Sprawa T‑257/07 R

Republika Francuska

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Postępowanie w sprawie środka tymczasowego − Zdrowie zwierząt – Rozporządzenie (WE) nr 999/2001 − Zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii − Rozporządzenie (WE) nr 727/2007 − Wniosek o zawieszenie wykonania − Fumus boni iuris − Pilny charakter − Wyważenie interesów

Streszczenie postanowienia

1.      Rolnictwo – Wspólna polityka rolna – Wprowadzenie w życie – Środki ochrony zdrowia ludzkiego

(art. 174 WE)

2.      Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Przesłanki zastosowania — „Fumus boni iuris”

(art. 242 WE; rozporządzenie Komisji nr 999/2001)

3.      Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Przesłanki zastosowania – „Fumus boni iuris”

(art. 242 WE, rozporządzenie Komisji nr 999/2001)

4.      Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Przesłanki zastosowania – Pilny charakter – Poważna i nieodwracalna szkoda

(art. 242 WE; rozporządzenie Komisji nr 999/2001)

5.      Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Przesłanki zastosowania – Wyważenie wszystkich spornych interesów

(art. 242 WE)

1.      Zasada ostrożności stanowi, zgodnie z art. 174 WE, jedną z zasad, na których opiera się polityka Wspólnoty w dziedzinie środowiska naturalnego, której częścią jest polityka ochrony życia ludzkiego, i znajduje ona zastosowanie również wtedy, gdy instytucje wspólnotowe podejmują środki ochrony zdrowia ludzkiego w ramach wspólnej polityki rolnej.

Zgodnie z zasadą ostrożności, jeżeli występuje niepewność dotycząca występowania lub zakresu zagrożenia zdrowia ludzi, instytucje mogą podjąć działania ochronne, nie oczekując, aż realność i waga tych zagrożeń zostaną w pełni udowodnione. Jeżeli natomiast nowe okoliczności zmieniają postrzeganie danego zagrożenia lub wskazują, że zagrożenie to można ograniczyć metodami mniej restrykcyjnymi niż stosowane środki, instytucje, a w szczególności Komisja, która posiada inicjatywę prawodawczą, zobowiązane są dostosować uregulowania do nowych danych. Zatem instytucje wspólnotowe mogą przyjąć środki mniej restrykcyjne od tych, które obowiązują, o ile środki te są w stanie ograniczyć zagrożenie, którego postrzeganie zmieniło się na skutek wystąpienia nowych okoliczności.

Prawodawca wspólnotowy dysponuje w tej dziedzinie szerokim zakresem uznania, które zakłada dokonywanie przez niego wyborów natury politycznej, ekonomicznej i społecznej, i w ramach którego dokonuje on złożonych ocen. W tym kontekście kontrola sędziego wspólnotowego co do zasadności skargi ogranicza się do zbadania, czy korzystanie z takiego zakresu swobody nie jest obarczone oczywistym błędem lub nadużyciem władzy lub też, czy prawodawca wspólnotowy w oczywisty sposób nie przekroczył granic swej swobody uznania.

(por. pkt 60, 61, 66, 67)

2.      W celu ustalenia, czy przesłanka fumus boni iuris jest spełniona w przypadku, w którym na poparcie skargi głównej powoływane jest naruszenie przez Komisję zasady ostrożności, wynikłe z błędu w ocenie ryzyka, wskutek wydania rozporządzenia nr 727/2007 zmieniającego załączniki I, III, VII i X do rozporządzenia nr 999/2001 ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE), które zawiera złagodzenie środków ochrony zdrowia zwierząt, które znajdują zastosowanie do stad owiec lub kóz, w których wykryto przypadek TSE, należy przeprowadzić ocenę prima facie zasadności tego zarzutu prawnego, a zatem zbadać, czy argumenty dotyczące rzekomego naruszenia są na tyle poważne, że nie mogą być oddalone w ramach postępowania w sprawie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych.

Ponieważ „ryzyko zerowe” w rzeczywistości nie występuje, zasada ostrożności może stosować się jedynie w przypadku zagrożenia, w szczególności dla zdrowia ludzkiego, którego istnienie, choć nie jest oparte na zwykłych niezweryfikowanych hipotezach naukowych, to nie mogło być jeszcze w pełni dowiedzione. Ponadto w kontekście stosowania zasady ostrożności, w którym z założenia występuje brak pewności naukowej, nie można wymagać, by ocena ryzyka dostarczała koniecznie instytucjom wspólnotowym ostatecznych dowodów co do realności zagrożenia i wagi potencjalnych negatywnych skutków w przypadku urzeczywistnienia się tego zagrożenia.

Skoro można uznać, przynajmniej prima facie, że wciąż pozostaje brak pewności naukowej z jednej strony co do możliwości, że spośród czynników TSE pochodzenia zwierzęcego także czynniki inne niż gąbczaste zwyrodnienie mózgu u krów mogą być przenoszone na człowieka i z drugiej strony co do miarodajności testów różnicujących, zarzut, zgodnie z którym postęp wiedzy naukowej w dziedzinie TSE u małych przeżuwaczy nie jest w stanie zmienić postrzegania zagrożenia, które przedstawiają te choroby dla zdrowia publicznego, nie jest pozbawiony jakichkolwiek podstaw. W tych okolicznościach zarzut dotyczący naruszenia zasady ostrożności z powodu błędu popełnionego przez Komisję w ocenie ryzyka wymaga pogłębionej analizy, której przeprowadzenie należy jedynie do sędziego rozpatrującego sprawę co do istoty.

(por. pkt 59, 65, 79, 85, 86)

3.      Naukowa ocena ryzyka powinna pozwalać właściwym władzom, w ramach zarządzania ryzykiem, na określenie, jakie środki wydają im się właściwe i konieczne w celu uniknięcia urzeczywistnienia się zagrożenia. Znaczenie oceny ryzyka jest zatem determinujące dla analizy zarządzania tym ryzykiem.

Wydając rozporządzenie nr 727/2007 zmieniające załączniki I, III, VII i X do rozporządzenia nr 999/2001 ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii, Komisja dokonała złagodzenia środków ochrony zdrowia zwierząt, które stosują się do stad owiec lub kóz, w których wykryto przypadek TSE przy pomocy pierwszego szybkiego testu.

Można zaś uznać, przynajmniej prima facie, że opinie władz naukowych z tej dziedziny wyrażają rzeczywisty brak pewności naukowej co do warunków, w których TSE inne niż BSE mogłyby przenosić się na człowieka, oraz że przy obecnym stanie wiedzy nie jest możliwe wykluczenie, że spożycie mięs i produktów pochodzących ze zwierząt zarażonych TSE innymi niż BSE przedstawia zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Opinia ta wydaje się ponadto wyrażać rzeczywisty brak pewności naukowej co do miarodajności testów różnicujących służących wykluczeniu występowania przypadku BSE, co oznacza, że mięsa i produkty pochodzące ze zwierząt – nosicieli niewykrytych szczepów BSE – mogłyby być wprowadzone do obrotu.

W tej sytuacji zarzut wnioskodawcy, zgodnie z którym przepisy te nie pozwalają na ograniczenie zagrożenia, które TSE stanowią dla zdrowia ludzkiego, a mogą nawet prowadzić do jego powiększenia, nie wydaje się, przynajmniej prima facie, całkowicie nietrafny. W tych okolicznościach zarzut dotyczący naruszenia zasady ostrożności z powodu błędu popełnionego przez Komisję w zarządzaniu ryzykiem wymaga pogłębionej analizy, której przeprowadzenie należy jedynie do sędziego rozpatrującego sprawę co do istoty.

(por. pkt 88, 89, 107, 108, 116)

4.      Postępowanie w sprawie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych ma na celu zagwarantowanie pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia, by uniknąć luk w ochronie prawnej zapewnianej przez sędziego wspólnotowego. By cel ten osiągnąć, pilny charakter wniosku o zastosowanie środków tymczasowych należy oceniać pod względem konieczności orzeczenia tymczasowego dla uniknięcia wystąpienia poważnej i nieodwracalnej szkody dla wnioskodawcy.

Jeśli władze państwa członkowskiego odpowiedzialne za interes ogółu związany z ochroną zdrowia publicznego wnoszą o zawieszenie wykonania zaskarżonych przepisów rozporządzenia nr 727/2007 zmieniającego załączniki I, III, VII i X do rozporządzenia nr 999/2001 ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii, które zawierają złagodzenie środków ochrony zdrowia zwierząt, które stosują się do stad owiec lub kóz, w których wykryto przypadek TSE, z powodu zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, które wynika z ich wdrożenia, należy, w szczególnym przypadku, który stanowi niniejsza sprawa, uwzględnić okoliczność, że argumenty natury faktycznej i prawnej przedstawione przez to państwo członkowskie w uzasadnieniu fumus boni iuris wydają się poważne w świetle elementów, którymi dysponuje sędzia rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, oraz że wynika z nich w szczególności możliwość, że mięsa lub produkty pochodzące ze zwierząt zarażonych TSE będą przeznaczone do spożycia przez ludzi.

W tych okolicznościach trzeba uznać, że przesłanka pilnego charakteru jest w niniejszej sprawie spełniona.

(por. pkt 122, 127, 128, 133)

5.      W przypadku gdy w ramach rozpatrywania wniosku o zastosowanie środków tymczasowych sędzia dokonuje wyważania wchodzących w grę interesów, zobowiązany jest on do ustalenia, czy stwierdzenie nieważności spornego aktu pozwoliłoby na odwrócenie sytuacji, która powstanie w wyniku ich natychmiastowego zastosowania, a także, z drugiej strony, czy zawieszenie wykonania tego aktu mogłoby stanowić przeszkodę dla jego pełnej skuteczności, jeśli skarga będzie oddalona co do istoty.

W tym zakresie wymogom związanym z ochroną zdrowia publicznego należy co do zasady przyznać pierwszeństwo przed rozważaniami natury ekonomicznej. Wynika z tego, że, w przypadku gdy strona powołuje się na poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, sędzia rozpatrujący wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, niezależnie od tego, że formalnie jest on suwerenny w wyważaniu interesów, przychyli się w sposób niemal nieunikniony do postanowienia na korzyść jego ochrony.

(por. pkt 140, 141)