Sprawa T‑378/10

Masco Corp. i in.

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Belgijski, niemiecki, francuski, włoski, niderlandzki i austriacki rynek instalacji sanitarnych do łazienek – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG – Koordynacja cen i wymiana mających szczególne znaczenie informacji handlowych – Jednolite naruszenie

Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 16 września 2013 r.

1.      Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Kartel całościowy – Kryteria – Jednolity cel – Sposoby popełnienia naruszenia – Brak wpływu

(art. 101 ust. 1 TFUE)

2.      Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Zakaz – Naruszenia – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Przypisanie odpowiedzialności przedsiębiorstwu z uwagi na uczestnictwo w naruszeniu rozpatrywanym jako całość – Przesłanki

(art. 101 ust. 1 TFUE)

3.      Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Zakwalifikowanie jako jednolitego naruszenia – Swobodne uznanie przysługujące Komisji – Kontrola sądowa – Zakres

(art. 101 ust. 1 TFUE)

1.      W dziedzinie konkurencji naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE może wynikać nie tylko z pojedynczych porozumień czy praktyk uzgodnionych, które winny zostać ukarane jako odrębne naruszenia, lecz również z szeregu działań czy też z zachowania o charakterze ciągłym, efektem czego te składowe mogą zostać słusznie uznane za elementy stanowiące jednolite naruszenie.

W tym względzie, co się tyczy stwierdzenia istnienia jednolitego naruszenia, to do Komisji należy wykazanie, że dane porozumienia lub uzgodnione praktyki, choć dotyczą różnych towarów, usług czy też obszarów, wpisują się w jeden całościowy plan, który uczestniczące w nich przedsiębiorstwa świadomie wprowadzają w życie, aby osiągnąć jednolity antykonkurencyjny cel. Związki komplementarności łączące porozumienia lub praktyki stanowią obiektywne przesłanki przemawiające za istnieniem całościowego planu. Komisja jest zobowiązana do przeanalizowania wszelkich okoliczności faktycznych mogących wykazać lub podważyć fakt istnienia tego całościowego planu.

Komisja nie narusza prawa, w przypadku gdy stwierdza istnienie jednolitego naruszenia, dokonawszy ustalenia dotyczącego całościowego planu realizowanego przez dane przedsiębiorstwa, takiego jak ten, którego jednolity cel polega na umożliwieniu wytwórcom trzech podgrup produktów uzupełniających się wzajemnie koordynacji – w ramach tego samego trzypoziomowego systemu dystrybucji – podwyżek cen fakturowanych hurtownikom, którzy są ich wspólnymi klientami i dysponują znacznymi możliwościami negocjacyjnymi.

Powyższego wniosku nie podważa podnoszony brak tożsamości przedsiębiorstw uczestniczących w niedozwolonych praktykach. Taka tożsamość nie stanowi bowiem warunku istnienia naruszenia jako takiego, a jest jedynie jedną z przesłanek, jakie Komisja musi uwzględnić w ramach ustalania, czy istnieje całościowy plan, czy też raczej odrębne naruszenia. Co więcej, okoliczność, że dane przedsiębiorstwa dostarczają produkty należące do odrębnych rynków i nie są względem siebie substytucyjne, nie musi wykluczać istnienia jednolitego naruszenia. Stwierdzenie istnienia takiego naruszenia z definicji zakłada bowiem różnorodność produktów lub terytoriów, których dane zachowania antykonkurencyjne dotyczą. To samo odnosi się do okoliczności, że niedozwolone praktyki były zapoczątkowane w różnych momentach, w zależności od danego państwa członkowskiego i danej podgrupy produktów, ponieważ w przypadku rozpatrywanych produktów dochodziło do pokrywania się niedozwolonych praktyk pod względem przedmiotowym, geograficznym i czasowym.

(por. pkt 21–23, 29, 32, 59, 67, 79)

2.      W dziedzinie konkurencji, jeżeli chodzi o stwierdzenie uczestnictwa przedsiębiorstwa w jednolitym naruszeniu, obowiązkiem Komisji jest wykazanie, że przedsiębiorstwo to zamierzało własnym zachowaniem przyczynić się do realizacji wspólnych celów wyznaczonych przez wszystkich uczestników tego porozumienia i że znało działania planowane lub wdrażane przez inne przedsiębiorstwa dla realizacji tych samych celów lub że w sposób rozsądny mogło je przewidzieć oraz było gotowe ponieść związane z tym ryzyko. Komisja jest uprawniona do przypisania przedsiębiorstwu odpowiedzialności za wszystkie zachowania antykonkurencyjne składające się na jednolite naruszenie, a w rezultacie za rzeczone naruszenie w całości, wyłącznie gdy zostanie dowiedzione, że przedsiębiorstwo uczestniczyło bezpośrednio we wszystkich tych zachowaniach lub jedynie w części tych zachowań, posiadając jednak wiedzę o wszystkich pozostałych zachowaniach stanowiących naruszenie, planowanych lub wdrażanych przez innych uczestników kartelu dla realizacji tych samych celów, lub mogło w sposób rozsądny je przewidzieć i było gotowe ponieść związane z tym ryzyko.

Komisja nie narusza prawa, w przypadku gdy stwierdza, iż sama okoliczność, że każdy z uczestników kartelu mógłby odgrywać rolę dostosowaną do jego indywidualnego przypadku, nie wyklucza odpowiedzialności tego uczestnika za naruszenie jako całość, o ile przedsiębiorstwo to miało wiedzę na temat niezgodnego z prawem zachowania innych uczestników lub że mogło je rozsądnie przewidzieć, będąc gotowe ponieść tego rodzaju ryzyko.

(por. pkt 24–26, 28, 29)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 57)