Edizzjoni Provviżorja
KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
RANTOS
ippreżentati fit‑18 ta’ April 2024 (1)
Kawża C‑447/22 P
Ir-Repubblika tas-Slovenja,
Il-Kummissjoni Ewropea
vs
Petra Flašker
“Appell – Għajnuna mill-Istat – Artikoli 107 u 108 TFUE – Miżuri ta’ għajnuna mogħtija mir-Repubblika tas-Slovenja qabel l-adeżjoni mal‑Unjoni Ewropea – Fażi ta’ eżami preliminari – Deċiżjoni tal‑Kummissjoni li tikkonkludi l-assenza tal-għajnuna mill-Istat – Nuqqas ta’ ftuħ tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali – Kunċett ta’ ‘diffikultajiet serji’ dwar l-eżistenza ta’ għajnuna jew dwar il-kompatibbiltà tagħha mas-suq intern – Portata tal-obbligi ta’ diliġenza u ta’ investigazzjoni tal-Kummissjoni – Oneru tal-prova fuq il-parti li tinvoka l-eżistenza ta’ ‘diffikultajiet serji’”
I. Introduzzjoni
1. Permezz tal-appell tagħha, ir-Repubblika tas-Slovenja titlob l‑annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea tas‑27 ta’ April 2022, Flašker vs Il-Kummissjoni (T‑392/20, iktar ’il quddiem is-“sentenza appellata”, EU:T:2022:245), li permezz tagħha hija annullat id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C(2020) 1724 finali tal‑24 ta’ Marzu 2020, li tagħlaq l-eżami tal-miżuri li jikkonċernaw il-katina ta’ spiżeriji pubbliċi Lekarna Ljubljana fid-dawl tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat li jinsabu fl-Artikoli 107 u 108 TFUE [Kawża SA.43546 (2016/FC) – Slovenja, iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kkontestata”], sa fejn tikkonċerna “l-attivi taħt il-ġestjoni” tagħha.
2. Din il-kawża oriġinat minn ilment imressaq quddiem il‑Kummissjoni, fl‑2016, minn Petra Flašker (iktar ’il quddiem “PF”), l‑operatriċi ta’ spiżerija privata, li rrapportat l-eżistenza ta’ għajnuna mill‑Istat favur Lekarna Ljubljana, kompetitur, fil-forma, b’mod partikolari, ta’ għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni, bħal stabbilimenti kummerċjali, b’kundizzjonijiet li ma jikkorrispondux ma’ kundizzjonijiet tas-suq. Permezz tad-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni għalqet l-eżami tal-ilment mingħajr ma fetħet il-proċedura ta’ eżami fil-fond prevista fl-Artikolu 108(2) TFUE. Il-Kummissjoni indikat, essenzjalment, li, fi tmiem il-fażi ta’ eżami preliminari prevista fl-Artikolu 108(3) TFUE, hija kienet kisbet il-konvinzjoni suffiċjenti li l-miżuri inkwistjoni ma kinux jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat, filwaqt li spjegat li, anki jekk l‑għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni seta’ jikkostitwixxi tali għajnuna, din allura kienet “għajnuna eżistenti”. Adita b’rikors għal annullament, il-Qorti Ġenerali, fis-sentenza appellata, laqgħet il-motiv imressaq minn PF ibbażat fuq il-fatt li l‑Kummissjoni ma setgħetx legalment tadotta d-deċiżjoni kkontestata mingħajr ma fetħet il-proċedura ta’ eżami prevista fl‑Artikolu 108(2) TFUE, u annullat id-deċiżjoni kkontestata, f’dak li jirrigwarda l-attivi taħt il-ġestjoni ta’ Lekarna Ljubljana.
3. Fl-appell, ir-Repubblika tas-Slovenja, sostnuta mill-Kummissjoni, issostni, fil-qafas tal-ewwel żewġ aggravji tagħha, li s-sentenza appellata kienet ivvizzjata minn żball ta’ liġi fl-interpretazzjoni u fl‑applikazzjoni tal-Artikolu 108(2) u (3) TFUE u tal-Artikolu 4(2) u (3) tar-Regolament (EU) 2015/1589 (2), kif ukoll tal-kunċett ta’ “diffikultajiet serji” li jwasslu għall-obbligu ta’ ftuħ tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali. Skont it-talba tal-Qorti tal-Ġustizzja, dawn il-konklużjonijiet ser jiffukaw fuq l-analiżi ta’ dawn l-ewwel żewġ aggravji tal-appell.
4. Din il-kawża hija estensjoni ta’ varji kawżi oħra li wasslu għal ġurisprudenza stabbilita tal-qrati tal-Unjoni u wara sensiela ta’ kawżi oħra li wasslu għal sentenzi iktar reċenti dwar l-assenza ta’ ftuħ tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali (3). Hija toffri għalhekk lill-Qorti tal-Ġustizzja l-okkażjoni li tikkjarifika iktar, minn naħa waħda, il-kunċett ta’ “diffikultajiet serji” li l-eżistenza tagħhom, fi tmiem eżami preliminari, timponi l-obbligu fuq il-Kummissjoni li tiftaħ il-proċedura formali u, min-naħa l-oħra, l-oneru tal-prova u l-portata tal-obbligi ta’ diliġenza u ta’ investigazzjoni li jaqgħu fuq din l-istituzzjoni meta tkun iffaċċjata b’sitwazzjoni ta’ inċertezza.
II. Il‑kuntest ġuridiku
A. It‑Trattat ta’ Adeżjoni u l‑Att ta’ Adeżjoni
5. It-Trattat li jirrigwarda l-adeżjoni tar-Repubblika tas-Slovenja mal-Unjoni Ewropea (4), ġie ffirmat mir-Repubblika tas-Slovenja fis‑16 ta’ April 2003 u daħal fis-seħħ fl‑1 ta’ Mejju 2004 (iktar ’il quddiem it-“Trattat ta’ Adeżjoni”).
6. Skont l-Artikolu 1(2) tat-Trattat ta’ Adeżjoni, il-kundizzjonijiet tad-dħul u l-aġġustamenti tat-Trattati li fuqhom hija mibnija l-Unjoni Ewropea huma stabbiliti fl-Att li jirrigwarda l-kundizzjonijiet tal‑adeżjoni mal-Unjoni Ewropea u l-aġġustamenti għat-trattati li fuqhom hija stabbilita l-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem l-“Att ta’ Adeżjoni” (5)).
7. L-Artikolu 22 tal-Att ta’ Adeżjoni li, bħad-dispożizzjonijiet l-oħra tiegħu, huwa parti integrali mit-Trattat ta’ Adeżjoni, jistipula li l-miżuri elenkati fil-lista li tinsab fl-Anness IV tiegħu għandhom ikunu applikati skont il-kundizzjonijiet stipulati f’dak l-Anness.
8. Il-punt 3(1) tal-Anness IV tal-Att ta’ Adeżjoni jistipula:
“L-iskemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali li ġejjin li kienu fis-seħħ fi Stat Membru ġdid qabel id-data ta’ l-adeżjoni u li jkunu għadhom japplikaw wara dik id-data, għandhom jitqiesu ma’ l-adeżjoni bħala għajnuna eżistenti fis-sens ta’ l-Artikolu [108(1) TFUE]:
a) miżuri ta’ għajnuna li daħlu fis-seħħ qabel l-10 ta’ Diċembru 1994;
b) miżuri ta’ għajnuna elenkati fl-Appendiċi ta’ dan l-Anness;
c) miżuri ta’ għajnuna li qabel id-data ta’ l-adeżjoni kienu valutati mill-awtorità li tissorvelja l-għajnuna mogħtija mill-Istat ta’ l-Istat Membru l-ġdid u meqjusa bħala kompatibbli ma’ l-acquis, u li dwarhom il-Kummissjoni [Ewropea] ma ressqet l-ebda oġġezzjoni abbażi ta’ dubji serji dwar jekk il-miżura tkunx kompatibbli mas‑suq komuni, skond il-proċedura stipulata fil-paragrafu 2.
Kull miżura li tibqa’ tapplika wara d-data ta’ l-adeżjoni li hija miżura ta’ għajnuna mogħtija mill-Istat u li ma tissodisfax il-kondizzjonijiet stipulati hawn qabel, għandha ma’ l-adeżjoni tiġi meqjusa bħala għajnuna ġdida għall-iskopjiet ta’ l-applikazzjoni ta’ l-Artikolu [108(3) TFUE.]”
B. Ir‑Regolament (UE) 2015/1589
9. L-Artikolu 1 tar-Regolament 2015/1589, intitolat “Definizzjonijiet”, jistipula dan li ġej:
“Għall-għanijiet ta’ dan ir-Regolament, japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
a) ‘għajnuna’: tfisser kull miżura li tissodisfa l-kriterja kollha stipulati fl-Artikolu 107(1) [TFUE];
b) ‘għajnuna eżistenti’ tfisser:
i) mingħajr preġudizzju […] għall-punt 3 u l-Appendiċi tal‑Anness IV tal-Att tal-Adeżjoni tar-Repubblika Ċeka, tal‑Estonja, ta’ Ċipru, tal-Latvja, tal-Litwanja, tal-Ungerija, ta’ Malta, tal-Polonja, tas-Slovenja u tas-Slovakkja […], l‑għajnuna kollha li kienet teżisti qabel id-dħul fis-seħħ tat‑TFUE fl-Istati Membri rispettivi, jiġifieri, skemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali li daħlu fis-seħħ qabel, u għadhom jgħoddu wara, id-dħul fis-seħħ tat-TFUE fl-Istat Membri rispettiv;
[…]
c) ‘għajnuna ġdida’ tfisser kull għajnuna, jiġifieri, skemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali, li ma jkunux għajnuna eżistenti, inkluż tibdil fl-għajnuna eżistenti;
[…]”
10. L-Artikolu 4 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Eżami preliminari tan-notifika u deċiżjonijiet tal-Kummissjoni”, jistipula, fil-paragrafi 2 sa 5 tagħhom:
“2. Fejn il-Kummissjoni, wara eżami preliminari, issib li l-miżura notifikata ma tikkostitwixxix għajnuna, għandha tirreġistra dik is-sejba permezz ta’ deċiżjoni.
3. Fejn il-Kummissjoni, wara eżami preliminari, issib li miżura notifikata ma tqajjem l-ebda dubju dwar il-kompatibilità mas-suq intern, safejn tidħol fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 107(1) [TFUE], hija tiddeċiedi li l-miżura hija kompatibbli mas-suq intern (‘deċiżjoni li ma jitqajmux oġġezzjonijiet’). Id-deċiżjoni għandha tispeċifika liema eċċezzjoni skont it-TFUE tkun ġiet applikata.
4. Fejn il-Kummissjoni, wara eżami preliminari, issib li miżura notifikata tqajjem dubji dwar il-kompatibilità mas-suq intern, hija tiddeċiedi li għandhom jinbdew proċeduri skont l-Artikolu 108(2) [TFUE] (‘deċiżjoni li tinbeda l-proċedura formali ta’ investigazzjoni’).
5. Id-deċiżjonijiet li imsemmija fil-paragrafi 2, 3 u 4 ta’ dan l-Artikolu għandhom jittieħdu fi żmien xahrejn. […]”
C. Ir‑Regolament (KE) Nru 794/2004
11. L-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 794/2004 (6), intitolat “Proċeduri simplifikati ta’ notifikazzjoni għal ċerti alterazzjonijiet għal għajnuna eżistenti”, jistipula, fl-ewwel sentenza tal-ewwel paragrafu tiegħu, li, għall-finijiet tal-Artikolu 1(c) tar-Regolament 2015/1589, “alterazzjoni għal għajnuna eżistenti tfisser xi bidla, minbarra modifikazzjonijiet ta’ natura purament formali jew amministrattiva li ma jistux jeffettwaw l-evalwazzjoni tal-kompatibilità tal-miżura ta’ l‑għajnuna mas-suq [intern]. Iżda żieda fl-estimi oriġinali ta’ skema eżistenti ta’ għajnuna sa 20 % m’għandhiex titqies bħala alterazzjoni għall-għajnuna eżistenti”.
III. Il-fatt li wasslu għall-kawża
12. Il-fatti li wasslu għall-kawża u l-kontenut tad-deċiżjoni kkontestata huma spjegati fil-punti 2 sa 13 tas-sentenza appellata u, għall-finijiet ta’ dawn il-konklużjonijiet, jistgħu jitqassru bil-mod segwenti.
13. Fl‑1979, f’Ljubljana (Slovenja), dak iż-żmien fir‑Repubblika Federali Soċjalista tal-Jugoslavja, inħolqot entità msejħa Lekarna Ljubljana o.p., inkarigata mid-distribuzzjoni fl-ispiżeriji ta’ prodotti farmaċewtiċi. Skont l-indikazzjonijiet mogħtija mill-awtoritajiet Sloveni, din l-entità kellha attivi li jippermettulha teżerċita l-funzjoni tagħha. Skont PF, bħalissa spiżjara fi spiżerija professjonali, din l-entità kienet “organizzazzjoni ta’ ħidma konġunta”, li ma teżerċitax attività ekonomika fis-suq u li ma għandhiex il-kapaċità li jkollha proprjetà.
14. Wara l-indipendenza tas-Slovenja, fl‑1991 ġiet adottata Liġi dwar l-Istabbilimenti, li tkopri b’mod partikolari l-istabbilimenti pubbliċi intiżi li jagħtu servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali. Skont l-Artikolu 48 ta’ din il-Liġi: “[l]-istabbiliment jislet ir-riżorsi tiegħu għall-funzjoni tiegħu minn għotjiet tal-fundatur tiegħu, mill-bejgħ ta’ prodotti u ta’ servizzi u minn sorsi oħra previsti f’din il-liġi”.
15. Is-sena ta’ wara ġiet adottata wkoll Liġi dwar l-Ispiżeriji. Din kienet tistipula l-eżistenza ta’ stabbilimenti pubbliċi ta’ spiżeriji flimkien ma’ spiżeriji privati kif ukoll ir-responsabbiltà tal-muniċipalitajiet għall-provvista ta’ servizzi ta’ spiżeriji fit-territorju tagħhom. L-ispiżeriji privati jingħataw awtorizzazzjoni ta’ eżerċizzju fil-forma ta’ konċessjoni mogħtija mill-muniċipalità kkonċernata wara sejħa għal offerti. L-istabbilimenti pubbliċi ta’ spiżerija huma stabbiliti mill-muniċipalitajiet, li huma involuti fil-ġestjoni tagħhom, u huma rregolati mill-att fundatur tagħhom. Skont il-Kummissjoni, illum fis‑Slovenja jeżistu madwar 25 stabbiliment pubbliku ta’ spiżerija, li jiġġestixxu kważi 200 spiżerija, u 100 spiżerija privata.
16. Abbażi ta’ dawn iż-żewġ liġijiet, fl‑1997, il-muniċipalità ta’ Ljubljana, permezz ta’ digriet, ħolqot l-istabbiliment pubbliku ta’ spiżerija Javni Zavod Lekarna Ljubljana (iktar ’il quddiem “Lekarna Ljubljana”), filwaqt li spjegat li dan kien is-suċċessur legali ta’ Lekarna Ljubljana o.p. u kien qed jieħu d-drittijiet u l-obbligi ta’ din tal-aħħar.
17. Bħalissa, Lekarna Ljubljana jiġġestixxi madwar 50 spiżerija fis‑Slovenja, prinċipalment f’Ljubljana, iżda wkoll madwar ħmistax f’komuni oħra. F’Grosuplje (Slovenja), il-belt li fih PF tiġġestixxi l‑ispiżerija privata tagħha, hemm ukoll żewġ spiżeriji ta’ Lekarna Ljubljana.
18. Permezz ta’ ilment uffiċjali mressaq fis‑27 ta’ April 2016 fi ħdan il-Kummissjoni, wara kuntatti preliminari mas-servizzi tagħha, PF irrappurtat l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107 TFUE favur Lekarna Ljubljana. Fost il-miżuri identifikati waqt l-investigazzjoni ta’ dan l-ilment hemm “l-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni” b’kundizzjonijiet li, skont PF, ma jikkorrispondux mal-kundizzjonijiet tas-suq. Hija ssemmi, bħala tali attivi, stabbilimenti kummerċjali.
19. Kien hemm diversi skambji bejn il-Kummissjoni u l-awtoritajiet Sloveni, minn naħa waħda, u PF, min-naħa l-oħra. Il-Kummissjoni, darbtejn, bagħtet lil din tal-aħħar evalwazzjoni preliminari li turi li l-miżuri identifikati ma kinux jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat. Kull darba, PF kompliet bl-ilment tagħha billi ressqet informazzjoni addizzjonali u fl‑2018 kienet sostnuta minn 16‑il spiżerija oħra fis‑Slovenja.
20. Fl‑24 ta’ Marzu 2020, il-Kummissjoni bagħtet id-deċiżjoni kkontestata lir-Repubblika tas-Slovenja. Din ġiet adottata mingħajr mal-Kummissjoni fetħet il-proċedura ta’ eżami fil-fond previst fl‑Artikolu 108(2) TFUE. Il-Kummissjoni kkonkludiet, fil-premessa 73 ta’ din id-deċiżjoni, li l-eżami tal-erba’ miżuri favur Lekarna Ljubljana identifikati bil-mod segwenti minn PF matul l-investigazzjoni, jiġifieri i) il-benefiċċju, mogħti mill-muniċipalità ta’ Skofljica (Slovenja), ta’ kiri fit-tul mingħajr ħlas, ii) l-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni mill-muniċipalità ta’ Ljubljana, iii) l-eżenzjoni ta’ drittijiet ta’ konċessjoni mogħtija minn diversi muniċipalitajiet u iv) l-abbandun ta’ profitti li kellhom jiġu kondiviżi ma’ diversi muniċipalitajiet, ma kienx żvela l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat. Madankollu, fir-rigward tal-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni, il‑Kummissjoni spjegat, fil-premessi 37 sa 40 tad-deċiżjoni kkontestata, li, jekk l-għoti ta’ tali attivi seta’ jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, dan kien allura “għajnuna eżistenti”.
21. Il-motivazzjoni li tinsab f’dawn l-aħħar premessi hija s‑segwenti. Wara li fakkret id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 48 tal-Liġi dwar l-Istabbilimenti adottata fl‑1991 u wara li indikat, minn naħa waħda, li l-muniċipalità ta’ Ljubljana kellha minħabba f’hekk tagħti lil Lekarna Ljubljana attivi sabiex dan l-istabbiliment ikun jista’ jibda l-attività tiegħu u, min-naħa l‑oħra, li kull attiv akkwistat minn Lekarna Ljubljana, inkluż mill-mezzi tiegħu stess, huwa elenkat bħala “attiv taħt il-ġestjoni” skont ir-regoli tal‑kontabbiltà pubblika, il-Kummissjoni tispjega li, skont l-awtoritajiet Sloveni, il-muniċipalità ta’ Ljubljana, fl‑1979, tat lil Lekarna Ljubljana o.p. attivi neċessarji għall‑bidu tal-attivitajiet tagħha, li fl‑1997 dawn l-attivi ġew ittrasferiti lis-suċċessur fid-dritt tagħha, jiġifieri Lekarna Ljubljana, u li l-attivi l-oħra kollha akkwistati wara minn dawn iż-żewġ entitajiet mill‑1979 ġew miksuba bil-mezzi tagħhom stess fis-suq u skont il‑kundizzjonijiet tas-suq. L-uniċi attivi taħt il-ġestjoni li l-għoti tagħhom jista’ jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat huma għalhekk dawk li ħarġu mill-għoti inizjali ta’ attivi lil Lekarna Ljubljana o.p., li fl‑1997 ġew ittrasferiti lil Lekarna Ljubljana.
22. Sussegwentement il-Kummissjoni tagħmel riferiment għall-Anness IV tal-Att ta’ Adeżjoni, b’mod partikolari l-punt 3 tiegħu, li jirrigwarda l-politika tal‑kompetizzjoni. Hija tindika li, skont il-paragrafu 1 tiegħu, “[l]-iskemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali li ġejjin li kienu fis-seħħ fi Stat Membru ġdid qabel id-data ta’ l-adeżjoni u li jkunu għadhom japplikaw wara dik id-data, għandhom jitqiesu ma’ l-adeżjoni bħala għajnuna eżistenti [fis-sens tal-Artikolu 108(1) TFUE]: a) miżuri ta’ għajnuna li daħlu fis-seħħ qabel l‑10 ta’ Diċembru 1994”.
23. Barra minn hekk, il-Kummissjoni tfakkar li l-Artikolu 1(c) tar‑Regolament 2015/1589 jiddefinixxi bħala “għajnuna ġdida” “kull għajnuna, jiġifieri, skemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali, li ma jkunux għajnuna eżistenti, inkluż tibdil fl-għajnuna eżistenti”. Hija tfakkar ukoll li, skont l-Artikolu 4(1) tar-Regolament Nru 794/2004, “alterazzjoni għal għajnuna eżistenti tfisser xi bidla, minbarra modifikazzjonijiet ta’ natura purament formali jew amministrattiva li ma jistux jeffettwaw l-evalwazzjoni tal-kompatibilità tal-miżura ta’ l‑għajnuna mas-suq [intern]”.
24. Il-Kummissjoni tikkonkludi li, sa fejn l-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni rriżulta f’għajnuna mill-Istat, din kienet għalhekk għajnuna eżistenti, għaliex din l-għajnuna kienet ingħatat fil-qafas tal-implimentazzjoni ta’ Lekarna Ljubljana o.p. fl‑1979. Is-sostituzzjoni ta’ din tal-aħħar minn Lekarna Ljubljana fl‑1997 hija ta’ natura purament amministrattiva, peress li l-kuntest legali ma nbidilx, u lanqas l-użu u l-kundizzjonijiet ta’ użu tal-attivi kkonċernati. Din is-sostituzzjoni għalhekk ma tistax tikkostitwixxi bidla ta’ għajnuna eżistenti u l-għajnuna inkwistjoni konsegwentament tibqa’ dejjem għajnuna ta’ din in-natura.
IV. Il‑proċedura quddiem il‑Qorti Ġenerali u s‑sentenza appellata
25. Permezz ta’ rikors ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fid‑19 ta’ Ġunju 2020, PF ippreżentat rikors għall-annullament tad‑deċiżjoni kkontestata u għall-kundanna tal-Kummissjoni għall-ispejjeż tal-proċedura.
26. Insostenn ta’ dan ir-rikors, PF qajmet tliet motivi, ibbażati, l-ewwel wieħed, fuq il-ksur tal-obbligu ta’ motivazzjoni tad-deċiżjoni kkontestata, it-tieni, fuq evalwazzjoni żbaljata tal-fatti u żball ta’ klassifikazzjoni legali tal-fatti relatati mal-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni, li twassal għal ksur tal-Artikoli 107 u 108 TFUE, u, it-tielet, fuq il-fatt li l-Kummissjoni ma setgħetx legalment tadotta d-deċiżjoni kkontestata mingħajr ma tibda l-proċedura ta’ eżami prevista fl‑Artikolu 108(2) TFUE (7).
27. Permezz tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali laqgħet it-tielet motiv, li hija qieset opportun li jiġi analizzat fl-ewwel lok, u laqgħet ir‑rikors, billi annullat id-deċiżjoni kkontestata sa fejn din kienet tikkonċerna l-evalwazzjoni, fir-rigward tar-regoli fil-qasam ta’ għajnuna mill-Istat, tal-għoti ta’ attivi taħt il-ġestjoni lil Lekarna Ljubljana, mingħajr ma qieset neċessarju li teżamina l-ewwel u t-tieni motivi (8).
28. B’mod iktar preċiż, wara li spjegat il-portata tar-rikors fir-rigward tal-evalwazzjoni tal-miżuri li jikkonċernaw l-“attivi taħt il-ġestjoni” biss (9), u wara li spjegat li kien opportun li jiġi eżaminat it-tielet motiv tar‑rikors fid-dawl, b’mod partikolari, tal-argumenti mressqa minn PF fil‑qafas tat-tieni motiv (10), il-Qorti Ġenerali qasmet f’żewġ partijiet l-eżami tagħha dwar l-attivi taħt il-ġestjoni, skont jekk ġewx mogħtija fl‑1979, meta ġiet stabbilita l-Lekarna Ljubljana o.p., sabiex tkun tista’ tibda l-attività tagħha (iktar ’il quddiem l-“attivi taħt il-ġestjoni fl‑1979”), jew ġewx integrati wara din id-data minn Lekarna Ljubljana o.p. u Lekarna Ljubljana (iktar ’il quddiem, l-“attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979”) (11).
29. Il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li, fi tmiem l-eżami preliminari li hija kienet wettqet skont l-Artikolu 108(3) TFUE, il-Kummissjoni ma kinitx neħħiet id-dubji f’dak li jirrigwarda, minn naħa waħda, il-kwistjoni dwar jekk l-attivi li kienu ngħataw taħt il-ġestjoni lil Lekarna Ljubljana p.o. fl‑1979 u li ġew ittrasferiti lil Lekarna Ljubljana fl‑1997, sa fejn jistgħu jiġu kklassifikati bħala “għajnuna mill-Istat”, kinux jikkostitwixxu għajnuna eżistenti jew għajnuna ġdida fis-sens tal-Artikolu 1(b) tar-Regolament 2015/1589 (12), u, min-naħa l-oħra, il-kwistjoni dwar jekk l-attivi kollha taħt il-ġestjoni integrati minn Lekarna Ljubljana o.p. u Lekarna Ljubljana wara l‑1979 sarux minn dawn l-istabbilimenti stess skont il-kundizzjonijiet tas-suq, kif iddikjaraw l-awtoritajiet Sloveni u, konsegwentement, jekk ingħatatx għajnuna mill-Istat lil dawn l-entitajiet permezz ta’ dawn l-attivi (13).
30. Abbażi ta’ dawn iż-żewġ konstatazzjonijiet, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li l-Kummissjoni kienet “iffaċċjata minn diffikultajiet serji li kellhom iwassluha sabiex tiftaħ il-proċedura prevista fl‑Artikolu 108(2) TFUE […]. L-eżami fil-fond li tinvolvi din l-aħħar proċedura kien jippermetti wkoll, skont il-bżonn, lill-Kummissjoni tiddeċiedi b’mod ċar fuq il-domandi segwenti: il-preżenza nnifisha ta’ għajnuna mill-Istat, skont l-Artikolu 107 TFUE, fil-każ tal-għoti lil Lekarna Ljubljana ta’ attivi taħt il-ġestjoni mingħajr ħlas jew b’mod preferenzjali mill-muniċipalità ta’ Ljubljana, il-klassifikazzjoni ta’ tali attivi ta’ għajnuna eżistenti jew ta’ għajnuna ġdida u l-klassifikazzjoni ta’ għajnuna individwali jew ta’ għajnuna li taqa’ taħt skema ta’ għajnuna. Dan kien jippermetti lill-Kummissjoni tindirizza l-proċess b’mod informat sabiex, jekk meħtieġ, tevalwa l-kompatibbiltà mas-suq intern tal-miżuri li kienu jirriżultaw li huma għajnuna, eżistenti jew ġdida, li jirrikjedu tali evalwazzjoni” (14).
V. Il‑proċedura quddiem il‑Qorti tal-Ġustizzja u t‑talbiet tal‑partijiet
31. Fis‑6 ta’ Lulju 2022, ir-Repubblika tas-Slovenja ppreżentat appell kontra s-sentenza appellata. Hija titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tannulla s-sentenza appellata u, prinċipalment, tiċħad ir-rikors fl-ewwel istanza; sussidjarjament, jekk it-tilwima ma tkunx fi stat li tiġi deċiża, tibgħat il-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali u tikkundanna lil PF għall-ispejjeż.
32. Minn naħa tagħha, il-Kummissjoni titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tannulla s-sentenza appellata u, prinċipalment, jekk it-tilwima hija fi stat li tiġi deċiża, tiċħad ir-rikors fl-ewwel istanza u tikkundanna lil PF għall‑ispejjeż; sussidjarjament, tibgħat il-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali u tirriżerva l-ispejjeż.
33. Minn naħa tagħha, PF titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad l-appell u tikkundanna lir-Repubblika tas-Slovenja għall-ispejjeż.
34. It-trattazzjoni tal-partijiet u t-tweġibiet tagħhom għall-mistoqsijiet magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja nstemgħu waqt is-seduta li saret fil‑31 ta’ Jannar 2024.
VI. Analiżi
35. Insostenn tal-appell tagħha, ir-Repubblika tas-Slovenja, sostnuta mill-Kummissjoni, tqajjem erba’ aggravji bbażati, l-ewwel wieħed, fuq żbalji ta’ liġi fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tal-Artikolu 108(2) u (3) TFUE u tal-Artikolu 4(2) u (3) tar-Regolament 2015/1589, u żbalji fl-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ “diffikultajiet serji” fir-rigward tal-klassifikazzjoni ta’ għajnuna mill-Istat, f’dak li jirrigwarda l-attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979, it-tieni, fuq interpretazzjoni żbaljata tal-fatti u żbalji ta’ liġi fir-rigward tal-eżistenza ta’ tali diffikultajiet serji f’dak li jirrigwarda l-klassifikazzjoni ta’ attivi taħt il-ġestjoni fl‑1979 bħala “għajnuna eżistenti”, it-tielet, fuq ksur tal-obbligu ta’ motivazzjoni li għandha l-Qorti Ġenerali, u, ir-raba’, fuq ksur tad-dritt tal-Kummissjoni għal rimedju effettiv u għal qorti imparzjali, fis-sens tal-Artikolu 47 tal‑Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.
36. Fuq it-talba tal-Qorti tal-Ġustizzja, dawn il-konklużjonijiet ser ikunu limitati għall-analiżi tal-ewwel żewġ aggravji tal-appell.
37. Sa fejn dawn iż-żewġ aggravji jirrigwardaw l-obbligu tal-Kummissjoni li teżamina lment dwar l-eżistenza ta’ allegata għajnuna jew il-kompatibbiltà tagħha mas-suq intern, jidhirli li huwa utli, fl-ewwel lok, li tiġi eżaminata l-portata tal-obbligu tal-Kummissjoni li tiftaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali skont l-Artikolu 108(2) TFUE, kif stabbilit fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja (A), imbagħad, fit-tieni lok, li jiġi analizzat ir-raġunament tal-Qorti Ġenerali filwaqt li teżamina l-ilmenti differenti mqajma mir‑Repubblika tas-Slovenja, sostnuta mill-Kummissjoni, fil-qafas tal-ewwel aggravju, li jirrigwarda l-attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979 (B), u tat-tieni aggravju, li jirrigwarda l-attivi taħt il-ġestjoni fl‑1979 (C).
A. Fuq l‑obbligu tal‑Kummissjoni li tiftaħ il‑proċedura ta’ investigazzjoni formali skont l‑Artikolu 108(2) TFUE
38. F’dan l-istadju, inqis utli li jitfakkru r-regoli rilevanti dwar is-sistema ta’ stħarriġ ta’ għajnuna mill-Istati stabbilita permezz tat-Trattat FUE u l-obbligi tal-Kummissjoni fil-qafas tal-proċedura ta’ eżami ta’ għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 108 TFUE.
39. Qabelxejn, infakkar li l-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà ta’ miżuri ta’ għajnuna mas-suq intern taqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal‑Kummissjoni (15). Fil-fatt, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal‑Artikoli 93 u 107 TFUE, il-Kummissjoni ngħatat, permezz tal‑Artikolu 108 TFUE, is-setgħa speċifika u esklużiva biex tiddeċiedi dwar il-kompatibbiltà ta’ għajnuna mill-Istat mas-suq intern meta teżamina l-għajnuna eżistenti, meta tieħu deċiżjonijiet dwar għajnuna ġdida jew għajnuna modifikata u meta tieħu azzjoni dwar nuqqas ta’ konformità mad-deċiżjonijiet tagħha jew mal-ħtieġa li ssir in-notifika (16). Din il-kompetenza esklużiva hija intiża, b’mod partikolari, sabiex ikun hemm l-applikazzjoni effettiva u uniformi tal-Artikolu 107 TFUE fl‑Unjoni Ewropea kollha, b’ċertezza legali u trasparenza (17).
40. Fil-kuntest tal-proċedura ta’ eżami ta’ għajnuna mill-Istat prevista fl-Artikolu 108 TFUE, hemm lok li ssir distinzjoni bejn, minn naħa, il-fażi ta’ eżami preliminari ta’ għajnuna stabbilita bl-Artikolu 108(3) TFUE, li għandha biss l-għan li tippermetti lill-Kummissjoni li tifforma l-ewwel opinjoni dwar l-eżistenza jew il-kompatibbiltà parzjali jew totali ta’ għajnuna, u, min-naħa l-oħra, il-fażi ta’ eżami msemmija fl-Artikolu 108(2) TFUE, li hija intiża sabiex tippermetti lill-Kummissjoni li jkollha informazzjoni kompleta dwar il-każ kollu. Il-karatteristika prinċipali li tagħmel distinzjoni bejn dawn iż-żewġ fażijiet tinsab fl-assenza, waqt il-fażi preliminari, ta’ kull obbligu tal-Kummissjoni li ssejjaħ il-persuni ikkonċernati sabiex jippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom qabel ma tieħu d-deċiżjoni tagħha (18). Għalhekk, l-arkitettura ta’ din is-sistema hija bbażata fuq l-idea li d-dipartimenti tal-Kummissjoni ma għandhomx ikunu meħtieġa jwettqu proċedura li tkun ta’ piż kbir fuq ir-riżorsi tagħhom meta miżura tal-Istat, prima facie, ma tqajjimx diffikultajiet fir-rigward tal-klassifikazzjoni tagħha jew tal-kompatibbiltà tagħha mas-suq intern, li tispjega wkoll għaliex id-deċiżjonijiet li jagħlqu l-fażi preliminari huma meħuda, bħala regola, f’terminu ta’ xahrejn (19).
41. F’dan ir-rigward, mill-kliem tal-Artikolu 4(4) tar‑Regolament 2015/1589 u minn ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, meta l-Kummissjoni ma tistax takkwista l-konvinzjoni, wara l-ewwel eżami fil-qafas tal-proċedura tal-Artikolu 108(3) TFUE, li l-miżura tal-Istat inkwistjoni, jew ma tikkostitwixxix “għajnuna” fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, jew, jekk hija kklassifikata bħala għajnuna, hija kompatibbli mat-Trattat, jew meta din il-proċedura ma tippermettilhiex li tegħleb id-diffikultajiet kollha mqajma mill-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà tal-miżura kkunsidrata, din l-istituzzjoni għandha l-obbligu li tiftaħ il-proċedura prevista fl‑Artikolu 108(2) TFUE “mingħajr ma jkollha f’dan ir-rigward marġni diskrezzjonali” (20). Il-proċedura prevista fl-Artikolu 108(2) TFUE hija għalhekk indispensabbli meta l-Kummissjoni jkollha diffikultajiet serji sabiex tevalwa l-eżistenza jew il-kompatibbiltà ta’ għajnuna mas-suq intern. Fi kliem ieħor, il-Kummissjoni ma tistax, għalhekk, tieqaf fil-fażi tal-eżami preliminari msemmija fl-Artikolu 108(3) TFUE sabiex tieħu deċiżjoni favur għajnuna ħlief jekk hija f’pożizzjoni li tkun konvinta, fi tmiem l-ewwel eżami, li din l-għajnuna hija kompatibbli mas-suq intern. Min-naħa l-oħra, jekk dan l-ewwel eżami jwassal lill-Kummissjoni għal konvinzjoni kuntrarja, jew inkella ma ppermettilhiex li tegħleb id-diffikultajiet imqajma mill-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ għajnuna jew tal-kompatibbiltà ta’ din l-għajnuna mas-suq intern, il-Kummissjoni għandha d-dover li tieħu l-pariri kollha neċessarji u tiftaħ, b’dan il-mod, il-proċedura prevista fl-Artikolu 108(2) TFUE (21).
42. Minn din l-istess ġurisprudenza jirriżulta wkoll li l-kunċett ta’ “diffikultajiet serji” għandu natura oġġettiva (22) u li l-prova tal-eżistenza ta’ tali diffikultajiet, li għandha titfittex kemm fiċ-ċirkustanzi tal‑adozzjoni tad-deċiżjoni meħuda fi tmiem l-eżami preliminari u fil‑kontenut tagħha, għandha tiġi prodotta mir-rikorrent għall‑annullament ta’ din id-deċiżjoni, abbażi ta’ sensiela ta’ indizji konkordanti (23). B’hekk, in-natura insuffiċjenti jew inkompleta tal-eżami mwettaq mill-Kummissjoni waqt il-proċedura ta’ eżami preliminari tikkostitwixxi indizju li din l-istituzzjoni kienet iffaċċjata b’diffikultajiet serji sabiex tiġi evalwata l-kompatibbiltà tal-miżura nnotifikata mas-suq intern, li kellu jwassalha sabiex tiftaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali (24).
43. Għalhekk, meta parti interessata titlob l-annullament ta’ deċiżjoni tal-Kummissjoni li ma tqajjimx oġġezzjonijiet fir-rigward ta’ għajnuna mill-Istat, hija tikkontesta essenzjalment il-fatt li din l-istituzzjoni tkun adottat l-imsemmija deċiżjoni mingħajr ma tkun fetħet il-proċedura formali ta’ investigazzjoni, u b’hekk tikser id-drittijiet proċedurali tagħha. Sabiex tintlaqa’ t-talba għal annullament tagħha, ir-rikorrenti tista’ tinvoka kwalunkwe motiv ta’ natura li juri li l-evalwazzjoni tal-informazzjoni u tal-elementi li għandha l-Kummissjoni, matul il-fażi ta’ eżami preliminari, kellha tqajjem dubji dwar il-kompatibbiltà tal-miżura inkwistjoni mas-suq intern. Madankollu, l-użu ta’ tali argumenti ma jistax ikollu l‑konsegwenza li jibdel is-suġġett tar-rikors u lanqas li jibdel il‑kundizzjonijiet ta’ ammissibbiltà tiegħu. Għall-kuntrarju, l-eżistenza ta’ dubji dwar din il-kompatibbiltà hija preċiżament il-prova li għandha tiġi prodotta sabiex jintwera li l-Kummissjoni kienet marbuta tiftaħ il‑proċedura ta’ investigazzjoni formali msemmija fl‑Artikolu 108(2) TFUE u fl-Artikolu 6(1) tar‑Regolament 2015/1589 (25).
44. Minn dan isegwi li l-legalità ta’ deċiżjoni li ma jitqajmux oġġezzjonijiet, ibbażata fuq l-Artikolu 4(3) tar-Regolament 2015/1589, tiddependi mill-kwistjoni dwar jekk l-evalwazzjoni tal-informazzjoni u tal-provi li għandha l-Kummissjoni, waqt il-fażi tal-eżami preliminari tal‑miżura kkomunikata, setgħetx oġġettivament tqajjem dubji kemm dwar il-klassifikazzjoni ta’ din il-miżura bħala “għajnuna” kif ukoll dwar il‑kompatibbiltà ta’ din il-miżura mas-suq intern, peress li tali dubji għandhom jagħtu lok għall-ftuħ ta’ proċedura ta’ investigazzjoni formali li fiha jistgħu jipparteċipaw il-“partijiet interessati” imsemmija fl‑Artikolu 1(h) tal-imsemmi regolament (26).
45. Barra minn hekk, il-legalità ta’ deċiżjoni meħuda fi tmiem il‑proċedura ta’ eżami preliminari, bħal dik imsemmija fl-Artikolu 4(2) tar‑Regolament 2015/1589, għandha tiġi evalwata mill-qorti tal-Unjoni mhux biss abbażi tal-informazzjoni li l-Kummissjoni kellha fil-mument li fih hija adottatha, iżda wkoll skont l-informazzjoni li hija “seta’ kellha” għad-dispożizzjoni tagħha, u din tinkludi l-informazzjoni li kienet tidher rilevanti u li, fuq talba tagħha, hija setgħet tikseb il-produzzjoni tagħha matul il-proċedura amministrattiva (27).
46. Fil-fatt, il-Kummissjoni hija obbligata, fl-interess ta’ amministrazzjoni tajba ta’ regoli fil-qasam ta’ għajnuna mill-Istat, tmexxi l-proċedura ta’ eżami tal-miżuri inkwistjoni b’mod diliġenti u imparzjali sabiex ikollha, waqt l-adozzjoni ta’ deċiżjoni finali li tistabbilixxi l‑eżistenza u, jekk ikun il-każ, l-inkompatibbiltà jew l-illegalità tal‑għajnuna, l-iktar elementi kompleti u affidabbli possibbli sabiex tagħmel dan (28).
47. F’dan ir-rigward, fis-sentenza Tempus Energy, il-Qorti tal‑Ġustizzja spjegat li, jekk waqt l-eżami tal-eżistenza u tal-legalità ta’ għajnuna mill-Istat, jista’ jkun neċessarju li l-Kummissjoni, jekk ikun il‑każ, tmur lil hinn mill-eżami biss tal-punti ta’ fatt u ta’ liġi miġjuba għall-għarfien tagħha, madankollu ma għandhiex tkun il-Kummissjoni li għandha tfittex, fuq inizjattiva tagħha stess u fin-nuqqas ta’ kull indizju f’dan is-sens, l-informazzjoni kollha li tista’ tippreżenta rabta mal-kawża li hija adita quddiemha, minkejja li tali informazzjoni tinsab fil-qasam pubbliku (29). B’hekk, is-sempliċi eżistenza ta’ element ta’ informazzjoni potenzjalment rilevanti li dwaru l-Kummissjoni ma kellhiex għarfien u li fuqu ma kinitx obbligata tinvestiga, fir-rigward tal-elementi ta’ informazzjoni li effettivament kienet fil-pussess tagħhom, ma tistax turi l-eżistenza ta’ diffikultajiet serji, li obbligaw lil din l-istituzzjoni sabiex tiftaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali (30).
48. Fir-rigward tal-obbligu ta’ motivazzjoni li għandha l‑Kummissjoni bis-saħħa tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 296 TFUE, il‑Qorti tal-Ġustizzja spjegat li, fil-każ ta’ deċiżjoni, meħuda skont l‑Artikolu 108(3) TFUE, li ma jitqajmux oġġezzjonijiet fir-rigward ta’ miżura ta’ għajnuna, tali deċiżjoni għandha tinkludi unikament ir‑raġunijiet li għalihom il-Kummissjoni tqis li quddiemha ma hemmx diffikultajiet serji ta’ evalwazzjoni tal-kompatibbiltà tal-għajnuna kkonċernata mas-suq intern u li anki motivazzjoni fil-qosor ta’ din id‑deċiżjoni għandha titqies bħala suffiċjenti fir-rigward tar-rekwiżit ta’ motivazzjoni kif previst fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 296 TFUE, jekk hija madankollu turi b’mod ċar u inekwivokabbli r-raġunijiet li għalihom il-Kummissjoni qieset li quddiemha ma hemmx tali diffikultajiet, fejn il‑kwistjoni tal-fondatezza ta’ din il-motivazzjoni ma tagħmilx parti minn dan ir-rekwiżit (31).
49. Fl-aħħar nett, għandu jiġi enfasizzat li, minkejja li l-prinċipji stabbiliti mill-ġurisprudenza mfakkra fil-punti 41 sa 47 ta’ dawn il‑konklużjonijiet ġew żviluppati prinċipalment fir-rigward ta’ deċiżjonijiet li ma jitqajmux oġġezzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 4(3) tar-Regolament 2015/1589, dawn japplikaw ukoll għad-deċiżjonijiet, bħad-deċiżjoni kkontestata, li tikkonstata li l-miżura “ma tikkostitwixxix għajnuna”, imsemmija fl-Artikolu 4(2) ta’ dan ir-regolament (32).
50. Huwa fid-dawl ta’ dawn ir-rekwiżiti li għandu jiġi vverifikat jekk il-Qorti Ġenerali wettqitx żball ta’ liġi meta ddeċidiet, fis-sentenza appellata, li l-Kummissjoni ma kinitx neħħiet, fi tmiem l-eżami preliminari li hija kienet wettqet bis-saħħa tal-Artikolu 108(3) TFUE, id-dubji fir-rigward tal-attivi taħt il-ġestjoni, jiġifieri li jiġi ddeterminat, minn naħa, jekk l-attivi taħt il-ġestjoni integrati minn Lekarna Ljubljana o.p. u minn Lekarna Ljubljana wara l‑1979 kienux saru skont il-kundizzjonijiet tas-suq, u, konsegwentament, jekk ingħatatx għajnuna permezz ta’ dawn l-attivi (l‑ewwel aggravju tal-appell) u, min-naħa l-oħra, jekk l-attivi mogħtija taħt il‑ġestjoni fl‑1979 lil Lekarna Ljubljana o.p. u ttrasferiti fl‑1997 lil Lekarna Ljubljana, minkejja li setgħu jiġu kklassifikati bħala għajnuna mill‑Istat, kinux jikkostitwixxu għajnuna eżistenti jew għajnuna ġdida (it‑tieni aggravju tal-appell).
B. Fuq l-ewwel aggravju tal‑appell
1. L‑argumenti tal‑partijiet
51. Permezz tal-ewwel aggravju tal-appell, li jkopri l-punti 48 sa 50 tas-sentenza appellata, relatati mal-analiżi li tirrigwarda l-attivi taħt il‑ġestjoni integrati minn Lekarna Ljubljana o.p. u minn Lekarna Ljubljana wara l‑1979, ir-Repubblika tas-Slovenja, sostnuta mill‑Kummissjoni, tikkritika, essenzjalment, lill-Qorti Ġenerali li ma ddefinixxietx b’mod tajjeb il-portata tal-obbligi li għandha l‑Kummissjoni matul il-fażi ta’ eżami preliminari stabbilita bl‑Artikolu 108(3) TFUE, billi adottat livell probatorju baxx wisq f’dak li jirrigwarda jekk kienx hemm “diffikultajiet serji” li jistgħu jiġġustifikaw il-ftuħ tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali, skont l‑Artikolu 108(2) TFUE.
52. B’mod iktar preċiż, huwa żbaljat li l-Qorti Ġenerali ddeċidiet, fil‑punt 49 tas-sentenza appellata, li s-sitwazzjoni relatata man-natura u mal-istatus ta’ attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979 ma “kinitx ċara”. Kien ukoll żbaljat li hija kkonkludiet, fil-punt 50 ta’ din is-sentenza, li l‑Kummissjoni ma kinitx neħħiet id-dubji dwar jekk l-impriżi msemmija hawn fuq kinux kisbu l-attivi taħt il-ġestjoni kollha tagħhom, wara l‑1979, skont il-kundizzjonijiet tas-suq, u jekk, konsegwentament, ingħatatax għajnuna mill-Istat lil dawn l-entitajiet permezz ta’ dawn l‑attivi.
53. Insostenn ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet, ir-Repubblika tas‑Slovenja, fl-ewwel lok, tieħu pożizzjoni fuq is-seba’ dokumenti kollha u l-provi prodotti minn PF waqt il-proċedura ta’ eżami preliminari u analizzati mill-Qorti Ġenerali fis-sentenza appellata, filwaqt li ssostni, essenzjalment, li ebda waħda minn dawn l-elementi ma għandha, oġġettivament, tnissel dubji dwar l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat ipotetika. Fil-fatt, minkejja li PF ma tat l-ebda indizju konkret jew prova li setgħet oġġettivament tnissel dubju dwar il-fatt li l-muniċipalità ta’ Ljubljana kienet ittrasferixxiet lil Lekarna Ljubljana attivi taħt il-ġestjoni mingħajr ħlas jew b’kundizzjonijiet iktar favorevoli minn dawk tas-suq, il‑Kummissjoni setgħet leġittimament toqgħod fuq l-assigurazzjonijiet mogħtija mill-awtoritajiet Sloveni li dawn l-attivi attivi taħt il-ġestjoni kienu ġew mogħtija skont il-kundizzjonijiet tas-suq u ma kinitx obbligata tfittex, bl-inizzjativa tagħha stess, informazzjoni li setgħet, skont il-każ, tkun rilevanti għall-finijiet tal-konstatazzjoni ta’ għajnuna mill-Istat ipotetika.
54. Fit-tieni lok, ir-Repubblika tas-Slovenja tilmenta li l-Qorti Ġenerali kkunsidrat, kif jirriżulta mill-punt 48 tas-sentenza appellata, li ma kinitx PF li kellha turi, lil hinn minn kull dubju possibbli, li l-attivi taħt il-ġestjoni ta’ Lekarna Ljubljana kienu jinkludu attivi li jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat, iżda li, għall-kuntrarju, kienet il‑Kummissjoni, iffaċċjata b’sitwazzjoni ta’ “inċertezza” li kellha tipproċedi b’eżami iktar fil-fond. Meta pproċediet b’dan il-mod, il-Qorti Ġenerali applikat b’mod żbaljat l-istandard legali ta’ “diffikultajiet serji”, peress li applikat livell probatorju mhux adegwat u manifestament baxx sabiex PF turi l-eżistenza ta’ dubju, mingħajr ma qieset, sabiex tagħmel dan, il-marġni ta’ diskrezzjoni li għandha l-Kummissjoni sabiex tiftaħ il‑proċedura ta’ investigazzjoni formali skont l-Artikolu 108(3) TFUE. Dan l-approċċ li, barra minn hekk, jikser l-istandard stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Tempus Energy, wassal għalhekk sabiex titneħħa kull distinzjoni bejn il-fażi preliminari u l-proċedura ta’ investigazzjoni formali, u jorbot lill-Kummissjoni tibda din l-aħħar proċedura kull darba li persuna tesprimi, matul l-ewwel waħda minn dawn il-fażijiet, tħassib dwar allegata għajnuna mill-Istat, u dan minkejja li din il-parti ma tkun ressqet l-ebda prova plawżibbli insostenn tal‑allegazzjonijiet tagħha.
55. PF issostni li l-ewwel aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat.
2. Evalwazzjoni
56. Hekk kif jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-legalità ta’ deċiżjoni li, wara eżami preliminari, tikkonstata li miżura ma tikkostitwixxix għajnuna tiddependi mill-punt dwar jekk l‑evalwazzjoni tal-informazzjoni u ta’ elementi li l-Kummissjoni kellha, waqt il-fażi tal-eżami, kellhiex oġġettivament tqajjem dubji dwar tali klassifikazzjoni u twassal għall-ftuħ ta’ proċedura ta’ investigazzjoni formali (33).
57. Sabiex isir tali stħarriġ tal-legalità, u sa fejn il-kontenut tal‑punti 48 sa 50 tas-sentenza appellata, espressament imsemmija fl-ewwel motiv, jirriflettu l-analiżi magħmula fil-punti preċedenti tas-sentenza appellata, jidhirli utli li jitfakkar ir-raġunament segwit mill-Qorti Ġenerali fil-punti 40 sa 50 ta’ din is-sentenza, dwar l-attivi taħt il-ġestjoni akkwistati minn Lekarna Ljubljana o.p. u minn Lekarna Ljubljana wara l‑1979 (34).
58. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali, fl-ewwel lok, ikkonstatat li l-konklużjoni tal‑Kummissjoni li dawn l-attivi ma kinux jikkostitwixxu għajnuna mill‑Istat kienet ibbażata fuq id-dikjarazzjoni tal-awtoritajiet Sloveni li l-imsemmija attivi kollha ġew akkwistati fuq is-suq privat mingħajr ebda sostenn pubbliku. Madankollu, sabiex tasal għal din il‑konklużjoni, il-Kummissjoni sempliċement irreferiet għall‑assigurazzjonijiet mogħtija f’dan is-sens mill-awtoritajiet Sloveni, minkejja li l-ebda prova konkreta ma ġiet prodotta insostenn ta’ din id‑dikjarazzjoni (35).
59. Fit-tieni lok, sabiex jiġi stabbilit jekk ingħatatx għajnuna mill-Istat fir-rigward tal-attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979, il-Qorti Ġenerali eżaminat id-dokumenti differenti prodotti minn PF intiżi li jistabbilixxu l-eżistenza ta’ “diffikultajiet serji”, li bihom il-Kummissjoni kienet iffaċċjata. Qabelxejn, il-Qorti Ġenerali ħadet pożizzjoni dwar l-estratt tar‑rapport annwali ta’ Lekarna Ljubljana għas-sena 2012, li kien jirreferi għal żewġ beni immobbli li kienu jibbenefikaw minn status partikolari li kienu ġew ittrasferiti taħt ġestjoni lil din tal-aħħar mill-muniċipalità ta’ Ljubljana (iktar ’il quddiem iż-“żewġ beni immobbli inkwistjoni”), mingħajr ma ġew spjegati l-kundizzjonijiet ta’ dan it-trasferiment (36). Sussegwentament, wara li kkonstatat li Lekarna Ljubljana kien jaqa’ fil-kategorija tal-benefiċċjarji msemmija fl-Artikolu 24 tal-Liġi Slovena dwar l-Attivi Fiżiċi tal-Istat u tal-Amministrazzjoni Lokali, li tipprevedi li l-Istat u l-amministrazzjonijiet lokali jistgħu jagħtu mingħajr ħlas attivi fiżiċi lill-entitajiet pubbliċi li ma humiex kumpanniji pubbliċi, jekk dan ikun fl-interess pubbliku, il-Qorti Ġenerali indikat, essenzjalment, li ma għandux jiġi eskluż li dan it-tip ta’ trasferiment ta’ attivi fiżiċi jaqa’ fil‑kunċett ta’ “għajnuna mill-Istat” (37). Fl-aħħar nett, il-Qorti Ġenerali analizzat l-estratti differenti tal-kontijiet pubbliċi ta’ Lekarna Ljubljana u tal-muniċipalità ta’ Ljubljana għas-snin 2010, kif prodotti minn PF. Dawn l-estratti urew ċerti diskrepanzi bejn iċ-ċifri tal-muniċipalità relatati mal-valur tal-attivi mogħtija taħt il-ġestjoni lil Lekarna Ljubljana u dawk li rriżultaw mill-kontijiet pubbliċi ta’ dan tal-aħħar. F’dan ir‑rigward, il-Qorti Ġenerali rrilevat li “ma jidhirx li hu possibbli li tkun taf, billi sempliċement tħares lejn dawn il-kontijiet pubbliċi, li, fi ħdan l‑attivi mogħtija taħt il-ġestjoni lil Lekarna Ljubljana, kien hemm rispettivament attivi immobbli li ġew mogħtija lilu mingħajr ħlas jew b’kundizzjonijiet preferenzjali mill-muniċipalità ta’ Ljubljana, attivi immobbli akkwistati skont kundizzjonijiet tas-suq minn Lekarna Ljubljana jew anki attivi finanzjarji u moneterji” u li “ma kellhiex tkun [PF] li tipprova mingħajr dubju possibbli li fost l-attivi taħt il-ġestjoni ta’ Lekarna Ljubljana kien hemm attivi li huma għajnuna mill-Istat, iżda kellha tkun il-Kummissjoni, iffaċċjata minn sitwazzjoni ta’ inċertezza f’dan ir-rigward, li tidħol fil-fond iktar fl-investigazzjonijiet tagħha” (38).
60. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet, essenzjalment, li, fi tmiem l-eżami preliminari mwettaq skont l-Artikolu 108(3) TFUE, il-Kummissjoni ma kinitx qajmet d-dubji eżistenti dwar jekk l-attivi taħt il-ġestjoni integrati minn Lekarna Ljubljana o.p. u minn Lekarna Ljubljana wara l-1979 kinux saru f’kundizzjonijiet tas-suq u lanqas, konsegwentament, dwar jekk ġietx mogħtija għajnuna mill-Istat lil dawn l-entitajiet permezz ta’ dawn l-attivi (39). Skont il-qorti, il-Kummissjoni naqset milli tissodisfa l-oneru tal-prova li għandha, peress li xi provi mressqa minn PF waqt il-proċedura amministrattiva, bħal dawk imsemmija fil-punti 58 u 59 ta’ dawn il-konklużjonijiet, jirriflettu sitwazzjoni “ftit ċara” fuq in-natura u fuq l-istatus ta’ dawn l-attivi taħt il-ġestjoni. Il-Qorti Ġenerali żiedet li, iffaċċjata b’tali sitwazzjoni, kienet il-Kummissjoni li kellha tinvestiga fil-fond iktar sabiex tistabbilixxi – permezz tas-setgħat estensivi għad-dispożizzjoni tagħha skont it‑Trattat FUE u r-Regolament 2015/1589 – jekk, fost l-attivi taħt il‑ġestjoni ta’ Lekarna Ljubljana, kienx hemm attivi li jikkorrispondu ma’ għajnuna mill-Istat. L-oneru tal-prova f’dan ir-rigward ma setgħetx titqies li taqa’ fuq PF, li jkun ħafna iktar diffiċli għaliha li tikseb mingħand l-awtoritajiet pubbliċi li setgħu taw għajnuna mill-Istat l‑informazzjoni rilevanti f’dan ir-rigward (40).
61. Huwa abbażi ta’ din l-analiżi li għandhom jiġu kkunsidrati l‑ilmenti differenti mressqa mir-Repubblika tas-Slovenja u mill‑Kummissjoni.
62. Fl-ewwel lok, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, meta l-Qorti Ġenerali tkun ikkonstatat jew evalwat il-fatti, il-Qorti tal‑Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni esklużiva sabiex teżerċita, skont l‑Artikolu 256 TFUE, stħarriġ dwar il-klassifikazzjoni legali tagħhom u l-konsegwenzi ta’ dritt li jiġu misluta minnu. L-evalwazzjoni tal-fatti ma hijiex għalhekk, ħlief fil-każ ta’ żnaturament tal-provi prodotti quddiem il-Qorti Ġenerali, kwistjoni ta’ dritt suġġetta, bħala tali, għall-istħarriġ tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-qafas ta’ appell (41). F’dan il-każ, irrispettivament mill-kwistjoni dwar jekk huwiex żbaljat li l-Qorti Ġenerali qieset, fil-punt 50 tas-sentenza appellata, li l-Kummissjoni ma qajmitx dubji dwar il-kwistjoni jekk l-attivi taħt il-ġestjoni wara l‑1979 jikkostitwixxux għajnuna mill-Istat, l-ilmenti intiżi sabiex jikkontestaw il-valur tal-provi li PF pproduċiet fil-kuntest tal-proċedura amministrattiva u li l-Qorti Ġenerali eżaminat fis-sentenza appellata għandhom jiġu miċħuda bħala inammissibbli, sa fejn huma intiżi, fir-realtà, sabiex tinkiseb evalwazzjoni ġdida tal-fatti, li ma taqax fil-kompetenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja. Barra minn hekk, matul is-seduta, ir-Repubblika tas‑Slovenja u l-Kummissjoni ddikjaraw li ma kinux qegħdin jikkontestaw il-materjalità tal-fatti kkonstatati mill-Qorti Ġenerali billi jinvokaw żnaturament tal-provi. Għalhekk, ma hemmx lok li jiġu eżaminati l-argumenti speċifiċi, ta’ natura fattwali, imqajma mir-Repubblika tas-Slovenja u l-Kummissjoni, li jikkonċernaw il-provi differenti.
63. Fit-tieni lok, kif ikkonfermaw ukoll matul is-seduta, kemm ir-Repubblika tas-Slovenja kif ukoll il-Kummissjoni jikkontestaw il-klassifikazzjoni legali tal-fatti hawn fuq imsemmija, bħala indizji li jistgħu jistabbilixxu li jeżistu dubji fir-rigward tal-eżistenza jew tal-kompatibbiltà tal-miżura inkwistjoni mas-suq intern. Issa, tali allegat żball ta’ klassifikazzjoni legali tippreżupponi l-eżistenza ta’ żball fil-livell tad-definizzjoni tal-livell tal-oneru tal-prova fuq PF meta hija tinvoka l-eżistenza ta’ “diffikultajiet serji” li jistgħu jiġġustifikaw il-ftuħ tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali.
64. F’dan ir-rigward, fil-kuntest tal-konstatazzjoni ta’ “regoli u prinċipji applikabbli” (42), il-Qorti Ġenerali, fil‑punti 35 u 36 tas-sentenza appellata, għamlet riferiment għall-istandard legali applikabbli b’mod kompletament konformi mal-ġurisprudenza kkonstatata, iċċitati fil-punti 41 sa 47 ta’ dawn il‑konklużjonijiet. B’mod iktar preċiż, fil-punt 35 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali fakkret, korrettament, li, “meta l-Kummissjoni teżamina miżuri ta’ għajnuna fir-rigward tal-Artikolu 107 TFUE sabiex tistabbilixxi jekk humiex kompatibbli mas-suq intern, hija obbligata tiftaħ [il-proċedura ta’ investigazzjoni formali] meta, wara l-fażi ta’ eżami preliminari, hija ma setgħetx teskludi d-diffikultajiet kollha li kienu jipprekludu li jiġi konkluż li dawn il-miżuri kienu kompatibbli mas-suq intern” u li “[l]-istess prinċipji għandhom jiġu applikati meta l‑Kummissjoni jkollha wkoll dubji dwar il-klassifikazzjoni stess tal‑għajnuna, fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE tal-miżura eżaminata”. Bl-istess mod, fil-punt 36 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali tikkonkludi li “meta l-Kummissjoni teżamina miżura fid-dawl tal‑Artikoli 107 u 108 TFUE u meta tkun iffaċċjata, fi tmiem eżami preliminari […], b’diffikultajiet persistenti jew b’dubji, fi kliem ieħor b’diffikultajiet serji, kemm fir-rigward tal-klassifikazzjoni ta’ għajnuna mill-Istat ta’ din il-miżura, kemm fir-rigward tal-klassifikazzjoni tagħha bħala għajnuna eżistenti jew għajnuna ġdida, kif ukoll fir-rigward tal‑kompatibbiltà tagħha mas-suq intern jekk hija tqis li hemm għajnuna ġdida, hija obbligata tiftaħ il-proċedura prevista fl‑Artikolu 108(2) TFUE”.
65. Minn dan isegwi li l-Qorti Ġenerali ma għandhiex tiġi kkritikata li applikat livell manifestament baxx wisq fir-rigward tar-rekwiżiti probatorji li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex ikun hemm l-obbligu li tinfetaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali.
66. Fit-tielet lok, minkejja li l-livell probatorju kien jidher ċar, u bir-riskju li jkollha ssir evalwazzjoni ġdida tal-fatti, tqum il-kwistjoni ta’ applikazzjoni allegatament żbaljata ta’ dan il-livell mil-Qorti Ġenerali, b’mod partikolari fir-rigward tal-punti 48, 49 u 50 tas-sentenza appellata, li huma espressament imsemmija fl-appell. Infakkar li, fil-punt 49 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali waslet għall-konklużjoni li “filwaqt li d-deċiżjoni [kontenzjuża] [kienet] sempliċement tirreferi, fir-rigward tal-attivi taħt il-ġestjoni integrati […] wara l‑1979, għad-dikjarazzjoni tal-awtoritajiet Sloveni li kollox kien ġie akkwistat minn dawn entitajiet skont il-kundizzjonijiet tas-suq, filwaqt li l-provi prodotti mir-rikorrenti matul il-proċedura amministrattiva […] kienu juru sitwazzjoni ftit ċara dwar in-natura u l-istatus tal-attivi taħt il‑ġestjoni ta’ Lekarna Ljubljana” (enfasi miżjuda minni). Il-Kummissjoni ssostni li tali dikjarazzjoni mill-awtoritajiet Sloveni, fid-dawl tal-obbligu ta’ kooperazzjoni legali tal-Istati Membri, kellha tkun suffiċjenti sabiex tneħħi kull dubji dwar l-eżistenza ta’ għajnuna mill-Istat ipotetika.
67. Issa, l-ewwel nett, jekk, verament, skont l-Artikolu 4(3) TUE, l‑Istati Membri huma obbligati jikkooperaw mal-Kummissjoni u jagħtuha l-informazzjoni kollha neċessarja sabiex tkun tista’ twettaq il‑funzjoni tagħha fil-qafas tar-Regolament 2015/1589 (43), dan, fih innifsu, ma jeskludix, l-eżistenza ta’ “diffikultajiet serji” jew ta’ “dubji” li seta’ kellha l-Kummissjoni fi tmiem eżami preliminari. Fil-fatt, ikun kontra l-ispirtu stess tal-proċedura ta’ ilment quddiem il-Kumissjoni u tal-effikaċja tagħha li “dubji” ikunu jistgħu jitneħħew b’mod awtomatiku abbażi biss ta’ dikjarazzjonijiet tal-awtoritajiet nazzjonali. Jekk jiġi aċċettat li dubji dwar l-eżistenza jew il-kompatibbiltà ta’ miżura ta’ għajnuna jistgħu jitneħħew b’mod daqshekk faċli u abbażi biss tad-dikjarazzjonijiet tal‑awtoritajiet nazzjonali jwassal mhux biss sabiex il-proċedura preliminari prevista taħt l-Artikolu 108(2) TFUE titneżża minn kull bażi, iżda jirriskja wkoll li jpoġġi fil-perikolu l-mekkaniżmu ta’ stħarriġ ta’ għajnuna mill-Istat u r-rwol mogħti lill-Kummissjoni. Għalhekk ikun suffiċjenti għal kull Stat Membru li jiċħad allegazzjonijiet magħmula minn persuni li jressqu ilmenti mingħajr ma jipproduċu l-provi sabiex tintemm proċedura mibdija taħt l-Artikolu 108 TFUE. Barra minn hekk, f’dan il-każ, kif jirriżulta mill-punti 58 sa 60 ta’ dawn il-konklużjonijiet, huwa biss wara analiżi fil-fond tal-provi kollha enfasizzati minn PF waqt il-proċedura amministrattiva, li l-Qorti Ġenerali qieset li s-sitwazzjoni dwar in-natura u l-istatus ta’ dawn l-attivi taħt il-ġestjoni kienet “ftit ċara”.
68. It-tieni nett, inqis li huwa korrett li l-Qorti Ġenerali kkonstatat, fil‑punt 49 tas-sentenza appellata, li l-Kummissjoni ma kinitx “hija stess ikkjarifikat il-kwistjoni dwar bażi ddokumentata, li hija ma tistax tikkritika lil [PF] li ma pprovdithiliex” u li “jista’ jkun effettivament ħafna iktar diffiċli għal persuna li tilmenta li tikseb mingħand l‑awtoritajiet pubbliċi li setgħu taw għajnuna mill-Istat l-informazzjoni rilevanti […] milli għall-Kummissjoni, li għandha setgħat estiżi għal dan il-għan, li jirriżultaw direttament mit-Trattat FUE, iżda wkoll mir‑Regolament 2015/1589”. Fil-fatt, minn naħa waħda, il-persuni li jressqu l-ilment ġeneralment ikollhom aċċess limitat għall-informazzjoni rilevanti, kemm pubblika kif ukoll privata, li ma jippermettilhomx jagħtu informazzjoni ddettaljata sabiex il-Kummissjoni tkun tista’ tieħu deċiżjoni abbażi ta’ elementi suffiċjentament kompleti u affidabbli. Din id-diffikultà li jkollhom aċċess għal provi hija wisq iktar notevoli fil-kuntest ta’ kawża, bħal dik inkwistjoni, li l-oriġini tagħha tinsab fis-snin 1970 u li hija kkaratterizzata mill-moviment minn ekonomija kkontrollata għal ekonomija ħielsa kif ukoll minn relazzjoni ta’ kompetizzjoni bejn l-ispiżeriji pubbliċi u privati (li jagħmlu iktar diffiċli għal PF l-aċċess għall-informazzjoni rilevanti dwar Lekarna Ljubljana). Min-naħa l-oħra, għandu jiġi enfasizzat li l-Kummissjoni għandha sensiela sinjifikattiva ta’ setgħat li tippermettilha titlob informazzjoni supplimentari lill-Istati Membri, li huma, b’mod ġenerali, f’pożizzjoni aħjar mill-persuni li jressqu l-ilment sabiex jeliminaw eventwali dubji jekk ikun meħtieġ (44). Barra minn hekk, il-Kummissjoni hija obbligata twettaq il-fażi ta’ eżami preliminari b’mod diliġenti u imparzjali sabiex ikollha, meta tadotta d-deċiżjoni finali li tistabbilixxi l‑eżistenza u l-kompatibbiltà jew il-legalità tal-għajnuna, l-iktar provi kompleti u affidabbli possibbli (45). F’dan is-sens, ma jidhirlix li huwa eċċessiv jew mhux raġonevoli li jiġi kkunsidrat li, f’tali każ, l-iskattar tal-proċedura ta’ investigazzjoni formali jimponi fih innifsu l-bidu ta’ investigazzjoni kontradittorja li tippermettilha li jkollha iktar ċarezza qabel ma tieħu deċiżjoni.
69. Fit-tielet lok, u, sa fejn din l-evalwazzjoni tappartjeni lill-Qorti Ġenerali, għal finijiet ta’ kompletezza, nosserva li, sa fejn l-eżistenza ta’ diffikultajiet li għandhom “oġġettivament” jqajmu dubji kemm dwar il-klassifikazzjoni ta’ miżura bħala “għajnuna” twassal għall-obbligu li tinfetaħ proċedura ta’ investigazzjoni formali, għandu jiġi kkonstatat, minn naħa, li sistema partikolari, bħas-sistema Slovena, li tippermetti relazzjoni ta’ kompetizzjoni bejn l-ispiżeriji pubbliċi u privati, tqajjem, fl-opinjoni tiegħi, fiha nnifisha, u “oġġettivament”, mistoqsijiet evidenti dwar il-kompatibbiltà tagħha mar-regoli fil-qasam ta’ għajnuna mill-Istat. Min‑naħa l-oħra, il-fatt li t-trasferiment ma huwiex ta’ attivi, kif issostni r-Repubblika tas-Slovenja, iżda ta’ “attivi taħt il-ġestjoni” li ġejjin mill‑muniċipalità ta’ Ljubljana, għal darb’oħra, “oġġettivament”, ma jeskludix, fih innifsu, il-possibbiltà ta’ trasferiment ta’ vantaġġ li jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat li kellu jiġi eżaminat iktar.
70. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, inqis li l-ewwel aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat.
C. Fuq it‑tieni aggravju tal‑appell
1. L‑argumenti tal‑partijiet
71. Permezz tat-tieni aggravju tal-appell, li jkopri l-punti 51 sa 55 tas‑sentenza appellata u li jirrigwarda l-għoti tal-attivi taħt il-ġestjoni fl‑1979, ir-Repubblika tas-Slovenja tikkritika, essenzjalment, lill-Qorti Ġenerali li ddeċidiet li l-Kummissjoni kienet iffaċċjata minn “diffikultajiet serji” fir-rigward dwar jekk din il-miżura, inkwantu tista’ tiġi kkunsidrata bħala għajnuna mill-Istat, tikkostitwixxix għajnuna “eżistenti”, fis-sens tal-Artikolu 1(b) tar-Regolament 2015/1589, jew jekk sadanittant kinitx ġiet “mibdula”, fis-sens tal-Artikolu 4(1) tar‑Regolament Nru 794/2004, liema fatt wassal sabiex hija tiġi kklassifikata bħala “għajnuna ġdida”, fis-sens tal-Artikolu 1(c) tar-Regolament 2015/1589.
72. Fil-fatt, skont ir-Repubblika tas-Slovenja, huwa żbaljat li l-Qorti Ġenerali kkonkludiet, fil-punti 55 u 56 tas-sentenza appellata, dwar l‑eżistenza ta’ diffikultajiet serji fir-rigward tal-imsemmija miżura, minkejja li kien jirriżulta mingħajr ekwivoku mill-premessa 39 tad‑deċiżjoni kkontestata li l-Kummissjoni kienet iddeċidiet b’mod ċar li l-miżura ta’ għoti tal-attivi taħt il-ġestjoni li kienet ingħatat Lekarna Ljubljana p.o. fl‑1979, meta ġiet stabbilita, “sa fejn din il-miżura setgħet tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, setgħet l-iktar tkun għajnuna eżistenti”.
73. Kien ukoll żbaljat li l-Qorti Ġenerali qieset, fil-punt 54 tas‑sentenza appellata, li s-sitwazzjoni “ta’ tluq”, jiġifieri dik eżistenti fl‑10 ta’ Diċembru 1994 (46), kienet inċerta, peress li d-deċiżjoni kkontestata ma kien fiha ebda informazzjoni li setgħet tiċċara jekk, f’din id-data, l-ispiżeriji privati kinux diġà kisbu konċessjonijiet muniċipali jew jekk Lekarna Ljubljana o.p. kinitx għadha f’sitwazzjoni ta’ monopolju fiż-żona ta’ attività tagħha (47).
74. Barra minn hekk, il-Qorti Ġenerali qieset, b’mod żbaljat, fil‑punti 51 sa 54 tas-sentenza appellata, li Lekarna Ljubljana kien jopera f’kundizzjonijiet differenti meta mqabbla ma’ Lekarna Ljubljana p.o., minkejja li, fid-dawl tal-bidliet legali u leġiżlattivi li seħħew qabel l-10 ta’ Diċembru 1994, din tal-aħħar kienet, fir-realtà, topera fl-istess kundizzjonijiet bħas-suċċessur tagħha (48).
75. Fl-aħħar nett, ir-Repubblika tas-Slovenja għandha l-għan, f’dan il-kuntest, li tikkontesta l-ilmenti differenti mqajma minn PF waqt il-proċedura amministrattiva, b’mod partikolari, dawk ibbażati fuq, minn naħa waħda, li l-Kummissjoni ma neħħietx id-dubji dwar jekk il-miżura inkwistjoni kinitx ġiet mibdula wara l‑1 ta’ Mejju 2004, jiġifieri d-data ta’ adeżjoni tar-Repubblika tas-Slovenja mal-Unjoni Ewropea u, min‑naħa l-oħra, li l-Kummissjoni ma vverifikatx il-kompatibbiltà ta’ din il-miżura mas-suq intern. Fir-rigward tal-ewwel wieħed minn dawn l-ilmenti, hija ssostni essenzjalment li, sa fejn il-Qorti Ġenerali tirrileva b’mod żbaljat, fil-punt 54 tas-sentenza appellata, li Lekarna Ljubljana kien differenti b’mod notevoli mill-entità li lilha ssuċċeda fl‑1997, dan l-ilment imqajjem minn PF huwa infondat. Fir-rigward tat-tieni ilment, ir-Repubblika tas-Slovenja tqis li huwa ġuridikament irrilevanti, minħabba li l-kompatibbiltà ta’ miżura ta’ għajnuna mill-Istat ma hijiex rikjesta, skont l-Artikolu 108(1) TFUE, ħlief fir-rigward tas-sistemi ta’ għajnuna, filwaqt li l-miżura inkwistjoni f’dan il-każ hija għajnuna individwali. Il-Qorti Ġenerali aċċettat dan l‑argument ta’ dritt, peress li ma indikat l-ebda motiv sabiex jiġi miċħud.
76. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-Repubblika tas‑Slovenja tikkonkludi li l-Kummissjoni ma kellha ebda obbligu li tiftaħ il-proċedura ta’ investigazzjoni formali, skont l‑Artikolu 108(2) TFUE. Fil-fatt, fid-dawl tal-informazzjoni li hija kellha waqt il-fażi ta’ eżami preliminari, hija ma kellha l-ebda bażi fattwali jew legali sabiex tikkonkludi dwar l-eżistenza ta’ diffikultajiet serji. Barra minn hekk, kuntrarjament għal dak li ssostni l-Qorti Ġenerali fis-sentenza appellata, din id-deċiżjoni kienet suffiċjentament immotivata.
77. PF ssostni li dan l-aggravju għandu jiġi miċħud bħala infondat.
2. Evalwazzjoni
78. Fid-dawl tan-natura teknika u speċifika tal-ilmenti differenti mressqa mir-Repubblika tas-Slovenja fil-kuntest tat-tieni aggravju, l‑eżami tagħhom jitlob li jitfakkar ir-raġunament tal-Qorti Ġenerali fil‑punti 51 sa 55 tas-sentenza appellata.
79. Qabelxejn, għandu jitfakkar li, fil-qafas tas-sistema ta’ stħarriġ ta’ għajnuna mill-Istat, il-proċedura hija differenti skont jekk l-għajnuna hijiex eżistenti jew ġdida. Filwaqt li l-għajnuna eżistenti tista’, konformement mal-Artikolu 108(1) TFUE, tiġi implimentata b’mod regolari sakemm il-Kummissjoni ma tkunx ikkonstatat l-inkompatibbiltà tagħha, l-Artikolu 108(3) TFUE jipprovdi li l-proġetti intiżi sabiex tiġi stabbilita għajnuna ġdida jew sabiex tiġi mmodifikata għajnuna eżistenti għandhom jiġu kkomunikati, fi żmien effettiv, lill-Kummissjoni u ma tistax tiġi implimentata qabel ma l-proċedura tkun waslet għal deċiżjoni finali. Għandhom jitqiesu bħala għajnuna ġdida suġġetta għall-obbligu ta’ komunikazzjoni, il-miżuri meħuda wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat FUE li huma intiżi li jistabbilixxu jew li jimmodifikaw għajnuna, waqt li huwa ppreċiżat li dawn il-modifiki jistgħu jirrigwardaw jew għajnuna eżistenti, jew proġetti inizjali nnotifikati lill-Kummissjoni (49).
80. F’dan ir-rigward, il-kunċett ta’ “għajnuna ġdida” huwa ddefinit, fl-Artikolu 1(c) tar-Regolament 2015/1589, bħala “kull għajnuna, jiġifieri, skemi ta’ għajnuna u għajnuna individwali, li ma jkunux għajnuna eżistenti, inkluż tibdil fl-għajnuna eżistenti”. L-ewwel sentenza tal-Artikolu 4(1) tar-Regolament 794/2004 tistipula, f’dan ir-rigward, li, “alterazzjoni għal għajnuna eżistenti tfisser xi bidla, minbarra modifikazzjonijiet ta’ natura purament formali jew amministrattiva li ma jistux jeffettwaw l-evalwazzjoni tal-kompatibilità tal-miżura ta’ l‑għajnuna mas-suq [intern]”. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li modifika ma tistax tiġi kklassifikata bħala waħda ta’ natura “purament formali jew amministrattiva”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, għaliex hija tista’ tinfluwenza l-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà tal-miżura ta’ għajnuna mas-suq intern (50).
81. F’dan ir-rigward, il-punt tat-tluq tal-analiżi tal-Qorti Ġenerali huwa d-deċiżjoni kkontestata. B’hekk, fil-punt 52 tas-sentenza appellata hija tfakkar li, sabiex tispjega li l-attivi mogħtija taħt il-ġestjoni fl‑1979 u ttrasferiti fl‑1997 lil Lekarna Ljubljana kienu jikkostitwixxu, sa fejn jista’ jkollhom in-natura ta’ għajnuna mill-Istat, għajnuna eżistenti, il‑Kummissjoni llimitat ruħha sabiex tindika, fil-premessa 39 tad‑deċiżjoni kkontestata, li s-suċċessjoni, fl-1997, bejn Lekarna Ljubljana o.p. u Lekarna Ljubljana kienet ta’ natura purament amministrattiva u li l-kuntest legali kif ukoll l-użu u l-kundizzjonijiet ta’ użu tal-attivi ma kienx inbidel minn dakinhar, biex b’hekk l-għajnuna eżistenti fis-seħħ fl-1997 ma kinitx inbidlet u baqgħet dejjem għajnuna eżistenti.
82. Il-Qorti Ġenerali, fil-punt 53 tas-sentenza appellata, ikkonstatat li, skont id-dispożizzjonijiet tal-punt 3(1)(a) tal-Anness IV tal-Att ta’ Adeżjoni, l-għajnuna individwali mwettqa qabel l‑10 ta’ Diċembru 1994 fis-Slovenja u li baqgħet applikabbli wara d-data ta’ adeżjoni ta’ dan l-Istat Membru, jiġifieri fl‑1 ta’ Mejju 2004, ġiet ikkunsidrata waqt l-adeżjoni bħala għajnuna eżistenti. F’dan il-każ, il‑Qorti Ġenerali għalhekk qieset li għajnuna eżegwita fis-Slovenja qabel l-10 ta’ Diċembru 1994, għandha tkun ikkunsidrata bħala għajnuna eżistenti fl-1 ta’ Mejju 2004, sakemm ma kinitx inbidlet bejn dawn iż‑żewġ dati, u fin-nuqqas ta’ dan, hija għandha tkun meqjusa bħala “għajnuna ġdida” b’effett minn din it-tieni data. Barra minn hekk, bidla ta’ din l-għajnuna wara l-1 ta’ Mejju 2004 tagħmilha għajnuna ġdida. Għalhekk, sabiex l-attivi mogħtija taħt il-ġestjoni fl‑1979 lil Lekarna Ljubjana o.p., imbagħad ittrasferiti fl‑1997 lil Lekarna Ljubjana, jikkostitwixxu “għajnuna eżistenti”, huwa meħtieġ li ma tkun saret l-ebda bidla ta’ din l-allegata għajnuna bejn l‑10 ta’ Diċembru 1994 u l-jum tal-adozzjoni tad-deċiżjoni kontenzjuża. Dan il-kuntest ta’ analiżi, li fil-bidu nett ma huwiex ikkontestat, huwa fondat fid-dritt.
83. F’dan il-kuntest, fil-punti 54 u 55 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali għalhekk, korrettament, ivverifikat jekk il-provi differenti mressqa minn PF setgħux juru “bidla” fin-natura tal-“għajnuna eżistenti” li seħħet wara l-10 ta’ Diċembru 1994 u li kienet ittrasformata f’“għajnuna ġdida”.
84. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet, qabelxejn, li, fl‑10 ta’ Diċembru 1994, il-kuntest regolatorju kien “inċert” inkwantu ebda informazzjoni fid-deċiżjoni kkontestata ma kienet tippermetti li tingħata risposta dwar jekk spiżeriji privati kinux, qabel din id-data, diġà kisbu konċessjonijiet muniċipali u lanqas dwar jekk Lekarna Ljubljana o.p. kinitx għadha f’sitwazzjoni ta’ monopolju fiż-żona ta’ attività tagħha. Sussegwentament, abbażi ta’ indikazzjonijiet mhux ikkontestati pprovduti minn PF, il-Qorti Ġenerali kkonstatat li, fl‑1997, fil-mument tas-suċċessjoni ta’ Lekarna Ljubljana o.p. lil Lekarna Ljubljana, is-suq kien kompetittiv u li, dan seta’ kkawża bidliet notevoli għall-entità l-ġdida, bħall-kapaċità li takkwista proprjetajiet, is-segwitu, tallinqas b’effett mill‑2007, ta’ skop ta’ lukru u l-estensjoni tal-attività tagħha lil hinn mit-territorju tal-komun ta’ Ljubljana. Fin-nuqqas ta’ eżami iktar fil‑fond dwar l-evoluzzjoni tal-kuntest legali u ekonomiku tal-attività inkwistjoni, li għandha tagħmel il-Kummissjoni bħala parti mill-obbligi ta’ stħarriġ tagħha fuq inizjattiva tagħha stess, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet, li dawn l-elementi “jipprekludu milli jkun hemm ċertezza dwar l-assenza ta’ bidla tal-eventwali għajnuna inkwistjoni b’effett mill‑10 ta’ Diċembru 1994”. Din il-konklużjoni ma ġietx ikkontestata mid-dikjarazzjoni tal-Kummissjoni li tgħid li s-suċċessjoni li saret fl‑1997 kienet ta’ natura purament amministrattiva u li l-kuntest legali, kif ukoll il-kundizzjonijiet ta’ użu tal-attivi inkwistjoni ma kinux inbidlu, ma kinux inbidlu, liema dikjarazzjoni kienet “mill-inqas, mhux sostnuta biżżejjed f’dan ir-rigward”.Kien għalhekk li l-Qorti Ġenerali kkonkludiet, fil-punt 55 tas-sentenza appellata, li l-Kummissjoni ma kinitx neħħiet id-dubji f’dak li jirrigwarda l-kwistjoni dwar jekk l-attivi inkwistjoni, sa fejn jistgħu jiġu kklassifikati bħala “għajnuna mill-Istat”, kinux jikkostitwixxu għajnuna eżistenti jew għajnuna ġdida.
85. Insostenn ta’ din l-analiżi, nirrileva, fl-ewwel lok, li għall-istess raġunijiet bħal dawk imsemmija fil-punt 62 ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-argumenti mressqa mir-Repubblika tas-Slovenja fil-kuntest tat-tieni aggravju, li huwa intiż, fir-realtà, sabiex jikkontesta l-evalwazzjonijiet ta’ natura fattwali magħmula mill‑Qorti Ġenerali, għandhom jiġu miċħuda bħala inammissibbli.
86. Fit-tieni lok, bħall-konklużjoni tiegħi fil-kuntest tal-ewwel aggravju tal-appell, nirrileva li l-ebda żball fid‑definizzjoni tal-istandard legali li jippermetti li tiġi ppruvata l-eżistenza ta’ diffikultajiet serji ma ġie kkonstatat, peress li l-osservazzjonijiet preliminari tal-Qorti Ġenerali li jinsabu fil-punti 35 u 36 tas‑sentenza appellata, eżaminati fil-punt 64 ta’ dawn il-konklużjonijiet, kienu daqstant validi u rilevanti għall-analiżi tat-tieni aggravju tal-appell. Barra minn hekk, huwa f’dawn l-istess punti li l-Qorti Ġenerali rreferiet, fil-punt 54 tas-sentenza appellata, meta tiddeċiedi li kien neċessarju eżami iktar fil-fond dwar l-evoluzzjoni tal-kuntest legali u ekonomiku tal‑attività inkwistjoni.
87. Fit-tielet lok, fir-rigward tal-ilmenti iktar ristretti relatati mal-klassifikazzjoni legali tal-fatti, u mar-riskju li jkollu jsir eżerċizzju ġdid ta’ evalwazzjoni, jidhirli li huwa raġonevoli, fid-dawl tan-natura u l-importanza tal-inċertezzi relatati mal-kuntest legali u ekonomiku identifikati mill-Qorti Ġenerali fil-punt 54 tas-sentenza appellata, li jiġi konkluż li dawn l-inċertezzi kellhom oġġettivament iqajmu dubji dwar il-klassifikazzjoni tal-għajnuna inkwistjoni bħala għajnuna eżistenti u jagħtu lok għall-ftuħ ta’ proċedura ta’ investigazzjoni formali. Fil-fatt, fid-dawl tal-ġurisprudenza ċċitata fil‑punt 80 ta’ dawn il-konklużjonijiet, dawn l-inċertezzi jirrigwardaw elementi li jistgħu “jinfluwenzaw l-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà tal-miżura mas-suq intern”.
88. Konsegwentament, inqis li t-tieni aggravju tal-appell għandu wkoll jiġi miċħud bħala infondat.
VII. Konklużjoni
89. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, u sa fejn dawn il‑konklużjonijiet ikopru l-ewwel żewġ aggravji tal-appell, nipproponi lill-Qorti tal‑Ġustizzja tiċħad dawn l-aggravji bħala infondati.