Sprawa T‑181/08
Pye Phyo Tay Za
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające skierowane przeciwko Myanmarowi – Zamrożenie funduszy – Skarga o stwierdzenie nieważności – Łączona podstawa prawna z art. 60 WE i 301 WE – Obowiązek uzasadnienia – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej kontroli sądowej – Prawo do poszanowania własności – Proporcjonalność
Streszczenie wyroku
1. Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Rozporządzenie w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec państwa trzeciego
(art. 60 WE, art. 301 WE; wspólne stanowiska Rady: 2006/318, 2007/750; rozporządzenie Rady nr 194/2008)
2. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Rozporządzenie w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec państwa trzeciego
(art. 253 WE; rozporządzenie Rady nr 194/2008, art. 11 ust. 1)
3. Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawo do obrony – Rozporządzenie w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec państwa trzeciego
(art. 249 WE; wspólne stanowiska Rady: 2006/318, 2007/750; rozporządzenie Rady nr 194/2008, art. 11 ust. 1)
4. Wspólnoty Europejskie – Kontrola sądowa zgodności z prawem aktów instytucji – Sankcje ekonomiczne przyjęte przez Radę na podstawie art. 60 WE i art. 301 WE
(art. 6 UE; art. 60 WE, art. 301 WE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenie Rady nr 194/2008)
5. Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawa podstawowe – Ograniczenia w wykonywaniu praw podstawowych usprawiedliwione interesem ogółu – Sankcje wobec państwa trzeciego
(rozporządzenie Rady nr 194/2008)
1. Na podstawie art. 60 ust. 1 WE Rada zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 301 WE może podjąć w stosunku do danych państw trzecich pilne i niezbędne środki w odniesieniu do przepływu kapitału i płatności. Artykuł 301 WE przewiduje wyraźnie możliwość działania Wspólnoty zmierzającego do zerwania lub ograniczenia w części lub w całości stosunków gospodarczych z jednym lub większą liczbą państw trzecich.
W tym względzie środek polegający na zamrożeniu funduszy i zasobów gospodarczych danej osoby na podstawie rozporządzenia nr 194/2008 w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec Birmy/Związku Myanmar stanowi środek podjęty wobec państwa trzeciego, ponieważ, po pierwsze, pojęcie państwa trzeciego w rozumieniu art. 60 WE i 301 WE może obejmować przywódców takiego państwa, jak również osoby fizyczne i podmioty, które są z tymi przywódcami powiązane lub przez nich bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane oraz po drugie, istnieje wystarczająca w rozumieniu tych przepisów więź między jednostką, o której mowa a reżimem wojskowym w Myanmarze.
Ponadto z uwagi na to, że rozporządzenie nr 194/2008 zostało przyjęte przez Radę w celu wdrożenia wspólnego stanowiska 2006/318 w sprawie odnowienia środków ograniczających skierowanych przeciwko Birmie/Związkowi Myanmar i wspólnego stanowiska 2007/750, środki ograniczające przewidziane w tym rozporządzeniu mogą być uważane za pilne i niezbędne środki w rozumieniu art. 60 WE i 301 WE.
(por. pkt 54, 56, 61, 73, 76, 79, 82)
2. O ile nadrzędne względy bezpieczeństwa Wspólnoty lub jej państw członkowskich lub względy dotyczące prowadzenia ich stosunków międzynarodowych nie stoją temu na przeszkodzie, Rada jest zobowiązana do wymienienia okoliczności faktycznych i prawnych, od których zależy prawne uzasadnienie podjętego przez nią środka polegającego na zamrożeniu funduszy oraz względów prowadzących do jego podjęcia. Uzasadnienie takiego środka musi więc wskazywać szczególne i konkretne powody, dla których Rada uznaje, że właściwe uregulowania znajdują zastosowanie do zainteresowanego.
Ten wymóg jest spełniony wówczas, gdy przyjmując rozporządzenie takie jak rozporządzenie 194/2008 w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec Birmy/Związku Myanmar Rada przedstawia przyczyny, dla których uważa, że ogólnie środki ograniczające podjęte wobec Związku Myanmar, a w szczególności te obejmujące konkretnie skarżącego, są lub pozostają uzasadnione. Ponieważ przedmiotem omawianego rozporządzenia jest wyłącznie utrzymanie wspomnianych środków, przy braku istotnej zmiany okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających umieszczenie nazwiska tych osób lub podmiotów wśród osób czerpiących zyski z polityki gospodarczej rządu Myanmaru i innych osób z nim związanych, Rada nie była zobowiązana do przypomnienia w wyraźny sposób przyczyn, dla których pewne środki ograniczające powzięte wobec Związku Myanmar obejmują konkretnie taką czy taką osobę.
(por. pkt 96-98, 102, 105)
3. Rozporządzenie, które zawiera sankcje wobec państwa trzeciego obejmujące pewne kategorie jego obywateli, ma cechy ogólnego aktu prawodawczego, nawet jeśli odnośne osoby są wymienione z nazwiska. Prawdą jest, że takie rozporządzenie jest bezpośrednio i indywidualnie dla nich niekorzystne i może być przez nie zaskarżone. Jednakże w postępowaniu prawodawczym zmierzającym do przyjęcia sankcji wobec państwa trzeciego obejmujących pewne kategorie obywateli prawo do obrony nie ma do nich zastosowania. W ramach ustanawiania takiego rozporządzenia osoby te nie dysponują prawem udziału, nawet jeśli są one ostatecznie indywidualnie zainteresowane.
Ponadto jeżeli chodzi o środki ograniczające wobec Związku Myanmar przewidziane w rozporządzeniu nr 194/2008 w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec Birmy/Związku Myanmar, konkretne powiadomienie o okolicznościach prawnych i faktycznych uzasadniających rozpatrywane środki ograniczające nie było w każdym razie niezbędne przed przyjęciem omawianego rozporządzenia przy uwzględnieniu okoliczności, że jego przedmiotem było utrzymanie środków ograniczających, które zostały już podjęte. Rozporządzenie nr 194/2008 realizuje bowiem wspólne stanowiska 2006/318 i 2007/750, które zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym i które przedstawiają wszystkie okoliczności faktyczne i prawne uzasadniające przyjęcie i utrzymanie odnośnych środków ograniczających.
Mając na uwadze względy uzasadniające środki ograniczające przewidziane w omawianych wspólnych stanowiskach, osoby czy podmioty objęte konkretnie tymi środkami były w stanie w użyteczny sposób przedstawić Radzie swój punkt widzenia przed przyjęciem rozporządzenia nr 194/2008. Niemniej jednak ewentualny brak wcześniejszego przesłuchania nie miał wpływu na zgodność z prawem omawianego rozporządzenia, ponieważ takie przesłuchanie nie mogłoby zakończyć się innym rezultatem.
(por. pkt 123, 124, 127, 130-132)
4. Jednostki muszą mieć możliwość korzystania ze skutecznej ochrony sądowej praw, które wywodzą ze wspólnotowego porządku prawnego, ponieważ prawo do takiej ochrony stanowi część ogólnych zasad prawa wynikających ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich i zostało ono przyznane również przez art. 6 i 13 europejskiej konwencji praw człowieka i potwierdzone w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Dla osób i podmiotów objętych środkami polegającymi na zamrożeniu funduszy na podstawie rozporządzeniu nr 194/2008 w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec Birmy/Związku Myanmar, ochrona prawa do skutecznej ochrony sądowej jest zapewniona przez prawo zainteresowanych do wniesienia do Sądu skargi o stwierdzenie nieważności rozpatrywanej decyzji.
Co się tyczy zakresu kontroli sprawowanej przez Sąd, należy wreszcie stwierdzić, że Rada dysponuje szerokim zakresem swobodnego uznania w odniesieniu do okoliczności podlegających uwzględnieniu w celu podjęcia środków w postaci sankcji ekonomicznych na podstawie art. 60 WE i 301 WE zgodnie ze wspólnym stanowiskiem przyjętym w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Tak więc w związku z tym, że sąd w szczególności nie może zastąpić oceny Rady własną oceną dowodów, faktów i okoliczności uzasadniających przyjęcie takich środków, sprawowana przez Sąd kontrola legalności decyzji o zamrożeniu funduszy musi być ograniczona do badania zgodności z wymogami proceduralnymi i obowiązkiem uzasadnienia, dokładności ustaleń faktycznych oraz tego, czy nie zachodzi oczywisty błąd w ocenie lub nadużycie władzy.
(por. pkt 141, 142, 144)
5. Waga celów uregulowania przewidującego sankcje wobec państwa trzeciego może usprawiedliwić negatywne konsekwencje – nawet daleko idące – dla pewnych osób nimi objętych, w tym osób, które nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za sytuację skutkującą przyjęciem danych środków, ale których prawa własności w szczególności zostały dotknięte tymi sankcjami.
Celem rozporządzenia 194/2008 w sprawie przedłużenia obowiązywania i wzmocnienia środków ograniczających wobec Birmy/Związku Myanmar jest – przy uwzględnieniu długotrwałych i nieustannych przypadków poważnego naruszania praw podstawowych przez reżim wojskowy Myanmaru – przyczynienie się do wspierania poszanowania praw podstawowych i służenie tym samym realizacji celu, jakim jest ochrona moralności publicznej. W świetle wagi takiego celu interesu ogólnego zamrożenie wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych członków rządu Myanmaru i osób z nimi związanych nie może samo w sobie uchodzić za niewłaściwe lub nieproporcjonalne.
Ponadto fakt, iż dana osoba jest uważana przez tego rodzaju rozporządzenie jako osoba związana z rozpatrywanym reżimem wojskowym nie skutkuje automatycznym utrzymaniem jej nazwiska w wykazie osób objętych zamrożeniem aktywów w następstwie indywidualnego przeglądu przez Radę decyzji, na podstawie której jego nazwisko zostało umieszczone lub utrzymane w tym wykazie, gdyż może ona zawsze wykazywać, że odsunęła się od omawianego reżimu i nie czerpie żadnych zysków z polityki gospodarczej rzeczonego państwa trzeciego.
(por. pkt 160, 161, 163, 167)