tmilcjeΑπόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο τμήμα) της 8ης Σεπτεμβρίου 2016 – Merck κατά Επιτροπής

(Υπόθεση T-470/13)

«Ανταγωνισμός – Συμπράξεις – Αγορά των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που περιέχουν τη δραστική φαρμακευτική ουσία κιταλοπράμη – Έννοια του περιορισμού του ανταγωνισμού “εξ αντικειμένου” – Δυνητικός ανταγωνισμός – Γενόσημα φάρμακα – Φραγμοί στην είσοδο στην αγορά εξαιτίας υφιστάμενων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας – Συμφωνίες συναφθείσες μεταξύ κατόχου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Πλάνη περί το δίκαιο – Πλάνη εκτιμήσεως – Καταλογισμός των παραβάσεων – Ευθύνη της μητρικής εταιρίας λόγω παραβάσεων των κανόνων του ανταγωνισμού τις οποίες διέπραξε μία από τις θυγατρικές της – Ασφάλεια δικαίου – Εύλογο χρονικό διάστημα – Πρόστιμα»

1.                     Ένδικη διαδικασία – Εισαγωγικό δικόγραφο – Τυπικά στοιχεία – Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών – Γενική παραπομπή σε άλλα έγγραφα συνημμένα στο δικόγραφο – Απαράδεκτο (Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 21, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1, στοιχείο γʹ) (βλ. σκέψεις 56, 57, 441)

2.                     Συμπράξεις – Νόθευση του ανταγωνισμού – Δυνητικός ανταγωνισμός – Πραγματική και συγκεκριμένη δυνατότητα για επιχείρηση γενόσημων φαρμάκων να εισέλθει με κίνδυνο στην αγορά όπου υφίστανται φάρμακα προστατευόμενα με διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Συμφωνία μεταξύ του κατόχου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και επιχειρήσεων γενόσημων φαρμάκων δυνάμενη να αποτελεί φραγμό για την είσοδο αυτή  – Δυνητικός περιορισμός του ανταγωνισμού (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 81-87, 102, 103, 111, 112, 119, 120, 124, 151, 152, 164, 176, 179, 180, 227, 245, 300, 301)

3.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Απόφαση της Επιτροπής διαπιστώνουσα παράβαση – Η Επιτροπή φέρει το βάρος αποδείξεως της παραβάσεως και της διάρκειάς της – Περιεχόμενο της έννοιας του βάρους αποδείξεως – Βαθμός ακρίβειας που απαιτείται για τα αποδεικτικά στοιχεία που έλαβε υπόψη η Επιτροπή – Δέσμη ενδείξεων – Τεκμήριο αθωότητας – Δυνατότητα εφαρμογής – Υποχρέωση αποδείξεως των επιχειρήσεων που αμφισβητούν το υποστατό της παραβάσεως – Δικαστικός έλεγχος – Περιεχόμενο (Άρθρα 101 § 1 ΣΛΕΕ και 263 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 88-96, 98, 99)

4.                     Προσφυγή ακυρώσεως – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Ερμηνεία του εθνικού δικαίου κράτους μέλους – Πραγματικό ζήτημα – Εμπίπτει (Άρθρο 263 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψη 136)

5.                     Πράξη των θεσμικών οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Απόφαση εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού – Δικαστικός έλεγχος – Περιεχόμενο (Άρθρα 101 ΣΛΕΕ, 261 ΣΛΕΕ και 296 § 2 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 31) (βλ. σκέψεις 140, 272, 493, 495)

6.                     Συμπράξεις – Νόθευση του ανταγωνισμού – Κριτήρια εκτιμήσεως – Περιεχόμενο και σκοπός της συμπράξεως καθώς και οικονομικό και νομικό πλαίσιο αναπτύξεώς της – Διάκριση μεταξύ παραβάσεων εξ αντικειμένου και παραβάσεων εκ του αποτελέσματος – Πρόθεση των συμβαλλομένων να περιορίσουν τον ανταγωνισμό – Μη απαραίτητο κριτήριο – Παράβαση εξ αντικειμένου – Αρκούντως επιβλαβής για τον ανταγωνισμό παράβαση – Κριτήρια εκτιμήσεως (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 185-191, 208-210, 212, 213, 258, 260, 262, 265, 385, 454-460)

7.                     Συμπράξεις – Απαγορεύονται – Παραβάσεις – Συμφωνίες διακανονισμού σε σχέση με διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Συμφωνία συναφθείσα μεταξύ εργαστηρίου παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Δυσανάλογες αντίστροφες πληρωμές σε συνδυασμό με αποκλεισμό των ανταγωνιστών από την αγορά – Δεν επιτρέπονται (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 198, 224-226, 228, 231, 234, 248, 275, 283-288, 290, 292, 459)

8.                     Συμπράξεις – Νόθευση του ανταγωνισμού – Συμφωνίες διακανονισμού σε σχέση με διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Συμφωνία συναφθείσα μεταξύ εργαστηρίου παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Η αποδοτικότερη ή η ενέχουσα λιγότερους κινδύνους λύση για τις οικείες επιχειρήσεις – Σκοπός μετριασμού των πολύ δυσμενών αποτελεσμάτων των νομικών κανόνων – Δεν ασκεί επιρροή επί του μη σύννομου χαρακτήρα των εν λόγω συμφωνιών (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 248, 289, 387, 388)

9.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Υποχρέωση της Επιτροπής να ακολουθήσει την προηγούμενη πρακτική της όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων – Δεν υφίσταται – Αύξηση της τάξεως μεγέθους των προστίμων – Επιτρέπεται (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2) (βλ. σκέψεις 263, 517-519)

10.                     Ανταγωνισμός – Κανόνες της Ένωσης – Παραβάσεις – Τέλεση εκ προθέσεως ή εξ αμελείας – Έννοια – Επιχείρηση η οποία δεν μπορούσε να αγνοεί τον αντίθετο προς τον ανταγωνισμό χαρακτήρα της συμπεριφοράς της – Συμφωνία συναφθείσα μεταξύ εργαστηρίου παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Δυσανάλογες αντίστροφες πληρωμές σε συνδυασμό με αποκλεισμό των ανταγωνιστών από την αγορά – Εμπίπτουν (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 5 και 23 § 2) (βλ. σκέψεις 267, 501, 502, 509-512)

11.                     Ανταγωνισμός – Κανόνες της Ένωσης – Καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής – Συμφωνίες διακανονισμού σε σχέση με διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Εμπίπτουν – Συμφωνία συναφθείσα μεταξύ εργαστηρίου παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Εφαρμογή του κριτηρίου του πεδίου εφαρμογής του διπλώματος ευρεσιτεχνίας – Αλυσιτελές κριτήριο – Παράβαση εξ αντικειμένου (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψη 273)

12.                     Συμπράξεις – Νόθευση του ανταγωνισμού – Παρεπόμενος περιορισμός – Έννοια – Αντικειμενικός και ανάλογος χαρακτήρας – Περιορισμός που δυσχεραίνει ή καθιστά λιγότερο επικερδή την κύρια πράξη – Συμφωνίες διακανονισμού σε σχέση με διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Συμφωνία συναφθείσα μεταξύ εργαστηρίου παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων και επιχειρήσεως γενόσημων φαρμάκων – Περιοριστικές του ανταγωνισμού ρήτρες οι οποίες είναι παρεπόμενες της προστασίας δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας – Δεν συντρέχει αντικειμενικώς απαραίτητος περιορισμός (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 307, 308)

13.                     Ανταγωνισμός – Κανόνες της Ένωσης – Παραβάσεις – Καταλογισμός – Μητρική εταιρία και θυγατρικές – Οικονομική ενότητα – Κριτήρια εκτιμήσεως – Τεκμήριο περί ασκήσεως καθοριστικής επιρροής εκ μέρους της μητρικής εταιρίας επί των θυγατρικών της που της ανήκουν κατά 100 % – Υποχρεώσεις, ως προς την απόδειξη, της μητρικής εταιρίας που επιθυμεί να ανατρέψει το τεκμήριο αυτό (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψεις 427-435, 445)

14.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Υποχρεώσεις της Επιτροπής – Τήρηση εύλογης προθεσμίας – Ακύρωση της αποφάσεως με την οποία διαπιστώνεται παράβαση λόγω υπερβολικής διάρκειας της διαδικασίας – Προϋπόθεση – Προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας των οικείων επιχειρήσεων – Εκτίμηση σε σχέση με το σύνολο της διαδικασίας (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 470-474, 483)

15.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας – Υπερβολική διάρκεια της διοικητικής διαδικασίας – Εξαφάνιση των αποδεικτικών στοιχείων που είναι κρίσιμα για την άσκηση των δικαιωμάτων άμυνας – Βάρος αποδείξεως – Υποχρεώσεις επιβαρύνουσες επιμελή επιχείρηση (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψη 475)

16.                     Ανταγωνισμός – Διοικητική διαδικασία – Παραγραφή στον τομέα των προστίμων – Έναρξη – Διαρκής και ενιαία παράβαση (Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 25) (βλ. σκέψη 482)

17.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής – Δικαστικός έλεγχος – Πλήρης δικαιοδοσία του δικαστή της Ένωσης – Περιεχόμενο – Μείωση του προστίμου λόγω της υπερβολικής διάρκειας της διαδικασίας – Συνεκτίμηση όλων των περιστάσεων της υποθέσεως (Άρθρα 101 ΣΛΕΕ και 261 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 23 § 1 και 31) (βλ. σκέψεις 493-495, 525, 526)

18.                     Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή – Καθορισμός του ποσοστού επί του προστίμου που αναλογεί σε καθένα από τους συνοφειλέτες όσον αφορά τις εσωτερικές σχέσεις του με τους λοιπούς αλληλέγγυους και εις ολόκληρον συνοφειλέτες – Αρμοδιότητα των εθνικών δικαστηρίων (Άρθρο 101 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2) (βλ. σκέψεις 530-537)

Αντικείμενο

Αίτημα ακυρώσεως της αποφάσεως C(2013) 3803 τελικό της Επιτροπής, της 19ης Ιουνίου 2013, σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 101 [ΣΛΕΕ] και του άρθρου 53 της Συμφωνίας ΕΟΧ (υπόθεση AT/39226 – Lundbeck), και αίτημα μειώσεως του προστίμου που επιβλήθηκε στην προσφεύγουσα με την απόφαση αυτή.

Διατακτικό

Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:

1) Απορρίπτει την προσφυγή.

2) Η Merck KGaA φέρει τα δικαστικά της έξοδα, καθώς και τα δικαστικά έξοδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.