Sprawa T‑335/08

BNP Paribas i Banca Nazionale del Lavoro SpA (BNL)

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Środki przyjęte przez władze włoskie w odniesieniu do niektórych restrukturyzowanych banków – System uzgodnień wartości podatkowych aktywów – Decyzja uznająca system pomocy za niezgodny ze wspólnym rynkiem i nakazująca odzyskanie pomocy – Skarga o stwierdzenie nieważności – Indywidualne oddziaływanie – Dopuszczalność – Pojęcie pomocy państwa – Korzyść – Charakter selektywny – Obowiązek uzasadnienia

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja Komisji zakazująca wprowadzenia systemu pomocy sektorowej – Skarga przedsiębiorstwa, które skorzystało z pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie tego systemu, którą należy odzyskać – Dopuszczalność

(art. 230 akapit czwarty WE)

2.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji w dziedzinie pomocy państwa

(art. 253 WE)

3.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter selektywny środka – Odstępstwo od powszechnego systemu podatkowego

(art. 87 ust. 1 WE)

4.      Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Brak uwag podmiotów zainteresowanych – Brak wpływu na ważność decyzji Komisji

(art. 88 ust. 2 WE)

1.      Osoba fizyczna lub prawna, która nie jest adresatem decyzji, może utrzymywać, że decyzja ta dotyczy jej indywidualnie tylko wtedy, gdy ma ona wpływ na jej sytuację ze względu na szczególne dla niej cechy charakterystyczne lub na sytuację faktyczną, która odróżnia ją od wszelkich innych osób i w związku z tym indywidualizuje w sposób podobny jak adresata decyzji. W konsekwencji przedsiębiorstwo nie ma w zasadzie legitymacji do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji zakazującej wprowadzenia systemu pomocy sektorowej, jeżeli decyzja ta dotyczy przedsiębiorstwa wyłącznie z powodu jego przynależności do tego sektora oraz posiadanego przez nie charakteru potencjalnego beneficjenta wspomnianego systemu pomocy. W odniesieniu do tego przedsiębiorstwa taka decyzja stanowi bowiem środek o charakterze ogólnym, stosowany w określonych obiektywnie sytuacjach oraz wywołujący skutki prawne względem pewnej kategorii osób określonych w sposób ogólny i abstrakcyjny.

W odmiennej sytuacji znajduje się jednak przedsiębiorstwo, którego rozpatrywana decyzja dotyczy indywidualnie, nie tylko jako przedsiębiorstwa z zainteresowanego sektora, potencjalnego beneficjenta systemu pomocy, lecz również jako rzeczywistego beneficjenta pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie tego systemu, której to odzyskanie zostało nakazane przez Komisję. Decyzja Komisji dotyczy takiego przedsiębiorstwa indywidualnie i jego skarga na tę decyzję jest dopuszczalna.

(por. pkt 64-66)

2.      Ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 253 WE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulującego daną dziedzinę.

Komisja, jeżeli chodzi zwłaszcza o uzasadnienie decyzji podejmowanych przez siebie w celu zapewnienia stosowania reguł konkurencji, nie jest zobowiązana do rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, które doprowadziły do wydania takiej decyzji. Na podstawie art. 253 WE jest ona niemniej jednak zobowiązana do wskazania przynajmniej tych faktów i względów, które są rozstrzygające dla struktury jej decyzji, umożliwiając tym samym sądowi wspólnotowemu oraz zainteresowanym stronom poznanie warunków zastosowania przez nią postanowień traktatu.

(por. pkt 93, 94)

3.      Jedną z cech charakterystycznych pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE jest przesłanka specyficzności lub nawet selektywności. Artykuł 87 ust. 1 WE wymaga bowiem, aby rozważany środek sprzyjał „niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów” w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami, które w świetle celu tego środka znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej.

Dla celów stosowania art. 87 WE nie ma znaczenia, czy sytuacja rzekomego beneficjenta danego środka poprawiła się, czy pogorszyła względem wcześniejszego stanu prawnego lub czy przeciwnie, nie zmieniła się z czasem. Należy jedynie określić, czy w ramach danego reżimu prawnego środek państwowy może sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE względem innych przedsiębiorstw znajdujących się w podobnej sytuacji faktycznej i prawnej, jeżeli chodzi o cel realizowany przez ten środek.

Określenie ram odniesienia w celu dokonania oceny selektywności środka nabiera większej wagi w przypadku środków o charakterze podatkowym, ponieważ samo istnienie korzyści może być stwierdzone tylko w porównaniu z tak zwanym opodatkowaniem „normalnym”, tzn. opodatkowaniem mającym zastosowanie na zasadach ogólnych do przedsiębiorstw znajdujących się w świetle celu spornego systemu w sytuacji faktycznej i prawnej porównywalnej z przedsiębiorstwami będącymi beneficjentami tego systemu. Ponadto istnienia takiej korzyści gospodarczej w odniesieniu do przedsiębiorstw korzystających ze zwolnienia ze zwykłego opodatkowania nie można podważyć, przytaczając argument, że mogły istnieć inne zwolnienia z tego samego podatku na rzecz innych przedsiębiorstw. Okoliczność zatem, że istnieją odstępstwa od systemu zwykłego opodatkowania inne niż dany system, nie podaje w wątpliwość twierdzenia, iż ten system ma faktycznie cechy wyjątku.

Przy badaniu danego systemu pomocy w świetle przepisów z zakresu pomocy państwa Komisja przystępuje do dokonania obiektywnej oceny. W celu bowiem ustalenia, czy sporny system obiektywnie zawiera korzyść gospodarczą względem opodatkowania, od którego jest on wyjątkiem i które miałoby zastosowanie na zasadach ogólnych w przypadku jego braku, Komisja jest zobowiązana do zbadania tego systemu w sposób obiektywny. Nie jest obowiązkiem Komisji rozważenie subiektywnych wyborów, jakich mogliby dokonać beneficjenci tego systemu w przypadku jego braku.

(por. pkt 160-162, 169, 187, 204)

4.      Artykuł 88 ust. 2 WE nakłada na Komisję przed podjęciem przez nią decyzji obowiązek zebrania informacji od zainteresowanych stron. To nie zakazuje jej jednak uznania, w przypadku braku takich uwag, że pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem. W szczególności nie można zarzucać Komisji nieuwzględnienia ewentualnych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogły zostać jej przedstawione w toku postępowania administracyjnego, lecz nie zostały jej przedstawione, ponieważ na Komisji nie spoczywa obowiązek badania z urzędu i na podstawie przypuszczeń okoliczności, jakie mogły zostać jej przedstawione.

(por. pkt 188)