WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 12 czerwca 2019 r.(*)
Służba publiczna – Urzędnicy – Artykuł 42c regulaminu pracowniczego – Skierowanie na urlop w interesie służby – Automatyczne przeniesienie na emeryturę – Akt niepodlegający zaskarżeniu – Częściowa niedopuszczalność – Zakres zastosowania aktu prawnego – Uwzględnienie z urzędu – Wykładnia literalna, kontekstualna i celowościowa
W sprawie T‑167/17
RV, były urzędnik Komisji Europejskiej, reprezentowany początkowo przez adwokatów J.N. Louisa oraz N. de Montigny, a następnie przez J.N. Louisa,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez G. Berscheida oraz D. Martina, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez
Parlament Europejski, reprezentowany początkowo przez J. Steele’a oraz D. Nessaf, następnie przez J. Steele’a oraz M. Rantalę, a w końcu przez J. Steele’a oraz C. González Argüelles, działających w charakterze pełnomocników,
oraz przez
Radę Unii Europejskiej, reprezentowaną przez M. Bauera oraz R. Meyera, działających w charakterze pełnomocników,
interwenienci,
mającej za przedmiot skargę na podstawie art. 270 TFUE o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji z dnia 21 grudnia 2016 r. w przedmiocie skierowania skarżącego na urlop w interesie służby na podstawie art. 42c Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej oraz jednocześnie jego automatycznego przeniesienia na emeryturę na podstawie akapitu piątego tego przepisu,
SĄD (druga izba),
w składzie: M. Prek, prezes, E. Buttigieg (sprawozdawca) i B. Berke, sędziowie,
sekretarz: M. Marescaux, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 18 stycznia 2019 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Ramy prawne
1 Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej (zwany dalej „regulaminem pracowniczym”) został wprowadzony rozporządzeniem Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 z dnia 29 lutego 1968 r. ustanawiającym Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i warunki zatrudnienia innych pracowników tych Wspólnot oraz ustanawiającym specjalne środki stosowane tymczasowo wobec urzędników Komisji (Dz.U. 1968, L 56, s. 1), zmienionym w szczególności rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE, Euratom) nr 1023/2013 z dnia 22 października 2013 r. (Dz.U. 2013, L 287, s. 15).
2 Artykuł 35 regulaminu pracowniczego, zawarty w rozdziale 2 tytułu III, zatytułowanym „Status służbowy”, stanowi, że urzędnik może mieć jeden z następujących statusów służbowych: aktywne zatrudnienie, oddelegowanie, urlop z przyczyn osobistych, tymczasowy stan spoczynku, urlop na czas odbywania służby wojskowej, urlop rodzicielski lub ze względów rodzinnych oraz urlop w interesie służby.
3 Artykuł 42c regulaminu pracowniczego, który wchodzi w skład tego samego rozdziału, stanowi:
„Najwcześniej pięć lat przed osiągnięciem przez urzędnika wieku emerytalnego organ powołujący może podjąć decyzję o odesłaniu urzędnika o co najmniej 10‑letnim stażu pracy na urlop w interesie służby w celach organizacyjnych związanych z nabyciem nowych umiejętności w instytucjach.
Ogólna liczba urzędników odesłanych w każdym roku na urlop w interesie służby nie może przekraczać 5% urzędników we wszystkich instytucjach, którzy przeszli na emeryturę w roku poprzednim. Obliczoną w ten sposób łączną liczbę należy przydzielić każdej instytucji w zależności od liczby jej urzędników na dzień 31 grudnia poprzedniego roku. Wynik takiego przydziału jest zaokrąglany w górę do najbliższej liczby całkowitej w każdej instytucji.
Taki urlop nie stanowi środka dyscyplinarnego.
Czas trwania urlopu odpowiada co do zasady okresowi pozostającemu urzędnikowi do osiągnięcia wieku emerytalnego. W wyjątkowych przypadkach organ powołujący może jednak podjąć decyzję o zakończeniu urlopu i przywróceniu urzędnika do pracy.
Z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego urzędnik pozostający na urlopie w interesie służby przechodzi automatycznie na emeryturę.
Urlop w interesie służby podlega następującym zasadom:
a) na stanowisko zajmowane przez urzędnika można powołać innego urzędnika;
b) urzędnikowi przebywającemu na urlopie w interesie służby nie przysługuje prawo do przeniesienia na wyższy stopień ani do awansu do wyższej grupy zaszeregowania.
Urzędnik, który został odesłany na urlop w tym trybie, otrzymuje dodatek obliczany zgodnie z załącznikiem IV.
Na wniosek urzędnika od dodatku potrąca się składki na fundusz emerytalny obliczane na podstawie wysokości tego dodatku. W takim przypadku okres służby urzędnika pozostającego na urlopie w interesie służby jest uwzględniany do celów obliczenia lat służby objętej systemem emerytalno-rentowym w rozumieniu art. 2 załącznika VIII.
Do świadczenia nie stosuje się współczynnika korygującego”.
4 Artykuł 47 regulaminu pracowniczego zawarty jest w rozdziale 4 tytułu III, zatytułowanym „Zakończenie służby”. Przepis ten stanowi, że zakończenie służby następuje na skutek rezygnacji, zwolnienia z urzędu, odwołania ze stanowiska w interesie służby, zwolnienia z powodu nienależytego wykonywania obowiązków, wydalenia ze służby, przeniesienia w stan spoczynku lub śmierci.
5 Artykuł 52 regulaminu pracowniczego, który wchodzi w skład tego samego rozdziału 4, stanowi w akapicie pierwszym lit. a) i b), że bez uszczerbku dla przepisów art. 50 (który dotyczy odwołania ze stanowiska w interesie służby członków wyższej kadry kierowniczej) urzędnik jest przenoszony w stan spoczynku albo automatycznie w ostatnim dniu miesiąca, w którym ukończył 66 lat, albo, na własną prośbę, w ostatnim dniu miesiąca, którego dotyczył wniosek, jeśli pracownik osiągnął wiek emerytalny.
6 Załącznik XIII do regulaminu pracowniczego obejmuje przepisy przejściowe znajdujące zastosowanie do urzędników.
7 Artykuł 22 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego stanowi, co następuje:
„1. Urzędnicy, którzy w dniu 1 maja 2004 r. przepracowali w służbie 20 lat lub więcej, są uprawnieni do emerytury z chwilą osiągnięcia wieku 60 lat.
Urzędnicy, którzy w dniu 1 maja 2014 r. mają 35 lat lub więcej i którzy rozpoczęli służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., są uprawnieni do emerytury z chwilą osiągnięcia wieku ustalonego w poniższej tabeli:
Wiek na dzień 1 maja 2014 r. | Wiek emerytalny |
60 lat i więcej | 60 lat |
59 lat | 60 lata i 2 miesiące |
58 lat | 60 lata i 4 miesiące |
[…] | […] |
35 lat | 64 lata i 8 miesi[ęcy] |
Urzędnicy w wieku poniżej 35 lat w dniu 1 maja 2014 r. są uprawnieni do emerytury w wieku 65 lat.
Wiek emerytalny urzędników, którzy w dniu 1 maja 2014 r. mają 45 lat lub więcej i którzy rozpoczęli służbę między dniem 1 maja 2004 r. a dniem 31 grudnia 2013 r., wynosić będzie jednak nadal 63 lata.
W przypadku urzędników pełniących służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r. wiek emerytalny uwzględniany dla potrzeb wszelkich odniesień do wieku emerytalnego zawartych w niniejszym regulaminie pracowniczym ustala się zgodnie z powyższymi przepisami, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów zawartych w niniejszym regulaminie pracowniczym”.
8 Artykuł 23 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego stanowi między innymi, że urzędnik pełniący służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r. automatycznie przechodzi na emeryturę ostatniego dnia miesiąca, w którym osiąga wiek 65 lat.
Okoliczności powstania sporu
9 Skarżący, RV, jest byłym urzędnikiem Komisji Europejskiej. Urodził się w dniu 10 stycznia 1956 r. Rozpoczął służbę w tej instytucji w dniu 1 września 1992 r., a od dnia 1 lutego 2009 r. był zatrudniony w Dyrekcji Generalnej (DG) ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej. W dniu 1 stycznia 2013 r. został awansowany do grupy zaszeregowania AST 9.
10 Pismem z dnia 30 listopada 2016 r. Dyrekcja Generalna (DG) ds. Zasobów Ludzkich i Bezpieczeństwa (zwana dalej „DG HR”) poinformowała skarżącego o zamiarze skierowania go z dniem 1 kwietnia 2017 r.przez organ powołujący na urlop w interesie służby zgodnie z art. 42c regulaminu pracowniczego.
11 Pismem z dnia 6 grudnia 2016 r. skarżący potwierdził otrzymanie pisma z dnia 30 listopada 2016 r. oraz zwrócił się o wyjaśnienia dotyczące jego uprawnienia do emerytury, a także różnych aspektów praktycznych skierowania go na urlop w interesie służby na podstawie art. 42c regulaminu pracowniczego.
12 Pismem z dnia 8 grudnia 2016 r. Urząd Administracji i Wypłacania Należności Indywidualnych (PMO) Komisji Europejskiej przekazał skarżącemu tymczasowe obliczenie dodatku należnego na podstawie art. 42c regulaminu pracowniczego, wyjaśniając jednocześnie, że pismo to zostało przesłane w celach informacyjnych i ponieważ nie stanowi decyzji organu powołującego, nie może być przedmiotem zażalenia.
13 Podczas spotkania, które odbyło się w dniu 15 grudnia 2016 r., kierownik wydziału ds. zarządzania karierą i mobilności DG HR wyjaśnił między innymi skarżącemu, że ponieważ osiągnął on wiek emerytalny w rozumieniu art. 22 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, to w przypadku gdy organ powołujący wyda decyzję o skierowaniu go na urlop w interesie służby, przejdzie bezpośrednio na emeryturę w dniu 1 kwietnia 2017 r. W tym dniu, zgodnie z obliczeniami otrzymanymi od PMO, skarżący nabędzie 54,9% uprawnień emerytalnych i wysokość jego emerytury wyniesie 4040,99 EUR. Skarżący wskazał, że nie otrzymał prawidłowej informacji dotyczącej skutków skierowania go na urlop w interesie służby i że gdyby otrzymał taką informację, nie wyraziłby zgody na skierowanie go na taki urlop. Skarżący wskazał również, że nie zamierza przechodzić automatycznie na emeryturę z dniem 1 kwietnia 2017 r., ale że chciałby pozostać czynny zawodowo, aby mieć możliwość nabycia dodatkowych uprawnień emerytalnych. Na wypadek gdyby organ powołujący zdecydował o skierowaniu go na urlop w interesie służby, skarżący wskazał, że data 1 kwietnia 2017 r. jest zbyt wczesna i że potrzebuje dwóch lub trzech dodatkowych miesięcy, aby przygotować się do emerytury.
14 Po tym spotkaniu, w dniu 20 grudnia 2016 r., wydział ds. zarządzania karierą i mobilności DG HR przekazał organowi powołującemu pozytywną opinię na temat zastosowania art. 42c regulaminu pracowniczego wobec skarżącego.
15 Decyzją z dnia 21 grudnia 2016 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) organ powołujący postanowił, po pierwsze, skierować skarżącego na urlop w interesie służby na podstawie art. 42c regulaminu pracowniczego od dnia 1 kwietnia 2017 r., a po drugie, z uwagi na fakt, że osiągnął on już wiek emerytalny zgodnie z art. 22 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, automatycznie przenieść go tego samego dnia na emeryturę na podstawie art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego.
16 W dniu 13 marca 2017 r. skarżący złożył na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego zażalenie na zaskarżoną decyzję.
17 W dniu 16 marca 2017 r. wydział PMO ds. emerytur i rent przekazał skarżącemu opinię dotyczącą obliczenia dodatku przewidzianego w art. 42c regulaminu pracowniczego. Zgodnie ze wspomnianą opinią skarżący ma otrzymać wyżej wymieniony dodatek w wysokości 100% podstawowego wynagrodzenia od 1 kwietnia 2017 r. do 30 kwietnia 2017 r., natomiast uprawnienia emerytalne nabędzie w dniu 1 maja 2017 r.
18 W dniu 31 marca 2017 r. pełnomocnik skarżącego skierował do Komisji pismo, w którym podniósł, że „decyzja” PMO z dnia 16 marca 2017 r. zastępuje zaskarżoną decyzję w zakresie, w jakim zmienia sytuację administracyjną skarżącego, oraz stwierdził, że nie została mu doręczona, co stanowiło naruszenie art. 25 regulaminu pracowniczego oraz zasad starannego zarządzania i dobrej administracji wynikających z art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Pełnomocnik skarżącego wyjaśnił, że w związku z tym zażalenie zostało wniesione również na „nową decyzję” Komisji z dnia 16 marca 2017 r.
19 Zażalenie skarżącego zostało oddalone wyraźną decyzją organu powołującego z dnia 27 lipca 2017 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
20 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 marca 2017 r. skarżący wniósł niniejszą skargę.
21 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w tym samym dniu skarżący wniósł o utajnienie jego tożsamości na podstawie art. 66 regulaminu postępowania przed Sądem. Postanowieniem z dnia 19 maja 2017 r. Sąd uwzględnił ten wniosek.
22 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 marca 2017 r. skarżący wniósł o rozpoznanie tej skargi przez Sąd w trybie przyspieszonym, na podstawie art. 152 regulaminu postępowania przed Sądem.
23 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu tego samego dnia skarżący wnioskował również o zastosowanie środków tymczasowych na podstawie art. 278 i 279 TFUE w celu zawieszenia wykonania zaskarżonej decyzji. Zgodnie z art. 91 ust. 4 regulaminu pracowniczego postępowanie główne zostało zawieszone.
24 Postanowieniem z dnia 24 marca 2017 r., RV/Komisja (T‑167/17 R, niepublikowanym, EU:T:2017:218) prezes Sądu oddalił wniosek o zastosowanie środków tymczasowych ze względu na brak pilnego charakteru.
25 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu, odpowiednio, w dniach 8 i 12 maja 2017 r. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej wystąpiły o dopuszczenie do niniejszej sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania Komisji.
26 Zgodnie z art. 91 ust. 4 regulaminu pracowniczego postępowanie główne zostało podjęte na nowo po wydaniu w dniu 27 lipca 2017 r. decyzji oddalającej wprost zażalenie skarżącego.
27 Postanowieniami prezesa drugiej izby Sądu wydanymi, odpowiednio, w dniu 16 i 11 sierpnia 2017 r. Parlament i Rada zostały dopuszczone do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania Komisji.
28 Postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2017 r. Sąd (druga izba) oddalił złożony przez skarżącego wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie przyśpieszonym.
29 W dniach 29 i 30 listopada 2017 r., odpowiednio, Parlament oraz Rada złożyły uwagi interwenienta.
30 W dniu 22 lutego 2018 r. sekretariat Sądu poinformował strony o zamknięciu pisemnego etapu postępowania.
31 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 7 marca 2018 r. skarżący sformułował na podstawie art. 106 regulaminu postępowania wniosek z uzasadnieniem o wysłuchanie w ramach ustnego etapu postępowania.
32 Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd (druga izba) postanowił o otwarciu ustnego etapu postępowania i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 regulaminu postępowania wezwał Komisję do przekazania określonych dokumentów, a strony do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pytanie. Do tego wezwania zastosowały się w wyznaczonym terminie wszystkie strony, z wyjątkiem skarżącego, który złożył odpowiedź na piśmie po terminie. Postanowieniem prezesa drugiej izby Sądu z dnia 15 stycznia 2019 r. pisemna odpowiedź skarżącego oraz jego pismo uzasadniające złożenie po terminie zostały włączone do akt sprawy.
33 Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2019 r. wysłuchane zostały wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.
34 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
35 W replice skarżący wnosi do Sądu „o stwierdzenie, w razie potrzeby, nieważności decyzji Komisji z dnia 16 marca 2017 r. ustalającej na dzień 1 maja 2017 r. datę [jego] automatycznego przejścia na emeryturę”.
36 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
37 Parlament wnosi do Sądu o oddalenie skargi.
38 Rada wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie dopuszczalności wniosku o stwierdzenie nieważności „decyzji” Komisji z dnia 16 marca 2017 r.
39 Komisja twierdzi, że żądanie stwierdzenia nieważności jej „decyzji” z dnia 16 marca 2017 r. ustalającej uprawnienia finansowe skarżącego jest niedopuszczalne. Po pierwsze, Komisja twierdzi, że skierowanie tej kwestii do sądu nie było prawidłowe, ponieważ skarga nie zawiera wyżej wspomnianego żądania, a skarżący nie wniósł dodatkowej skargi w tym zakresie. Komisja uważa w związku z tym, że skarżący nie może rozszerzyć swojej skargi, aby objąć nią wyżej wymienioną „decyzję” z dnia 16 marca 2017 r. Po drugie, Komisja podnosi, że wspomniana „decyzja” została wydana jako kontynuacja zaskarżonej decyzji i ograniczała się do ustalenia uprawnień finansowych skarżącego na podstawie art. 10 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego. W związku z tym nie zmienia ona jego sytuacji prawnej.
40 Skarżący odpowiada, że ponieważ zapoznał się z odpowiedzią na swoje zażalenie dopiero po skierowaniu sprawy do Sądu, dopuszczalne jest dostosowanie i rozszerzenie jego żądań w celu uwzględnienia „decyzji” z dnia 16 marca 2017 r.
41 Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego dopuszczalne są jedynie zażalenia na akty niekorzystne dla strony skarżącej.
42 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem aktami niekorzystnymi są jedynie takie akty, które wywołują wiążące skutki prawne mogące bezpośrednio i natychmiastowo wpłynąć na interesy strony skarżącej, zmieniając w istotny sposób jej sytuację prawną (zob. wyrok z dnia 23 listopada 2016 r., Alsteens/Komisja, T‑328/15 P, niepublikowany, EU:T:2016:671, pkt 113 i przytoczone tam orzecznictwo).
43 W niniejszym przypadku należy przypomnieć, że zaskarżoną decyzją skarżący został przeniesiony na urlop w interesie służby i jednocześnie przeszedł automatycznie na emeryturę z dniem 1 kwietnia 2017 r. na mocy art. 42c regulaminu pracowniczego oraz że opinia PMO z dnia 16 marca 2017 r. (zob. pkt 17 powyżej), uznana przez skarżącego za „decyzję”, wyjaśnia, że w kwietniu 2017 r. skarżący otrzyma przewidziany w art. 42c akapit siódmy regulaminu pracowniczego dodatek w wysokości 100% podstawowego wynagrodzenia i że nabędzie on prawo do otrzymywania emerytury z dniem 1 maja 2017 r.
44 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 10 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego:
„Prawo do otrzymywania emerytury przysługuje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym dany urzędnik, automatycznie lub na swój wniosek, jest przenoszony w stan spoczynku; do momentu pierwszej wypłaty emerytury urzędnik nadal otrzymuje wynagrodzenie”.
45 Komisja wyjaśniła, co nie zostało zakwestionowane, że w opinii PMO z dnia 16 marca 2017 r. został zastosowany art. 10 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego. Zgodnie bowiem z tym przepisem skarżący powinien otrzymywać emeryturę począwszy od maja 2017 r., to znaczy od miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu (kwiecień 2017 r.), w którym na mocy zaskarżonej decyzji została mu przyznana emerytura. W międzyczasie, czyli za kwiecień 2017 r., skarżący powinien na podstawie wyżej wymienionego przepisu otrzymywać swoje „wynagrodzenie”, które w jego przypadku – jak również podnosi Komisja – należy interpretować jako odpowiadające dodatkowi, o którym mowa w art. 42c akapit siódmy regulaminu pracowniczego, jako że w drodze zaskarżonej decyzji skarżący został skierowany na urlop w interesie służby od dnia 1 kwietnia 2017 r.
46 Z powyższego wynika, że opinia PMO z dnia 16 marca 2017 r. określa jedynie uprawnienia finansowe skarżącego wynikające z zaskarżonej decyzji oraz z zastosowania art. 10 załącznika VIII regulaminu pracowniczego i w związku z tym stanowi przedłużenie zaskarżonej decyzji. W tych okolicznościach, a także uwzględniając orzecznictwo przywołane w pkt 42 powyżej, należy stwierdzić, że wspomniana opinia nie wywołuje wiążących skutków prawnych mogących bezpośrednio i natychmiastowo wpłynąć na interesy skarżącego, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną, ponieważ sytuację tę określa wyłącznie zaskarżona decyzja, która w niniejszej sprawie stanowi jedyny akt niekorzystny.
47 W związku z tym opinia PMO z dnia 16 marca 2017 r. nie stanowi aktu zaskarżalnego i wniosek o stwierdzenie jej nieważności należy odrzucić jako niedopuszczalny.
Co do istoty
W przedmiocie uprawnienia Sądu do zbadania w niniejszej sprawie zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego
48 W uzasadnieniu swojej skargi skarżący podniósł cztery zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia istotnych wymogów proceduralnych i bezprawnego, nieuregulowanego przepisami delegowania uprawnienia organu powołującego dotyczącego zastosowania art. 42c regulaminu pracowniczego. Zarzut drugi dotyczy naruszenia zasady równego traktowania i niedyskryminacji. Zarzut trzeci dotyczy niezgodności z prawem art. 42c regulaminu pracowniczego, przez co przepis ten narusza motywy 2, 14 i 29 rozporządzenia nr 1023/2013 oraz nie przewiduje środków przejściowych umożliwiających jego stopniowe wprowadzanie w życie. Zarzut czwarty dotyczy oczywistego błędu w ocenie, naruszenia zasady proporcjonalności i zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań oraz obowiązku dbałości o pracownika. Podczas rozprawy skarżący wskazał, że cofa wskazany powyżej zarzut drugi.
49 Ponadto w odpowiedzi na uwagi interwenientów wniesione przez Parlament i Radę skarżący przywołał fragmenty postanowienia z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja (T‑170/17 R, niepublikowanego, EU:T:2017:351), nie formułując jednak żadnych wyraźnych wniosków.
50 W postanowieniu z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja (T‑170/17 R, niepublikowanym, EU:T:2017:351) prezes Sądu, rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, nakazał zawieszenie wykonania decyzji Komisji w przedmiocie skierowania skarżącego w tamtej sprawie na urlop w interesie służby oraz jednocześnie jego automatycznego przejścia na emeryturę zgodnie z art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego z uwagi na fakt, że osiągnął on już wiek emerytalny zgodnie z art. 22 ust. 1 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 16). Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych w ramach badania fumus boni iuris przedstawił w odpowiedzi na dwa pierwsze zarzuty, dotyczące, odpowiednio, naruszenia art. 47 i 52 regulaminu pracowniczego oraz naruszenia zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego, następujące uwagi.
51 Po pierwsze, sędzia orzekający w przedmiocie środka tymczasowego stwierdził prima facie, że art. 22 i 23 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego dokonują, podobnie jak art. 52 regulaminu pracowniczego, wyraźnego odróżnienia ustawowego wieku emerytalnego, w którym urzędnik przechodzi automatycznie na emeryturę, od minimalnego wieku emerytalnego, ponieważ to ostatnie wyrażenie rozumiane jest jako wiek, od którego urzędnik może wnioskować o przejście na emeryturę (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 50).
52 Po drugie, sędzia orzekający w przedmiocie środka tymczasowego uznał, że nawet jeżeli na płaszczyźnie systematyki przepisów pojawiają się prima facie pewne ograniczenia wynikające ze zgodności przepisów regulaminu pracowniczego regulujących ogólnie przejście na emeryturę i zakończenie służby z art. 42c regulaminu pracowniczego, to nie zmienia to faktu, że akapit piąty wspominanego przepisu stanowi wyraźnie, iż „z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego urzędnik pozostający na urlopie w interesie służby przechodzi automatycznie na emeryturę”. Tym samym według sędziego rozpatrującego wniosek o zastosowanie środków tymczasowych chociaż art. 42c regulaminu pracowniczego należy uznać za lex specialis, należałoby niemniej ustalić jego zakres (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 52, 54).
53 Dalej, po trzecie, sędzia rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych uznał, że należy ustalić, czy art. 42c regulaminu pracowniczego pozwala prima facie skierować na urlop wbrew jego woli urzędnika, który osiągnął minimalny wiek emerytalny, oraz jednocześnie automatycznie przenieść go na emeryturę w interesie służby (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 55). Dokonując literalnej wykładni tego przepisu, sędzia rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych stwierdził, że prima facie nie pozwala on na to (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 56–63).
54 Wyżej przytoczone rozważania sędziego rozpatrującego wniosek o zastosowanie środków tymczasowych w postanowieniu z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja (T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351) dotyczą zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego w zakresie, w jakim skierowanie na urlop w interesie służby oraz jednoczesne automatyczne przeniesienie na emeryturę było skutkiem zastosowania tego przepisu do urzędnika pełniącego służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., który osiągnął wiek emerytalny, który jest przy tym interpretowany przez Komisję jako wiek określony w art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego. Zgodnie z analizą Komisji przeprowadzoną w niniejszej sprawie współzależność pomiędzy art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego a art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego doprowadziła do sytuacji, w której dany urzędnik zostaje skierowany na urlop w interesie służby oraz jednocześnie przeniesiony automatycznie na emeryturę (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja, T‑170/17 R, niepublikowane, EU:T:2017:351, pkt 16).
55 Wyżej przytoczone rozważania sędziego rozpatrującego wniosek o zastosowanie środków tymczasowych pokazują zatem, że w odniesieniu do zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego stwierdził on, że prima facie wspomniany przepis nie może zostać zastosowany do urzędnika, który osiągnął wiek emerytalny, ponieważ skutkiem tego zastosowania jest skierowanie na urlop w interesie służby oraz jednoczesne automatyczne przeniesienie na emeryturę.
56 W niniejszej sprawie bezsporne jest, że art. 42c regulaminu pracowniczego został zastosowany do skarżącego w dniu 1 kwietnia 2017 r., wówczas gdy miał on 61 lat, a zatem przekroczył wiek emerytalny, który w jego przypadku został określony zgodnie z tabelą zawartą w art. 22 ust. 1 akapit drugi załącznika XIII do regulaminu pracowniczego na 60 lat i 4 miesiące. Tym samym w drodze zaskarżonej decyzji skarżący został skierowany na urlop w interesie służby oraz jednocześnie automatycznie przeniesiony na emeryturę. W związku z powyższym przed analizą zarzutów powołanych przez skarżącego należy zbadać zakres stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego, czyli, inaczej mówiąc, czy wspomniany przepis może zostać zastosowany do urzędnika, który – tak jak skarżący – osiągnął już wiek emerytalny.
57 Należy z pewnością zauważyć, że skarżący nie podniósł zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego obejmującego problematykę przedstawioną w pkt 56 powyżej.
58 W rezultacie należy stwierdzić, że w ramach zarzutów trzeciego i czwartego skarżący podniósł zarzuty szczegółowe, których analiza wymaga wykładni art. 42c regulaminu pracowniczego oraz określenia jego zakresu stosowania. W szczególności w ramach zarzutu trzeciego skarżący utrzymywał, że łączne zastosowanie art. 42c regulaminu pracowniczego i art. 22 załącznika XIII do tego regulaminu pozwoliło administracji na „dokonanie nagłego i znacznego obniżenia granicy wieku automatycznego zaprzestania działalności zawodowej urzędnika, bez przewidzenia środków przejściowych, które mogłyby chronić jego uzasadnione oczekiwania co do kontynuowania służby do czasu automatycznego przeniesienia go na emeryturę zgodnie z art. 52 regulaminu pracowniczego oraz załącznika XIII do tego regulaminu” (zob. pkt 109 skargi). W ramach zarzutu czwartego skarżący podniósł, że zaskarżona decyzja pozbawia go w sposób niezgodny z prawem możliwości otrzymania dodatku obliczonego zgodnie z załącznikiem IV do regulaminu pracowniczego oraz narusza art. 22 ust. 2 akapit pierwszy załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, ponieważ pozbawia go przysługującego mu prawa do nabycia dodatkowych uprawnień emerytalnych na mocy wspomnianego przepisu (pkt 125–127 skargi). Te zarzuty szczegółowe dotyczą zatem związku art. 42c regulaminu pracowniczego z innymi przepisami regulaminu pracowniczego. Tym samym analiza tych zarzutów szczegółowych wymaga wykładni rzeczonego przepisu oraz określenia zakresu jego zastosowania.
59 W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że sąd – mając zawsze obowiązek orzekania jedynie w przedmiocie żądań stron, do których należy wyznaczenie granic sporu – nie może jednak być związany wyłącznie argumentami przedstawionymi przez strony na poparcie ich roszczeń, w przeciwnym razie w pewnych okolicznościach mógłby zostać zmuszony do oparcia swojego rozstrzygnięcia na błędnych ustaleniach prawnych (zob. wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Putterie-De-Beukelaer, T‑160/08 P, EU:T:2010:294, pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo). Wobec powyższego w niniejszej sprawie Sąd jest zobowiązany do zbadania, czy art. 42c regulaminu pracowniczego może zostać zastosowany do urzędnika, który, tak jak skarżący, osiągnął już wiek emerytalny w rozumieniu art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, a tym samym zbadania zakresu zastosowania wyżej wspomnianego przepisu, ponieważ analiza ta stanowi niezbędną przesłankę badania niektórych zarzutów szczegółowych przedstawionych przez skarżącego (zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Putterie-De-Beukelaer, T‑160/08 P, EU:T:2010:294, pkt 66).
60 W każdym razie, nawet jeśli przyjąć założenie, że wyżej wymieniona problematyka określenia zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego nie mieści się w granicach sporu wyznaczonych przez strony, w orzecznictwie potwierdzono już, że zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego jest zarzutem opartym na normie porządku publicznego i że sąd powinien zbadać go z urzędu (wyrok z dnia 15 lipca 1994 r., Browet i in./Komisja, od T‑576/93 do T‑582/93, EU:T:1994:93, pkt 35).
61 W niniejszej sprawie Sąd naruszyłby bowiem powagę urzędu sędziego orzekającego o zgodności z prawem, gdyby powstrzymał się od stwierdzenia z urzędu, że zaskarżona do niego decyzja została wydana na podstawie normy, a mianowicie art. 42c regulaminu pracowniczego, której nie można zastosować do danego przypadku i gdyby w wyniku tego sam wydał orzeczenie w przedmiocie zawisłego przed nim sporu z zastosowaniem tej normy [zob. podobnie wyrok z dnia 21 lutego 2008 r., Putterie‑De‑Beukelaer/Komisja, F‑31/07, EU:F:2008:23, pkt 51, nieuchylony w tym zakresie wyrokiem z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Putterie‑De‑Beukelaer (T‑160/08 P, EU:T:2010:294)].
62 W ramach udzielonej na piśmie odpowiedzi na pytanie zadane przez Sąd na podstawie art. 89 regulaminu postępowania (zob. pkt 32 powyżej) strony miały sposobność przedstawienia swoich stanowisk zarówno w przedmiocie uprawnienia Sądu do uwzględnienia z urzędu zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego, jak wyjaśniono w pkt 56 powyżej, jak i w przedmiocie zasadności tego zarzutu.
63 W odniesieniu do kwestii dopuszczalności Komisja przyznała, że zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego jest zarzutem opartym na normie porządku publicznego, który może zostać uwzględniony przez Sąd z urzędu. Zdaniem Komisji zgodnie z właściwym orzecznictwem dochodzi do naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego, jeżeli zaskarżona decyzja zostaje wydana na podstawie „normy niemogącej mieć zastosowania w danej sprawie”. Tak jest zwłaszcza w przypadku uregulowań lub ogólnych przepisów wykonawczych uchylonych, a zatem nieznajdujących zastosowania ratione temporis. Zdaniem Komisji ponieważ art. 42c regulaminu pracowniczego jest obowiązującym przepisem mającym zastosowanie do niniejszego sporu, podniesiona przez Sąd kwestia nie dotyczy zakresu stosowania aktu prawnego, ale wykładni tego przepisu, w niniejszej sprawie tego, czy wspomniany przepis może mieć zastosowanie do danego urzędnika, w przypadku gdy skierowanie na urlop w interesie służby skutkuje również automatycznym przeniesieniem zainteresowanej osoby na emeryturę. Komisja podnosi ponadto, że w każdym wypadku zarzut dotyczący ewentualnego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego nie jest zawarty w zażaleniu i że jest niedopuszczalny z powodu naruszenia zasady zgodności.
64 Rada podnosi, że zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego, jak wyjaśniono w pkt 56 powyżej, jest zarzutem braku materialnej zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a zatem nie może zostać uwzględniony z urzędu przez sąd Unii.
65 W odniesieniu do tego zastrzeżenia Rady należy wskazać, że w orzecznictwie potwierdzono już, iż sąd Unii ma możliwość, a w odpowiednich przypadkach obowiązek uwzględnienia z urzędu niektórych zarzutów dotyczących zgodności z prawem materialnym. To samo odnosi się również do zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego (zob. pkt 60 powyżej). Podobnie powaga rzeczy osądzonej jest zarzutem materialnej niezgodności z prawem opartym na normie porządku publicznego, który sąd musi uwzględnić z urzędu [wyrok z dnia 1 czerwca 2006 r., P & O European Ferries (Vizcaya) i Diputación Foral de Vizcaya/Komisja, C‑442/03 P i C‑471/03 P, EU:C:2006:356, pkt 45].
66 W odniesieniu do wątpliwości Komisji (zob. pkt 63 powyżej) wystarczy przypomnieć, że z orzecznictwa wynika nie, że zarzut dotyczący naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego dotyczy wyłącznie przypadku braku możliwości zastosowania rozpatrywanego przepisu, ale że dotyczy on każdego przypadku, w którym przepis stanowiący podstawę zaskarżonego aktu nie może mieć zastosowania [zob. podobnie wyrok z dnia 21 lutego 2008 r., Putterie‑De‑Beukelaer/Komisja, F‑31/07, EU:F:2008:23, pkt 51, nieuchylony w tym zakresie wyrokiem z dnia 8 lipca 2010 r., Komisja/Putterie‑De‑Beukelaer (T‑160/08 P, EU:T:2010:294)]. Ponadto okoliczność, że Sąd musi dokonać wykładni art. 42c regulaminu pracowniczego w celu określenia zakresu jego stosowania nie oznacza, że problematyka przedstawiona w pkt 56 powyżej nie dotyczy zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego. Wreszcie należy stwierdzić, że zasada zgodności zażalenia administracyjnego z następującą po nim skargą nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu z urzędu przez sąd Unii zarzutu opartego na normie porządku publicznego (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lutego 2017 r., Kerstens/Komisja, T‑270/16 P, niepublikowany, EU:T:2017:74, pkt 66–70).
67 W świetle rozważań zawartych w pkt 50–66 powyżej należy w niniejszym przypadku zbadać zarzut oparty na naruszeniu zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego, dotyczący tego, czy można zastosować wspomniany przepis do urzędnika, który, tak jak skarżący, osiągnął już wiek emerytalny.
W przedmiocie zasadności zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego
68 Jak już zostało powiedziane (zob. pkt 62 powyżej), strony miały możliwość wypowiedzenia się na piśmie w przedmiocie zasadności zarzutu dotyczącego naruszenia zakresu stosowania aktu prawnego.
69 W szczególności Komisja, która powołuje się na argumenty oparte między innymi na art. 42c regulaminu pracowniczego i jego ratio legis, jest zdania, że wspomnianego przepisu nie można stosować do urzędników, którzy osiągnęli wiek emerytalny.
70 Parlament ograniczył się do stwierdzenia, że nie wydaje się, aby prawodawca Unii przewidział takie rozgraniczenie, oraz wyjaśnił, że do obecnej chwili nie zastosował art. 42c regulaminu do urzędników, którzy osiągnęli lub przekroczyli wiek emerytalny, jaki został określony w art. 22 załącznika XIII do regulaminu pracowniczego.
71 Rada nie zajęła stanowiska w przedmiocie zasadności wyżej wymienionego zarzutu oraz wskazała, że nie zastosowała art. 42c regulaminu pracowniczego do urzędników, którzy przekroczyli wiek emerytalny.
72 Na wstępie należy przypomnieć, że skarżący został skierowany na urlop w interesie służby i jednocześnie przeniesiony automatycznie na emeryturę na skutek zastosowania art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego w związku z art. 22 ust. 1 załącznika XIII do tego regulaminu (zob. pkt 15 powyżej).
73 Z art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego wynika bowiem jednoznacznie, że skierowanie zainteresowanych urzędników na urlop w interesie służby nie może wykraczać poza wiek emerytalny, ustalany dla urzędników, którzy rozpoczęli służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., na mocy art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, a zatem jeżeli skierowanie na urlop w interesie służby dotyczy urzędnika, który osiągnął już ten ustalony wiek emerytalny, urzędnik ten musi zostać jednocześnie automatycznie przeniesiony na emeryturę. Powyższa analiza została zastosowana w zaskarżonej decyzji w związku z tym, że w dniu wejścia w życie tej decyzji skarżący osiągnął już wiek emerytalny (zob. pkt 56 powyżej).
74 Z powyższego wynika, że w ramach badania kwestii, czy można zastosować art. 42c regulaminu pracowniczego do urzędnika, który osiągnął wiek emerytalny, sąd Unii powinien wziąć pod uwagę okoliczność, że wspomniane zastosowanie powoduje skierowanie na urlop i jednoczesne automatyczne przeniesienie na emeryturę tego urzędnika.
75 Analiza wyżej wymienionej kwestii wymaga wykładni art. 42c regulaminu pracowniczego.
– W przedmiocie wykładni literalnej
76 Artykuł 42c akapit pierwszy regulaminu pracowniczego stanowi, że zainteresowanego urzędnika odsyła się na urlop w interesie służby „najwcześniej pięć lat przed osiągnięciem przez urzędnika wieku emerytalnego”. Jak Komisja podniosła zasadniczo, wyrażenie „wiek emerytalny” zawarte w art. 42c akapit pierwszy regulaminu pracowniczego odpowiada wyrażeniu „wiek emerytalny” użytemu w akapitach czwartym i piątym tego przepisu. Dlatego w celu określenia wieku emerytalnego na podstawie art. 42c akapit pierwszy regulaminu pracowniczego w odniesieniu do urzędników, którzy rozpoczęli służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., należy – podobnie jak w przypadku określenia „wieku emerytalnego” na podstawie art. 42c akapit czwarty i piąty regulaminu pracowniczego – odnieść się do art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, który stwierdza:
„W przypadku urzędników pełniących służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r. wiek emerytalny uwzględniany dla potrzeb wszelkich odniesień do wieku emerytalnego zawartych w niniejszym regulaminie pracowniczym ustala się zgodnie z powyższymi przepisami, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów zawartych w niniejszym regulaminie pracowniczym”.
77 Wyrażenie „powyższe przepisy”, użyte w art. 22 ust. 1 akapit piąty załącznika XIII do regulaminu pracowniczego, odnosi się do czterech pierwszych akapitów tego przepisu, które określają wiek, począwszy od którego urzędnicy, którzy rozpoczęli służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., mogą ubiegać się o przejście na emeryturę wraz z wypłatą świadczenia emerytalnego.
78 W odniesieniu do urzędników, którzy rozpoczęli służbę po dniu 1 stycznia 2014 r., termin „wiek emerytalny”, o którym mowa w art. 42c akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, odnosi się do wieku automatycznego przejścia na emeryturę przewidzianego w art. 52 akapit pierwszy lit. a) regulaminu pracowniczego, który wynosi 66 lat, co strony potwierdziły podczas rozprawy.
79 Z brzmienia art. 42c akapit pierwszy regulaminu pracowniczego wynika zatem, że przepis ten zawiera informacje na temat daty, od której przepis ten może mieć zastosowanie do urzędnika, a mianowicie „najwcześniej pięć lat przed osiągnięciem przez urzędnika wieku emerytalnego”. Ponadto, jak słusznie zauważa Komisja, w przypadku urzędników, którzy rozpoczęli służbę przed dniem 1 stycznia 2014 r., brzmienie tego przepisu nie wyklucza możliwości zastosowania go do urzędnika, który osiągnął, a tym bardziej przekroczył „wiek emerytalny”.
80 Należy jednak przypomnieć, że art. 42c akapit czwarty regulaminu pracowniczego stanowi, że czas trwania urlopu w interesie służby odpowiada „co do zasady” okresowi pozostającemu danemu urzędnikowi do osiągnięcia „wieku emerytalnego”, lecz organ powołujący może „w wyjątkowych przypadkach” podjąć decyzję o zakończeniu takiego urlopu i przywróceniu urzędnika do pracy na jego stanowisku.
81 Pojęcia „czasu trwania urlopu” i „okresu pozostającego urzędnikowi do osiągnięcia wieku emerytalnego” zawarte w art. 42c akapit czwarty zdanie pierwsze regulaminu pracowniczego potwierdzają tezę postawioną przez sędziego rozpatrującego wniosek o zastosowanie środków tymczasowych w postanowieniu z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja (T‑170/17 R, niepublikowanym, EU:T:2017:351, pkt 59), że urlop w interesie służby powinien mieć określony czas trwania. Wbrew temu, co twierdzi Komisja, sformułowanie „co do zasady” zawarte w tym zdaniu nie podważa powyższego wniosku. Terminy te należy bowiem rozumieć w świetle art. 42c akapit czwarty zdanie drugie regulaminu pracowniczego, zgodnie z którym:
„W wyjątkowych przypadkach organ powołujący może jednak podjąć decyzję o zakończeniu urlopu i przywróceniu urzędnika do pracy”.
82 Z powyższego wynika zatem, że wyrażenie „co do zasady” nie wskazuje na istnienie ewentualnego odstępstwa od zasady, zgodnie z którą urlop w interesie służby musi mieć określony czas trwania, ale wskazuje na możliwość odstępstwa od zasady, zgodnie z którą urlop w interesie służby kończy się w dniu, w którym zainteresowany urzędnik osiąga „wiek emerytalny”, przy czym to ewentualne odstępstwo jest związane z faktem, że organ powołujący może „w wyjątkowych przypadkach” podjąć decyzję o przywróceniu tego urzędnika do pracy na jego stanowisku, kończąc w ten sposób jego urlop w interesie służby.
83 Teza, zgodnie z którą urlop w interesie służby powinien mieć określony czas trwania, znajduje potwierdzenie w brzmieniu art. 42c akapit piąty regulaminu pracowniczego, który stanowi, że „[z] chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego urzędnik pozostający na urlopie w interesie służby przechodzi automatycznie na emeryturę”. Z tego sformułowania, a w szczególności z zastosowania wyrażenia „z chwilą osiągnięcia” wynika, że automatyczne przejście na emeryturę zakłada, że dany urzędnik znajduje się na urlopie w interesie służby w dniu, w którym osiąga „wiek emerytalny”, i że urlop ten miał określony czas trwania.
84 W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że brzmienie art. 42c regulaminu pracowniczego potwierdza tezę, zgodnie z którą urlop w interesie służby musi mieć określony czas trwania, co wyklucza możliwość, by skierowanie na taki urlop zbiegło się z chwilą automatycznego przejścia na emeryturę. Wykluczenie możliwości, by skierowanie danego urzędnika na urlop w interesie służby zbiegło się z chwili automatycznego przejścia na emeryturę, oznacza, ze względów przedstawionych w pkt 73–74 powyżej, że wspomniany przepis nie może mieć zastosowania do urzędników, którzy, podobnie jak skarżący, osiągnęli „wiek emerytalny”.
85 Należy zbadać, czy wniosku tego nie podważa systemowa i celowościowa wykładnia art. 42c regulaminu pracowniczego.
– W przedmiocie wykładni kontekstualnej
86 Należy przypomnieć, że art. 42c regulaminu pracowniczego jest zawarty w rozdziale 2 tytułu III regulaminu pracowniczego, zatytułowanym „Status służbowy”. Zgodnie z art. 35 regulaminu pracowniczego, który znajduje się w tym samym rozdziale, urzędnik może mieć jeden z następujących statusów służbowych: aktywne zatrudnienie, oddelegowanie, urlop z przyczyn osobistych, tymczasowy stan spoczynku, urlop na czas odbywania służby wojskowej, urlop rodzicielski lub ze względów rodzinnych oraz urlop w interesie służby.
87 Natomiast „zakończenie służby” jest regulowane w rozdziale 4 tytułu III regulaminu pracowniczego. Artykuł 47 regulaminu pracowniczego zawarty w tym rozdziale stanowi, że zakończenie służby następuje na skutek rezygnacji, zwolnienia z urzędu, odwołania ze stanowiska w interesie służby, zwolnienia z powodu nienależytego wykonywania obowiązków, wydalenia ze służby, przeniesienia w stan spoczynku lub śmierci.
88 Wynika z tego zatem, że podczas gdy prawodawca Unii postrzegał urlop w interesie służby jako „status służbowy”, jaki urzędnik mógł mieć w trakcie swojej kariery zawodowej w instytucjach Unii, teza Komisji dotycząca możliwości zastosowania art. 42c regulaminu pracowniczego do urzędnika, który osiągnął „wiek emerytalny”, a tym samym możliwości skierowania na urlop w interesie służby równocześnie z automatycznym przejściem na emeryturę, prowadzi do przekształcenia rozpatrywanego środka z administracyjnego „statusu służbowego” na „zakończenie służby”. Jak bowiem zauważył sędzia rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych w postanowieniu z dnia 18 maja 2017 r., RW/Komisja (T‑170/17 R, niepublikowanym, EU:T:2017:351, pkt 61), zastosowanie przez Komisję art. 42c regulaminu pracowniczego w zaskarżonej decyzji przypomina „automatyczne przejście na emeryturę w interesie służby” wbrew woli zainteresowanego.
89 Z powyższych rozważań wynika, że umiejscowienie art. 42c regulaminu pracowniczego w rozdziale 2 tytułu III regulaminu pracowniczego nie współgra z wyżej wspomnianą tezą Komisji, a w każdym razie nie unieważnia wniosku przedstawionego w pkt 84 powyżej.
– W przedmiocie wykładni celowościowej
90 Komisja utrzymuje, że ratio legis art. 42c regulaminu pracowniczego polega na optymalizacji zarządzania zasobami ludzkimi instytucji. Przepis ten pozwala jej zdaniem na pewną elastyczność w zarządzaniu personelem, który wkrótce lub niedługo przejdzie na emeryturę, a jednocześnie zapewnia zainteresowanym osobom rozsądne wynagrodzenie. Według Komisji nie było wolą prawodawcy Unii ograniczanie zakresu stosowania przepisu do urzędników, którzy nie mają zamiaru przechodzić na emeryturę. Zakładana optymalizacja wymaga jej zdaniem szerszego zakresu uznania, tym bardziej że po pierwsze, odbywa się ona z poszanowaniem interesów zainteresowanego urzędnika, a po drugie, środek ten jest skierowany przede wszystkim do urzędników zbliżających się do emerytury. Byłoby paradoksalne, gdyby środek ten nie miał zastosowania do urzędników, którzy osiągnęli już wiek emerytalny. Komisja twierdzi, że to ograniczenie zakresu stosowania art. 42c regulaminu pracowniczego pozbawia go części jego skuteczności i racji bytu.
91 Wprawdzie, jak słusznie wskazuje Komisja, powołująca się na motyw 7 rozporządzenia nr 1023/2013, celem art. 42c regulaminu pracowniczego jest, w ostatecznym rozrachunku, optymalizacja zarządzania zasobami ludzkimi instytucji (zob. podobnie wyrok z dnia 14 grudnia 2018 r., FV/Rada, T‑750/16, odwołanie w toku, EU:T:2018:972, pkt 106, 118, 121, 123), jednakże, jak również sama Komisja zauważa, zgodnie z wolą prawodawcy Unii skierowanie na urlop w interesie służby stosuje się z poszanowaniem praw zainteresowanych urzędników.
92 W tym względzie należy przypomnieć, że art. 42c akapit siódmy regulaminu pracowniczego stanowi, że urzędnik przebywający na urlopie w interesie służby otrzymuje dodatek obliczony zgodnie z załącznikiem IV do regulaminu pracowniczego. Z jedynego artykułu akapit pierwszy tego załącznika, w związku z art. 42c regulaminu pracowniczego, wynika, że ten comiesięczny dodatek jest w ciągu pierwszych trzech miesięcy stosowania środka równy wynagrodzeniu podstawowemu danego urzędnika. Od czwartego do szóstego miesiąca wynosi on 85% wynagrodzenia podstawowego, a następnie, do momentu automatycznego przejścia na emeryturę – 70% wynagrodzenia podstawowego.
93 Przepisem przewidzianym przez prawodawcę Unii, który ma łagodzić niedogodności dla zainteresowanych urzędników związane ze skierowaniem na urlop w interesie służby, będzie również art. 42c akapit ósmy regulaminu pracowniczego, który zasadniczo pozwala zainteresowanemu urzędnikowi na dalsze wpłacanie składek do systemu emerytalno-rentowego w okresie urlopu w interesie służby w celu zwiększenia kwoty świadczenia emerytalnego, które on otrzyma po przejściu na emeryturę.
94 Należy zauważyć, że gdyby art. 42c regulaminu pracowniczego mógł mieć zastosowanie do urzędnika, który osiągnął „wiek emerytalny” i w konsekwencji jego automatyczne przejście na emeryturę mogłoby zbiegać się z skierowaniem go na urlop w interesie służby, urzędnik ten nie korzystałby z przepisów art. 42c akapity siódmy i ósmy regulaminu pracowniczego, ponieważ czas trwania urlopu w interesie służby byłby zerowy. W tych okolicznościach równowaga pomiędzy względami związanymi ze zoptymalizowanym zarządzaniem zasobami ludzkimi instytucji a względami związanymi z odpowiednią ochroną interesów zainteresowanych urzędników, o którą zabiegał prawodawca Unii w kontekście przyjęcia art. 42c regulaminu pracowniczego, zostałaby zachwiana, ze szkodą dla tych ostatnich względów.
95 Ponadto należy również stwierdzić, że w wypadku automatycznego przejścia na emeryturę równocześnie z skierowaniem na urlop w interesie służby organ powołujący nie miałby przewidzianej w art. 42c akapit czwarty regulaminu pracowniczego możliwości, nawet tylko „w wyjątkowych przypadkach”, zakończenia urlopu w interesie służby i przywrócenia urzędnika do pracy na jego stanowisko. Wynika z tego, że powyższa hipoteza jest trudna do pogodzenia z tym przepisem, ponieważ z jednej strony poprzez odebranie instytucjom wszystkich uprawnień dyskrecjonalnych automatycznie pozbawia je narzędzia zarządzania personelem, a mianowicie możliwości przywrócenia danego urzędnika do służby, a z drugiej strony pozbawia tego urzędnika możliwości takiego powrotu do pracy.
96 W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że wykładnia celowościowa art. 42c regulaminu pracowniczego nie potwierdza tezy Komisji, lecz wprost przeciwnie – wniosek przedstawiony w pkt 84 powyżej. Tego stwierdzenia w żaden sposób nie podważa wyrok z dnia 14 grudnia 2018 r., FV/Rada (T‑750/16, odwołanie w toku, EU:T:2018:972), na który powołały się instytucje podczas rozprawy. Prawdą jest, że w wyroku tym, orzekając w przedmiocie zgodności z prawem decyzji o zastosowaniu art. 42c regulaminu pracowniczego do urzędnika, który nie osiągnął wieku emerytalnego, Sąd wskazał, że celem realizowanym przez prawodawcę unijnego poprzez przyjęcie wspomnianego przepisu jest optymalizacja, pod względem efektywności kosztowej, nakładów przeznaczonych na kształcenie zawodowe urzędników i, w ostatecznym rozrachunku, udostępnienie dodatkowego narzędzia zarządzania personelem w instytucjach (wyrok z dnia 14 grudnia 2018 r., FV/Rada, T‑750/16, odwołanie w toku, EU:T:2018:972, pkt 106, 118, 121, 123). Te rozważania Sądu nie stoją jednak w sprzeczności z rozważaniami zawartymi w pkt 91 i 94 powyżej, dotyczącymi równowagi, o którą zabiegał prawodawca Unii w kontekście przyjęcia art. 42c regulaminu pracowniczego.
97 W konsekwencji na podstawie wykładni art. 42c regulaminu pracowniczego należy stwierdzić, że przepis ten nie może mieć zastosowania do urzędników, którzy, podobnie jak skarżący, osiągnęli „wiek emerytalny” w rozumieniu tego przepisu. Z powyższego wynika, że poprzez wydanie zaskarżonej decyzji na podstawie wspomnianego przepisu Komisja naruszyła zakres jego stosowania, a w związku z tym należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez potrzeby badania zarzutów przedstawionych w pkt 48 powyżej.
W przedmiocie kosztów
98 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
99 Ponieważ Komisja zasadniczo przegrała sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącego – obciążyć ją kosztami postępowania, w tym kosztami postępowania w przedmiocie środków tymczasowych.
100 Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem Parlament i Rada winny pokryć własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 21 grudnia 2016 r., na podstawie której RV został skierowany na urlop w interesie służby i równocześnie automatycznie przeniesiony na emeryturę.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje odrzucona.
3) Komisja pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez RV, w tym koszty postępowania w przedmiocie środka tymczasowego.
4) Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej pokrywają własne koszty.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 12 czerwca 2019 r.
Podpisy