Eagrán sealadach
TUAIRIM AN ABHCÓIDE GHINEARÁLTA
SZPUNAR
arna tabhairt an 8 Feabhra 2024 (1)
Cás C‑633/22
Real Madrid Club de Fútbol,
AE
v
EE,
Société Éditrice du Monde SA
(Iarraidh ar réamhrialú ón Cour de cassation (an Fhrainc))
(Tarchur chun réamhrialú – Comhar breithiúnach in ábhair shibhialta – Dlínse agus forghníomhú breithiúnas in ábhair shibhialta agus thráchtála – Rialachán (CE) Uimh. 44/2001 – Breithiúnais a aithint agus a fhorghníomhú – Forais maidir le diúltú – Sárú ar bheartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar an aithint – Nuachtán agus duine dá iriseoirí a chiontú as damáiste a dhéanamh do chlú club spóirt)
I. Réamhrá
1. Le Rialachán (CE) Uimh. 44/2001, (2) ar a dtugtar Rialachán An Bhruiséil I freisin, i gcomhréir leis an traidisiún a bhunaigh na Ballstáit féin ó rinneadh foráil sa Choinbhinsiún ar dhlínse agus ar fhorghníomhú breithiúnas in ábhair shibhialta agus thráchtála (3) do rialacha aonfhoirmeacha maidir le haithint agus forghníomhú breithiúnas in ábhair shibhialta agus thráchtála a tugadh sna Ballstáit. Faoi na rialacha sin, ionas go mbeidh breithiúnas a tugadh i mBallstát amháin (‘an Ballstát tionscnaimh’) infhorfheidhmithe i mBallstát eile (‘an Ballstát ar a ndírítear’), ní mór don Bhallstát sin forghníomhú an bhreithiúnais sin a dheonú.
2. Cuireadh Rialachán (AE) Uimh. 1215/2012 (4) (‘Rialachán An Bhruiséil Ia’) in áit Rialachán An Bhruiséil I, rud a théann níos faide ná an Rialachán a tháinig roimhe agus lena dtugtar isteach córas forfheidhmithe uathoibríoch (‘gan gá le nós imeachta speisialta’) maidir le breithiúnais in ábhair shibhialta agus thráchtála a thugtar sna Ballstáit.
3. Mar sin féin, de réir fhorálacha an dá Rialachán sin, trí thagairt a dhéanamh do réiteach traidisiúnta an dlí idirnáisiúnta phríobháidigh, tá sé de cheart ag an mBallstát ina n‑iarrtar an forghníomhú diúltú breithiúnas a fhorfheidhmiú má sháraíonn sé a bheartas poiblí.
4. Go deimhin, is féidir a áitiú gur coinníoll riachtanach agus dosheachanta é eisceacht beartais phoiblí a bheith ann chun na ceanglais a leagtar síos a léirscaoileadh d’fhonn breithiúnais eachtracha a dheonú atá infhorfheidhmithe i gcríoch Ballstáit ina n‑iarrtar forghníomhú: ní bhíonn drogall ar an dara ceann cinntí eachtracha a ghlacadh nuair a bhíonn comhla shábhála aige a ligeann dó an focal deiridh a bheith aige maidir leis na héifeachtaí a tháirgeann siad ar a chríoch.
5. Is é is cúis le sainiúlacht an cháis seo gur diúltaíodh breithiúnais a tugadh i mBallstát tionscnaimh a fhorghníomhú ar an bhforas go raibh forghníomhú na mbreithiúnas sin contrártha leis an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a ráthaítear le hAirteagal 11 den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’). Leis an gcás sin, tugtar an deis don Chúirt ní hamháin na rialacha mionsonraithe a bhaineann le dul i muinín chlásal an bheartais phoiblí i gcás den sórt sin a shoiléiriú, ach freisin comhrianta a dlínse a shonrú i gcúrsaí réamhrialúcháin.
II. An dlí lena mbaineann
6. I gCaibidil III de Rialachán An Bhruiséil I, dar teideal ‘Aitheantas agus forghníomhú’, tá trí roinn dar teideal ‘Aitheantas’ (Airteagail 33 go 37), ‘Forghníomhú’ (Airteagail 38 go 52) agus ‘Forálacha Coiteanna’ (Airteagail 53 go 56), chomh maith leis an sainmhíniú ar ‘bhreithiúnas’ (Airteagal 32).
7. Foráiltear le hAirteagal 33 den Rialachán sin, lena n‑osclaítear an chéad roinn de Chaibidil III maidir le haitheantas a thabhairt do bhreithiúnais arna dtabhairt i mBallstát seachas an Ballstát ina ndéantar aitheantas a agairt, i mír 1 de, ‘go n‑aithneofar cinntí a thugtar i mBallstát sna Ballstáit eile gan gá a bheith le haon nós imeachta.’
8. Foráiltear le hAirteagal 34(1) den Rialachán sin nach n‑aithneofar breithiúnas más léir go bhfuil an t‑aitheantas ag teacht salach ar an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an aithint.
9. Luaitear in Airteagal 36 den Rialachán sin ‘nach féidir an breithiúnas eachtrach a athbhreithniú ó thaobh a shubstainte de i gcás ar bith’.
10. Foráiltear an méid seo a leanas in Airteagal 38(1) de Rialachán An Bhruiséil I, lena n‑osclaítear an dara cuid de Chaibidil III maidir le forghníomhú breithiúnas a thugtar i mBallstáit eile:
‘Déanfar breithiúnais a tugadh i mBallstát agus atá infhorfheidhmithe sa Stát sin a fhorghníomhú i mBallstát eile nuair a dhearbhófar, ar iarratas ó aon pháirtí leasmhar, go bhfuil sé infhorfheidhmithe sa Bhallstát sin.’
11. Foráiltear le hAirteagal 41 den Rialachán seo ‘dearbhaítear go bhfuil an breithiúnas infhorfheidhmithe ar na foirmiúlachtaí dá bhforáiltear in Airteagal 53 a thabhairt chun críche, gan scrúdú faoi Airteagail 34 agus 35. Ní féidir leis an bpáirtí a n‑iarrtar forghníomhú ina choinne, ag an gcéim seo den nós imeachta, aon bharúlacha a thíolacadh.’
12. Foráiltear le hAirteagal 43(1) den Rialachán sin ‘go bhféadfaidh an páirtí achomharc a dhéanamh i gcoinne na breithe ar an iarratas ar dhearbhú infhorfheidhmitheachta.’
13. Foráiltear le hAirteagal 45 den Rialachán céanna:
‘1. Ní fhéadfaidh an chúirt lena dtaisctear achomharc faoi Airteagail 43 nó 44 dearbhú infhorfheidhmitheachta a dhiúltú nó a chúlghairm ach amháin ar cheann de na forais dá bhforáiltear in Airteagail 34 agus 35. Tabharfaidh sí a breith gan mhoill.
2. Ní fhéadfaidh in imthosca ar bith breithiúnas coigríche a athbhreithniú ó thaobh a shubstainte.’
14. Foráiltear an méid seo a leanas in Airteagal 48 de Rialachán An Bhruiséil I:
‘1. Má bhíonn breithiúnas coigríche tugtha i leith ábhair éagsúla agus nach féidir an dearbhú infhorfheidhmitheachta a thabhairt ina dtaobh go léir, déanfaidh an chúirt nó an t‑údarás inniúil é a thabhairt i gcás ábhar amháin nó níos mó díobh.
2. Féadfaidh iarratasóir dearbhú infhorfheidhmitheachta atá teoranta do chodanna de bhreithiúnas a iarraidh.’
III. Fíricí na bpríomhimeachtaí
15. An 7 Nollaig 2006, d’fhoilsigh Le Monde alt inar mhaígh an t‑údar, EE, iriseoir de chuid an nuachtáin sin, gur bhain na clubanna peile Real Madrid agus FC Barcelona úsáid as seirbhísí Dr X. Fuentes, tionscnóir líonra dópála i lár na rothaíochta. Bhí sliocht as an alt le feiceáil ar an gcéad leathanach le líníocht leis an bhfotheideal ‘Dopage: le football après le cyclisme’ (‘Dópáil: rothaíocht ar dtús, peil anois’)’ lena léiríodh rothaí é a bhí gléasta i ndathanna bhratach na Spáinne agus peileadóirí agus steallairí beaga timpeall air. Roinn go leor eagraíochtaí meán, go háirithe eagraíochtaí meán Spáinneacha, an t‑alt.
16. An 23 Nollaig 2006, d’fhoilsigh Le Monde, gan aon bharúil, an litir dhiúltaithe a sheol Real Madrid chuige.
17. Thionscain an club sin agus ball dá fhoireann leighis, na hiarratasóirí sna príomhimeachtaí, caingean os comhair an Juzgado de Primera Instancia Uimh. 19 de Madrid (Cúirt Chéadchéime Uimh. 19, Maidrid, an Spáinn) mar gheall ar shárú a n‑onóra i gcoinne chuideachta Société Éditrice du Monde agus an iriseora a scríobh an t‑alt atá i gceist, na cosantóirí sna príomhimeachtaí.
18. Le breithiúnas an 27 Feabhra 2009, d’ordaigh an chúirt sin do na cosantóirí sna príomhimeachtaí na suimeanna EUR 300 000 a íoc le Real Madrid agus EUR 30 000 a íoc le ball a fhoirne leighis agus d’ordaigh sí go bhfoilseofaí a cinneadh in Le Monde. Rinne na cosantóirí sna príomhimeachtaí achomharc i gcoinne an bhreithiúnais sin os comhair an Audiencia Provincial de Madrid (Cúirt Chúigeach, Maidrid, an Spáinn), a sheas go bunúsach leis an mbreithiúnas sin. Dhíbh an Tribunal Supremo (an Chúirt Uachtarach, an Spáinn) an t‑achomharc a rinneadh i gcoinne na breithe sin trí bhreithiúnas an 24 Feabhra 2014.
19. Le hordú an 11 Iúil 2014, d’ordaigh an Juzgado de Primera Instancia Uimh. 19 de Madrid (Cúirt Chéadchéime Uimh. 19, Maidrid), i gcomhpháirt (5) agus go leithleach, an breithiúnas ón Tribunal Supremo (Cúirt Uachtarach) a chomhlíonadh agus an phríomhshuim EUR 390 000, ús agus costais a íoc le Real Madrid, agus ansin, le hordú an 9 Deireadh Fómhair 2014, an cinneadh sin a fhorfheidhmiú agus suim EUR 33 000 i bpríomhshuim, ús agus costais a íoc leis an mball d’fhoireann leighis an chlub.
20. An 15 Feabhra 2018, d’eisigh Stiúrthóir Sheirbhísí Chlárlann Bhreithiúnach an Tribunal de grande instance de Paris (an Chúirt Réigiúnach, Páras, an Fhrainc) dhá dhearbhú inar dearbhaíodh go bhfuil na horduithe sin infhorfheidhmithe.
21. Le breithiúnais an 15 Meán Fómhair 2020, chuir an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras, an Fhrainc) na ráitis sin ar ceal. Ós rud é go bhfuil orduithe an 11 Iúil agus an 9 Deireadh Fómhair 2014 contrártha go follasach do bheartas poiblí idirnáisiúnta na Fraince, chinn sí nach bhféadfaí iad a fhorghníomhú sa Fhrainc.
22. I ndáil leis sin, thug an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras) dá haire, ar dtús, gur thug cúirteanna na Spáinne na ciontuithe i gceist ar bhonn Airteagal 9(3) de Ley Orgánica 1/1982, de protección civil del derecho al honor, a la intimidad personal y familiar y a la propia imagen (Bundlí 1/1982 maidir le cosaint shibhialta an chirt chun onóra) an 5 Bealtaine 1982 (BOE an 14 Bealtaine 1982, lch. 11196), cé nár bhraith Real Madrid ar dhamáiste airgeadais. Thairis sin, bhí an Audiencia Provincial de Madrid (an Chúirt Chúigeach, Maidrid) ina breithiúnas, a dheimhnigh an Tribunal Supremo (an Chúirt Uachtarach), go raibh sé deacair é a chainníochtú i dtéarmaí eacnamaíocha, ós rud é go raibh baint ghinearálta ag an damáiste le damáiste neamhábhartha.
23. Thug Cour d’appel de Paris faoi deara, ar an dara dul síos, nach ndearnadh ach tionchar na meán ar an alt atá i gceist, a dhiúltaigh meáin na Spáinne, a phlé os comhair chúirt na Spáinne, agus is é an toradh a bhí air sin go raibh an damáiste a rinneadh mar thoradh ar an tionchar teoranta ag an séanadh a rinne eagraíochtaí meán áitiúil, a bhfuil a gcuid léitheoirí Spáinnise den chuid is mó.
24. Ar an tríú dul síos, chinn an chúirt sin, ar an gcéad dul síos, go ndearna na horduithe íocaíochta den phríomhshuim EUR 300 000 agus ús EUR 90 000 difear do dhuine nádúrtha agus don chuideachta foilsitheoireachta nuachtáin agus go léiríonn cuntais na cuideachta sin gurbh ionann an méid sin agus 50 % den ghlanchaillteanas agus 6 % den mhéid airgid thirim an 31 Nollaig 2017; sa dara háit, go gcuirfear na horduithe i gcoinne an iriseora an phríomhshuim EUR 30 000 a íoc agus ús EUR 3 000 leis na horduithe a bhí ann roimhe sin; agus, ar an tríú dul síos, go raibh sé thar a bheith annamh gur mó ná EUR 30 000 méid na ndamáistí a bronnadh mar gheall ar dhamáiste onóra, ós rud é go ngearrann dlí na Fraince clúmhilleadh i gcoinne daoine aonair le fíneáil uasta EUR 12 000.
25. Tháinig an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras) ar an gconclúid go raibh éifeacht dhíspreagthach ag na ciontuithe i gceist ar rannpháirtíocht na gcosantóirí sna príomhimeachtaí sa phlé poiblí ar ábhair is díol spéise don phobal, rud a chuirfeadh bac ar na meáin agus iad i mbun a gcúram faisnéise a sholáthar agus faireachán a dhéanamh, agus, mar thoradh air sin, go raibh aithint nó forfheidhmiú cinntí lena bhforchuirtear na ciontuithe sin do-ghlactha de shárú ar bheartas poiblí idirnáisiúnta na Fraince, sa mhéid gur bhain sé an bonn den tsaoirse chun tuairimí a nochtadh.
26. Rinne na hiarratasóirí sna príomhimeachtaí achomharc deiridh ar phointe dlí i gcoinne bhreithiúnais an Cour d’appel de Paris os comhair an Cour de cassation (an Chúirt Freaschuir, an Fhrainc), arb í an chúirt a rinne an tarchur í sa chás seo. D’áitigh siad, ar an gcéad dul síos, nach féidir athbhreithniú a dhéanamh ar chomhréireacht na ndamáistí ach amháin má tá siad de chineál pionósach agus neamhchúititheach; ar an dara dul síos, gur áitigh siad go ndearna an Cour d’appel de Paris athbhreithniú ar chinntí na Spáinne, de shárú ar Airteagal 34(1) agus Airteagal 36 de Rialachán An Bhruiséil I, trína measúnú féin ar an damáiste a rinneadh don chúirt tionscnaimh a chur in ionad a measúnaithe féin; agus, sa tríú háit, nár chuir an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras) san áireamh tromchúis an mhí-iompair a d’aimsigh cúirt na Spáinne agus nach raibh staid eacnamaíoch na ndaoine arna gciontú ábhartha chun measúnú a dhéanamh ar chineál díréireach na gciontuithe, rud nach raibh, in aon chás, le measúnú a dhéanamh i bhfianaise na rialacha náisiúnta.
27. D’áitigh na cosantóirí sna príomhimeachtaí, go bunúsach, gur dhiúltaigh an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras), gan athbhreithniú a dhéanamh ar shubstaint chinntí na Spáinne, a n‑infhorfheidhmitheacht a aithint mar gheall ar chineál díréireach na gciontuithe a thug siad, rud a sháraigh go follasach an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus, dá bhrí sin, an beartas poiblí idirnáisiúnta.
28. Sa ráiteas cúiseanna a thug uirthi na ceisteanna a cuireadh ar aghaidh le haghaidh réamhrialú a fhoirmliú, tagraíonn an chúirt atreoraithe, ar thaobh amháin, do chásdlí na Cúirte mar thoradh ar bhreithiúnas Krombach. (6) Tarraingíonn sí aird ar an sliocht as an mbreithiúnas seo a bhunaíonn, trí thagairt do bhreithiúnas Johnston, (7) dá réir, nasc idir na cearta bunúsacha a n‑áirithíonn an Chúirt urraim dóibh agus an Coinbhinsiún Eorpach chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint (‘ECHR’). (8)
29. Ar an dara dul síos, tugann an chúirt a rinne an tarchur faoi deara, de réir chásdlí na Cúirte Eorpaí um Chearta an Duine (‘ECtHR’), maidir leis an leibhéal cosanta, gur beag deis atá in Airteagal 10(2) de ECHR chun srianta a chur ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh i réimsí an dioscúrsa pholaitiúil agus saincheisteanna leasa ghinearálta. Thiocfadh foilseachán a bhaineann le ceisteanna a bhaineann le spórt faoin dara réimse sin.(9) Ina theannta sin, dar léi, is ionann éifeacht athchomhairleach ordaithe chun damáistí a íoc mar pharaiméadar chun measúnú a dhéanamh ar chomhréireacht birt chun ráitis chlúmhillte a chúiteamh. Thairis sin, áitíonn sé, maidir le saoirse iriseoirí chun tuairimí a nochtadh, gur gá a áirithiú nach mbeidh méid na ndamáistí a fhorchuirtear ar chuideachtaí preasa ina bhagairt ar a bhfondúireachtaí eacnamaíocha. (10)
IV. Na ceisteanna a tarchuireadh agus an nós imeachta os comhair na Cúirte Breithiúnais
30. Sna himthosca sin, le cinneadh an 28 Meán Fómhair 2022 a fuarthas ag an gCúirt Bhreithiúnais an 11 Deireadh Fómhair 2022, chinn an Cour de cassation bac a chur ar na himeachtaí agus na ceisteanna seo a leanas a tharchur chuig an gCúirt Bhreithiúnais le haghaidh réamhrialú:
‘1) An é an léiriú atá le déanamh ar Airteagail 34 agus 36 de Rialachán An Bhruiséil I agus ar Airteagal 11 den Chairt ná gur féidir dochar a dhéanamh don tsaoirse chun tuairimí a nochtadh le ciontú as damáiste a dhéanamh do chlú club spóirt le scéal arna fhoilsiú i nuachtán agus gur féidir leis a bheith ina fhoras le haithint agus forghníomhú a dhiúltú mar sin?
2) I gcás freagra dearfach, an é an léiriú atá le déanamh ar na forálacha sin ná nach bhféadfadh an chúirt den Bhallstát iarrtha a chinneadh go bhfuil an ciontú díréireach ach amháin i gcás ina n‑aicmíonn an chúirt den Bhallstát tionscnaimh nó an chúirt den Bhallstát iarrtha na damáistí mar dhamáistí pionósacha agus ní i gcás ina mbronntar iad chun damáiste neamhábhartha a chúiteamh?
3) An é an léiriú atá le déanamh ar na forálacha seo ná nach bhféadfadh an chúirt [den Bhallstát] iarrtha brath ach ar éifeacht dhíspreagthach an chiontaithe i bhfianaise acmhainní an duine atá ciontaithe nó go bhféadfadh sí tosca eile ar nós tromchúis an chiona nó méid an damáiste a chur san áireamh?
4) An féidir gurb ionann an éifeacht dhíspreagthach féin i bhfianaise na n‑acmhainní atá ag an gcuideachta nuachtáin agus foras le haithint nó forghníomhú a dhiúltú mar gheall ar shárú follasach a dhéanamh ar bhunphrionsabal shaoirse an phreasa?
5) An gcaithfear a thuiscint leis an éifeacht dhíspreagthach go gcuirtear cothromaíocht airgeadais na cuideachta a fhoilsíonn an nuachtán i mbaol léi nó an féidir léi a bheith ina héifeacht imeaglaithe amháin?
6) An bhfuil measúnú le déanamh ar an éifeacht dhíspreagthach ar aon dul amháin i ndáil le cuideachta foilsitheoireachta nuachtáin agus i ndáil le hiriseoir, ar duine nadúrtha é nó í?
7) An bhfuil staid eacnamaíoch lucht na meán cloíte i gcoitinne ábhartha agus measúnú á dhéanamh, taobh amuigh de chinniúint na cuideachta nuachtáin i gceist, ar cé acu an féidir leis an gciontú éifeacht imeaglaithe a bheith aige ar lucht na meán go léir nó nach féidir?’
31. Chuir na páirtithe sna príomhimeachtaí, rialtais na Fraince, na Spáinne agus na Gearmáine agus an Coimisiún Eorpach barúlacha i scríbhinn isteach. Rinneadh ionadaíocht ar na páirtithe sna príomhimeachtaí, ar Rialtas na Fraince, Rialtas na Spáinne agus Rialtas Mhálta agus ar an gCoimisiún ag an éisteacht a tionóladh an 17 Deireadh Fómhair 2023.
V. Measúnú
A. Athchóiriú ar na réamhcheisteanna
32. Sula ndéanfaidh mé a n‑anailís, measaim go bhfuil sé úsáideach roinnt réamhbharúlacha a thabhairt maidir leis na ceisteanna seo a mhéid a thagraíonn siad d’Airteagail 34 agus 36 de Rialachán An Bhruiséil I, atá sa chéad roinn de Chaibidil III den Rialachán sin, dar teideal ‘Aitheantas’.
33. Sa chás sin, rialaíonn an chúirt a rinne an tarchur maidir le hachomharc ar phointe dlí i gcoinne na mbreithiúnas lenar chúlghair cúirteanna na Fraince dearbhuithe inar dearbhaíodh cinntí na Spáinne infhorfheidhmithe sa Fhrainc. Dá bhrí sin, is iad na forálacha ábhartha de Rialachán An Bhruiséil I ná na forálacha sin a bhaineann le forghníomhú breithiúnas a thugtar i mBallstát seachas an Ballstát ina n‑iarrtar an forghníomhú, a luaitear sa dara cuid den chaibidil sin, dar teideal ‘Forfheidhmiú’, agus, go háirithe, in Airteagal 45 den Rialachán sin.
34. É sin ráite, ar an gcéad dul síos, maidir le hAirteagal 34 de Rialachán An Bhruiséil I, foráiltear le hAirteagal 45(1) de gur forais le forghníomhú a dhiúltú iad na forais chun aitheantas a dhiúltú, lena n‑áirítear an foras a bhaineann leis an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar aitheantas (Airteagal 34(1)). Ar an dara dul síos, maidir le hAirteagal 45(2) de Rialachán An Bhruiséil I, tá a inneachar beagnach comhionann le hAirteagal 36 den Rialachán sin agus deimhníonn sé go bhfuil an toirmeasc ar athbhreithniú ar shubstaint an ábhair infheidhme freisin i gcomhthéacs agóid i gcoinne infhorfheidhmitheacht breithiúnais a tugadh i mBallstát seachas an Ballstát ina n‑iarrtar an forghníomhú.
35. Ba cheart, dá bhrí sin, go dtagraíonn an tagairt d’Airteagail 34 agus 36 de Rialachán An Bhruiséil I d’Airteagal 45(1) den Rialachán sin, arna léamh i gcomhar le hAirteagail 34(1) agus 45(2) de. Ní mór dom a thabhairt faoi deara gur dealraitheach go bhfuil a fhios ag an gcúirt a rinne an tarchur go bhfuil na forálacha maidir le cinntí a dhéanamh ábhartha sna príomhimeachtaí freisin. Cé nach dtagraíonn na ceisteanna a tharchuirtear chun réamhrialú ach d’Airteagail 34 agus 36 den Rialachán sin, is léir ó na hAirteagail sin go n‑iarrann an chúirt sin an bhfuil foras ann, sa chás seo, le haitheantas agus forghníomhú a dhiúltú.
36. Ina dhiaidh sin, tugtar le fios i bhfoclaíocht na chéad cheiste nach dtagraíonn an chúirt a rinne an tarchur ach amháin don chumraíocht nós imeachta inar ciontaíodh ‘nuachtpháipéar’ as damáiste a dhéanamh do chlú club spóirt. Mar sin féin, tugtar achomhairc os comhair na cúirte sin ar phointe dlí i gcoinne na mbreithiúnas a tugadh in dhá imeacht ar leith arna dtionscnamh ar dtús i gcoinne chuideachta foilsitheoireachta an nuachtáin ina raibh an t‑alt atá i gceist agus anuas air sin, i gcoinne a iriseora, údar an ailt sin, ag an gclub spóirt agus ag an mball dá fhoireann leighis. Ina theannta sin, leis an séú ceist, féachann sí lena fháil amach, ag brath ar shaintréithe aonair an chosantóra, nach mór dó measúnú difriúil a dhéanamh ar na coinníollacha chun dul i muinín chlásal an bheartais phoiblí.
37. Ar deireadh, molaim go ndéanfaí scrúdú le chéile ar na ceisteanna go léir a tharchuirtear le haghaidh réamhrialú. Cé gur de chineál sách ginearálta í an chéad cheist, baineann ceisteanna eile le gnéithe mionsonraithe den scrúdú atá le déanamh ag cúirt an Bhallstáit ar a ndírítear a ndéantar achomharc os a comhair i gcoinne na breithe maidir le hinfhorfheidhmitheacht breithiúnais a thugtar sa Bhallstát tionscnaimh. Mar sin féin, baineann na ceisteanna sin leis an tsaincheist dhlíthiúil chéanna agus baineann siad leis na gnéithe éagsúla nach mór don chúirt a rinne an tarchur a scrúdú, agus na hachomhairc ar phointe dlí á n‑éisteacht aici. Ina theannta sin, d’fhéadfadh sé go gcuirfí míthreoir maidir leis na mbealach in n-úsáidtear an clásal beartais phoiblí dá ndéanfaí an chéad cheist a tarchuireadh chun réamhrialú a fhreagairt gan breithnithe a bhaineann leis na gnéithe mionsonraithe sin a chur leis an bhfreagra sin.
38. Sna himthosca sin, ní mór a thuiscint go gciallaíonn na ceisteanna a tharchuirtear chun réamhrialú, leis na ceisteanna sin, go bhféachann an chúirt a rinne an tarchur lena fháil amach, go bunúsach, an gá Airteagal 45(1) de Rialachán An Bhruiséil I, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 34(1) agus Airteagal 45(2) de, agus Airteagal 11 den Chairt, a léiriú sa chaoi is go gciallaíonn Ballstát a n‑iarrtar forghníomhú ann breithiúnas a tugadh i mBallstát eile a bhaineann le ciontú i gcoinne cuideachta a fhoilsíonn nuachtán agus iriseoir as damáiste do chlú club spóirt agus ball dá fhoireann leighis trí fhaisnéis a fhoilsítear sa nuachtán sin, dearbhú infhorfheidhmitheachta an chinnidh sin a dhiúltú nó a chúlghairm ar an bhforas go mbeadh sárú follasach ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a ráthaítear le hAirteagal 11 den Chairt mar thoradh air.
39. Chun freagra úsáideach a thabhairt ar an gceist sin, leagfaidh mé amach ar dtús roinnt breithnithe ginearálta maidir leis an gclásal beartais phoiblí (Roinn B) agus ansin déanfaidh mé anailís ar Airteagal 11 den Chairt i bhfianaise amhras na cúirte a rinne an tarchur (Roinn C) agus na gcritéar chun measúnú a dhéanamh ar an sárú follasach ar an tsaoirse a ráthaítear leis an bhforáil sin (Roinn D). Ar deireadh, tabharfaidh mé aghaidh ar thoimhde na cosanta coibhéisí a eascraíonn as cásdlí ECtHR (Roinn E).
B. Breithnithe ginearálta maidir leis an gclásal beartais phoiblí
40. Ós rud é, mar a chuir mé in iúl, go bhfuil Rialachán An Bhruiséil I curtha in ionad Choinbhinsiún na Bruiséile, tá léiriú na Cúirte ar an gCoinbhinsiún sin fós bailí maidir le forálacha comhfhreagracha an Rialacháin sin. Is é sin an cás le hAirteagal 34(1) den Rialachán sin, a cuireadh in ionad Airteagal 27(1) den choinbhinsiún sin. Cé nár foráladh go sainráite leis an gCoinbhinsiún, murab ionann agus an Rialachán thuasluaite, nach mór go mbeadh aithint nó forghníomhú breithiúnais ‘go sealadach’ contrártha leis an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an aithint ionas nach n‑aithneofaí an breithiúnas sin, léirigh an Chúirt i gcónaí mar sin féin Coinbhinsiún na Bruiséile chuige sin.
1. Coincheap an ‘bheartais phoiblí’
(a) An fhoirmle chlasaiceach a bhaineann leis an gclásal beartais phoiblí
41. Tá coincheap an ‘bheartais phoiblí’ ina ábhar do chásdlí fairsing na Cúirte. Sa chásdlí sin, rinne an Chúirt cúram freisin raon feidhme a dlínse féin in imeachtaí réamhrialaithe agus raon feidhme chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas a shoiléiriú.
42. Is léir ón gcásdlí a eascraíonn as Krombach, (11) cé go bhfuil saoirse i bprionsabal ag na Ballstáit teorainneacha an choincheapa ‘beartas poiblí’ a chinneadh, ar bhonn an fhorchoimeádais atá in Airteagal 34(1) de Rialachán An Bhruiséil I, i gcomhréir lena dtuairimí náisiúnta, go dtagann teorainneacha an choincheapa ‘beartas poiblí’ faoi léiriú an Rialacháin sin.
43. Dá réir sin, agus de réir foirmle chlasaiceach sa chásdlí, cé nach faoin gCúirt atá sé ábhar bheartas poiblí Ballstáit a shainiú, níor cheart di athbhreithniú a dhéanamh ar na teorainneacha faoina bhféadfaidh cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú dul ar iontaoibh choincheap an ‘bheartais phoiblí’.(12)
44. I dtaca leis sin, rialaigh an Chúirt, maidir leis an nóisean ‘ord poiblí’ atá leagtha amach in Airteagal 34 de Rialachán An Bhruiséil I, nach mór an fhoráil seo a léiriú go docht sa mhéid is gur constaic í ar cheann de bhuncuspóirí an Rialacháin sin a bhaint amach, eadhon saorchúrsaíocht cinntí breithiúnacha. (13) Shoiléirigh sí nár cheart an clásal um ord poiblí a chur i bhfeidhm ach amháin i gcásanna eisceachtúla. (14)
45. Thairis sin, thug an Chúirt dá haire, trí thoirmeasc a chur ar athbhreithniú maidir le substaint an cháis, go dtoirmeasctar leis an Rialachán sin cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas ó dhul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí ar an aon fhoras amháin go bhfuil éagsúlacht idir na dlíthe is infheidhme agus ar athbhreithniú a dhéanamh ar chruinneas na gcinntí fíorais nó dlí a rinne cúirt an Bhallstáit tionscnaimh.(15)
46. Dá bhrí sin, níl sé beartaithe go n‑oibreoidh an clásal beartais phoiblí ach amháin sa mhéid go mbeadh forfheidhmiú an bhreithiúnais lena mbaineann sa Stát ina n‑iarrtar aitheantas ina shárú follasach ar riail dlí a mheastar a bheith riachtanach i ndlíchóras an Stáit ina n‑iarrtar aitheantas nó ar cheart a aithnítear mar cheart bunúsach sa dlíchóras sin.(16)
47. Ba cheart an fhoirmle chlasaiceach sin a fhorlíonadh le dhá ghné a chuireann srian breise ar léiriú an choincheapa ‘beartas poiblí’.
(b) Cearta bunúsacha
48. Baineann an chéad ghné le cearta bunúsacha.
49. Chinn an Chúirt nach mór do bhreitheamh an Bhallstáit iarrtha a chuireann dlí an Aontais chun feidhme trí Rialachán An Bhruiséil I a chur i bhfeidhm na ceanglais a eascraíonn as Airteagal 47 den Chairt a chomhlíonadh.(17) Ina theannta sin, ní mór forálacha an Rialacháin seo a léiriú i bhfianaise na gceart bunúsach atá mar chuid dhílis de na prionsabail ghinearálta agus atá cumhdaithe anois sa Chairt. (18)
50. Go dtí seo, dhírigh cásdlí na Cúirte sa réimse seo ar chearta na cosanta agus ráthaíochtaí nós imeachta.(19) Mar sin féin, níl Airteagal 47 den Chairt uileghabhálach ar dhóigh ar bith maidir le cosaint na gceart sin.
51. De réir chásdlí ECtHR, tá feidhm ag Airteagal 6(1) de ECHR, dá bhfreagraíonn an dara mír d’Airteagal 47 den Chairt, maidir le forfheidhmiú cinntí breithiúnacha eachtracha críochnaitheacha (20) agus d’fhéadfadh sé gurb ionann diúltú exequatur a dheonú maidir le cinneadh den sórt sin agus cur isteach ar cheart an iarratasóra triail chóir a fháil. (21)
52. Mar a thug scríbhneoir amháin faoi deara, (22) is feithiclí iad breithiúnais, cibé acu dearbhaitheach nó bunaitheach, le haghaidh cearta substainteacha. Comhlíonann siad an ról céanna i gcomhthéacs trasteorann, i gcás ina n‑iarrtar aithint nó forghníomhú breithiúnais ó Bhallstát eile sa Bhallstát ar a ndírítear. Agus é sin á bhreithniú aici, ghlac an Chúirt Eorpach um Chearta an Duine cúram, ina cásdlí, chun na cearta substainteacha sin atá bunaithe ar fhorálacha ECHR a chosaint freisin i gcásanna nach raibh teoranta do chríoch Stáit aonair.(23)
53. Mar a mhaíonn roinnt údar,(24) trína cásdlí, thuig an Chúirt Eorpach um Chearta an Duine freisin ó Airteagal 6(1) de ECHR gurb ann do cheart nós imeachta chun breithiúnas arna thabhairt thar lear a aithint agus a fhorfheidhmiú, agus an ceart sin bunaithe ar choincheap ‘triail chóir’ de réir bhrí na forála sin.
54. I ndáil leis sin, ba cheart a thabhairt faoi deara nár thacaigh scríbhneoirí acadúla d’aon toil le léamh chomh sonrach sin ar chásdlí ECtHR.
55. Go deimhin, tá díospóireacht ar siúl go háirithe maidir le raon feidhme ‘cirt’ den sórt sin agus a áit sa ghnáthchóras (25) ar thaobh amháin, agus an gá atá leis an ‘gceart’ seo a chothromú le cearta bunúsacha an chosantóra, ar an taobh eile.(26) Is cosúil go ndírítear cáineadh eile ar an bhféidearthacht go ndéanfaí ‘ceart’ a bhaint amach ón aitheantas agus ó chur i gcrích an chinnidh a thug ECtHR do shárú ar Airteagal 6 de ECHR.(27) Mar sin féin, níl mé cinnte faoin gcáineadh deireanach seo. Ba cheart a thabhairt faoi deara go n‑aithnítear le Rialachán An Bhruiséil I, a mhéid a leagtar síos ann an prionsabal go bhfuil breithiúnas a tugadh i mBallstát eile le forghníomhú tar éis a dhearbhú go bhfuil sé infhorfheidhmithe agus go leagtar amach ann na forais uileghabhálacha le forghníomhú a dhiúltú, go n‑aithnítear gurb ann do cheart den chineál sin. (28)
56. Agus na cearta a ráthaítear sa dara mír d’Airteagal 47 den Chairt á léiriú aici, ní mór don Chúirt na cearta comhfhreagracha a ráthaítear in Airteagal 6(1) de ECHR, arna léiriú ag ECtHR, a chur san áireamh mar thairseach íosta cosanta. (29) I mo thuairim, ba cheart don Chúirt a aithint ansin go bhfuil an chosaint choibhéiseach ann don iarratasóir agus atá mar thoradh ar chásdlí ECtHR nuair a iarrann an t‑iarratasóir, i gcomhréir le Rialachán An Bhruiséil I, aitheantas nó forghníomhú cinnidh bhreithiúnaigh i mBallstát eile.
57. Ba cheart feidhm a bheith ag an méid céanna i gcás nach raibh a bhunís ábhartha ag an éileamh ar ar bhraith an t‑iarratasóir os comhair chúirt an Bhallstáit tionscnaimh i ndlí an Aontais. Is cinnte, cé go mbunaíonn cúirt de chuid an Bhallstáit tionscnaimh a dlínse ar Rialachán An Bhruiséil I, níl an Chairt infheidhme os a comhair agus maidir le tuillteanais an cháis.(30) Ar an taobh eile, os comhair bhreitheamh an Bhallstáit iarrtha, cuireann an Rialachán seo, sa mhéid go mbunaíonn sé an prionsabal atá luaite i bpointe 55 den Tuairim seo agus go leagtar amach go huileghabhálach na cúiseanna le diúltú forghníomhaithe, lena n‑áirítear na cúiseanna a bhaineann leis an ord poiblí,(31) agus, dá bhrí sin, an Chairt, chun bheith infheidhme. (32)
58. Freagraíonn cineál uathrialach den sórt sin den ‘cheart’ maidir le forfheidhmiú cinnidh bhreithiúnaigh in ábhair shibhialta agus thráchtála, a chumhdaítear sa dara mír d’Airteagal 47 den Chairt, don réiteach a shainaithin ECtHR ina cásdlí ar Airteagal 6(1) de ECHR.(33)
59. Níl an ‘ceart’ seo a shainmhínítear mar sin iomlán, áfach.(34) Féadfar teorainneacha a dhéanamh, ar choinníoll go gcomhlíonann siad ceanglais Airteagal 52(1) den Chairt. I ndáil leis sin, is foras coiteann é nach mór a mheas go bhforáiltear le dlí do theorannú an chirt sin ar fhoras sárú follasach ar an mbeartas poiblí ós rud é go leanann sé ó Airteagal 34(1) de Rialachán An Bhruiséil I. Urramaítear bunbhrí an chirt sin leis an teorannú sin. Go deimhin, ní chuireann sé faoi cheist é mar sin, ós rud é go bhfuil d’éifeacht aige forghníomhú cinnidh bhreithiúnaigh a eisiamh, faoi choinníollacha sonracha agus arna rialú ag cásdlí na Cúirte. (35) Mar sin féin, ní mór an teorannú sin a bheith riachtanach freisin agus freastal go héifeachtach ar cheann de na cuspóirí leasa ghinearálta atá aitheanta ag an Aontas nó an gá atá le cearta agus saoirsí daoine eile a chosaint.
(c) Muinín fhrithpháirteach
(1) Muinín fhrithpháirteach i bhfianaise an chásdlí
60. Baineann an dara gné lena bhfuil sé riachtanach an fhoirmle chaighdeánach a eascraíonn as cásdlí na Cúirte a fhorlíonadh le muinín fhrithpháirteach. Is é is cúis leis sin go bhfuil an diúltú aitheantas a thabhairt do chinneadh breithiúnach a thugtar i mBallstát nó é a fhorghníomhiú bunoscionn leis an muinín fhrithpháirteach idir na Ballstáit as ceartas laistigh den Aontas Eorpach ar a bhfuil an córas aitheantais agus forfheidhmithe a bunaíodh le Rialachán An Bhruiséil I bunaithe. Ní mar thoradh ar rogha reachtach institiúidí an Aontais amháin atá an mhuinín sin. Tá sé bunaithe ar an dlí príomha.(36)
61. Ós rud é nach bhfuil an tagairt d’iontaoibh fhrithpháirteach le feiceáil san fhoirmle chlasaiceach sin, is é an míniú atá air sin, tráth a hionchorpraithe in Krombach, nach raibh ról na muiníne sin aitheanta go hoscailte fós ag dlí an Aontais ná ag an gCúirt maidir leis na gnéithe sibhialta agus tráchtála de limistéar na saoirse, na slándála agus an cheartais.
62. Níos tábhachtaí fós, is é an mhuinín fhrithpháirteach, a thugann na Ballstáit dá chéile dá gcórais dlí agus dá n‑institiúidí breithiúnacha, lena gceadaítear an tátal, i gcás mhífheidhmiú an dlí náisiúnta nó dhlí an Aontais, go dtugtar ráthaíocht leordhóthanach do dhaoine aonair leis an gcóras leigheasanna dlí arna bhunú i ngach Ballstát, arna fhorlíonadh leis an sásra réamhrialaithe dá bhforáiltear in Airteagal 267 CFAE.(37)
63. De réir na Cúirte Breithiúnas, tá Rialachán An Bhruiséil I bunaithe ar an mbunsmaoineamh go gceanglaítear ar dhaoine aonair, i bprionsabal, gach leigheas dlí atá ar fáil faoi dhlí an Bhallstáit tionscnaimh a úsáid. Ach amháin i gcúinsí speisialta a fhágann go bhfuil sé ródheacair nó dodhéanta leigheasanna a fheidhmiú sa Bhallstát tionscnaimh, ní mór do dhaoine aonair úsáid a bhaint as na leigheasanna uile atá ar fáil sa Bhallstát sin chun sárú ar bheartas poiblí a chosc roimh ré.(38)
(2) Muinín fhrithpháirteach agus gné ábhartha an bheartais phoiblí
64. Cheap an Chúirt Breithiúnas na breithnithe a leagtar amach i bpointí 62 agus 63 den Tuairim seo i gcomhthéacs sáruithe líomhnaithe ar ráthaíochtaí nós imeachta ar dócha go sáródh a n‑iarmhairtí beartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas. Ar an taobh eile, iarrann an cás seo ar an gCúirt machnamh a dhéanamh ar léiriú ar dhlí an Aontais i gcás ina bhfuil sárú líomhnaithe ar an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an t‑aitheantas mar thoradh ar shárú ar chearta substainteacha.
65. Ó thaobh na muiníne frithpháirtí agus na gcóras leigheasanna a cuireadh i bhfeidhm i ngach Ballstát, tá deacracht bhreise ag baint le cás den sórt sin.
66. Go deimhin, is fíor, mar is cosúil gur mian leis an gCúirt a chur in iúl ina cásdlí, go mbaineann an mhuinín a bhíonn ag na Ballstáit dá chéile ní hamháin le hábhair a thagann faoi raon feidhme dhlí an Aontais (‘cásanna ina gcuirtear dlí an Aontais i bhfeidhm go mícheart’) ach freisin le hábhair nach dtagann faoi raon feidhme dhlí an Aontais (‘cásanna ina gcuirtear an dlí náisiúnta i bhfeidhm go mícheart’).
67. Mar sin féin, i gcás nach bhfuil a bhunús ábhartha ag an éileamh a bhfuil iarratasóir ag brath air os comhair chúirt an Bhallstáit tionscnaimh bunaithe i ndlí an Aontais, tá amhras ann an féidir ceist a tharchur chuig an gCúirt Bhreithiúnais le haghaidh réamhrialú sna himeachtaí sin a bhaineann le foráil den Chairt lena gcumhdaítear ceart substainteach nó saoirse shubstainteach.
68. Sa chás seo, a mhéid nár dealraitheach go raibh a bhunús ábhartha ag éileamh na n‑iarratasóirí sna príomhimeachtaí i ndlí an Aontais, (39) níorbh fhéidir leis na cosantóirí sna príomhimeachtaí dul i muinín, os comhair chúirt an Bhallstáit tionscnaimh, d’Airteagal 11 den Chairt a mhaíomh go bhfuil an t‑éileamh sin contrártha lena saoirse cainte a ráthaítear san fhoráil seo.(40) Mar sin féin, ar thaobh amháin, d’fhéadfaidís a bheith ag brath (agus, de réir an tsoiléirithe a rinneadh le linn na héisteachta, rinne siad amhlaidh) Airteagal 10 de ECHR mar aon le forálacha bunreachtúla náisiúnta a chumhdaíonn an tsaoirse sin agus, ina theannta sin, iarratas a chur isteach chuig ECtHR i gcoinne an Bhallstáit tionscnaimh. Ar an dara dul síos, ní féidir le léiriú dhlí an Aontais arna chur i bhfeidhm ag cúirt an Bhallstáit iarrtha neamhaird a dhéanamh ar an ngá atá le cosaint a áirithiú atá comhionann ar a laghad leis an gcosaint a thugtar le ECHR. (41)
69. Chuige sin, is comhlacht iad an Chairt agus ECHR, in ábhair shibhialta agus thráchtála, a chomhlánaíonn cosaint luachanna bunúsacha an Aontais agus na mBallstát. Thairis sin, is é an chomhlántacht sin, i bhfianaise nach bhfuil feidhm ag dlí an Aontais maidir le gach cás, a chuireann leis an muinín fhrithpháirteach idir na Ballstáit.
70. Mar an gcéanna, aithníonn ECtHR, ó thaobh chosaint na gceart a ráthaítear le ECHR, go bhfuil róil éagsúla cúirteanna an Bhallstáit tionscnaimh agus an Bhallstáit iarrtha faoi seach, gan é a bheith mar thoradh air mífheidhmiú na meicníochta chun faireachán a dhéanamh ar chomhlíonadh na gceart a ráthaítear leis an gCoinbhinsiún sin.(42) Cinnte, de réir ECtHR, nuair a dhéantar gearán tromchúiseach a bhfuil bunús leis, ina líomhnaítear go bhfuil neamhdhóthanacht fhollasach maidir le cosaint cirt arna ráthú ag ECHR, a chur faoi bhráid bhreitheamh an Bhallstáit iarrtha agus an dlí sin de chuid an Aontais mura féidir an neamhdhóthanacht sin a leigheas, ní féidir leis an mbreitheamh staonadh ó scrúdú a dhéanamh ar an ngearán seo go simplí toisc go bhfuil dlí an Aontais á chur i bhfeidhm aige. (43) Ní hamhlaidh, áfach, an cás anseo. Go deimhin, is ionstraim é an clásal beartais phoiblí dá bhforáiltear le dlí an Aontais, lena gcuirtear ar chumas chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas aon neamhdhóthanacht fhollasach den chosaint sin a leigheas.
2. Ábhar an bheartais phoiblí agus ról na Cúirte in imeachtaí réamhrialaithe
(a) Tuairisc ar an bhfadhb
71. I gcásanna traidisiúnta, nuair a thagann an cheist chun cinn an bhfuil aithint nó forghníomhú breithiúnais a tugadh i mBallstát eile ar neamhréir le prionsabal nó fiú le coincheap náisiúnta de chuid an Bhallstáit ina n‑iarrtar an aithint, ní féidir le cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an aithint brath ar chlásal an bheartais phoiblí gan prionsabal bunúsach dá dhlíchóras féin a shainaithint ar dtús, ar prionsabal é a bhainfeadh an bonn den aitheantas nó den fhorfheidhmiú sin.(44) Is é sin le rá, is faoin dlíchóras atá sé an ghné sin dá dhlíchóras a shainaithint agus a thréithriú mar ghné bhunúsach. Is é sin an toradh díreach ar an bhfíoras, mar a dhearbhaítear le foclaíocht chlasaiceach chásdlí na Cúirte, gur faoi na Ballstáit atá sé inneachar bheartas poiblí a gcóras dlí a shainmhíniú ‘i gcomhréir lena gcoincheapa náisiúnta’.
72. Dá réir sin, féadfaidh an Chúirt, ina cúram an coincheap ‘beartas poiblí’ a léiriú agus gan teorainneacha a dlínse féin maidir le réamhrialuithe a shárú, treoir a thabhairt don chúirt a rinne an tarchur i dtaobh an tsáraithe fhollasaigh ar an bprionsabal sin é an teannas idir na hiarmhairtí a bhaineann le haithint nó forghníomhú breithiúnais a thugtar i mBallstát eile agus an prionsabal ar a mbraitear i gcoinne aithint nó forghníomhú.
73. Sa chás sin, tagann comhpháirt bheartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú, a bhféadfadh sárú uirthi bonn cirt a thabhairt dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí, faoi raon feidhme an chirt shubstaintigh a ráthaítear in Airteagal 11 den Chairt. Cé gur thug an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras) chun suntais nach raibh forghníomhú bhreithiúnais na Spáinne inghlactha de shárú ar bheartas poiblí idirnáisiúnta na Fraince, ní thagraíonn sé mar sin féin ach don tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a ráthaítear leis an gCairt.
74. I ndáil leis sin, bhí an deis ag an gCúirt rialú a thabhairt, i sraith cásanna, maidir le húsáid an chlásail beartais phoiblí i gcás ina raibh sé beartaithe ar an bhforas go ndearna cúirt an Bhallstáit tionscnaimh dochar do chur i bhfeidhm dhlí an Aontais agus go raibh iarmhairtí na hearráide sin ag teacht salach ar bheartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas.
75. Tugann léamh an chásdlí a bhaineann leis an gclásal beartais phoiblí le fios, i bhformhór na gcásanna sin, gur eascair an cheist a tarchuireadh chuig an gCúirt le haghaidh réamhrialú as earráid nós imeachta den sórt sin agus bhain sí leis an gceart chun cosanta sa chiall is leithne den téarma. Go bunúsach, leanann sé ón gcásdlí seo go dtugann sárú follasach agus díréireach ar cheart an chosantóra chun trialach córa, dá dtagraítear sa dara mír d’Airteagal 47 den Chairt, údar maith le dul i muinín an chlásail um ord poiblí.(45) Socraítear mar sin gur féidir, i gcásanna áirithe, sárú ar chearta bunúsacha a chosaint le húsáid an chlásail seo.
76. Is dócha gur lú an rath a bhí ar an gclásal um ord poiblí, sa ghné ábhartha, ná an clásal oird phoiblí ina ghné nós imeachta, as an ról atá ag an toirmeasc ar athbhreithniú ar na tuillteanais a chuireann cosc ar bhreitheamh an Bhallstáit ar iarradh air filleadh ar shubstaint an cháis a breithníodh cheana féin.(46) Sin é an fáth gur gá a bheith cúramach agus an dlí-eolaíocht a bhaineann leis an ord poiblí ina ghné nós imeachta á chur i bhfeidhm maidir leis an ord poiblí ina ghné ábhartha. Tagann an cheist chun cinn, dá bhrí sin, maidir leis na himpleachtaí a bheadh ag foirmíocht den sórt sin maidir le cur chun feidhme an chlásail beartais phoiblí ag cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú agus maidir le ról na Cúirte Breithiúnais in imeachtaí réamhrialaithe. Chun an cheist seo a fhreagairt, is gá cásdlí ábhartha na Cúirte a scrúdú go géar.
(b) Cásdlí ábhartha na Cúirte
(1) An breithiúnas Renault
77. Sa chás a raibh breithiúnas Renault (47)mar thoradh air, d’eascair an cheist, inter alia, an bhféadfadh earráid a d’fhéadfadh a bheith déanta ag cúirt an Bhallstáit tionscnaimh i gcur i bhfeidhm phrionsabail na saorghluaiseachta earraí agus na saoriomaíochta athrú a dhéanamh ar na coinníollacha maidir le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí. D’fhreagair an Chúirt go diúltach, á mheas gurb é an breitheamh náisiúnta atá freagrach as cosaint na gceart a bhunaítear leis an dlí-ordú náisiúnta agus na cearta a thugtar le hordú dlíthiúil an Aontais a áirithiú leis an éifeachtacht chomhionann. (48) Mar sin féin, ní thugann an tuairim go bhfuil na coinníollacha seo mar a chéile i gcás sárú ar an dlí náisiúnta agus ar dhlí an Aontais le tuiscint go bhfuil an rud céanna fíor maidir le ról na Cúirte i réamhrialuithe.
78. I ndáil leis sin, níl aon rud in Renault chun a chinneadh ar ghlac an chúirt a rinne an tarchur leis gur sárú follasach ar bhunphrionsabal an bheartais phoiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an t‑aitheantas a bhí in aon earráid i gcur i bhfeidhm an dlí phríomha.
79. Tugann léamh Thuairim an Abhcóide Ghinearálta Alber le fios sa chás sin gur staon an chúirt a rinne an tarchur ó sheasamh a ghlacadh maidir leis an gceist sin. Níor thug an chúirt sin faoi deara ach gur ardaíodh éiginnteacht le cásdlí na Cúirte Breithiúnais maidir le fíor-raon feidhme na bprionsabal a líomhnaítear gur sháraigh cúirt an Bhallstáit tionscnaimh iad agus gur ghá na prionsabail sin a mheas mar phrionsabail an bheartais phoiblí.(49)
80. Ar an taobh eile de, mheas an Chúirt, i mbreithiúnas Renault, ‘nach ionann earráid dlí a d’fhéadfadh a bheith ann, amhail an ceann atá i gceist sna príomhimeachtaí, agus sárú follasach ar riail riachtanach dlí in ord dlíthiúil an Bhallstáit iarrtha’. (50) Tugtar le tuiscint sa sliocht seo, nuair a shamhlaítear leas a bhaint as clásal an oird phoiblí ar an bhforas go dtagann aithint nó forghníomhú cinnidh bhreithiúnaigh chun cinn in aghaidh comhpháirte d’ordú dlí an Bhallstáit iarrtha a thagann faoi sin mar gheall ar chomhaltas an Bhallstáit sin san Aontas, an cheist an bhfuil sé ina bhunphrionsabal den Ordú seo agus, i gcás inarb iomchuí, maidir le fios an bhfuil aithint nó forghníomhú cinnidh bhreithiúnaigh ag teacht salach ar an mbunphrionsabal sin, nó fiú nach mór, soiléirithe ag an gCúirt ina misean chun dlí an Aontais a léiriú. Tacaítear leis an gcinneadh sin le léamh an chásdlí is déanaí.
(2) Ar bhreithiúnas Diageo Brands
81. In Diageo Brands, (51) bhí ceann de na ceisteanna a tarchuireadh le haghaidh réamhrialú den tuairim gurb é a bheadh mar thoradh ar an earráid i gcur i bhfeidhm fhorálacha an dlí thánaistigh maidir le hídiú na gceart a thugtar leis an trádmharc ná go nglacfaí cinneadh a bhí ‘i gcontrárthacht go follasach le dlí an Aontais’. Go bunúsach, ina breithiúnas, trí thagairt a dhéanamh do nádúr íosta an chomhchuibhithe a dhéantar leis na forálacha seo, thug an Chúirt dá haire nach féidir a mheas go ndéanfadh earráid den sórt sin i gcur chun feidhme na bhforálacha sin dochar do-ghlactha d’ord dlíthiúil an Aontais sa mhéid is go chomh fada agus a sháródh sé bunphrionsabal de. (52) Mar a tharla i mbreithiúnas Renault, ba shaintréith ag an gCúirt, dá bhrí sin, an chomhpháirt d’ordú dlíthiúil an Bhallstáit is gá chun a chinneadh an raibh an chomhpháirt sin ina bunphrionsabal den ordú dlíthiúil sin, agus ansin scrúdaigh sí an sárú líomhnaithe ó thaobh a charachtar follasach.
(3) Ar chinneadh Charles Taylor Adjusting
82. Sa chás a raibh breithiúnas Charles Taylor Adjusting mar thoradh air, (53) ardaíodh an cheist an bhféadfaidh cúirt Ballstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú diúltú breithiúnas cúirte de chuid Ballstáit eile a aithint agus a fhorfheidhmiú, ar breithiúnas é a d’fhéadfaí a aicmiú mar ‘urghairí frith-nós imeachta’, ar an bhforas go bhfuil sé contrártha le beartas poiblí an chéad Bhallstáit sin.
83. Chinn an Chúirt, ar an gcéad dul síos, go raibh aithint agus forghníomhú na mbreithiúnas atá i gceist sa chás sin contrártha, inter alia, don phrionsabal ginearálta a eascraíonn as a cásdlí maidir le rialacha dhlí idirnáisiúnta príobháideach an Aontais Eorpaigh, ar dá réir a chinneann gach cúirt a bhfuiltear os a comhair an bhfuil dlínse aici an díospóid atá os a comhair a réiteach. (54)
84. Ar an dara dul síos, chinn an Chúirt, faoi réir na bhfíoruithe a rinne an chúirt a rinne an tarchur, go bhféadfadh aithint agus forghníomhú na mbreithiúnas atá i gceist a bheith ar neamhréir le beartas poiblí dhlíchóras an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas a mhéid a bhain na cinntí sin an bonn den phrionsabal bunúsach sin i réimse breithiúnach Eorpach atá bunaithe ar mhuinín fhrithpháirteach. (55)
85. Mar sin, mar atá in Renault agus Diageo Brands, shainigh an Chúirt gné de dhlíchóras an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas mar ‘phrionsabal bunúsach’ de chuid an Bhallstáit sin agus chinn sí ansin go bhféadfadh aithint agus forghníomhú breithiúnais a thugtar i mBallstát eile a bheith ag teacht salach ar an bprionsabal sin.
86. Go deimhin, tá sé amhrasach cén ról, in Charles Taylor Adjusting, atá ag soiléiriú na Cúirte ‘faoi réir na bhfíoruithe a dhéanann an chúirt a rinne an tarchur’. Chun an cheist sin a fhreagairt, ní mór tagairt a dhéanamh don Tuairim sa chás sin, ar thagair an Chúirt ina breithiúnas di.
87. Dúirt an tAbhcóide Ginearálta Richard de la Tour, i bpointe 53 dá Thuairim, (56) gur mheas sé gurbh é tuairim na cúirte a rinne an tarchur, i gcomhréir leis an mbreithiúnas in Gambazzi, (57) gur faoin gcúirt sin a bhí sé measúnú foriomlán a dhéanamh ar an nós imeachta agus ar na himthosca go léir agus go raibh aithint agus forfheidhmiú na mbreithiúnas atá i gceist ar neamhréir go follasach le beartas poiblí an fhóraim.
88. Sa chás a raibh breithiúnas Gambazzi (58) mar thoradh air, d’éirigh an cheist an bhféadfadh breitheamh an Bhallstáit iarrtha, maidir leis an gclásal beartais phoiblí, a chur san áireamh go raibh an cosantóir eisiata ó na himeachtaí sa stát tionscnaimh, ar an bhforas nár chomhlíon sé na hoibleagáidí a fhorchuirtear le hordú arna dhéanamh i gcomhthéacs na n‑imeachtaí céanna. Chinn an Chúirt go bhféadfadh eisiamh den sórt sin a bheith ina údar le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí más rud é, tar éis measúnú foriomlán a dhéanamh ar an nós imeachta agus ag féachaint do na himthosca go léir, gur dealraitheach do chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú gur chur isteach follasach agus díréireach ar cheart an chosantóra éisteacht a fháil a bhí sa bheart eisiaimh sin. (59)
89. I mo thuairimse, is é an toradh a bhí ar fhoclaíocht fhreagra na Cúirte, ar thaobh amháin, gur gá roinnt gnéithe fíorasacha a chur san áireamh chun comhréireacht an chur isteach sin ar cheart an chosantóra a chinneadh (‘[más rud é go bhfuil sé] follasach agus díréireach’) agus, ar an taobh eile, ón idirdhealú riachtanach in imeachtaí réamhrialaithe idir léiriú agus cur i bhfeidhm dhlí an Aontais. Tá mé den tuairim go bhfuil an t‑idirdhealú céanna i gceist le tagairt na Cúirte in Charles Taylor Adjusting, (60) ‘fíoruithe [a chaithfidh an chúirt a rinne an tarchur] a dhéanamh’. Dá bhrí sin, ní chaitheann an tagairt sin amhras ar na breithnithe a leagtar amach i pointe 85 den Tuairim seo.
90. Dá bhrí sin, is faoin gCúirt amháin atá sé dlí an Aontais a léiriú, gan é a chur i bhfeidhm. Ceanglaítear ar an gCúirt ina misean dlí an Aontais a léiriú, sa chéad áit, a chinneadh an bhfuil comhpháirt an dlí sin ina bunphrionsabal d’ord dlíthiúil an Aontais. Sa dara háit, is faoin gCúirt atá sé a shoiléiriú an gcomhlíontar na coinníollacha maidir le dul i muinín chlásal an bheartais phoiblí, a leagtar síos le dlí an Aontais, i bhfianaise na bhfíoras a thíolaic cúirt a rinne an tarchur. Comhthacaíonn an breithiúnas in Eco Swiss, (61) leis na breithnithe sin, breithiúnas atá an‑siombalach ina leith sin.
(4) Breithiúnas Eco Swiss
91. Sa chás a raibh breithiúnas Eco Swiss mar thoradh air, fiafraíodh le ceann de na ceisteanna an gcaithfidh cúirt náisiúnta a éisteann iarratas ar dhámhachtain eadrána a neamhniú iarratas den sórt sin a dheonú i gcás ina measann sí go bhfuil an dámhachtain sin contrártha d’Airteagal 101 CFAE, ach, de réir a rialacha nós imeachta náisiúnta, ní mór di í a dheonú ach amháin má tá dámhachtain den sórt sin contrártha leis an mbeartas poiblí.
92. Cé gur ardaíodh an cheist sin ó thaobh chlásal an bheartais phoiblí de, ní raibh sí le feiceáil i ngníomh de chuid dhlí an Aontais a d’fhéadfadh an Chúirt a léiriú. Bhain na príomhimeachtaí le neamhniú féideartha, i mBallstát na cúirte a rinne an tarchur, dámhachtain eadrána a rinneadh ar iarratas ó chuideachtaí atá bunaithe lasmuigh den Aontas Eorpach. Beag beann ar ghné thrasteorann an cháis, níor tháinig forghníomhú na ndámhachtainí eadrána faoi raon feidhme Choinbhinsiún na Bruiséile.
93. Ina breithiúnas, shainaithin an Chúirt ar dtús Airteagal 101 CFAE mar ‘fhoráil bhunúsach atá riachtanach chun na misin a chuirtear de chúram [an tAontas] a bhaint amach agus, go háirithe, d’fheidhmiú an mhargaidh inmheánaigh’.(62) Ar an dara dul síos, mheas an Chúirt, a mhéid nach mór do chúirt náisiúnta, de réir a rialacha nós imeachta inmheánacha, iarraidh ar neamhniú dámhachtain eadrána bunaithe ar neamhaird a dhéanamh ar rialacha náisiúnta oird phoiblí a dheonú, nach mór di iarraidh den sórt sin a dheonú freisin bunaithe ar neamhaird a thabhairt ar an toirmeasc atá leagtha síos san fhoráil seo den dlí príomhúil. (63)
94. Dá bhrí sin, níor rialaigh an Chúirt ina breithiúnas ar na coinníollacha chun an clásal beartais phoiblí a chur chun feidhme (‘sárú is cúis’ nó nach ea). Go deimhin, níor tháinig na coinníollacha sin faoi dhlí an Aontais.(64) Ar an taobh eile, chinn an Chúirt, mar atá sna breithiúnais go léir a luaigh mé go dtí seo, cé acu an chomhpháirt d’ordú dlí an Bhallstáit lena mbaineann arbh ionann a sárú agus bunphrionsabal an ordaithe sin.
95. Tugann sé seo mé chuig ceist níos tábhachtaí: an bhfuil beartas poiblí de chuid an Aontais Eorpaigh ann ar féidir leis an gCúirt a bhunphrionsabail a aithint?
(c) Beartas poiblí an Aontais Eorpaigh
96. Ag an éisteacht, ba é ceann de na ceisteanna a pléadh an léiríonn tagairt na Cúirte do ‘riail dlí a mheastar a bheith riachtanach i ndlíchóras an Stáit ina n‑iarrtar aitheantas’ agus do ‘cheart a aithnítear mar cheart bunúsach sa dlíchóras sin’ (65) go bhfuil sé ar intinn ag an gCúirt idirdhealú a thabhairt isteach idir beartas poiblí náisiúnta agus beartas poiblí an Aontais. Gan a bheith ag iarraidh a shéanadh gurb ann do na horduithe sin, nílim cinnte go bhfuil sé i gceist go deimhin leis an tagairt sin idirdhealú a dhéanamh idir an dá ordú phoiblí sin.
97. Ar an gcéad dul síos, is é mo thuairim go raibh an Chúirt ag iarraidh, leis an tagairt sin, a léiriú go bhféadfaí dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí i gcás ina sáraíonn aithint nó forghníomhú breithiúnais arna thabhairt i mBallstát eile go follasach prionsabal, nó fiú gné bhunriachtanach nó bhunúsach, de dhlíchóras an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas, gan beann ar an bhfoirm shonrach dá léiriú sa dlí náisiúnta.(66)
98. Ar an dara dul síos, rialaigh an Chúirt, i mbreithiúnas Meroni, nach dtiocfadh an clásal um ord poiblí i bhfeidhm ach amháin sa mhéid is go gciallódh ionsaí ar ráthaíochtaí nós imeachta go mbeadh sárú follasach ar riail bhunriachtanach mar thoradh ar chinneadh den sórt sin a aithint in ord dlíthiúil an Aontais agus, dá bhrí sin, an Bhallstáit iarrtha.(67) Dá réir sin, féadfaidh ‘riail dlí a mheastar a bheith riachtanach in ord dlíthiúil an Stáit iarrtha’ teacht faoi dhlí an Aontais freisin.
99. Ar an tríú dul síos, dhearbhaigh an Chúirt in Diageo Brands, trí thagairt do ‘rialacha dlí’ agus ‘cearta’, nach raibh sé ar intinn ag an gCúirt idirdhealú a dhéanamh idir dhá fhoinse ar leith’ – náisiúnta agus den Aontais – agus an beartas poiblí. Chinn an Chúirt nach féidir aithint breithiúnais a tugadh i mBallstát eile a dhiúltú ach amháin ar an bhforas gur sárú follasach ar riail dlí a mheastar a bheith fíor-riachtanach i ndlíchóras an Aontais Eorpaigh agus, dá bhrí sin, i ndlíchóras an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas nó ar fhoras cirt a aithnítear mar cheart bunúsach sna córais dlí sin. (68)
100. Mar sin féin, san am atá caite, bhí mé i bhfabhar a aithint gurb ann do ‘bheartas poiblí an Aontais’,(69) ar cuid dhílis é féin den bheartas poiblí náisiúnta. Cé nár bhain an Chúirt úsáid as an gcoincheap sin ina cásdlí, chinn sí gur riail fhíor-riachtanach dlí i ndlíchóras an Aontais Eorpaigh é riail dlí riachtanach de chuid dhlíchóras an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas, a bhféadfadh a shárú follasach údar a thabhairt le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí. (70)
101. Mar a dheimhnítear le hAirteagal 2 CAE, tá croí coiteann de luachanna comhroinnte, arna n-urramú agus arna gcosaint ag na Ballstáit, a shainíonn féiniúlacht an Aontais mar dhlíchóras coiteann.(71) I ndáil leis sin, tá sé deacair sampla níos ionadaí a fháil de na luachanna a roinneann na Ballstáit ná na cinn a léirítear sa Chairt.
102. Ó thaobh an Bhallstáit iarrtha de, níl ach beartas poiblí amháin ann. Go deimhin, is cuid dhílis d’ord dlíthiúil gach Ballstáit croí coiteann den sórt sin. Thairis sin, mar atá ráite agam, (72) is ionann na coinníollacha maidir le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí i gcás ina mbeartaítear an chaingean sin a dhéanamh toisc gur sháraigh cúirt an Bhallstáit tionscnaimh an dlí náisiúnta agus dlí an Aontais. Is é mo thuairim, áfach, ar thaobh amháin, gur mian leis an gCúirt gan tosaíocht a thabhairt do dhlí an Aontais thar an dlí náisiúnta maidir le céannacht na gcoinníollacha sin. Ina theannta sin, comhfhreagraíonn cur chuige den sórt sin do bhunphrionsabal dhlíchóras an Aontais, a chumhdaítear in Airteagal 4(2) CAE, ar dá réir a urramóidh an tAontas Eorpach féiniúlachtaí náisiúnta na mBallstát, ar cuid dhílis dá struchtúir bhunúsacha iad, idir pholaitiúil agus bhunreachtúil. Ar an taobh eile, mar a léirítear sa chásdlí ábhartha a leag mé amach, ós rud é gurb ionann na coinníollacha maidir le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí a mhéid a bhaineann leis an dlí náisiúnta agus le dlí an Aontais, ní chiallaíonn sé sin go bhfuil feidhm ag an méid céanna maidir leis na róil faoi seach atá ag cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas agus ag an gCúirt Bhreithiúnais in imeachtaí réamhrialaithe.
103. Ba cheart scrúdú a dhéanamh ar na ceisteanna a tharchuirtear chun réamhrialú i bhfianaise na mbreithnithe sin. Go sonrach, is faoin gCúirt atá sé léiriú a dhéanamh ar dhlí an Aontais, ar an gcéad dul síos, d’fhonn a fháil amach an léiríonn Airteagal 11 den Chairt prionsabal bunúsach de dhlíchóras an Aontais (Roinn C) agus, ar an dara dul síos, chun soiléiriú a dhéanamh, i bhfianaise na tagartha reatha chun réamhrialú, ar na critéir chun a mheas an mbeadh sárú follasach ar an bprionsabal sin mar thoradh ar fhorfheidhmiú pianbhreithe amhail an ceann atá i gceist sna príomhimeachtaí (Roinn D).
C. Airteagal 11 den Chairt
1. Saoirse an phreasa i bhfianaise Airteagal 11 den Chairt
104. Sna ceisteanna a tarchuireadh chun réamhrialú a fháil, tagraíonn an chúirt a rinne an tarchur d’Airteagal 11 den Chairt. Mar sin féin, tá dhá mhír san fhoráil sin: baineann an chéad cheann, i gcoitinne, leis an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus faisnéis a fháil, agus baineann an dara ceann, go sonrach, le saoirse agus iolrachas na meán.
105. Mar atá soiléirithe ag an gCúirt cheana féin, maidir le heagraíochtaí meán, is cur isteach ar shaoirse tuairimí a nochtadh agus faisnéis a dhéantar cur isteach ar leith ar shaoirse na meán cumarsáide, arna chosaint go sonrach faoi Airteagal 11(2) den Chairt.(73) Ar an ábhar sin, feictear ó na mínithe a bhaineann leis an gCairt (74) go ‘míníonn an fhoráil seo iarmhairtí mhír 1 maidir le saoirse na meán’. Tuigim as sin, i gcás ina mbaineann an cur isteach ar fheidhmiú na saoirse chun tuairimí a nochtadh le gníomhaíocht na meán, gurb é Airteagal 11(2) agus ní Airteagal 11(1) den Chairt a bhfuil feidhm aige.
106. Sa chás sna príomhimeachtaí, bhraith cúirt náisiúnta ar an gclásal beartais phoiblí ar an bhforas go mbeadh forfheidhmiú bhreithiúnais na Spáinne contrártha do shaoirse an phreasa. Dá bhrí sin, baineann na ceisteanna a tharchuirtear le haghaidh réamhrialú le hAirteagal 11(2) den Chairt go sonrach.
107. Tagann an cheist chun cinn anois i dtaobh an bhfuil saoirse an phreasa, a ráthaítear leis an bhforáil sin, i ndlíchóras an Aontais, ina prionsabal bunúsach a bhféadfadh sárú air údar a thabhairt le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí.
2. Saoirse an phreasa mar bhunphrionsabal de dhlíchóras an Aontais
108. Is féidir a thuiscint ón gcásdlí go bhfuil an stádas dlí céanna ag saoirse an phreasa a ráthaítear leis an gCairt agus atá ag na Conarthaí, ní chiallaíonn sé sin go huathoibríoch gur bunphrionsabal de dhlíchóras an Aontais é.(75)
109. Mar sin féin, ar thaobh amháin, le saoirse an phreasa, a chumhdaítear in Airteagal 11(2) den Chairt, cosnaítear ról bunriachtanach na meán i sochaí dhaonlathach agus an smacht reachta, arb é atá i gceist léi faisnéis agus smaointe a scaipeadh maidir le hábhair leasa ghinearálta, móide ceart an phobail an fhaisnéis agus na smaointe sin a fháil, gan srianta seachas na srianta sin a bhfuil fíorghá leo.(76)
110. Ar an taobh eile, i gcomhréir le hAirteagal 6(3) CAE, is cuid de dhlí an Aontais iad na cearta bunúsacha, ‘mar a ráthaítear iad le [ECHR]’, mar phrionsabail ghinearálta an dlí sin. Ón taobh sin de, eascraíonn an cheist an bhfuil foráil choibhéiseach sa CECD ag Airteagal 11(2) den Chairt. Más ea, ní hamháin gur prionsabal ginearálta de dhlí an Aontais é saoirse na meán, ach soláthraítear treoir úsáideach le cásdlí ECtHR maidir le léiriú na forála sin den Chairt.
111. I ndáil leis sin, ba cheart a thabhairt faoi deara, murab ionann agus Airteagal 11 den Chairt, nach dtagraítear in Airteagal 10 de ECHR do shaoirse na meán ná d’iolrachas na meán. Ar thaobh amháin, áfach, i bhfianaise chásdlí ECtHR, is comhfhorlíonadh é go mbaineann an fhoráil dheireanach seo freisin le saoirse an phreasa, nó fiú saoirse iriseoireachta.(77) Ar an taobh eile, cuireann an Chúirt in iúl, ina cásdlí, go bhfuil an bhrí chéanna agus an raon feidhme céanna ag an tsaoirse cainte agus faisnéise, atá cumhdaithe in Airteagal 11, míreanna 1 agus 2 den Chairt agus in Airteagal 10 de ECHR i ngach cás den dá ionstraim sin. (78)
112. Go deimhin, luaitear sna mínithe a bhaineann le hAirteagal 11 den Chairt go bhfuil mír 2 de ‘bunaithe go háirithe ar chásdlí na Cúirte maidir leis an teilifís, go háirithe [breithiúnas Collectieve Antennevoorziening Gouda (79)], agus ar an bPrótacal maidir leis an gcóras craolacháin phoiblí sna Ballstáit’. Is cosúil, áfach, go gcuirtear san áireamh sna tagairtí sin iolrachas na meán nach cosúil, cé go bhfuil dlúthbhaint acu lena saoirse, a bheith i gceist go díreach sna príomhimeachtaí. Ar aon chuma, cosnaítear iolrachas na meán freisin ar bhonn Airteagal 10 de ECHR.(80)
113. Sna himthosca sin, i bhfianaise a thábhachtaí atá saoirse an phreasa i sochaí dhaonlathach agus sa smacht reachta agus ós rud é gur prionsabal ginearálta de dhlí an Aontais í an tsaoirse sin, dealraíonn sé domsa gur prionsabal bunriachtanach de dhlíchóras an Aontais í an tsaoirse sin, a bhféadfadh sárú follasach air a bheith ina fhoras chun forfheidhmiú a dhiúltú.
D. Na critéir chun measúnú a dhéanamh ar an sárú follasach ar shaoirse an phreasa
1. Ról bhreitheamh an Bhallstáit iarrtha
(a) Breathnóireacht tosaigh
114. Foráiltear le hAirteagal 10(2) de ECHR go bhféadfaidh feidhmiú na saoirse chun tuairimí a nochtadh a bheith faoi réir teorainneacha dá bhforáiltear leis an dlí ar bearta iad is gá i sochaí dhaonlathach, inter alia, ‘chun clú nó cearta daoine eile a chosaint’. Aithníonn an Chúirt Eorpach um Chearta an Duine, agus scrúdú á dhéanamh aici ar an ngá atá le cur isteach ar shochaí dhaonlathach d’fhonn ‘clú nó cearta daoine eile a chosaint’, go bhféadfadh sé go mbeadh gá leis a fháil amach an bhfuil cothromaíocht chóir bainte amach ag na húdaráis náisiúnta i gcosaint dhá luach a ráthaítear leis an gCoinbhinsiún sin, ar luachanna iad a d’fhéadfadh a bheith ag teacht salach ar a chéile i gcásanna áirithe. (81)
115. Maidir le cuardach a dhéanamh ar chothromaíocht den sórt sin, ní mór a thabhairt faoi deara go bhféachann cinntí na Spáinne, a bhfuil a gcur chun feidhme ina gconspóid, le cáil an chlub sacair agus cáil bhall a fhoirne leighis araon a chosaint.
116. Tagann clú an chomhalta sin den fhoireann liachta faoi raon feidhme Airteagal 8 de ECHR, dá bhfreagraíonn Airteagal 7 den Chairt. Is iad na critéir ábhartha chun cothromaíocht a fháil idir an ceart chun tuairimí a nochtadh agus an ceart go n‑urramófaí an saol príobháideach, inter alia, an méid a chuirtear le díospóireacht ar mhaithe le leas an phobail, aitheantas an duine lena mbaineann agus ábhar na tuarascála, an t‑iompar a rinne sé roimhe sin, an modh chun an fhaisnéis a fháil agus a fírinneacht, ábhar, foirm agus iarmhairtí an fhoilsithe, agus déine an phionóis a forchuireadh. (82)
117. Maidir le clú an chlub peile, d’fhág ECtHR an cheist an dtagann clú duine dhlítheanaigh faoi Airteagal 8 de ECHR.(83) Mar sin féin, is comhthionól é go dtagann clú duine dhlítheanaigh faoin gcoincheap ‘clú nó cearta daoine eile’, de réir bhrí Airteagal 10(2) de ECHR, cosaint cháil duine dhlítheanaigh, áfach, gan an meáchan céanna a bheith acu agus atá ar chlú nó ar chearta duine aonair. (84)
118. Dá bhrí sin, ar thaobh amháin, ní mór cothromaíocht chóir a bhaint amach idir na cearta agus na leasanna iomaíocha go léir ar leithligh don chlub peile agus don bhall dá fhoireann leighis. Is cosúil go bhfuil sé sin léirithe i gciontuithe na Spáinne a bhaineann le dhá mhéid ar leith don bheirt iarratasóirí sna príomhimeachtaí. Mar sin féin, ar an taobh eile, déanann ECtHR measúnú ar chomhréireacht na gcur isteach ar bhonn na gcritéar céanna i ndáil le duine dlítheanach agus duine aonair araon.(85)
119. Ar an gcéad dul síos, d’fhéadfadh cathú a bheith ann na cearta atá i gceist a mheas i gcomhréir leis na critéir sin agus, ar an mbonn sin, a chinneadh an mbeadh sárú follasach ar shaoirse an phreasa mar thoradh ar chur chun feidhme na gcinntí ón Spáinn atá i gceist sna príomhimeachtaí. Mar sin féin, tá sé tábhachtach aird a thabhairt ar chomhthéacs an cháis seo sula ndéanfar tuilleadh anailíse ar na critéir sin.
(b) Toirmeasc ar athbhreithniú substainteach i bhfianaise na muiníne frithpháirtí
120. Ní bhaineann an réamhthagairt seo leis an gceist maidir le conas cothromaíocht a fháil, den chéad uair agus ar bhonn na fianaise atá ar fáil don bhreitheamh a éisteann caingean ar son dliteanais, shaoirse an phreasa agus clú daoine eile. Tá breithiúna an Bhallstáit tionscnaimh tar éis an chothromaíocht sin a chuardach cheana féin. Ina theannta sin, mar a soiléiríodh le linn na héisteachta, rinne na cosantóirí sna príomhimeachtaí iarracht toradh an taighde seo a chur faoi bhráid an Tribunal Constitucional (an Chúirt Bhunreachtúil, an Spáinn) agus ECtHR, nár mheas na hiarrataí a bheith inghlactha.
121. Sa chás seo, is cúirt de chuid an Bhallstáit inar iarradh breithiúnas a tugadh i mBallstát eile a fhorghníomhú a dhéanann an tarchur chun réamhrialú. Is éard a dhéanfaí neamhaird a dhéanamh den fhíric sin ná neamhaird a dhéanamh ar chóras aitheantais agus forghníomhaithe Rialachán An Bhruiséil I, bunaithe ar mhuinín fhrithpháirteach, agus ar róil bhreithiúna an Bhallstáit tionscnaimh agus an Bhallstáit iarrtha faoi seach.
122. Déantar ról chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas a theorannú leis an teorannú a leagtar síos in Airteagal 45(2) de Rialachán An Bhruiséil I, ar dá réir ‘nach bhféadfar athbhreithniú a dhéanamh i gcás ar bith ar an mbreithiúnas [a tugadh i mBallstát eile] ó thaobh a shubstainte de’. Go deimhin, ceadaítear leis an gclásal beartais phoiblí don chúirt sin diúltú d’fhorghníomhú breithiúnais a tugadh i mBallstát eile. Mar sin féin, tá raon feidhme an‑chúng ag an gclásal sin agus ag an eisceacht a eascraíonn as agus is le ról na cúirte sin a chinntear iad.
123. I ndáil leis sin, níl dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí bunaithe ar mheasúnú diúltach ar an nós imeachta os comhair chúirt an Bhallstáit tionscnaimh ná ar an mbreithiúnas arna thabhairt ag an gcúirt sin. Ina ionad sin, leanann sé ón gcinneadh gur léir go bhfuil iarmhairtí fhorghníomhiú an bhreithiúnais sin sa Bhallstát ina n‑iarrtar an forghníomhú ag teacht salach ar bhunphrionsabal an bheartais phoiblí.
124. Sin an fáth a gcuirtear cosc le hAirteagal 45(2) de Rialachán An Bhruiséil I ar bhreitheamh an Bhallstáit iarrtha athbhreithniú a dhéanamh ar chruinneas na measúnuithe dlí nó fíorais a rinne breitheamh an Stáit tionscnaimh.(86) Ní féidir le breitheamh an Bhallstáit iarrtha, ach an oiread, na measúnuithe sin a fhorlíonadh le heilimintí atá ann cheana féin nár chuir breitheamh an Bhallstáit tionscnaimh san áireamh. (87)
125. Ar an gcaoi sin, chinn an Chúirt, i mbreithiúnas a bhaineann le Rialachán (CE) Uimh. 2201/2003 (88) nach féidir le cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú idirghabháil a dhéanamh maidir leis an tsuim dheiridh atá le híoc trí íocaíocht phionósach arna hordú ag cúirt an Bhallstáit tionscnaimh a chinneadh. (89) Is éard atá i gceist le cinneadh den sórt sin measúnú ar na cúiseanna gur mhainnigh an féichiúnaí oibleagáidí a chomhlíonadh agus nach bhfuil ach cúirt an Bhallstáit tionscnaimh, mar an chúirt a bhfuil dlínse aici maidir le substaint an cháis, i dteideal measúnú den chineál sin a dhéanamh.
126. A fortiori agus maidir le Rialachán An Bhruiséil I, ní féidir le cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú amhras a chaitheamh ar na measúnuithe dlíthiúla nó fíorasacha a rinne cúirt an Stáit tionscnaimh d’fhonn an méid atá le híoc i leith an chiontaithe a thug an Stát sin a athríomh. Ná ní féidir leis feidhmiú chomhardú na gceart atá i gceist a dhéanamh an athuair, ós rud é gur toradh é ar an gcleachtadh sin lena gcinntear toradh na n‑imeachtaí.
127. Mar a chinn an Chúirt in Gambazzi, (90) ní fhéadfar na seiceálacha a dhéanann cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas a dhíriú ach ar chur isteach follasach agus díréireach ar an gceart i gceist a shainaithint, gan athbhreithniú ar na measúnuithe substainteacha a rinne cúirt an Bhallstáit tionscnaimh a bheith i gceist.
128. Ar an gcaoi sin, ó thaobh ECHR de, (91) i bhfianaise na ról éagsúil atá ag cúirt an Bhallstáit tionscnaimh agus ag cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú i gcomhthéacs an chórais aitheantais agus forfheidhmithe arna bhunú le Rialachán An Bhruiséil I, bunaithe ar mhuinín fhrithpháirteach, is leor do chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forfheidhmiú dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí chun na heasnaimh fhollasacha i gcosaint na gceart a ráthaítear le ECHR a leigheas.
129. Sna himthosca sin agus a mhéid a bhaineann le sárú ar phrionsabal de chineál substainteach trí chiontú a fhaightear mar thoradh ar chaingean i leith damáistí, ní mór go mbainfeadh na seiceálacha a dhéanann cúirt an Bhallstáit a n‑iarrtar forghníomhú ann go háirithe le hiarmhairtí follasacha agus díréireacha an phionóis arna fhorchur leis an gcinneadh a n‑iarrtar a fhorghníomhiú ar shaoirse an phreasa. Nuair a dhéantar breithiúnas eachtrach a fhorghníomhú, is é sin an pionós is mó a chuireann isteach ar dhlíchóras an Bhallstáit iarrtha. Ina theannta sin, is é an cur chuige a ghlac an chúirt a rinne an tarchur sna ceisteanna le haghaidh réamhrialú atá dírithe ar an ngné airgeadais de chinntí na Spáinne.
130. Ba cheart a mheabhrú, áfach, nach é Airteagal 11 an t‑aon fhoráil amháin den Chairt a thagann i bhfeidhm.
(c) Cothromaíocht a bhaint amach idir na cearta bunúsacha atá i gceist
131. Sa chás seo, ar thaobh amháin, ó thaobh na gcosantóirí sna príomhimeachtaí de, is dócha gurb ionann deonú exequatur agus cur isteach ar fheidhmiú shaoirse an phreasa a ráthaítear in Airteagal 11 den Chairt. Ar an taobh eile, ó thaobh na n‑iarratasóirí sna príomhimeachtaí de, b’ionann an diúltú na cinntí Spáinneacha i dtrácht a fhorghníomhú agus teorannú a dhéanamh ar a gceart chun na cinntí sin a fhorghníomhú, atá daingnithe sa dara mír d’Airteagal 47 den Chairt. (92)
132. Mar sin féin, ní saoirse iomlán í an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh ná an ceart chun breithiúnas a tugadh i mBallstát eile a fhorghníomhiú.
133. Nuair a bhíonn roinnt cearta bunúsacha i gceist, ní mór iad a mheá i gcoinne na gceanglas dá bhforáiltear in Airteagal 52(1) den Chairt.(93)
134. Sa chás seo, níl aon cheist ann maidir le bunús dlí a bheith ann chun teorainn a chur le feidhmiú na saoirse chun tuairimí a nochtadh ag na cosantóirí sna príomhimeachtaí. Tugadh na ciontuithe atá i gceist sna príomhimeachtaí faoi dhlí na Spáinne agus faoi Rialachán An Bhruiséil I agus, i bprionsabal, ní mór iad a fhorfheidhmiú sa Fhrainc. Is amhlaidh atá maidir le teorannú cheart na n‑iarratasóirí sna príomhimeachtaí, a eascraíonn as an gclásal beartais phoiblí agus dá bhforáiltear sa Rialachán sin.(94)
135. I gcás den sórt sin, ní mór an measúnú ar chomhlíonadh phrionsabal na comhréireachta a dhéanamh i gcomhréir leis an réiteach riachtanach ar na ceanglais a bhaineann le cosaint na gceart éagsúil agus le cothromaíocht chóir eatarthu.(95)
136. Tá an cuardach ar chothromaíocht den sórt sin cumhdaithe sa sásra chun an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a chosaint dá bhforáiltear in ECHR. Ní haon ionadh mar sin, chun críocha cothromaíochta den sórt sin a dhéanamh idir an tsaoirse cainte agus cearta nó saoirsí bunúsacha eile, go ndéanann an Chúirt tagairt do na critéir mheasúnaithe a úsáideann ECtHR.(96)
137. Go bhfios dom, níor rialaigh ECtHR go fóill ar na prionsabail is infheidhme i gcásanna nach mór an ceart chun tuairimí a nochtadh, a ráthaítear in Airteagal 10 de ECHR, a chothromú leis an gceart go bhforfheidhmeofaí cinneadh breithiúnach a thugtar thar lear, a ráthaítear in Airteagal 6 den choinbhinsiún sin. Dá bhrí sin, is faoin gCúirt atá sé na prionsabail sin a chumhdach i ndáil le hAirteagal 11(2) agus leis an dara fomhír d’Airteagal 47 den Chairt i bhfianaise an tarchuir reatha chun réamhrialú.
2. Na damáistí cúiteacha
138. Baineann an tsaincheist a ardaíodh sa dara réamhcheist, arna cur le chéile ag an gcúirt tagartha, an féidir le breitheamh an Bhallstáit iarrtha a chinneadh go bhfuil sárú follasach ar shaoirse an phreasa ann ar fhorais chineál díréireach na pianbhreithe nuair a bhaineann sí. leis na damáistí a bronnadh mar chúiteamh ar dhamáiste morálta. Sula gcloífidh mé leis an tsaincheist sin, measaim go bhfuil soiléiriú breise úsáideach maidir lena raon feidhme.
(a) Barúlacha tosaigh
139. Ar an gcéad dul síos, is cosúil go n‑eascraíonn an tsaincheist a ardaíodh sa dara ceist mar a cheap an chúirt a rinne an tarchur í as an bhforas achomhairc trína maíonn na hachomharcóirí sna príomhimeachtaí nach féidir athbhreithniú a dhéanamh ar chomhréireacht na ndamáistí ach amháin más rud é go bhfuil siad pionósach agus nach bhfuil siad cúiteach. Ina theannta sin, tugann na hiarratasóirí sna príomhimeachtaí agus Rialtas na Spáinne faoi deara nach ndearna cúirt na Spáinne na damáistí atá i gceist sna príomhimeachtaí a aicmiú mar ‘phionósach’, ach go bhfuil siad ceaptha chun an damáiste neamhábhartha a fulaingíodh a chúiteamh. Léiríonn foclaíocht an dara ceist a tarchuireadh go dtosaíonn an chúirt a rinne an tarchur leis an réamhleagan céanna.
140. Ar an dara dul síos, tugaim faoi deara go mbaineann an foras achomhairc seo le ceann de na hargóintí a rinne an Cour d’appel de Paris (Cúirt Achomhairc, Páras) nach raibh na hiarratasóirí sna príomhimeachtaí ag brath ar dhamáiste airgeadais agus go bhfuil sé deacair réamhrialú morálta a chainníochtú. I ndáil leis sin, ní mór a chur in iúl cé nach féidir damáiste neamhábhartha agus airgeadais a ríomh ar an mbealach céanna, ní chiallaíonn sé sin nach bhfuil dámhachtain damáiste neamhábhartha cúiteach.(97)
141. Ar an tríú dul síos, is cosúil go bhfuil an tsaincheist a ardaíodh sa dara ceist, arna foirmliú ag an gcúirt a rinne an tarchur, bunaithe ar an réamhrá gur féidir le cúirt [an Bhallstáit] tionscnaimh agus cúirt [an Bhallstáit] iarrtha araon aicmiú na ndamáistí a chur i gcrích (‘má aicmítear na damáistí mar dhamáistí pionósacha ag an gcúirt tionscnaimh nó ag an gcúirt ar ar díríodh an t‑iarratas’). I bhfianaise na mbreithnithe a leagtar amach i bpointí 124 go 126 den Tuairim seo, áfach, cuireann an toirmeasc ar athbhreithniú maidir le substaint an cháis cosc ar chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar forghníomhú an tréithriú damáistí sin a dhéanamh. Ní féidir leis an gcúirt sin a tréithriú féin a chur in ionad thréithriú chúirt an Bhallstáit tionscnaimh. Ar an gcaoi chéanna, toirmisctear scrúdú a dhéanamh ar na measúnuithe dlíthiúla nó fíorasacha chun a chinneadh nach bhfreagraíonn méid na ndamáistí a dhámhtar don damáiste a fulaingíodh agus, dá bhrí sin, nach bhfuil cuid shuntasach den tsuim sin cúiteach ach pionósach.
(b) Measúnú
142. Maidir leis an scrúdú ar shubstaint na saincheiste a ardaíodh leis an dara ceist a tarchuireadh le haghaidh réamhrialú, tosóidh mé trí anailís a dhéanamh ar argóint na bpáirtithe ag an éisteacht maidir le treochtaí reatha sa dlí idirnáisiúnta príobháideach. Ansin, déanfaidh mé cásdlí ábhartha na Cúirte Breithiúnais agus ECtHR a scrúdú go géar.
(1) Treochtaí reatha sa dlí idirnáisiúnta príobháideach
143. Rinneadh roinnt iarrachtaí sa dlí idirnáisiúnta príobháideach – le rath nó uaireanta gan rath (98) – clásal beartais phoiblí a bhunú a bhaineann go sonrach le damáistí pionósacha a dhámhachtain nó a fhorghníomhiú. Ní chiallaíonn an fíoras sin, áfach, go gcuirtear bac ar dhul ar iontaoibh an bheartais phoiblí i gcás nach mbaineann breithiúnas le damáistí cúiteacha.
144. I ndáil leis sin, rinne roinnt páirtithe tagairt, ina dtuairimí i scríbhinn agus ag an éisteacht, don Choinbhinsiún maidir le Breithiúnais Eachtracha in Ábhair Shibhialta nó Thráchtála a Aithint agus a Fhorghníomhiú (99) (‘Coinbhinsiún 2019’) a bhfuil an tAontas Eorpach ina pháirtí ann. Go sonrach, áitíonn na páirtithe sin, cé go dtoirmeasctar athbhreithniú ar an tsubstaint leis an gCoinbhinsiún sin, go bhforáiltear le hAirteagal 10(1) de go bhféadfar ‘aitheantas nó forghníomhiú breithiúnais a dhiúltú má dhámhtar, agus a mhéid, leis an mbreithiúnas damáistí, lena n‑áirítear damáistí eiseamláireacha nó pionósacha, nach gcúitíonn páirtí as an gcaillteanas nó as an damáiste iarbhír a fulaingíodh’.
145. Pléadh ábharthacht Choinbhinsiún 2019 don chás seo ag an éisteacht.
146. Ar thaobh amháin, déantar ‘clúmhilleadh’ agus ‘an ceart chun príobháideachais’ (100) a eisiamh ó raon feidhme Choinbhinsiún 2019 toisc, mar a chuirtear in iúl ag an dtuarascáil mhínitheach a ghabhann leis an gCoinbhinsiún sin, gur nithe íogaire iad do go leor Stát a bhaineann leis an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus, ar an mbonn sin, go bhféadfadh impleachtaí bunreachtúla a bheith acu.(101)
147. In 2019, áfach, d’fhoilsigh Institiúid an Dlí Idirnáisiúnta a rún maidir le sáruithe ar chearta pearsantachta trí úsáid a bhaint as an idirlíon agus, de réir Airteagal 9 de, ba cheart feidhm a bheith ag Airteagal 10 de Choinbhinsiún 2019 freisin i gcás sárú den sórt sin. Is fíor nach bhfuil aon bhrí cheangailteach leis an rún sin.(102) Cinnte, níl aon fhórsa ceangailteach ag an rún seo. Mar sin féin, forbraíodh é faoi choimirce na hinstitiúide seo, nach féidir neamhaird a thabhairt ar a n‑údarás maidir le treochtaí reatha sa dlí idirnáisiúnta príobháideach agus poiblí a aithint. (103) Léiríonn an rún a dúradh ansin go dtéann ábharthacht na réiteach a d’aithin comhdháil na Háige thar chreat Choinbhinsiún 2019.
148. Mar sin féin, in ainneoin fhoclaíocht Airteagal 10 de Choinbhinsiún 2019, níl an t‑idirdhealú idir cúiteamh cúiteach agus cúiteamh pionósach cinntitheach i gcomhthéacs an choinbhinsiúin sin. De réir na tuarascála míniúcháin ar Choinbhinsiún 2019, ní fhéadfaí forghníomhú a dhiúltú ar bhonn na forála sin ach amháin más léir ón mbreithiúnas gur dealraitheach go dtéann an ciontú thar an gcaillteanas nó an damáiste iarbhír a fulaingíodh. Sa chomhthéacs seo, i dteannta le damáistí pionósacha, ‘i gcásanna eisceachtúla, d’fhéadfadh damáistí a cháilíonn an chúirt tionscnaimh mar dhamáistí cúiteacha teacht faoin bhforáil seo freisin’.(104) De réir an fhoirceadail, faoi thionchar an choinbhinsiúin chéanna, tá sé ceadaithe, dá bhrí sin, forghníomhú cinnidh coigríche a dhiúltú chomh fada agus a bhaineann sé le damáistí pionósacha nó le damáistí atá iomarcach ar bhealach éigin eile. (105)
149. Tuigim as sin, de réir na dtreochtaí reatha sa dlí idirnáisiúnta príobháideach, i gcásanna fíor-eisceachtúla, féadfar dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí fiú i gcás ina mbaineann an dámhachtain le damáistí cúiteacha. In éagmais léiriú soiléir ar an gcur chuige a ghlac reachtas an Aontais i Rialachán An Bhruiséil I, ba cheart tagairt a dhéanamh don chásdlí ábhartha maidir leis an Rialachán sin agus maidir leis an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh.
(2) Cásdlí ábhartha na Cúirte
150. D’fhéadfadh léamh an bhreithiúnais in flyLAL-Lithuanian Airlines (106) a thabhairt le fios nach bhfuil méid an ordaithe le haghaidh cúiteamh as damáiste airgeadais agus na hiarmhairtí eacnamaíocha a eascraíonn as sin ina fhoras féin chun forghníomhú a dhiúltú. Chinn an Chúirt nach bhfuil sé i gceist leis an gclásal beartais phoiblí leasanna eacnamaíocha amháin a chosaint, ionas nach ionann spleáchas ar iarmhairtí tromchúiseacha eacnamaíocha agus sárú ar bheartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar aitheantas.
151. Ar thaobh amháin, áfach, rinne an Chúirt cúram freisin, sa bhreithiúnas seo, a chur in iúl gur bhearta sealadacha agus cosanta a bhí sna cinntí a raibh a bhforghníomhú i gceist nach suim a íoc, ach amháin chun faireachán a dhéanamh ar mhaoin na gcosantóirí sna príomhimeachtaí.(107) Ar an taobh eile, ní cosúil ón mbreithiúnas sin nach féidir leis na hiarmhairtí eacnamaíocha tromchúiseacha a bhraithfear sa Bhallstát iarrtha, nach féidir a laghdú go dtí agairt leasanna eacnamaíocha simplí, a bheith ina gcúis le diúltú don exequatur.
152. Dá bhrí sin, tuigim go gciallaíonn an breithiúnas in flyLAL-Lithuanian Airlines, i gcás ina mbaineann breithiúnas le damáistí cúiteacha, go bhféadfar dul ar iontaoibh an bheartais phoiblí i gcásanna fíor-eisceachtúla agus ach amháin i gcás ina gcuirtear argóintí eile maidir leis an mbeartas poiblí chun cinn sa Bhallstát ina n‑iarrtar an forghníomhú chun cur i gcoinne fhorfheidhmiú na pianbhreithe sin.(108)
(3) Cásdlí ábhartha ECtHR
153. Ina chásdlí maidir le saoirse chun tuairimí a nochtadh, chuir ECtHR in iúl gur gnéithe iad cineál agus déine na bpionós a fhorchuirtear le cur san áireamh agus comhréireacht ionsaí ar an gceart chun saoirse cainte a ráthaítear in Airteagal 10 de ECHR a thomhas.(109) Má léann tú an cásdlí seo, b’fhéidir go gcreidfeá go bhfuil an ciontú féin níos tábhachtaí ná an pionós a ghearrtar, nach pionós é sin.
154. Ar an gcéad dul síos, áfach, ba cheart a thabhairt faoi deara go bhfuil dhá chuid ar leith i gcásdlí ECtHR, eadhon an chuid sin a bhaineann le pionóis choiriúla agus a bhaineann le ciontuithe mar gheall ar chlúmhilleadh ar mí-iompar sibhialta iad. Ní mór do na húdaráis náisiúnta srian a chur le húsáid an bhealaigh choiriúil agus aird mhór a thabhairt ar dhéine na bpionós coiriúil.(110)
155. Ar an dara dul síos, is fíor gur chinn ECtHR gur sáraíodh Airteagal 10 de ECHR i gcás ciontú sibhialta a bhain le ‘franc siombalach’. Mar sin féin, ní raibh an breithniú go bhfuil an ciontú níos tábhachtaí ná mionchineál na pianbhreithe a forchuireadh mar thúsphointe na réasúnaíochta ach argóint a cuireadh chun cinn go deireanach, chun a chur i bhfios go láidir nach leor cineál diomaibhseach an chiontaithe sin, ann féin, chun bonn cirt a thabhairt don chur isteach ar cheart cainte an iarratasóra, (111) gan fíor-éifeacht dhíspreagthach a bheith aige ar fheidhmiú na saoirse chun tuairimí a nochtadh.(112)
156. Níos tábhachtaí fós, ar an tríú dul síos, measann ECtHR go bhfuil sé riachtanach, i bprionsabal, an fhéidearthacht a choinneáil, i gcás daoine a ndéanann ráitis chlúmhillteacha díobháil dóibh, caingean dliteanais a thionscnamh atá in ann leigheas éifeachtach a dhéanamh ar sháruithe ar chearta pearsantachta.(113) De réir na Cúirte seo, in imthosca sonracha, féadfaidh méid eisceachtúil agus an‑ard damáistí mar gheall ar chlúmhilleadh fadhb a ardú maidir le hAirteagal 10 de ECHR. (114) Go háirithe, chun cothromaíocht chóir a áirithiú idir na cearta atá i gceist, caithfidh méid na ndamáistí a dhámhtar mar gheall ar chlúmhilleadh ‘gaolmhaireacht réasúnach comhréireachta’ a chruthú leis an damáiste a dhéantar don chlú. (115) I dtaca leis seo, mar a thugann údair fhoirceadail faoi deara, ní chuireann ECHR cosc ar gach cineál pionós airgeadaíochta nó forchúiteacha. Ar an taobh eile, toirmisctear leis an gCoinbhinsiún sin na cinn sin atá díréireach de réir bhrí áirithe an téarma sin, arna ghlacadh i gcásdlí ECtHR, (116) eadhon na cinn sin as a dtagann, mar gheall ar a saintréithe ualaithe i ndáil le fíorais an cháis, srian ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh, srian nach bhfuil riachtanach i sochaí dhaonlathach.
157. Dá bhrí sin, ar thaobh amháin, níl aon léiriú i gcásdlí ECtHR gur réamhchoinníoll é cineál pionósach na ndamáistí chun a chinneadh go bhféadfaí sárú a dhéanamh ar na saoirsí a chumhdaítear in Airteagal 10 de ECHR. Ar an taobh eile, leagtar síos leis critéir áirithe chun críocha measúnú a dhéanamh ar chineál díréireach pionóis chúitigh, rud a fhágann gur féidir a shuí go gcuirtear srian ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh, srian nach bhfuil riachtanach i sochaí dhaonlathach. Déanfaidh mé anailís ar na critéir mheasúnaithe thíos.
158. Ar aon chuma, agus maidir leis an tsaincheist a ardaíodh sa dara ceist a tarchuireadh chun réamhrialú, mar a cheap an chúirt a rinne an tarchur, ag féachaint do threochtaí reatha sa dlí idirnáisiúnta príobháideach agus don chásdlí ábhartha araon, measaim, i gcás ina mbaineann ordú le damáistí cúiteacha, go bhféadfaí dul ar iontaoibh an bheartais phoiblí i gcásanna fíor-eisceachtúla agus i ndáil le hargóintí eile atá bunaithe ar an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar aitheantas.
3. An éifeacht dhíspreagthach
159. Baineann an tsaincheist dá dtagraítear sa tríú go dtí an seachtú ceist a tarchuireadh chun réamhrialú, i dteannta a chéile, mar a cheap an chúirt a rinne an tarchur, le dhá ghné.
160. Dá bhrí sin, féachann an chúirt a rinne an tarchur lena fháil amach, ar an gcéad dul síos, an leor éifeacht dhíspreagthach ordaithe damáistí a dhámhtar i leith damáiste neamhábhartha inti féin chun údar a thabhairt le dul ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí, de réir bhrí Airteagal 34(1) de Rialachán An Bhruiséil I, arna léamh i bhfianaise Airteagal 11 den Chairt, agus, ar an dara dul síos, cad iad na tosca nach mór a chur san áireamh chun a chinneadh an bhfuil éifeacht dhíspreagthach den sórt sin ann.
(a) Éifeacht dhíspreagthach mar fhoras chun exequatur a dhiúltú
(1) Coincheap na héifeachta díspreagthaí
161. Mar réamhphointe, tugaim faoi deara, cé go dtagraíonn an chúirt a rinne an tarchur do choincheap na héifeachta díspreagthaí, nach dtugann sí sainmhíniú ar an gcoincheap sin.
162. I ndáil leis sin, ar thaobh amháin, is cosúil go bhfuil bunús na tagartha sin sna breithiúnais a thug an Cour d’appel de Paris (an Chúirt Achomhairc, Páras), inar cinneadh, i dtéarmaí a thugann cásdlí ECtHR chun cuimhne, go raibh éifeacht dhíspreagthach ag na ciontuithe atá i gceist sna príomhimeachtaí ar rannpháirtíocht na gcosantóirí sna príomhimeachtaí i bplé poiblí ar ábhair a bhfuil spéis ag an bpobal iontu, amhail bac a chur ar na meáin i gcomhlíonadh a gcúraimí maidir le faisnéis agus faireachán a chur ar fáil. Ar an taobh eile, tagraíonn an chúirt a rinne an tarchur, san iarraidh ar réamhrialú, do chásdlí ECtHR, ina luaitear ‘gur paraiméadar í éifeacht dhíspreagthach ordaithe chun damáistí a íoc chun measúnú a dhéanamh ar chomhréireacht... leigheas ar ráitis chlúmhillteacha’.
163. Sa chásdlí maidir leis an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh, tagraíonn ECtHR go hidirmhalartach do ‘éifeacht bhac’ agus do ‘chilling effect’.(117)
164. Thug scríbhneoirí acadúla faoi deara, cé nár thug ECtHR sainmhíniú substaintiúil ar choincheap na héifeachta díspreagthaí, mar sin féin, bhí sí ag brath ar an gcoincheap sin chun údar a thabhairt le dianscrúdú a dhéanamh ar na bearta náisiúnta a mheasann sé is dóchúla go mbeadh éifeachtaí diúltacha acu a théann níos faide ná na cásanna aonair ina gcuirtear i bhfeidhm iad, agus, mar thoradh air sin, go ndíspreagtar daoine nádúrtha agus dlítheanacha óna gcearta a fheidhmiú ar eagla go mbeidís faoi réir na mbeart sin.(118)
165. Ar an gcaoi sin, chuir scríbhneoirí acadúla in iúl nach n‑úsáidtear coincheap na héifeachta díspreagthaí go comhsheasmhach sa chásdlí maidir le saoirse cainte, go háirithe sa mhéid is go ndealraíonn sé go dtagraíonn sé do na himpleachtaí a bhaineann le cur isteach ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a théann níos faide ná staid an duine a bhfuil baint dhíreach aige leis an gcur isteach sin.(119)
166. Go deimhin, i gcomhréir leis an gcásdlí sin maidir le smachtbhannaí sibhialta, is cosúil go mbaineann ECtHR úsáid as coincheap na héifeachta díspreagthaí i ndáil le saoirse iriseoireachta sa Stát lena mbaineann. Tagraíonn an chúirt sin do thoradh na n‑imeachtaí náisiúnta lena gcuirtear ualach iomarcach díréireach ar na daoine lena mbaineann, ‘a d’fhéadfadh éifeacht athchomhairleach a bheith aige’ ar shaoirse an phreasa i gcríoch an Stáit is cosantóir’, (120) nó do mhéid iomlán an chiontaithe mar ‘thoisc thábhachtach i ndáil le héifeacht athchomhairleach a d’fhéadfadh a bheith ag na himeachtaí air féin agus ar iriseoirí eile’, (121) nó do ‘chiontú a d’fhéadfadh iriseoirí a dhíspreagadh ó rannchuidiú leis an bplé poiblí ar nithe atá ábhartha do shaol an phobail’. (122)
(2) Ábharthacht leis an gcás láithreach
167. Is cosúil go bhfuil an sainmhíniú ó ECtHR ar éifeachtaí athchomhairleacha nó fiú do-ghlactha ó thaobh shaoirse an phreasa a chosaint i gcomhthéacs na díospóireachta ar ábhar leasa ghinearálta ábhartha i gcomhthéacs an cháis seo, a bhaineann leis an tsaincheist maidir le exequatur a dhiúltú ar an bhforas go sáródh forfheidhmiú breithiúnais arna thabhairt i mBallstát eile beartas poiblí an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú.
168. Ar an gcéad dul síos, d’fhéadfadh éifeachtaí do-ghlactha den sórt sin bac a chur ar iriseoirí cur le plé poiblí ar ábhair a bhfuil spéis ag an bpobal iontu. Tá tionchar ag an díospóireacht ar shaincheisteanna na dópála sa sacar ar an leas ginearálta (123) agus is gné ríthábhachtach é an méid a chuirtear le díospóireacht leasa ghinearálta a chur san áireamh agus cearta bunúsacha iomaíocha á gcothromú .(124)
169. Arís sa chomhthéacs sin, sa dara háit, ar thaobh amháin, nuair a théitear ar iontaoibh chlásal an bheartais phoiblí, ní mór cothromaíocht chóir a bhaint amach idir an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus an ceart chun breithiúnas a tugadh i mBallstát eile a fhorghníomhiú, ar breithiúnas é a chumhdaítear sa dara mír d’Airteagal 47 den Chairt. I bprionsabal, ní féidir cinneadh a bheith mar thoradh ar chuardach ar chothromaíocht chóir mar gheall ar na hiarmhairtí a bheadh ag an gcosantóir. Is é bunbhrí an chiontuithe ná go mbraitheann an cosantóir a iarmhairtí.
170. Ar an taobh eile, mar a thug mé faoi deara i mír 152 den Tuairim seo, i gcás ina mbaineann breithiúnas le damáistí cúiteacha, is féidir leas a bhaint as beartas poiblí i gcásanna fíoreisceachtúla agus i ndáil le hargóintí eile atá bunaithe ar bhagairt an bheartais phoiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an forghníomhú. Is amhlaidh atá i gcás na hargóinte gur dócha go mbeidh éifeacht dhíspreagthach ag deonú exequatur ar shaoirse an phreasa sa Bhallstát lena mbaineann. Déanann an éifeacht dhíspreagthach a shainítear ar an gcaoi sin difear do shaoirse iriseoireachta sa Bhallstát lena mbaineann agus do shaoirse faisnéise an phobail i gcoitinne. Ní hamháin go gcosnaíonn diúltú exequatur i gcás den sórt sin an cosantóir i gcoinne an phionóis a forchuireadh air ach freisin leas chuideachta an Bhallstáit lena mbaineann.
171. Dá bhrí sin, tá sárú follasach agus díréireach ar phrionsabal bunúsach an dara Ballstát i gceist le forghníomhú breithiúnais a thugtar i mBallstát eile a bhféadfadh éifeacht dhíspreagthach a bheith aige ar fheidhmiú shaoirse an phreasa sa Bhallstát ina n‑iarrtar aitheantas agus, dá bhrí sin, is foras é chun exequatur a dhiúltú. Is gá anois na critéir a chinneadh chun a shuí go bhfuil éifeacht den sórt sin ag ciontú.
(b) Critéir chun measúnú a dhéanamh ar an díspreagadh
(1) An éifeacht dhíspreagthach ó thaobh na cúirte sa Bhallstát ar a ndírítear
172. Fiafraíonn an chúirt a rinne an tarchur an féidir na himthosca a dtugtar tuairisc orthu sa tríú go dtí an seachtú ceist a tarchuireadh le haghaidh réamhrialú arna bhfoirmliú ag an gcúirt sin a chur san áireamh chun a chinneadh ar tharla sárú follasach ar an mbeartas poiblí sa Bhallstát ina n‑iarrtar an t‑aitheantas. I ndáil leis sin, d’fhéadfaí cathú ar dhuine inspioráid a fháil ó chásdlí ECtHR, ar cosúil, d’fhonn sárú ar Airteagal 10 de ECHR a aimsiú, go gcuireann sé béim ar gach ceann de na himthosca a luaigh an chúirt a rinne an tarchur.
173. Mar sin féin, mar is léir ó phointe 129 den Tuairim seo, os comhair chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhiú, is í an cheist a thagann chun cinn an bhfuil na damáistí comhréireach ach an bhfuil forghníomhiú cinnidh lena ndeonaítear damáistí faoi dhliteanas éifeacht dhíspreagthach a bheith aige as a dtiocfaidh sárú follasach agus díréireach ar shaoirse an phreasa sa Bhallstát sin mar thoradh ar an bpionós a forchuireadh. Dá bhrí sin, ní fhéadfar na seiceálacha a dhéanann cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar an t‑aitheantas a dhíriú ach ar an riosca a bhaineann le héifeacht dhíspreagthach den sórt sin a shainaithint, gan athbhreithniú ar na measúnuithe substainteacha a rinne cúirt an Bhallstáit tionscnaimh a bheith i gceist. I gcomhréir leis an réasúnaíocht sin, níl ról na Cúirte Breithiúnais in ionad na Cúirte Eorpaí um Chearta an Duine chun sárú ar shaoirse an phreasa atá inchurtha i leith an dara Ballstát a shuíomh.
174. Arís sa chomhthéacs sin, ordaíodh do na cosantóirí sna príomhimeachtaí, sa bhreis ar dhamáistí, ús agus costais a íoc, an oibleagáid an breithiúnas a tugadh sa Bhallstát tionscnaimh a fhoilsiú. Mar sin féin, ní bhaineann na ceisteanna a tharchuirtear chun réamhrialú ach le gné airgid an bhreithiúnais. Ní féidir dul i muinín chlásal an bheartais phoiblí ach amháin i gcás ina sáraítear ord dlíthiúil an Bhallstáit ina n‑iarrtar an forghníomhú trí eilimintí den bhreithiúnas a n‑iarrtar a fhorghníomhú sa Bhallstát sin. Ar an taobh eile, de réir na Cúirte Eorpaí um Chearta an Duine, ní mór cineál na smachtbhannaí agus na mbeart eile a fhorchuirtear ar an duine lena mbaineann a chur san áireamh agus measúnú á dhéanamh ar chur isteach ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh ó thaobh a héifeachta díspreagthaí de.(125)
(2) Na critéir ábhartha sa chás seo
175. Leis an tríú ceist go dtí an seachtú ceist, féachann an chúirt a rinne an tarchur lena chinneadh an gá acmhainní an duine lena mbaineann, tromchúis an mhí-iompair, méid an damáiste, agus an tábhacht a bhaineann leis an éifeacht dhíspreagthach arna cinneadh i bhfianaise staid eacnamaíoch cuideachta a fhoilsíonn nuachtán agus an preas i gcoitinne a chur san áireamh chun a shuí go bhfuil éifeacht dhíspreagthach ann. Ina theannta sin, fiafraíonn sí an gá measúnú a dhéanamh ar an gcaoi chéanna a bhfuil éifeacht dhíspreagthach ann maidir leis an gcuideachta foilsitheoireachta nuachtán agus an t‑iriseoir.
176. Maidir leis an tábhacht a bhaineann leis an éifeacht dhíspreagthach (an ceathrú ceist mar a cheap an chúirt a rinne an tarchur í), i bhfianaise an ghá atá ann na cearta bunúsacha atá i gceist a chothromú, (126) is é an riosca amháin go mbeidh éifeacht dhíspreagthach ann a théann thar staid an duine lena mbaineann go díreach a thugann údar le diúltú exequatur sa mhéid gur sárú follasach agus díréireach é ar shaoirse an phreasa sa Bhallstát iarrtha. Is sa chás sin amháin nach mór do chúirt an Bhallstáit sin leas a bhaint as clásal an bheartais phoiblí chun neamh-leordhóthanacht fhollasach i gcosaint na saoirse sin a leigheas.(127)
177. Maidir le hacmhainní an duine lena mbaineann i bhfianaise chineál nádúrtha nó dlíthiúil an duine sin (an chéad chuid den tríú ceist agus an cúigiú agus an séú ceist, arna bhfoirmliú ag an gcúirt a rinne an tarchur), ní mór do chúirt an Bhallstáit iarrtha a chur san áireamh gur toisc thábhachtach í an tsuim fhoriomlán a cheanglaítear ar an duine lena mbaineann a íoc ó thaobh na héifeachta díspreagthaí a d’fhéadfadh a bheith ann ar an duine sin agus ar iriseoirí eile.(128)
178. Cinnte, is cosúil go gcuireann ECtHR san áireamh, mar chúinsí maolaithe, go bhfuil an foilsitheoir agus an t‑iriseoir, mar atá sa chás seo, faoi dhliteanas i gcomhpháirt pionós a íoc.(129) Mar sin féin, ní dhéantar measúnú ar an éifeacht choisctheach ar an mbealach céanna maidir leis an gcuideachta atá ag foilsiú nuachtáin agus le hiriseoir an ailt ionchoirithe.
179. Ar thaobh amháin, maidir le duine nádúrtha, tagraíonn ECtHR do thuarastal an duine lena mbaineann nó do luachanna tagartha, amhail an t‑íosphá (130) nó an meánphá (131) sa Stát is cosantóir atá i gceist. I bprionsabal, ní mór a mheas go bhfuil an tsuim fhoriomlán a cheanglaítear ar an duine lena mbaineann a íoc go follasach míréasúnta i gcás ina mbeadh ar an duine sin iarrachtaí a dhéanamh ar feadh blianta chun í a íoc ina hiomláine nó i gcás ina gcomhfhreagraíonn an tsuim sin do na scórtha éagsúla de phá íosta caighdeánach sa Bhallstát iarrtha. Ar an taobh eile, i gcás duine dhlítheanaigh, áirithíonn ECtHR nach gcuireann méid na ndamáistí a fhorchuirtear ar phreaschuideachtaí a mbonn eacnamaíoch (132) i mbaol agus, dá bhrí sin, go bhfuil sé go soiléir míréasúnta.
180. Ina theannta sin, maidir le staid eacnamaíoch an phreasa scríofa i gcoitinne sa Bhallstát iarrtha (an seachtú ceist arna foirmliú ag an gcúirt a rinne an tarchur), cé go ndéanann éifeacht dhíspreagthach a d’fhéadfadh a bheith ann difear d’iriseoirí agus do chuideachtaí preasa sa Bhallstát sin, níor cheart do chúirt an Bhallstáit sin staid eacnamaíoch an Bhallstáit sin a chur san áireamh chun diúltú cinneadh breithiúnach a dhíchur. Ó thaobh iriseoirí agus cuideachtaí preasa de, is é an rud ríthábhachtach ná a bheith feasach ar an bhfiric gur féidir leo féin a bheith ina n-ábhar do chiontú go follasach míréasúnta i ndáil le himthosca an cháis.
181. Ar deireadh, i bhfianaise ról chúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar forghníomhú sa chóras aitheantais agus forfheidhmithe arna bhunú le Rialachán An Bhruiséil I, (133) ní mór go mbainfeadh na seiceálacha a dhéanann an chúirt sin, thar aon ní eile, leis na hiarmhairtí follasacha agus díréireacha ar shaoirse an phreasa a bhaineann leis an bpionós a fhorchuirtear leis an mbreithiúnas a n‑iarrtar a fhorghníomhiú. Dá bhrí sin, ní féidir leis an gcúirt sin athbhreithniú a dhéanamh ar chruinneas na measúnuithe dlí nó fíorais a rinne cúirt an Bhallstáit tionscnaimh maidir le tromchúis an mhí-iompair agus méid an damáiste (an dara cuid den tríú ceist arna foirmliú ag an gcúirt a rinne an tarchur).
182. Ar an taobh eile, chun a áirithiú nach bhfuil cosaint fhollasach neamhleor ar chearta bunúsacha mar shaintréith den toradh ar chothromú na gceart atá i gceist, (134) féadfaidh cúirt an Bhallstáit iarrtha tromchúis an mhí-iompair agus méid an damáiste a chur san áireamh chun a chinneadh, in ainneoin gur suim fhoriomlán an chiontaithe atá míréasúnta a priori, gurb iomchuí gníomhú in aghaidh éifeachtaí na ráiteas clúmhillteach. (135)
E. Toimhde na cosanta coibhéisí
183. De réir na toimhdean cáiliúla maidir le ‘cosaint choibhéiseach’, a dhíorthaítear ó chásdlí ECtHR agus atá infheidhme maidir leis na Ballstáit, (136) ní mór a mheas go bhfuil bonn cirt leis an mbeart de chuid Ballstáit a ghlactar i gcomhlíonadh na n‑oibleagáidí a eascraíonn as a bhallraíocht san Aontas Eorpach i bhfianaise ECHR, ós rud é gur comhthuiscint é go dtugann an Aontas Eorpach cosaint do chearta bunúsacha atá coibhéiseach ar a laghad leis an gcosaint a ráthaítear leis an gCoinbhinsiún sin.(137) Cinnte, ní dhéanann ECtHR ach measúnú ar infheidhmeacht na toimhdean seo agus ar na hiarmhairtí atá le baint aisti. Mar sin féin, de mheon an chomhordaithe idir an Chairt agus ECHR agus d’fhonn freagra uileghabhálach a thabhairt don Chúirt maidir leis na himpleachtaí a bheidh ag an mbreithiúnas atá le teacht, ba mhaith liom roinnt barúlacha breise a thabhairt maidir leis an toimhde sin.
184. Leanann sé ó chásdlí ECtHR go bhfuil cur i bhfeidhm na toimhdean maidir le cosaint choibhéiseach faoi réir dhá choinníoll: easpa solúbthachta d’údaráis náisiúnta agus leas a bhaint as acmhainneacht iomlán an tsásra athbhreithnithe dá bhforáiltear le dlí an Aontais, (138) lena n‑áirítear tarchur chun réamhrialú chuig an gCúirt Bhreithiúnais agus féadfar ceisteanna maidir le cearta bunúsacha a phlé os a comhair. Ós rud é gur tarchuireadh an Chúirt le haghaidh réamhrialú agus gur faoi ECtHR amháin atá sé a scrúdú an bhfuil an dara coinníoll comhlíonta, díreoidh mé ar an gcéad choinníoll.
185. I dtaca leis sin, scrúdaíonn ECtHR an cheist i dtaobh an bhfuil feidhm ag toimhde na cosanta coibhéisí agus ‘an fhoráil bheacht a chuirtear i bhfeidhm sa chás seo’ (139) agus aon iarmhairtí a eascraíonn as sin don Bhallstát lena mbaineann, i gcomhréir leis an léiriú a chuirtear ar fáil á chur san áireamh ag an gCúirt.(140) Is éard atá i gceist leis sin na heilimintí ábhartha uile de chreat dlí an Aontais a eascraíonn as oibleagáidí Ballstáit lena mbaineann i leith an Aontais agus i leith Ballstát eile a chur san áireamh.
186. Sa chás seo, is í an cheist, dá bhrí sin, faoi scéim Rialachán An Bhruiséil I, an bhfuil an rogha fós ag cúirt an Bhallstáit ina n‑iarrtar achomharc faoi Airteagail 43 agus 44 den Rialachán sin cinneadh a dhéanamh maidir le leas a bhaint as clásal an bheartais phoiblí i gcás inar léir go sáraíonn forghníomhú breithiúnais a tugadh i mBallstát eile ceart bunúsach a ráthaítear leis an gCairt.
187. Go bhfios dom, níor rialaigh ECtHR fós ar chás den sórt sin.(141) Measann cuid den fhoirceadal go dtugann clásal an oird phoiblí le tuiscint go bhfuil cumhacht léirthuiscint ann, rud a fhágann úsáid na toimhdean de chosaint choibhéiseach as an áireamh. (142) Mar sin féin, measaim nach amhlaidh an cás nuair a bhaineann an sárú líomhnaithe le bunphrionsabal d’ord dlíthiúil an Aontais.
188. Foráiltear le hAirteagal 45(1) de Rialachán An Bhruiséil I, ar ndóigh, nach bhféadfaidh cúirt an Bhallstáit iarrtha exequatur a dhiúltú ach amháin ar cheann de na forais dá bhforáiltear in Airteagail 34 agus 35 den Rialachán sin. Maidir leis an bhforas le exequatur a dhiúltú, áfach, tagraíonn an chéad fhoráil sin d’Airteagal 34(1) den rialachán sin, ina luaitear, go catagóir, nach n‑aithneofar breithiúnas más léir go bhfuil aitheantas contrártha le beartas poiblí sa Bhallstát iarrtha.
189. Thairis sin, mar is léir ó phointe 102 den Tuairim seo, ní chinneann an Ballstát ina n‑iarrtar an forfheidhmiú inneachar bheartas poiblí an Aontais go haontaobhach. Ar an gcaoi chéanna, tá cáilíocht an tsáraithe ar an ordú sin mar thoradh ar léiriú ceart ar dhlí an Aontais agus dá bhrí sin tá sé faoi réir a athbhreithnithe ag an gCúirt. Níos tábhachtaí fós, ní ceist dea-thola ná chúirtéise ar thaobh an Bhallstáit iarrtha é cearta bunúsacha a urramú. Ag tabhairt aghaidh ar ghearán a measann sí go bhfuil bunús maith léi a mbeadh de thoradh ar fhorghníomhú cinnidh bhreithiúnaigh a thagann faoi raon feidhme Rialachán An Bhruiséil I sárú follasach ar bheartas poiblí an Aontais agus, níos cruinne, ar cheart bunúsach, féadfaidh an breitheamh don Chomhalta iarrtha, tá sé de dhualgas ar an Stát forghníomhú a dhiúltú. Mar sin, i gcás den sórt sin ní mór dó dearbhú a dhiúltú nó a chúlghairm lena mbunófar infhorfheidhmitheacht an chinnidh seo.
190. Ar mhaithe le hiomláine, ba mhaith liom a chur in iúl má tá oibleagáid ar chúirt an Bhallstáit iarrtha a scrúdú an gcomhlíontar na coinníollacha maidir le forghníomhú, ní chiallaíonn sé sin go bhfeidhmíonn sí discréid de réir brí cásdlí a bhaineann le ECHR. Measann ECtHR go bhfuil feidhm ag toimhde na cosanta coibhéisí i gcás ina bhféadfaidh an Ballstát iarrtha diúltú breithiúnas eachtrach a aithint agus a fhorfheidhmiú ‘laistigh de theorainneacha an‑bheacht agus ar choinníoll go gcomhlíonfar réamhchoinníollacha áirithe’ (143)
F. Nótaí deiridh
191. Ag féachaint do na breithnithe go léir roimhe seo, tá sé beartaithe agam na ceisteanna dá dtagraítear le haghaidh réamhrialú a fhreagairt atá in Airteagal 45(1) de Rialachán An Bhruiséil I, arna léamh i dteannta le hAirteagal 34(1) agus Airteagal 45(2) de, chomh maith mar ní foláir Airteagal 11 den Chairt a léiriú mar ní a chiallaíonn Ballstát ina n‑iarrtar forghníomhú cinnidh arna thabhairt i mBallstát eile, a bhaineann le ciontú i gcoinne cuideachta a fhoilsíonn nuachtán agus iriseoir as damáiste do chlú club spóirt agus ball dá fhoireann leighis trí fhaisnéis a fhoilsítear sa nuachtán sin, dearbhú a dhiúltú nó a chúlghairm ag bunú infhorfheidhmitheacht an chinnidh seo nuair a bheadh sárú follasach ar an tsaoirse cainte a ráthaítear in Airteagal 11 den Chairt mar thoradh ar fhorghníomhú.(144) Is ann do shárú den sórt sin i gcás ina n‑eascraíonn éifeacht dhíspreagthach fhéideartha as forghníomhiú an chinnidh sin maidir le rannpháirtíocht sa díospóireacht ar ábhar leasa ghinearálta ag na daoine atá faoi réir an chiontaithe agus ag cuideachtaí preasa agus iriseoirí eile sa Bhallstát iarrtha. (145) Tagann éifeacht dhíspreagthach den sórt sin chun cinn i gcás inar follas go bhfuil an méid foriomlán a bhfuil íocaíocht á lorg ina leith míréasúnach i bhfianaise chineál agus staid eacnamaíoch an duine lena mbaineann. I gcás iriseora, tagann an éifeacht dhíspreagthach fhéideartha chun cinn, go háirithe, nuair a chomhfhreagraíonn an méid sin do na scórtha de phá íosta caighdeánach sa Bhallstát iarrtha. I gcás cuideachta foilsitheoireachta nuachtán, ní mór an éifeacht dhíspreagthach a d’fhéadfadh a bheith ann a thuiscint mar bhagairt shoiléir ar chothromaíocht airgeadais an nuachtáin. (146) Ní fhéadfaidh cúirt an Bhallstáit chun a ndéantar an t‑iarratas tromchúis an mhí-iompair agus méid an damáiste a chur san áireamh ach amháin chun a chinneadh, d’ainneoin gur suim iomlán an chiontaithe a bhí go follasach míréasúnta a priori, gurb iomchuí cur i gcoinne éifeachtaí na ráiteas clúmhillteach. (147)
192. Ar mhaithe le hiomláine, mar fhreagra ar ghearán ina líomhnaítear go bhfuil forghníomhú breithiúnais a tugadh i mBallstát eile a ordaíonn do chuideachta foilsitheoireachta nuachtáin agus d’iriseoir a rinne an t‑airteagal i dtrácht méid suntasach a íoc, i gcomhpháirt agus go leithleach, maidir le cúiteamh as an damáiste neamhábhartha céanna, go bhfuil sé contrártha do shaoirse an phreasa sa Bhallstát ina n‑iarrtar an forfheidhmiú, féadfaidh cúirt an dara Ballstát exequatur a dhiúltú maidir le ciontú duine de na daoine sin. Go deimhin, faoi théarmaí Airteagal 48 de Rialachán An Bhruiséil I, nuair a bhíonn rialú ag an gcinneadh eachtrach ar roinnt cinn den iarraidh agus nach féidir an dearbhú infhorfheidhmitheachta a thabhairt ina dtaobh go léir, déanfaidh an chúirt nó an t‑údarás inniúil é a thabhairt i gcás ábhair amháin nó níos mó díobh.
VI. Conclúid
193. I bhfianaise na mbreithnithe go léir roimhe seo, molaim go dtabharfaidh an Chúirt freagra ar na ceisteanna a tarchuireadh chun réamhrialú ón Cour de cassation (an Fhrainc) mar seo a leanas:
Maidir le hAirteagal 45(1) de Rialachán (CE) Uimh. 44/2001 ón gComhairle an 22 Nollaig 2000 maidir le dlínse agus le haithint agus forghníomhú breithiúnas in ábhair shibhialta agus thráchtála, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 34(1) agus Airteagal 45(2) de, chomh maith le hAirteagal 11 den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh,
ní mór léiriú a dhéanamh mar seo a leanas:
caithfidh Ballstát ina n‑iarrtar forghníomhú ar bhreithiúnas a tugadh i mBallstát eile maidir le ciontú cuideachta a fhoilsíonn nuachtán agus iriseora mar gheall ar dhamáiste do chlú club spóirt agus do bhall dá fhoireann leighis, trí fhaisnéis a fhoilsítear sa nuachtán sin, dearbhú infhorfheidhmitheachta an bhreithiúnais sin a dhiúltú nó a chúlghairm i gcás ina mbeadh sárú follasach ar an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh a ráthaítear in Airteagal 11 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh mar thoradh ar a fhorghníomhiú.
Is ann do shárú den sórt sin i gcás ina n‑eascraíonn éifeacht dhíspreagthach fhéideartha as forfheidhmiú an bhreithiúnais sin maidir le rannpháirtíocht sa díospóireacht ar ábhar leasa ghinearálta ag na daoine atá faoi réir an chiontaithe agus ag cuideachtaí preasa agus iriseoirí eile sa Bhallstát iarrtha. Tagann éifeacht dhíspreagthach den sórt sin chun cinn i gcás inar follas go bhfuil an méid foriomlán a bhfuil íocaíocht á lorg ina leith míréasúnach i bhfianaise chineál agus staid eacnamaíoch an duine lena mbaineann. I gcás iriseora, tagann an éifeacht dhíspreagthach fhéideartha chun cinn, go háirithe, nuair a chomhfhreagraíonn an méid sin do na scórtha de phá íosta caighdeánach sa Bhallstát iarrtha. I gcás cuideachta foilsitheoireachta nuachtán, ní mór an éifeacht dhíspreagthach a d’fhéadfadh a bheith ann a thuiscint mar bhagairt shoiléir ar chothromaíocht airgeadais an nuachtáin. Ní fhéadfaidh cúirt an Bhallstáit chun a ndéantar an t‑iarratas tromchúis an mhí-iompair agus méid an damáiste a chur san áireamh ach amháin chun a chinneadh, d’ainneoin gur suim iomlán an chiontaithe a bhí go follasach míréasúnta a priori, gurb iomchuí cur i gcoinne éifeachtaí na ráiteas clúmhillteach.