej istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, należy zbadać, czy Komisja powinna była rozstrzygnąć w ramach dochodzenia kwestię dotyczącą istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych z uwzględnieniem okoliczności, które ujawniły się w toku dochodzenia następczego.

138    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013, jeżeli Komisja stwierdzi, że wydatki nie zostały dokonane przez państwo członkowskie zgodnie z prawem Unii, przyjmuje ona akty wykonawcze określające kwoty, które mają być wyłączone z finansowania unijnego.

139    Należy również zauważyć, że w art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 uzależniono decyzję Komisji o wyłączeniu z finansowania Unii wydatków poniesionych przez państwo członkowskie z naruszeniem przepisów mających zastosowanie do przestrzegania procedury rozliczenia zgodności rachunków.

140    Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem do gwarancji przyznanych w unijnym porządku prawnym w odniesieniu do procedur administracyjnych należy w szczególności zasada dobrej administracji określona w art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Zgodnie z tym postanowieniem prawo do dobrej administracji obejmuje w szczególności prawa każdej osoby do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii. Prawo to odzwierciedla ogólną zasadę prawa Unii [wyroki: z dnia 8 maja 2014 r., N., C‑604/12, EU:C:2014:302, pkt 49; z dnia 1 czerwca 2016 r., Wolf Oil/EUIPO – SCT Lubricants (CHEMPIOIL), T‑34/15, niepublikowany, EU:T:2016:330, pkt 69, 70].

141    W tym względzie należy stwierdzić, że zasada dobrej administracji nie nakłada na instytucje Unii obowiązku przedłużania w nieskończoność postępowań administracyjnych, lecz wyraża się w przepisach przewidujących terminy prowadzenia wspomnianych postępowań i wysyłania w ich ramach informacji przez państwa członkowskie instytucjom Unii. Ustalenie tych terminów pozwala na pogodzenie wymogu zapewnienia, by postępowania administracyjne przebiegały w rozsądnym terminie z prawem do obrony, a także na upewnienie się, że instytucje Unii otrzymują istotne informacje od państw członkowskich we właściwym czasie i mogą starannie i bezstronnie uwzględnić wszystkie istotne informacje w zakresie danego przypadku.

142    Co się tyczy procedury rozliczania zgodności, zasada dobrej administracji wynika z art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i z art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, które uzależniają obowiązek starannego uwzględnienia przez Komisję informacji przekazanych przez państwa członkowskie od dochowania przez nie terminów przewidzianych w tych przepisach na ich przekazanie.

143    W tym właśnie kontekście należy zbadać trzy argumenty podniesione przez Republikę Czeską na poparcie jej pierwszego zarzutu szczegółowego.

1)      W przedmiocie argumentu pierwszego, dotyczącego zakresu stosowania art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014

144    Poprzez argument pierwszy Republika Czeska podnosi, że terminy przewidziane w art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i w art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 w odniesieniu do przekazania Komisji przez państwo członkowskie informacji w ramach procedury rozliczenia zgodności rachunków nie mają zastosowania, w sytuacji gdy powinna ona dokonać oceny istnienia naruszenia prawa Unii, lecz wyłącznie w sytuacji, gdy powinna ona ustalić kwotę korekty finansowej, jaką należy zastosować. Zdaniem Republiki Czeskiej oznacza to, że Komisja może powołać się na spóźniony charakter informacji przekazanych przez państwo członkowskie, gdy musi ona ustalić kwotę korekty finansowej, ale nie w przypadku, gdy musi rozstrzygnąć o istnieniu elementów stanowiących naruszenie prawa Unii.

145    Komisja podważa ten argument.

146    Należy zauważyć, że z brzmienia art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 wynika, iż określenie kwot podlegających wyłączeniu z finansowania Unii jest nierozerwalnie związane ze stwierdzeniem przez Komisję istnienia naruszenia prawa Unii. Komisja nie może bowiem nałożyć korekty finansowej w przypadku braku wypełnienia znamiona naruszenia przepisów Unii, które stanowi wstępny warunek konieczny do ewentualnego ustalenia kwoty korekty finansowej.

147    W konsekwencji przewidzianych w art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i w art. 34 ust. 1 i 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 terminów na przekazanie informacji przez państwa członkowskie nie można interpretować w ten sposób, że mają one zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy Komisja powinna ustalić kwoty, które mają zostać wyłączone z finansowania Unii, i nie dotyczą sytuacji, w której Komisja powinna dokonać oceny istnienia naruszenia prawa Unii, ponieważ ta ocena naruszenia i owo ustalenie korekty finansowej są ze sobą nierozerwalnie związane.

148    W związku z tym argument pierwszy należy oddalić.

2)      W przedmiocie argumentu drugiego, dotyczącego nowego charakteru informacji przekazanych przez władze czeskie w ramach dochodzenia następczego

149    Poprzez argument drugi Republika Czeska podnosi, że informacje dotyczące naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, które przesłała ona Komisji w ramach dochodzenia następczego, nie były nowe i zostały już przekazane w toku dochodzenia. W konsekwencji ograniczenie czasowe przewidziane w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, zgodnie z którym państwa członkowskie nie mogą przekazywać Komisji informacji po przesłaniu przez nią wstępnych ustaleń (z wyjątkiem przypadków wymienionych w tym przepisie), nie ma zastosowania w niniejszej sprawie.

150    Komisja podważa ten argument.

151    W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że w piśmie w sprawie ustaleń, które zostało przesłane w dniu 30 listopada 2017 r., Komisja podniosła niedociągnięcia we wdrożonym przez władze czeskie systemie kontroli w odniesieniu do ewidencji trwałych użytków zielonych, co stanowi naruszenie art. 4 ust. 1 lit. h) rozporządzenia nr 1307/2013.

152    W drugiej kolejności w protokole spotkania dwustronnego z dnia 11 września 2018 r. Komisja zwróciła się do władz czeskich o dodatkowe informacje w odniesieniu do klasyfikacji gruntów ugorowanych i podtrzymała swoje wątpliwości co do zgodności systemu kontroli z zasadą, zgodnie z którą trwałe użytki zielone są gruntami przeznaczonymi do uprawy traw lub innych pastewnych roślin zielnych rozsiewających się naturalnie (samosiewnych) lub uprawianych (zasianych), które nie były objęte płodozmianem danego gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej pięciu lat, a także, w przypadku gdy państwa członkowskie tak postanowią, które nie były zaorane od pięciu lat.

153    W trzeciej kolejności we wstępnych ustaleniach Komisja podniosła w szczególności, że:

–        przed 2015 r. władze czeskie nie dysponowały informacjami na temat historii wykorzystania gruntów, a zatem nie były w stanie kontrolować wdrożenia zasady przytoczonej w pkt 152 powyżej;

–        po 2015 r. nie było jasne, z jakiego powodu władze czeskie posłużyły się trzema różnymi kodami w odniesieniu do gruntów nieuprawianych, które po upływie okresu pięciu lat miały stać się trwałymi użytkami zielonymi, a mianowicie kodem „G” dla użytków zielonych znajdujących się na nieuprawianych gruntach ornych, kod „R” dla nieuprawianych gruntów ornych, które nie były uznawane za użytki zielone, oraz kodem „U” dla gruntów ugorowanych; wykorzystanie kilku kodów wiązało się zdaniem Komisji z ryzykiem, że grunty nie zostaną prawidłowo zadeklarowane jako trwałe użytki zielone.

154    W czwartej kolejności kwestia istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych nie była przedmiotem wniosku o polubowne załatwienie sprawy złożonego przez władze czeskie.

155    W piątej kolejności wśród dodatkowych informacji przekazanych Komisji przez władze czeskie po otrzymaniu sprawozdania organu pojednawczego nie uwzględniono żadnych informacji dotyczących naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

156    W szóstej kolejności należy zauważyć, że we wnioskach końcowych i w sprawozdaniu zbiorczym, podtrzymując argumenty wskazane w pkt 153 powyżej, Komisja potwierdziła istnienie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych i poprzez wydanie zaskarżonej decyzji nałożyła na Republikę Czeską korektę finansową w wysokości 14 923 784,40 EUR za to naruszenie.

157    W siódmej kolejności należy przypomnieć, że – jak wskazano w protokole dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego – władze czeskie przedstawiły Komisji po raz pierwszy na tym spotkaniu i w piśmie z dnia 30 lipca 2021 r. wyjaśnienia, przykłady oraz jasne i poparte dowodami informacje dotyczące systemu klasyfikacji użytków zielonych znajdujących się na gruntach ornych i gruntach ugorowanych.

158    Z protokołu dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego wynika również, że to na podstawie tych informacji Komisja postanowiła zamknąć kwestię istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych w ramach dochodzenia następczego i wyraziła ubolewanie nad tym, że owe informacje, które byłyby istotne również w ramach dochodzenia, nie zostały przekazane przez władze czeskie w toku procedury rozliczania zgodności, która doprowadziła do wydania zaskarżonej decyzji.

159    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 115–117 powyżej, do państwa członkowskiego należy przedstawienie jak najbardziej szczegółowego i pełnego dowodu rzeczywistego przebiegu przeprowadzanych przez nie kontroli, danych liczbowych, a w razie konieczności – nieprawdziwości twierdzeń Komisji. Jeśli zatem dane państwo członkowskie nie zdoła wykazać w terminach przewidzianych w art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 34 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, że ustalenia Komisji są błędne, to ustalenia te stanowią czynniki, które mogą zrodzić poważne wątpliwości co do wprowadzenia odpowiedniego i skutecznego systemu środków nadzoru i kontroli.

160    W niniejszej sprawie w ramach dochodzenia Republika Czeska nie przedstawiła jak najbardziej szczegółowego i pełnego dowodu rzeczywistego przebiegu przeprowadzanych przez siebie kontroli w odniesieniu do ewidencji trwałych użytków zielonych i nie zdołała wykazać, że ustalenia Komisji były błędne. Dopiero bowiem w toku dochodzenia następczego Republika Czeska przedstawiła po raz pierwszy szczegółowe wyjaśnienia i dodatkowe dowody, które umożliwiły Komisji zweryfikowanie, iż że nie zaistniało naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

161    W tych okolicznościach argument drugi należy oddalić.

3)      W przedmiocie argumentu trzeciego, dotyczącego warunków przewidzianych w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014

162    Poprzez argument trzeci Republika Czeska podnosi, że Komisja powinna była uwzględnić w ramach dochodzenia informacje dotyczące naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych przekazane przez władze czeskie w toku dochodzenia następczego. Chodzi bowiem o informacje, które spełniają dwa warunki wymienione w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, umożliwiające państwu członkowskiemu przekazanie informacji Komisji po przesłaniu przez nią wstępnych ustaleń.

163    Komisja podważa ten argument.

164    Należy przypomnieć, że art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 przewiduje, iż informacje przekazane przez państwo członkowskie po powiadomieniu go przez Komisję o wstępnych ustaleniach dochodzenia mogą zostać uwzględnione jedynie wtedy:

a)      gdy zachodzi potrzeba uniknięcia poważnego przeszacowania strat [szkód] finansowych dla budżetu Unii; oraz

b)      jeśli późne przekazanie informacji jest należycie uzasadnione czynnikami zewnętrznymi i nie zagraża terminowemu przyjęciu przez Komisję decyzji zgodnie z art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013.

165    W tym względzie należy stwierdzić, że o ile francuska wersja językowa art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 jest niejednoznaczna co do kumulatywnego lub alternatywnego charakteru warunków ustanowionych w tym przepisie, o tyle z analizy pozostałych wersji językowych wynika, że warunki te mają charakter kumulatywny. Tytułem przykładu, w portugalskiej wersji językowej art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 wskazano, że państwo członkowskie może przesłać informacje Komisji po powiadomieniu go przez nią o wstępnych ustaleniach dochodzenia, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki przewidziane w tym przepisie. Ten kumulatywny charakter został ponadto potwierdzony przez strony na rozprawie.

166    W niniejszej sprawie, jak wskazano w pkt 157 powyżej, informacje dotyczące naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych zostały przekazane Komisji przez władze czeskie na dwustronnym spotkaniu w ramach dochodzenia następczego i w piśmie z dnia 30 lipca 2021 r., czyli po przesłaniu przez Komisję w dniu 20 grudnia 2019 r. wstępnych ustaleń z dochodzenia.

167    Należy zatem ocenić, czy w niniejszej sprawie zostały spełnione dwa warunki przewidziane w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, aby można było uwzględnić informacje przekazane z opóźnieniem.

168    Co się tyczy pierwszego warunku określonego w art. 34 ust. 6 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, należy uznać, że informacje przekazane przez władze czeskie na dwustronnym spotkaniu w ramach dochodzenia następczego i w dniu 30 lipca 2021 r. dotyczące naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych były konieczne, aby uniknąć zawyżenia brutto szkody finansowej dla budżetu Unii. Chodziło bowiem o zapobieżenie nałożeniu korekty finansowej za naruszenie uznane za nieistniejące w ramach dochodzenia następczego. Nieuwzględnienie przez Komisję tych informacji w ramach dochodzenia doprowadziło bowiem do zawyżenia szkody finansowej poniesionej przez Unię w kwocie 14 923 784,40 EUR odpowiadającej kwocie korekty finansowej nałożonej na Republikę Czeską za naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

169    Warunek przewidziany w art. 34 ust. 6 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 został zatem w niniejszej sprawie spełniony.

170    Co się tyczy drugiego warunku określonego w art. 34 ust. 6 lit. b) rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, należy zauważyć, że przesłanie informacji dotyczących naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych na dwustronnym spotkaniu w ramach dochodzenia następczego i w dniu 30 lipca 2021 r. nie było uzasadnione czynnikami zewnętrznymi. Wspomniane informacje były już dostępne w toku dochodzenia, lecz nie zostały przekazane Komisji w jasny i poparty dowodami sposób. Wynika z tego, że Republika Czeska powinna była i mogła przesłać te informacje Komisji z zachowaniem terminów przewidzianych w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

171    W konsekwencji warunek przewidziany w art. 34 ust. 6 lit. b) rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 nie został spełniony w niniejszej sprawie.

172    Należy zatem oddalić argument trzeci, a w związku z tym pierwszy zarzut szczegółowy w całości.

b)      W przedmiocie drugiego zarzutu szczegółowego, dotyczącego naruszenia przez Komisję zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań

173    Poprzez drugi zarzut szczegółowy Republika Czeska utrzymuje, że Komisja naruszyła zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań, ponieważ decyzja o zamknięciu, w ramach dochodzenia następczego, kwestii istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych doprowadziła do powstania po stronie Republiki Czeskiej uzasadnionych oczekiwań, iż za wspomniane naruszenie nie zostanie nałożona korekta finansowa nawet w ramach dochodzenia.

174    Zdaniem Republiki Czeskiej oczekiwania te były uzasadnione, tym bardziej że w przypadku innego uchybienia w systemie kontroli wdrożonym przez władze czeskie w celu weryfikacji przyznania pomocy z EFRG i EFRROW w związku z zadeklarowaniem użytków rolnych Komisja uwzględniła w końcowych wnioskach dochodzenia wyniki dochodzenia następczego i postanowiła zamknąć odnośną kwestię.

175    Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

176    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań należy do zasad ogólnych prawa Unii. Prawo do powołania się na tę zasadę rozciąga się na każdą jednostkę, w której instytucja Unii wzbudziła uzasadnione nadzieje. Zapewnieniami takimi są, niezależnie od formy, w jakiej zostały przekazane, dokładne, bezwarunkowe, spójne informacje, pochodzące z uprawnionych i wiarygodnych źródeł. Natomiast nie może powoływać się na naruszenie tej zasady ten, komu administracja nie udzieliła precyzyjnych zapewnień (zob. wyrok z dnia 18 stycznia 2023 r., Rumunia/Komisja, T‑33/21, EU:T:2023:5, pkt 69 i przytoczone tam orzecznictwo).

177    W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że to właśnie w protokole dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego Komisja poinformowała Republikę Czeską o swojej decyzji o zamknięciu w ramach dochodzenia następczego kwestii istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

178    Tymczasem protokół dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego nie określa ostatecznego stanowiska Komisji co do istnienia naruszenia prawa Unii, lecz stanowi wstępny etap procedury rozliczania zgodności, który pozwala na ujawnienie wymiany korespondencji, jaka miała miejsce między stronami podczas dwustronnego spotkania (zob. wyrok z dnia 18 września 2003 r., Zjednoczone Królestwo/Komisja, C‑346/00, EU:C:2003:474, pkt 69, 70). Ostateczne stanowisko Komisji co do istnienia naruszenia prawa Unii zostało bowiem przyjęte jedynie w końcowych wnioskach dochodzenia przesłanych państwu członkowskiemu zgodnie z art. 34 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 oraz w sprawozdaniu zbiorczym, które zawiera szczegółowe wyjaśnienie powodów wyłączenia niektórych wydatków z finansowania Unii.

179    W tych okolicznościach, ponieważ protokół dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego nie odzwierciedlał ostatecznego stanowiska przyjętego przez Komisję co do istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, nie mógł on zrodzić uzasadnionych i uprawnionych nadziei po stronie Republiki Czeskiej co do wspomnianego stanowiska i niezastosowania w ramach dochodzenia korekty finansowej za to naruszenie.

180    W drugiej kolejności, nawet przy założeniu, że protokół dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego można uznać za dokument określający ostateczne stanowisko Komisji co do istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, należy zauważyć, iż decyzja o zamknięciu w ramach dochodzenia następczego kwestii istnienia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych nie zawiera dokładnych, bezwarunkowych i spójnych informacji w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 176 powyżej, które mogłyby zrodzić po stronie Republiki Czeskiej uzasadnione oczekiwania co do niezastosowania w ramach dochodzenia korekty finansowej za to naruszenie.

181    Nie ma wątpliwości co do tego, że w protokole dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego Komisja wyraziła ubolewanie, że władze czeskie nie przesłały w ramach dochodzenia informacji dotyczących naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych przekazanych w toku dochodzenia następczego. Zdaniem Komisji informacje te byłyby również istotne w ramach dochodzenia.

182    Jednakże w protokole dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego Komisja nie wypowiedziała się co do uwzględnienia tych nowych informacji w ramach dochodzenia i nie zajęła stanowiska ani w przedmiocie podnoszonego naruszenia, ani w przedmiocie zastosowania korekty finansowej za naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

183    Z powyższego wynika, że Komisja nie naruszyła zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, nie uwzględniwszy w ramach dochodzenia wyników dochodzenia następczego w sprawie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

184    Powyższego wniosku nie może podważyć argument Republiki Czeskiej, że w odniesieniu do wykrytych przez Komisję uchybień dotyczących zadeklarowania użytków rolnych przez władze czeskie instytucja ta uwzględniła wyniki dochodzenia następczego w końcowych wnioskach dochodzenia i postanowiła zamknąć odpowiednią kwestię.

185    Argument ten nie ma bowiem znaczenia dla sprawy. Z końcowych wniosków dochodzenia wynika, że podczas powtórnej wizyty kontrolnej przeprowadzonej przez Komisję w Republice Czeskiej od 31 sierpnia do 4 września 2020 r. władze czeskie przekazały Komisji nowe informacje dotyczące zadeklarowania użytków rolnych. Informacje te, przekazane przed przyjęciem końcowych wniosków dochodzenia w dniu 26 marca 2021 r., zostały uwzględnione przez Komisję w ramach dochodzenia i umożliwiły we wnioskach końcowych zamknięcie odnośnej kwestii.

186    Z powyższego wynika, że w odróżnieniu od informacji dotyczących naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, które władze czeskie przekazały po przesłaniu przez Komisję wniosków końcowych, informacje dotyczące zadeklarowania użytków rolnych zostały dostarczone przed owym przesłaniem.

187    W konsekwencji ze względu na różnicę dotyczącą okresu przesłania tych informacji, zamknięcie kwestii dotyczącej istnienia naruszenia odnoszącego się do zadeklarowania użytków rolnych nie mogło zrodzić po stronie Republiki Czeskiej żadnych uzasadnionych oczekiwań co do niezastosowania korekty finansowej za naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

188    Drugi zarzut szczegółowy należy zatem oddalić.

c)      W przedmiocie trzeciego zarzutu szczegółowego, dotyczącego naruszenia przez Komisję art. 296 akapit drugi TFUE

189    Poprzez trzeci zarzut szczegółowy Republika Czeska podnosi, że Komisja naruszyła art. 296 akapit drugi TFUE, ponieważ w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i w sprawozdaniu zbiorczym nie odniosła się do ustaleń, które sformułowała w protokole dwustronnego spotkania w ramach dochodzenia następczego, które doprowadziło do zamknięcia kwestii dotyczącej naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych. Zdaniem Republiki Czeskiej uzasadnienie zaskarżonej decyzji i sprawozdania zbiorczego nie pozwala zatem zrozumieć powodów, dla których Komisja nie uwzględniła w ramach dochodzenia wyników dochodzenia następczego w sprawie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

190    Komisja podważa ten zarzut szczegółowy.

191    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem obowiązek uzasadnienia przewidziany w art. 296 TFUE stanowi istotny wymóg proceduralny, który należy odróżnić od kwestii prawidłowości uzasadnienia, wchodzącej w zakres zgodności z prawem spornego aktu. Z tego punktu widzenia uzasadnienie powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, w taki sposób, aby umożliwić zainteresowanym zapoznanie się z powodami podjęcia środka, a właściwemu sądowi – przeprowadzenie kontroli (wyroki: z dnia 29 września 2011 r., Elf Aquitaine/Komisja, C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 146, 147; z dnia 9 września 2020 r., Grecja/Komisja, T‑46/19, niepublikowany, EU:T:2020:396, pkt 47; z dnia 18 stycznia 2023 r., Rumunia/Komisja, T‑33/21, EU:T:2023:5, pkt 36).

192    Nie można jednak wymagać, by uzasadnienie wymieniało wszelkie odnośne okoliczności faktyczne i prawne. Kwestię, czy uzasadnienie decyzji spełnia wymagania, które zostały przypomniane w pkt 191 powyżej, należy bowiem oceniać w świetle nie tylko jego brzmienia, lecz także jego kontekstu, jak również całości przepisów prawnych regulujących daną dziedzinę (zob. wyrok z dnia 18 stycznia 2023 r., Rumunia/Komisja, T‑33/21, EU:T:2023:5, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).

193    Z powyższego wynika, że zgodnie z orzecznictwem w ramach procedury rozliczania zgodności obowiązek uzasadnienia uważa się za spełniony, jeżeli państwo – adresat decyzji – było ściśle zaangażowane w proces wypracowywania tej decyzji i zna przyczyny, dla których Komisja uznała, że nie należy obciążać odpowiednich funduszy spornymi kwotami (zob. wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., Rumunia/Komisja, T‑145/15, EU:T:2017:86, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

194    W tym względzie, w przypadku gdy Komisja odmawia uwzględnienia wystarczająco precyzyjnych elementów oceny przedstawionych przez właściwe władze krajowe, jest ona zobowiązana do przedstawienia w szczególności w korespondencji z danym państwem członkowskim oraz w sprawozdaniu zbiorczym podstaw swych poważnych i uzasadnionych wątpliwości, jakie ma względem danych liczbowych przekazanych przez władze krajowe lub wyników przeprowadzonych przez te ostatnie kontroli, a zatem wspomniane elementy powinny być przedstawione w dokumentach sporządzonych przez Komisję w trakcie procedury kontroli zgodności rozliczeń oraz w motywach decyzji wydanej po przeprowadzeniu tej procedury (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 lutego 2017 r., Rumunia/Komisja, T‑145/15, EU:T:2017:86, pkt 47; z dnia 9 września 2020 r., Grecja/Komisja, T‑46/19, niepublikowany, EU:T:2020:396, pkt 49).

195    W niniejszej sprawie jest bezsporne, że władze czeskie były ściśle zaangażowane w proces wypracowywania zaskarżonej decyzji i że znały powody uzasadniające wspomnianą decyzję. Decyzja ta została bowiem wydana po przeprowadzeniu postępowania kontradyktoryjnego, w toku którego Komisja i władze czeskie miały wielokrotnie możliwość wymiany poglądów na temat stwierdzenia naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

196    Ponadto należy uznać, że w ramach dochodzenia władze czeskie nie przedstawiły żadnego wystarczająco precyzyjnego dowodu dotyczącego naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

197    Co więcej, jak wskazano w pkt 153 i 156 powyżej, we wstępnych ustaleniach, we wnioskach końcowych oraz w sprawozdaniu zbiorczym Komisja wyraźnie uzasadniła nałożenie korekty finansowej za naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

198    W tych okolicznościach nie można uznać, że Komisja uchybiła ciążącemu na niej obowiązkowi uzasadnienia w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 193 powyżej i art. 296 akapit drugi TFUE.

199    Należy zatem oddalić trzeci zarzut szczegółowy, a w związku z tym część pierwszą zarzutu drugiego w całości.

2.      W przedmiocie części drugiej zarzutu drugiego, dotyczącej niezgodności z prawem nałożenia przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej, mimo że w Republice Czeskiej system ewidencji trwałych użytków zielonych był zgodny z prawem Unii

200    Poprzez część drugą zarzutu drugiego Republika Czeska podnosi, że Komisja naruszyła art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1306/2013, nakładając na nią zaskarżoną korektę finansową w zakresie naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, mimo że jej system ewidencji trwałych użytków zielonych był zgodny z prawem Unii.

201    Komisja podważa powyższą część zarzutu.

202    Należy przypomnieć, że stwierdzono, iż w ramach procedury rozliczania zgodności, która doprowadziła do wydania zaskarżonej decyzji:

–        Republika Czeska nie przedstawiła jak najbardziej szczegółowego i pełnego dowodu rzeczywistego przebiegu przeprowadzanych przez siebie kontroli w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 115 powyżej w odniesieniu do ewidencji trwałych użytków zielonych i nie zdołała wykazać, że ustalenia Komisji były błędne; dopiero bowiem w toku dochodzenia następczego i w piśmie z dnia 30 lipca 2021 r. Republika Czeska przedstawiła po raz pierwszy jasne uwagi i dodatkowe dowody, na podstawie których Komisja mogła zweryfikować, że nie doszło do naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych (zob. pkt 160 powyżej);

–        ponieważ warunki przewidziane w art. 34 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014, umożliwiające uwzględnienie informacji przekazanych z opóźnieniem przez państwo członkowskie po przesłaniu przez Komisję wstępnych ustaleń, nie były w niniejszej sprawie spełnione łącznie, Komisja nie była zobowiązana do uwzględnienia w ramach dochodzenia wyników dochodzenia następczego, zgodnie z którymi nie doszło do naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych (zob. pkt 171 powyżej).

203    W tych okolicznościach informacje i wyjaśnienia przedstawione przez Republikę Czeską w skardze w odniesieniu do naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, które nie zostały przekazane Komisji w ramach procedury rozliczania zgodności rachunków, nie mogą zostać uwzględnione, ponieważ zostały przesłane z naruszeniem terminów przewidzianych w art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i w art. 34 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

204    Należy zatem oddalić część drugą zarzutu drugiego, a w związku z tym zarzut drugi w całości.

C.      W przedmiocie zarzutu trzeciego podważającego naruszenie odnoszące się do wyboru próby kontrolnej

205    Zarzut trzeci podważający naruszenie odnoszące się do wyboru próby kontrolnej składa się z czterech części.

206    Jednakże poprzez odpowiedzi na środek organizacji postępowania i na pytanie Sądu zadane na rozprawie strony wyraźnie wskazały, że części trzecia i czwarta zarzutu trzeciego, dotyczące odpowiednio naruszenia przez Komisję art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 ze względu na brak wskazania w piśmie w sprawie ustaleń naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej zazieleniania, oraz naruszenia przez Komisję art. 35 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 ze względu na wzięcie pod uwagę nieprawidłowości systemu SAPS w ramach systemu w zakresie zazieleniania należy uznać za chybione w przypadku oddalenia przez Sąd zarzutu drugiego dotyczącego naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych.

207    Korekta finansowa nałożona przez Komisję na Republikę Czeską za naruszenie odnoszące się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej zazieleniania, które jest przedmiotem części trzeciej i czwartej zarzutu trzeciego, została bowiem ujęta w korekcie finansowej dotyczącej naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych i nie została uwzględniona przez Komisję przy ustalaniu kwoty zaskarżonej korekty finansowej.

208    W zakresie, w jakim zarzut drugi został oddalony, części trzecią i czwartą zarzutu trzeciego należy zatem uznać za chybione. Ich analiza nie ma bowiem znaczenia dla oceny zasadności nałożenia zaskarżonej korekty finansowej.

209    W związku z tym należy zbadać jedynie części pierwszą i drugą zarzutu trzeciego.

1.      W przedmiocie części pierwszej zarzutu trzeciego, opartej na niezgodności z prawem nałożenia przez Komisję zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej kontroli standardowych, mimo że Republika Czeska nie naruszyła art. 30 lit. a) i art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394

210    Poprzez część pierwszą zarzutu trzeciego Republika Czeska podnosi, że Komisja naruszyła art. 30 lit. a) i art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, gdyż w odniesieniu do programu SAPS uznała, iż beneficjentów pomocy objętych powtórną kontrolą na miejscu, jako że w poprzednim roku wymierzono im obniżoną karą administracyjną w rozumieniu art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, (zwanych dalej „beneficjentami, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną”), należy odróżnić od beneficjentów podlegających standardowej kontroli zgodnie z art. 30 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 (zwanych dalej „beneficjentami podlegającymi standardowej kontroli”).

211    W tym względzie Republika Czeska utrzymuje, że nie naruszyła prawa Unii, gdy w 2017 r. spośród 87 beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną w 2016 r., 75 zostało zaliczonych do próby 5 % beneficjentów podlegających standardowej kontroli, a 12 zostało objętych powtórną kontrolą na miejscu.

212    Komisja kwestionuje część pierwszą zarzutu trzeciego.

213    Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 30 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 w odniesieniu do systemów pomocy obszarowej innych niż płatności z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska próba kontrolna do celów przeprowadzanych corocznie kontroli na miejscu obejmuje co najmniej 5 % wszystkich beneficjentów składających wniosek o płatność podstawową lub wniosek o jednolitą płatność obszarową.

214    Należy również zauważyć, że art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, zatytułowany „Wskaźnik dodatkowych kontroli w przypadku kontroli na miejscu przeprowadzanych jako działanie następcze u beneficjentów, o których mowa w art. 19a ust. 2 rozporządzenia [nr 640/2014]”, stanowi w ust. 1, co następuje:

„Beneficjenci systemu pomocy obszarowej lub środka wsparcia, których objęto obniżoną karą administracyjną zgodnie z art. 19a ust. 2 rozporządzenia [nr 640/2014] z powodu wykrytego w wyniku kontroli na miejscu zawyżenia deklaracji, zostają poddani powtórnej kontroli na miejscu w odniesieniu do tego systemu pomocy obszarowej lub środka wsparcia w kolejnym roku składania wniosków”.

215    Z analizy powyższych przepisów wynika w szczególności, że kontrole standardowe różnią się pod względem ich przedmiotu i celu od powtórnych kontroli na miejscu.

216    Jeśli chodzi o ich przedmiot, kontrole standardowe dotyczą 5 % wszystkich beneficjentów składających wniosek o płatność podstawową lub wniosek o jednolitą płatność obszarową, podczas gdy powtórne kontrole na miejscu dotyczą jedynie beneficjentów, na których nałożono obniżoną karę administracyjną za zawyżenie w poprzednim roku w deklaracji obszarów kwalifikujących się do objęcia pomocą.

217    Jeśli chodzi o ich cel, kontrole standardowe służą określeniu minimalnej liczby beneficjentów podlegających kontroli, aby zapewnić skuteczną weryfikację przez Komisję przestrzegania przepisów w odniesieniu do szeregu systemów pomocy i środków wsparcia, podczas gdy powtórne kontrole na miejscu, jak wynika z motywu 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1394 z dnia 16 sierpnia 2016 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze nr 809/2014 ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia nr 1306/2013 (Dz.U. 2016, L 225, s. 50), służą zweryfikowaniu, czy w następstwie zastosowania obniżonej kary administracyjnej w przypadku pierwszego zawyżenia powierzchni w deklaracji beneficjenci pomocy popełnili nowe naruszenie kwalifikujące się do zastosowania pełnej kary administracyjnej.

218    Szczególny charakter powtórnych kontroli na miejscu znajduje potwierdzenie w tytule art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, w którym wyraźnie zakwalifikowano je jako „kontrole dodatkowe”, co sugeruje, że różnią się one od kontroli standardowych w zakresie, w jakim obejmują one beneficjentów pomocy dodatkową kontrolą, którą należy przeprowadzić, gdy są spełnione warunki określone we wspomnianym artykule.

219    Należy zatem stwierdzić, że Komisja nie naruszyła art. 30 lit. a) i art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, ponieważ uznała, że beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną w poprzednim roku, należy odróżnić od beneficjentów podlegających standardowej kontroli.

220    Powyższego wniosku nie podważają trzy argumenty podniesione przez Republikę Czeską.

221    Poprzez argument pierwszy Republika Czeska utrzymuje, że wykluczenie beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, w ramach próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli, prowadziłoby do absurdalnej konsekwencji, iż beneficjenci, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, ze względu na to, że w poprzednim roku dokonali zawyżenia powierzchni w deklaracji, nie byliby objęci standardową kontrolą, lecz jedynie powtórną kontrolą na miejscu. Zdaniem Republiki Czeskiej rolnicy ci znajdowaliby się zatem w korzystniejszej sytuacji niż inni rolnicy.

222    W tym względzie należy stwierdzić, że powtórnych kontroli na miejscu nie można rozumieć jako kontroli alternatywnych, lecz jako kontrole dodatkowe, które uzupełniają kontrole standardowe i mają na celu wprowadzenie wzmocnionego systemu kontroli dla beneficjentów, którym w poprzednim roku wymierzono obniżoną karę administracyjną. Oprócz standardowej kontroli muszą oni bowiem podlegać powtórnej kontroli na miejscu w celu zweryfikowania, czy popełnili nowe naruszenie prawa Unii, co wiązałoby się dla nich z ryzykiem nałożenia pełnej kary administracyjnej. Wynika z tego, że beneficjenci, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, nie znajdują się w sytuacji korzystniejszej w porównaniu z pozostałymi beneficjentami.

223    Argument pierwszy należy zatem oddalić.

224    Poprzez argument drugi Republika Czeska uważa, że wykluczenie beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, w ramach próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli, jest sprzeczne z brzmieniem art. 30 lit. a) rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, który przewiduje, że 5 % wszystkich beneficjentów składających wniosek o płatność podlega standardowej kontroli. Tymczasem zdaniem Republiki Czeskiej poprzez wykluczenie beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, w ramach próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli, kontrola ta nie dotyczy już 5 % wszystkich beneficjentów, lecz jedynie 5 % części z nich.

225    W tym względzie należy zauważyć, że powtórne kontrole na miejscu są kontrolami dodatkowymi, które wśród środków, jakimi dysponuje Komisja w celu zweryfikowania zgodności z prawem Unii pomocy przyznawanej z funduszy rolnych Unii, są dodatkowe względem kontroli standardowych. Kontrole standardowe i powtórne kontrole na miejscu mają zatem odmienny cel i zakres stosowania i władze krajowe nie mogą ich mylić.

226    Tymczasem dokonany przez państwo członkowskie wybór próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli i powtórnej kontroli na miejscu nie może w rzeczywistości pomijać rozróżnienia między tymi kontrolami. Z tego właśnie powodu w niniejszej sprawie Komisja słusznie uznała, że Republika Czeska naruszyła art. 30 lit. a) i art. 33a rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, zmienionego rozporządzeniem wykonawczym 2016/1394, ponieważ spośród 87 beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną w 2016 r., 75 beneficjentów zostało zaliczonych do próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli, a 12 zostało objętych powtórną kontrolą na miejscu.

227    W tym scenariuszu w skład próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli wchodzili bowiem w przeważającej większości beneficjenci, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, w porównaniu ze wszystkimi pozostałymi beneficjentami, którzy powinni byli zostać poddani kontroli, a jedynie 12 beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, zostało poddanych powtórnej kontroli na miejscu.

228    Z powyższego wynika, że przy wyborze prób beneficjentów podlegających standardowej kontroli oraz beneficjentów podlegających powtórnej kontroli na miejscu, Republika Czeska powinna była wziąć pod uwagę różnicę między tymi kontrolami i upewnić się, po pierwsze, że wszyscy beneficjenci, a nie tylko przeważająca większość beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, zostaną objęci standardowymi kontrolami, a po drugie, że wszyscy beneficjenci, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, zostaną poddani powtórnej kontroli na miejscu.

229    Argument drugi należy zatem oddalić.

230    W ramach argumentu trzeciego Republika Czeska uważa, że wykluczenie beneficjentów, którym wymierzono obniżoną karę administracyjną, w ramach próby beneficjentów podlegających standardowej kontroli, jest sprzeczne z art. 34 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, który pozwala na wykluczenie w ramach próby kontrolnej jedynie tych beneficjentów, których wniosek uznano za niedopuszczalny.

231    Zgodnie z art. 34 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014:

„Wnioski uznane za niedopuszczalne lub wnioskodawcy uznani za niekwalifikujących się do płatności w momencie składania wniosku lub po kontroli administracyjnej lub kontroli na miejscu nie stanowią części populacji kontrolnej”.

232    W tym względzie należy stwierdzić, że wykluczenie w ramach próby kontrolnej wniosków uznanych za niedopuszczalne lub wnioskodawców uznanych za niekwalifikujących się do płatności w rozumieniu art. 34 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 nie ma znaczenia w niniejszej sprawie, w której chodzi o określenie zakresu stosowania kontroli standardowych i powtórnych kontroli na miejscu z definicji prowadzących do tego, iż wnioskodawcy zaliczeni do próby kontrolnej są uznawani za kwalifikujących się do płatności, a zatem mogą podlegać standardowej kontroli lub powtórnej kontroli na miejscu.

233    Należy zatem oddalić argument drugi, a w związku z tym część pierwszą zarzutu trzeciego w całości.

2.      W przedmiocie części drugiej zarzutu trzeciego, dotyczącej naruszenia przez Komisję art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasady proporcjonalności ze względu na to, że kwota zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej kontroli standardowych nie odpowiada wadze zarzucanej Republice Czeskiej niezgodności

234    Poprzez część drugą zarzutu trzeciego, Republika Czeska podnosi, że Komisja naruszyła art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasadę proporcjonalności ze względu na to, iż kwota zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej kontroli standardowych w wysokości 18 833,24 EUR nie odpowiada wadze zarzucanej Republice Czeskiej niezgodności.

235    W szczególności Republika Czeska podnosi, że w celu ustalenia tej kwoty Komisja oparła się:

–        w odniesieniu do 2017 r. – na wyliczeniu konkretnej wartości liczbowej szkody dla budżetu Unii wskutek naruszenia dotyczącego wyboru próby kontrolnej dotyczącej kontroli standardowych, w wysokości 6277,75 EUR;

–        w odniesieniu do lat 2015 i 2016 – na założeniu, że w latach 2015 i 2016 powstały takie same szkody jak obliczone za rok 2017, mimo że zdaniem Republiki Czeskiej jest to hipotetyczne i niepoparte żadnymi dowodami założenie, które nie znajduje potwierdzenia w okolicznościach faktycznych i prawnych.

236    Komisja kwestionuje część drugą zarzutu trzeciego.

237    Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 Komisja dokonuje oszacowania kwot podlegających wyłączeniu z finansowania Unii w oparciu o wagę stwierdzonej niezgodności, charakter naruszenia oraz stratę finansową wyrządzoną Unii.

238    Ponadto zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 108 powyżej zasada proporcjonalności wiąże się z wymogiem, jako zasada ogólna prawa Unii, by akty instytucji unijnych nie wykraczały poza granice tego, co odpowiednie i konieczne do realizacji zamierzonych celów. A zatem tam, gdzie istnieje możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich rozwiązań, należy stosować najmniej dotkliwe, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów.

239    Należy również przypomnieć, że zgodnie z przytoczonym w pkt 115 powyżej orzecznictwem Komisja jest zobowiązana – jeżeli podważa wyniki kontroli przeprowadzonych przez władze krajowe i dowodzi istnienia naruszenia zasad WPR – do przedstawienia dowodu poważnych i uzasadnionych wątpliwości, jakie ma względem tychże kontroli przeprowadzonych przez władze krajowe bądź przekazanych przez nie danych liczbowych. Zgodnie zatem z przytoczonym w pkt 116 powyżej orzecznictwem, jeżeli Komisja wyrazi poważne i uzasadnione wątpliwości, do państwa członkowskiego należy przedstawienie jak najbardziej szczegółowego i pełnego dowodu rzeczywistego przebiegu przeprowadzanych przez nie kontroli, danych liczbowych, a w razie konieczności – nieprawdziwości twierdzeń Komisji.

240    Tymczasem w niniejszej sprawie Komisja nie przedstawiła żadnego dowodu pozwalającego uznać, że jej wątpliwości co do możliwości, iż szkoda finansowa w wysokości 6277,75 EUR wyrządzona Unii w 2017 r. również powstała w latach 2015 i 2016, stanowią poważne i uzasadnione wątpliwości w rozumieniu orzecznictwa.

241    W pierwszej kolejności we wstępnych ustaleniach, we wnioskach końcowych oraz w sprawozdaniu zbiorczym Komisja ograniczyła się do wskazania, że kwota zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej standardowych kontroli, wynosząca 18 833,24 EUR, obejmowała również ryzyko nieodzyskania z mocą wsteczną nieprawidłowych płatności za lata 2015 i 2016.

242    Nie przedstawiła ona jednak żadnych dowodów pozwalających zrozumieć, z jakiego powodu szkoda, która powstała w 2017 r., mogła wystąpić również w 2015 r. i 2016 r. i mogłaby skutkować obowiązkiem odzyskania środków z mocą wsteczną.

243    W drugiej kolejności na poparcie swego stanowiska Komisja powołała się we wstępnych ustaleniach na art. 3 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U. 1995, L 312, s. 1), który jej zdaniem stanowi uzasadnienie odzyskiwania z mocą wsteczną kwot nienależnie wypłaconych rolnikom.

244    Tymczasem w art. 3 rozporządzenia nr 2988/95 przewidziano, że w celu ochrony interesów finansowych Unii termin przedawnienia możliwości wszczęcia postępowań w sprawie nienależnych płatności wynosi cztery lata od czasu powstania nieprawidłowości, która spowodowała szkodę finansową Unii, przy czym zasady sektorowe mogą wprowadzić termin krótszy, który nie może wynosić mniej niż trzy lata.

245    Zgodnie z orzecznictwem, uchwalając rozporządzenie nr 2988/95, a w szczególności jego art. 3 ust. 1 akapit pierwszy, ustawodawca Unii zamierzał ustanowić ogólną, mającą zastosowanie w tej dziedzinie zasadę przedawnienia, poprzez którą pragnął z jednej strony określić minimalny termin mający zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich, a z drugiej strony zrezygnować z możliwości odzyskiwania kwot nienależnie uzyskanych z budżetu Unii po upływie czterech lat od wystąpienia nieprawidłowości mającej wpływ na sporne płatności. Wynika z tego, że począwszy od daty wejścia w życie rozporządzenia nr 2988/95 wszelkie korzyści nienależnie uzyskane z budżetu Unii mogą, co do zasady i z wyjątkiem sektorów, dla których prawodawca unijny przewidział termin krótszy, zostać odzyskane przez właściwe władze państw członkowskich w okresie czterech lat (wyroki: z dnia 29 stycznia 2009 r., Josef Vosding Schlacht-, Kühl- und Zerlegebetrieb i in., od C‑278/07 do C‑280/07, EU:C:2009:38, pkt 27; z dnia 29 marca 2012 r., Pfeifer & Langen, C‑564/10, EU:C:2012:190, pkt 37).

246    Odniesienie do tego przepisu nie ma zatem znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ nie pozwala zrozumieć powodu, dla którego szkoda dla budżetu Unii, która powstała w 2017 r., miałaby wystąpić również w latach 2015 i 2016.

247    W trzeciej kolejności w celu uzasadnienia swoich twierdzeń Komisja powołuje się po raz pierwszy w odpowiedzi na skargę na art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, które jej zdaniem uzasadniają odzyskiwanie z mocą wsteczną nienależnych płatności.

248    Tymczasem, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, Komisja powinna wystarczająco dokładnie wskazać przedmiot prowadzonego dochodzenia i stwierdzone w jego trakcie uchybienia w powiadomieniu przesłanym zgodnie z art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 (zob. wyrok z dnia 7 września 2022 r., Słowacja/Komisja, T‑40/21, niepublikowany, EU:T:2022:515, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

249    Ponadto Komisja nie może uzupełnić uzasadnienia zaskarżonej decyzji w toku postępowania (zob. podobnie wyroki: z dnia 24 maja 2007 r., Duales System Deutschland/Komisja, T‑289/01, EU:T:2007:155, pkt 132; z dnia 15 grudnia 2021 r., Oltchim/Komisja, T‑565/19, EU:T:2021:904, pkt 275).

250    Z powyższego wynika, że ze względu na to, iż Komisja w piśmie w sprawie ustaleń ani w kolejnych dokumentach, które przekazała Republice Czeskiej w ramach procedury rozliczania zgodności, w której została wydana zaskarżona decyzja, nie odniosła się ani do art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013, ani do art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, nie może ona powoływać się na te przepisy na poparcie swoich twierdzeń o istnieniu w latach 2015 i 2016 szkody finansowej w budżecie Unii w takiej samej wysokości jak ta, która powstała w 2017 r.

251    W każdym razie, nawet gdyby Komisja mogła poprzeć swoje twierdzenia na podstawie art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, przepisy te nie dostarczają dowodu na to, że jej wątpliwości co do istnienia w latach 2015 i 2016 szkody finansowej w budżecie Unii w takiej samej wysokości jak ta, która powstała w 2017 r., stanowią poważne i uzasadnione wątpliwości w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 115 powyżej.

252    Artykuł 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 określają bowiem procedurę, jaką należy zastosować, i terminy odzyskiwania nienależnych płatności, lecz nie zawierają żadnego dowodu na poparcie twierdzenia Komisji, że naruszenie odnoszące się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej standardowych kontroli, które miało miejsce w 2017 r., siłą rzeczy miało miejsce również w latach 2015 i 2016.

253    W tych okolicznościach należy uznać, że Komisja nie udowodniła, iż jej wątpliwości co do istnienia w 2015 r. i w 2016 r. takiej samej szkody finansowej jak ta, która powstała w 2017 r., były poważne i uzasadnione w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 115 powyżej.

254    W konsekwencji należy uwzględnić część drugą zarzutu trzeciego, a w związku z tym stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona nałożenia przez Komisję na Republikę Czeską zaskarżonej korekty finansowej w zakresie naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącej kontroli standardowych w kwocie 18 833,24 EUR.

D.      W przedmiocie zarzutu czwartego, podważającego naruszenie odnoszące się do odzyskania nienależnych płatności

255    Zarzut czwarty, podważający naruszenie odnoszące się do odzyskania nienależnych płatności, składa się z dwóch części.

256    W części pierwszej zarzutu czwartego Republika Czeska utrzymuje, że Komisja naruszyła art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, ponieważ w ramach dochodzenia uznała, że władze czeskie powinny były poprzez LPIS sprawdzić kwalifikowalność użytków rolnych nie tylko w odniesieniu do roku objętego procedurą odzyskiwania nienależnych płatności, lecz również w odniesieniu do lat poprzednich.

257    W tym względzie Republika Czeska podnosi, że art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 wskazują procedurę, jaką należy zastosować, aby odzyskać kwoty nienależnie wypłacone rolnikom w odniesieniu do obszarów, które nie kwalifikują się do objęcia pomocą. Tymczasem przepisy te nie dotyczą, zdaniem Republiki Czeskiej, odrębnej kwestii, czy i w jaki sposób państwa członkowskie są zobowiązane do ustalenia, czy obszar niekwalifikujący się do objęcia pomocą w ciągu roku, nie kwalifikował się również w latach poprzednich.

258    Zdaniem Republiki Czeskiej z powyższego wynika, że zgodnie z art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 była ona zobowiązana do wykreślenia, przy corocznej aktualizacji LPIS, obszarów niekwalifikujących się do objęcia pomocą, w odniesieniu do których toczyła się procedura odzyskiwania nienależnych płatności, lecz nie była zobowiązana do zweryfikowania, czy owe obszary nie kwalifikowały się również w poprzednich latach i czy ewentualna pomoc wypłacona w odniesieniu do tych lat powinna zostać odzyskana.

259    Komisja podważa powyższą część zarzutu.

260    Przede wszystkim należy stwierdzić, że, co się tyczy naruszenia odnoszącego się do odzyskiwania nienależnych płatności, Komisja nałożyła na Republikę Czeską:

–        w odniesieniu do systemu SAPS – korektę finansową w wysokości 17 855 884,41 EUR;

–        w odniesieniu do systemu w zakresie zazieleniania – korektę finansową w wysokości 7 832 400 EUR;

–        w odniesieniu do systemu dla młodych rolników – korektę ryczałtową w wysokości 2 % na 100 % wydatków poniesionych z naruszeniem przepisów prawa Unii.

261    Korekty nałożone w odniesieniu do systemu w zakresie zazieleniania i systemu dla młodych rolników zostały jednak ujęte w korekcie zastosowanej za naruszenie odnoszące się do ewidencji trwałych użytków zielonych, którego dotyczy zarzut drugi.

262    W konsekwencji, jak potwierdziły strony w swych odpowiedziach na środek organizacji postępowania i na pytanie zadane przez Sąd na rozprawie, ze względu na to, że zarzut drugi został oddalony, zarzut czwarty należy uznać za bezskuteczny w zakresie, w jakim dotyczy on nałożenia korekt finansowych dotyczących systemu w zakresie zazieleniania i systemu dla młodych rolników. Ze względu na to, że korekty dotyczące systemu w zakresie zazieleniania i systemu dla młodych rolników zostały ujęte w korekcie dotyczącej naruszenia odnoszącego się do ewidencji trwałych użytków zielonych, ich badanie jest bez znaczenia dla oceny zasadności nałożenia zaskarżonej korekty finansowej.

263    Co się tyczy korekty nałożonej w odniesieniu do systemu SAPS, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 zasadniczo przewiduje, iż w przypadku stwierdzenia, że beneficjent nie spełnia warunków przyznania pomocy, dane państwo członkowskie nie wypłaca pomocy lub zwraca ją w całości lub w części, a wypłacone kwoty, wraz z należnymi odsetkami, muszą zostać odzyskane. Ów przepis stanowi, że w przypadku gdy jest to przewidziane w sektorowym prawodawstwie rolnym, państwa członkowskie nakładają kary administracyjne. Ponadto art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 zasadniczo stanowi, że w przypadku dokonania nienależnej płatności beneficjent zwraca odnośną kwotę powiększoną, w stosownych przypadkach, o odsetki.

264    Z powyższego wynika, że art. 63 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 7 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014 nie nakładają na państwa członkowskie obowiązku zweryfikowania z mocą wsteczną, czy obszar niekwalifikujący się do objęcia pomocą w danym roku nie kwalifikował się również w latach poprzednich.

265    Następnie należy przypomnieć, że podnoszony obowiązek przeprowadzenia retrospektywnej kontroli w zakresie kwalifikowalności obszaru do objęcia pomocą nie wynika z art. 3 rozporządzenia nr 2988/95. Jak wskazano w pkt 244 powyżej, w przepisie tym ograniczono się bowiem do wskazania, iż termin przedawnienia możliwości wszczęcia postępowań w sprawie nienależnych płatności wynosi cztery lata, chyba że w zasadach sektorowych wprowadzono krótszy trzyletni termin.

266    Wreszcie należy zauważyć, że nie ma wątpliwości co do tego, iż w wyroku z dnia 7 września 2022 r., Słowacja/Komisja (T‑40/21, niepublikowanym, EU:T:2022:515, pkt 54, 55), Sąd wskazał, że na podstawie informacji zawartych w piśmie w sprawie ustaleń przesłanym przez Komisję na podstawie art. 34 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014 Słowacja powinna była w odniesieniu do lat składania wniosków 2015 i 2016 uwzględnić w ocenie potencjalnego ryzyka dla EFRG skutki finansowe nieodzyskania nienależnie wypłaconej pomocy za trzy wcześniejsze lata składania wniosków. Jednakże Sąd wyjaśnił, że okoliczność, iż obliczenie ryzyka, na które był narażony EFRG w odniesieniu do lat składania wniosków 2015 i 2016, powinno uwzględniać wpływ braku procedury odzyskania wypłat nienależnie dokonanych za trzy wcześniejsze lata składania wniosków, wynika ze szczególnego charakteru słowackiego systemu kontroli, którego władze tego państwa nie mogły nie znać. Ze wspomnianego wyroku nie wynika zatem spoczywający na państwie członkowskim obowiązek zweryfikowania z mocą wsteczną, czy obszar niekwalifikujący się do objęcia pomocą w danym roku nie kwalifikował się również w latach poprzednich.

267    Z powyższego wynika, że część pierwszą zarzutu czwartego należy uwzględnić.

268    W konsekwencji, bez konieczności badania części drugiej zarzutu czwartego, należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona korekty finansowej zastosowanej do wydatków poniesionych przez Republikę Czeską w ramach systemu SAPS w związku z domniemanym naruszeniem odnoszącym się do odzyskania nienależnych płatności w wysokości 17 855 884,41 EUR.

E.      W przedmiocie zarzutu piątego, podważającego naruszenie odnoszące się do złożenia wniosku po terminie

269    Poprzez zarzut piąty Republika Czeska podnosi, że Komisja nałożyła zaskarżoną korektę finansową w zakresie naruszenia odnoszącego się do złożenia wniosku po terminie niezgodnie z prawem, ponieważ w odniesieniu do wniosków o przyznanie pomocy lub o płatność, które zostały złożone online bez podpisu elektronicznego w terminach przewidzianych w art. 13 rozporządzenia nr 640/2014 i uzupełnione w terminie kolejnych pięciu dni we właściwym urzędzie odręcznym podpisem wnioskodawcy, nie zastosowała zmniejszenia o 1 %.

270    Na poparcie tego zarzutu Republika Czeska podnosi cztery argumenty.

271    W pierwszej kolejności Republika Czeska utrzymuje, że żaden przepis prawa Unii nie stoi na przeszkodzie temu, by wniosek złożony online został następnie uzupełniony osobiście odręcznym podpisem wnioskodawcy. W tym względzie Republika Czeska podnosi, że art. 13 rozporządzenia nr 640/2014 określa procedurę, jaką należy zastosować w przypadku spóźnionego złożenia wniosku o przyznanie pomocy lub o płatność, lecz nie stanowi, że wnioski złożone online i uzupełnione następnie osobiście przez wnioskodawcę jego odręcznym podpisem są wnioskami złożonymi po terminie. Ponadto uważa ona, że w art. 72 rozporządzenia nr 1306/2013 nie wymieniono podpisu wnioskodawcy wśród obowiązkowych elementów wniosku.

272    W drugiej kolejności Republika Czeska podnosi, że w jej prawie krajowym osobiste podpisanie przez wnioskodawcę wniosku złożonego online jest konieczne do uwierzytelnienia złożenia, lecz nie stanowi warunku dopuszczalności wniosku. Odręczny podpis umożliwia bowiem zweryfikowanie, że podmiot składający wniosek jest podmiotem, dla którego składa się wniosek [§ 37 ust. 4 czeskiej ustawy nr 500/2004 o kodeksie postępowania administracyjnego, z późniejszymi zmianami (Zákon č. 500/2004 Sb., správní řád)].

273    W trzeciej kolejności Republika Czeska podnosi, że zgodnie z jej prawem krajowym jedyne, co wnioskodawca może dodać do wniosku złożonego online, jest jego odręczny podpis, który należy złożyć we właściwym urzędzie w terminie pięciu dni od złożenia wniosku online. Tymczasem od chwili złożenia wniosku online do chwili podpisania go osobiście przez wnioskodawcę ani w chwili złożenia osobistego podpisu przez wnioskodawcę nie można wniosku w żaden sposób uzupełnić ani zmienić.

274    W czwartej kolejności Republika Czeska utrzymuje, że uwierzytelnienie dokonanego wcześniej online złożenia wniosku w obecności wnioskodawcy jest powszechnym mechanizmem w prawie Unii, przewidzianym w szczególności w art. 57 § 7 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

275    Komisja kwestionuje te argumenty.

276    W odniesieniu do podniesionych przez Republikę Czeską argumentów pierwszego i drugiego, które należy rozpatrzyć łącznie, trzeba stwierdzić, że zadaniem państw członkowskich jest określenie przepisów ustanawiających w ich prawie krajowym zasady składania wniosków o przyznanie pomocy i o płatność, które muszą jednak być zgodne z prawem Unii.

277    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 13 rozporządzenia nr 640/2014 do wniosków o przyznanie pomocy lub wniosków o płatność złożonych po ostatecznym terminie ustalonym przez Komisję stosuje się zmniejszenie o 1 %.

278    Ponadto wskazanie tożsamości beneficjenta pomocy należy do informacji, które wniosek o przyznanie pomocy lub wniosek o płatność musi zawierać, aby został uznany za dopuszczalny, pod warunkiem że został złożony w terminach ustalonych zgodnie z art. 13 rozporządzenia nr 640/2014. Mimo bowiem że w art. 72 rozporządzenia nr 1306/2013 nie wymieniono podpisu wnioskodawcy wśród elementów, jakie powinny znaleźć się we wniosku o przyznanie pomocy lub we wniosku o płatność, to przewidziano w nim, iż wniosek ten powinien zawierać „wszelkie inne informacje przewidziane w niniejszym rozporządzeniu lub wymagane w związku z wdrożeniem odpowiedniego sektorowego prawodawstwa rolnego lub wymagane przez dane państwo członkowskie”. W tym względzie w art. 14 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014, które ustanawia zasady stosowania rozporządzenia nr 1306/2013, uściślono, że aby wniosek o przyznanie pomocy lub wniosek o płatność został uznany za dopuszczalny, powinien uwzględniać w szczególności tożsamość beneficjenta.

279    Tymczasem z pism procesowych stron wynika, że zgodnie z czeskim prawem odręczny podpis na wniosku jest obowiązkową formalnością, w braku spełnienia której wniosek nie zostaje przyjęty. Jak bowiem wskazały władze czeskie w uwagach z dnia 1 października 2018 r. dotyczących protokołu dwustronnego spotkania, złożenie wniosku online, bez podpisu elektronicznego, musi zostać potwierdzone odręcznym podpisem w terminie kolejnych pięciu dni. W takim przypadku, jeżeli wnioskodawca osobiście podpisze wniosek we właściwym urzędzie, w przewidzianych prawem terminach i formie, za dzień złożenia wspomnianego wniosku uznaje się dzień jego złożenia online. Jeżeli jednak wnioskodawca nie podpisze wniosku osobiście lub nie uczyni tego w wymaganej prawem formie, wspomniany wniosek uznaje się za niedopuszczalny i nie jest on brany pod uwagę przez właściwe władze.

280    Z powyższego wynika, że odręczny podpis na wniosku złożonym online bez podpisu elektronicznego nie tylko, jak podnoszą władze czeskie, spełnia funkcję uwierzytelnienia złożenia wniosku, lecz stanowi również warunek dopuszczalności wniosku. Jedynie wnioski uzupełnione osobiście odręcznym podpisem wnioskodawcy są bowiem rozpatrywane przez właściwe władze.

281    W konsekwencji, mimo że w niniejszej sprawie wnioski zostały złożone online bez podpisu elektronicznego w terminach przewidzianych w art. 13 rozporządzenia nr 640/2014, nie zawierały one odręcznego podpisu wnioskodawców, który był przecież informacją rozstrzygającą dla weryfikacji tożsamości owych wnioskodawców i dla ustalenia dopuszczalności wniosków w rozumieniu art. 72 rozporządzenia nr 1306/2013 w związku z art. 14 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 809/2014.

282    W tych okolicznościach należy stwierdzić, że ze względu na to, iż we wnioskach w dniu ich złożenia online nie wskazano elementu istotnego do ustalenia ich dopuszczalności, i że element ten, mianowicie odręczny podpis wnioskodawców, został przedstawiony po upływie terminów przewidzianych w art. 13 rozporządzenia nr 640/2014, wspomniane wnioski zostały złożone po terminie, co powinno prowadzić do zastosowania zmniejszenia o 1 %.

283    Argumenty pierwszy i drugi należy zatem oddalić.

284    Co się tyczy argumentu trzeciego, należy stwierdzić, że jest on pozbawiony znaczenia w niniejszej sprawie. Chociaż bowiem między dniem złożenia online a dniem osobistego podpisania przez wnioskodawcę wniosku treść wniosków o przyznanie pomocy lub o płatność nie została zmieniona, to były one niekompletne w dniu ich złożenia online ze względu na brak podpisu, a zatem nie spełniały kryteriów dopuszczalności przewidzianych w prawie Unii.

285    Argument trzeci należy zatem oddalić.

286    W odniesieniu do argumentu czwartego należy zauważyć, że okoliczność, iż Trybunał dopuszcza w art. 57 § 7 swego regulaminu postępowania, aby podpisany oryginał pism procesowych został złożony w sekretariacie przez strony nie później niż dziesięć dni po przesłaniu kopii tego dokumentu, również nie ma znaczenia w niniejszej sprawie. W każdym razie sytuacja, o której mowa w art. 57 § 7 regulaminu postępowania przed Trybunałem, różni się od sytuacji rozpatrywanej w niniejszej sprawie, ponieważ zgodnie z tym przepisem oryginalny dokument przekazany Trybunałowi przez strony w terminie dziesięciu dni powinien być tym samym dokumentem, który został przekazany wcześniej, włączając w to podpis, który powinien zostać złożony przy wysyłaniu kopii pism procesowych.

287    Należy zatem oddalić argument czwarty i tym samym zarzut pierwszy w całości.

F.      W przedmiocie zarzutu szóstego, podważającego system dyscypliny finansowej

288    Poprzez zarzut szósty Republika Czeska podnosi, że Komisja naruszyła art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i zasadę proporcjonalności, ponieważ korekta ryczałtowa w wysokości 2 %, którą nałożyła na Republikę Czeską w ramach systemu dyscypliny finansowej, nie odpowiada wadze stwierdzonej niezgodności.

289    Komisja kwestionuje ten zarzut.

290    Na wstępie należy zauważyć, że procedura dyscypliny finansowej przewidziana w art. 25 i 26 rozporządzenia nr 1306/2013 oraz w art. 8 rozporządzenia nr 1307/2013 różni się od procedury rozliczania zgodności przewidzianej w art. 52 rozporządzenia nr 1306/2013 i w art. 34 rozporządzenia wykonawczego nr 908/2014.

291    Procedura rozliczania zgodności ma bowiem na celu umożliwienie Komisji, po przeprowadzeniu postępowania kontradyktoryjnego, wyłączenia z finansowania Unii wydatków poniesionych przez państwo członkowskie z naruszeniem prawa Unii.

292    Celem systemu dyscypliny finansowej jest natomiast umożliwienie państwom członkowskim przekazania Komisji środków pierwotnie przeznaczonych na płatności bezpośrednie dla rolników, aby utworzyć rezerwę finansową przeznaczoną do finansowania ewentualnego kryzysu, który mógłby wystąpić w sektorze rolnym. Jeżeli jednak te środki nie zostaną wykorzystane, są one zwracane w następnych latach przez Komisję państwom członkowskim przekazującym je następnie rolnikom, których dotyczyło pierwotnie zmniejszenie płatności bezpośrednich, do których byli oni uprawnieni.

293    W niniejszej sprawie Komisja dokonała na rzecz Republiki Czeskiej zwrotu środków pierwotnie wypłaconych rolnikom w ramach systemu dyscypliny finansowej w drodze rozporządzeń w sprawie zwrotu środków.

294    Na poparcie swojego zarzutu Republika Czeska podnosi dwa argumenty.

295    Poprzez argument pierwszy Republika Czeska podnosi, że ze względu na to, iż korekta ryczałtowa nałożona w ramach systemu dyscypliny finansowej odzwierciedla korekty, które Komisja zastosowała w ramach dochodzenia dotyczącego systemu SAPS, systemu dla młodych rolników, systemów w zakresie zazieleniania i dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją, jej kwota powinna być taka sama jak kwota korekt nałożonych w odniesieniu do każdego z tych systemów. Tymczasem Republika Czeska podnosi, że w odniesieniu do systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją Komisja zastosowała w ramach dochodzenia korektę ryczałtową w wysokości 5 % z 10 % wydatków poniesionych z naruszeniem tego systemu. Zdaniem Republiki Czeskiej wynika z tego, że taką samą korektę w wysokości 5 % z 10 % poniesionych wydatków Komisja powinna była zastosować przy ustalaniu w odniesieniu do systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją kwoty korekty ryczałtowej nałożonej w ramach systemu dyscypliny finansowej.

296    W tym względzie bezsporne jest, że w niniejszej sprawie w ramach procedury rozliczania zgodności, w której została wydana zaskarżona decyzja, władze czeskie przedstawiły Komisji jedną linię budżetową dla wszystkich systemów pomocy podlegających dyscyplinie finansowej. Oznacza to, że władze czeskie nie wskazały w odniesieniu do każdego programu pomocy wysokości środków, które zostały najpierw wypłacone Komisji, a następnie zostały przez Komisję przekazane czeskim władzom w drodze rozporządzeń w sprawie zwrotu środków, lecz że odniosły się do jednej kwoty w odniesieniu do wszystkich odrębnych programów pomocy. Przy ustalaniu wysokości korekty ryczałtowej nałożonej w ramach systemu dyscypliny finansowej Komisja uwzględniła zatem tę jedną kwotę.

297    Jednakże we wniosku o polubowne załatwienie sprawy z dnia 4 lutego 2020 r. Republika Czeska zarzuciła Komisji, że przy obliczaniu korekty ryczałtowej dotyczącej systemu dyscypliny finansowej dla dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją nie zastosowała korekty obniżonej odpowiadającej korekcie w wysokości 5 % na 10 % wydatków poniesionych z naruszeniem prawa Unii, którą zastosowała w odniesieniu do tego systemu w ramach dochodzenia.

298    Tymczasem ani w piśmie z dnia 13 listopada 2020 r., które było następstwem otrzymania sprawozdania organu pojednawczego, ani w ich dalszej korespondencji władze czeskie nie przedstawiły Komisji informacji, na podstawie których mogłaby w ramach jednej pozycji budżetowej dotyczącej środków będących przedmiotem rozporządzeń w sprawie zwrotu dokładnie wyodrębnić część dotyczącą systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją.

299    W tych okolicznościach Komisja postanowiła we wnioskach końcowych i w sprawozdaniu zbiorczym zastosować jednolitą korektę ryczałtową w wysokości 2 % w odniesieniu do wszystkich środków będących przedmiotem procedury dyscypliny finansowej.

300    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013 i art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego nr 907/2014 Komisja dokonuje wyłączenia wydatku z finansowania Unii w oparciu o ustalone kwoty nienależnych wydatków jedynie wtedy, gdy ich określenie jest możliwe przy proporcjonalnym wysiłku.

301    Ponadto zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 108 powyżej zasada proporcjonalności wiąże się z wymogiem, by akty instytucji unijnych nie wykraczały poza granice tego, co odpowiednie i konieczne do realizacji zamierzonych celów.

302    Tymczasem w niniejszej sprawie Republika Czeska nie przedstawiła Komisji informacji, na podstawie których mogłaby ona w ramach pozycji budżetowej dotyczącej środków będących przedmiotem rozporządzeń w sprawie zwrotu wskazać część dotyczącą systemu dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją. Komisja zatem poprzez podjęcie proporcjonalnego wysiłku zgodnie z art. 52 ust. 2 rozporządzenia nr 1306/2013, art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego nr 907/2014 i zasadą proporcjonalności słusznie postanowiła w ramach systemu dyscypliny finansowej zastosować jednolitą korektę ryczałtową w odniesieniu do wszystkich systemów pomocy.

303    Argument pierwszy należy zatem oddalić.

304    Poprzez argument drugi Republika Czeska podnosi, że w przypadku anulowania przez Sąd w całości lub w części korekt nałożonych przez Komisję w odniesieniu do systemu SAPS, systemu dla młodych rolników, systemów w zakresie zazieleniania i dobrowolnego wsparcia związanego z produkcją w ramach procedury rozliczania zgodności, która doprowadziła do przyjęcia zaskarżonej decyzji, powinien on również anulować w sposób automatyczny i ogólny w odpowiedniej kwocie korektę nałożoną w ramach systemu dyscypliny finansowej, ponieważ owa korekta nie odpowiadałaby już szkodzie finansowej, jaka miała być wyrządzona budżetowi Unii.

305    W tym względzie należy zauważyć, że nałożenie korekty w ramach systemu dyscypliny finansowej jest związane z korektami nałożonymi przez Komisję w ramach procedury rozliczania zgodności w odniesieniu do systemów pomocy podlegających dyscyplinie finansowej. W celu zapewnienia bowiem – w miarę możliwości – zgodności między wypłacanymi co roku rolnikom płatnościami bezpośrednimi a środkami wykorzystanymi z tych płatności w ramach dyscypliny finansowej, które zostaną ewentualnie zwrócone tym rolnikom w kolejnych latach, jeżeli Komisja nałoży w ramach procedury rozliczania zgodności korektę z tytułu nieprawidłowości stwierdzonych w płatnościach bezpośrednich, jest ona również zobowiązana do nałożenia korekty środków podlegających dyscyplinie finansowej.

306    Jednakże nie można wskazać żadnego automatyzmu między zastosowaniem korekty w odniesieniu do danego systemu pomocy przez Komisję w ramach procedury rozliczania zgodności a nałożeniem przez nią korekty w odniesieniu do kwot uzyskanych z tego systemu pomocy, które zostały zwrócone państwom członkowskim w ramach dyscypliny finansowej.

307    W pierwszej kolejności, zgodnie z art. 26 rozporządzenia nr 1306/2013, kwoty przekazane Komisji w ramach dyscypliny finansowej są ewentualnie zwracane rolnikom przy zastosowaniu stałego współczynnika korygującego, który odnosi się do wszystkich płatności dokonywanych w ramach różnych systemów pomocy.

308    Kwota korekty nałożonej w ramach dyscypliny finansowej jest zatem obliczana przez Komisję w sposób ryczałtowy dla wszystkich systemów pomocy i niekoniecznie jest związana z kwotą korekty nałożonej przez nią w ramach procedury rozliczania zgodności rachunków w odniesieniu do nieprawidłowości stwierdzonych w płatnościach bezpośrednich dokonanych na rzecz rolników w związku z konkretnym systemem pomocy.

309    W drugiej kolejności, jak wskazano w pkt 302 powyżej, możliwość wskazania przez Komisję, poprzez podjęcie proporcjonalnego wysiłku wśród środków podlegających dyscyplinie finansowej, tych, które odnoszą się do każdego systemu pomocy, którego dotyczy procedura rozliczania zgodności, zależy od dostępnych informacji dostarczonych w każdym konkretnym przypadku przez państwa członkowskie.

310    Nie można zatem utrzymywać, że anulowanie w całości lub w części zaskarżonej korekty finansowej nałożonej w odniesieniu do danego systemu pomocy pociąga za sobą w sposób automatyczny i ogólny nieważność korekty ryczałtowej nałożonej w ramach dyscypliny finansowej.

311    Należy zatem oddalić argument drugi i tym samym zarzut szósty w całości.

312    W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim nakłada ona na Republikę Czeską zaskarżoną korektę finansową z powodu, po pierwsze, naruszenia odnoszącego się do wyboru próby kontrolnej dotyczącego standardowych kontroli w kwocie 18 833,24 EUR, oraz po drugie, naruszenia odnoszącego się do odzyskania nienależnych płatności w kwocie 17 855 884,41 EUR, oraz oddalić skargę w pozostałym zakresie.

IV.    W przedmiocie kosztów

313    Zgodnie z brzmieniem art. 134 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron każda z nich pokrywa własne koszty. W związku z tym, że skarga została częściowo uwzględniona, należy postanowić, że każda ze stron pokryje własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (dziesiąta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2021/2020 z dnia 17 listopada 2021 r. wyłączającej z finansowania Unii Europejskiej niektóre wydatki poniesione przez państwa członkowskie z tytułu Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w zakresie, w jakim nakłada ona na Republikę Czeską korektę finansową, po pierwsze, w kwocie 18 833,24 EUR z powodu naruszenia przepisów prawa Unii odnoszącego się do wyboru próby beneficjentów pomocy podlegających standardowej kontroli, a po drugie, w kwocie 17 855 884,41 EUR z powodu uchybień w zakresie kontroli mającej na celu zweryfikowanie, czy obszar niekwalifikujący się do objęcia pomocą w odniesieniu do danego roku nie kwalifikował się również w odniesieniu do lat poprzednich i powinien stanowić podstawę do wszczęcia procedury odzyskiwania nienależnych płatności w ramach systemu jednolitej płatności obszarowej.

2)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3)      Republika Czeska i Komisja Europejska pokrywają własne koszty.

Jaeger Nihoul Verschuur

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 6 grudnia 2023 r.

Podpisy

*      Język postępowania: czeski.