Sprawa T‑271/10 RENV II
H
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 18 listopada 2020 r.
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Urzędnik krajowy oddelegowany do EUPM w Bośni i Hercegowinie – Decyzja o przeniesieniu – Nadużycie władzy – Interes służby – Mobbing – Represyjny charakter przeniesienia – Odpowiedzialność – Krzywda
1. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Misje cywile Unii Europejskiej – Personel – Obsadzanie stanowisk – Przyznane właściwym organom uprawnienia dyskrecjonalne – Kontrola sądowa – Granice
(zob. pkt 43, 44, 49)
2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Misje cywile Unii Europejskiej – Personel – Skarga do sądu Unii – Skarga oddelegowanego urzędnika krajowego na decyzję o przeniesieniu – Przeniesienie zachodzące w kontekście mobbingu – Zarzuty – Nadużycie władzy – Pojęcie – Decyzja o przeniesieniu podjęta ze względu na doniesienie przez zainteresowanego urzędnika o nieprawidłowościach w zarządzaniu misją – Represyjny charakter przeniesienia – Włączenie
(zob. pkt 44, 45, 48, 50, 55, 77)
3. Urzędnicy – Prawa i obowiązki – Wolność wypowiedzi – Ujawnienie faktów mogących wzbudzać podejrzenia co do istnienia nielegalnej działalności lub poważnego uchybienia – Zakres obowiązku – Ochrona urzędnika, który powiadomił o takich faktach – Zakres – Zastosowanie do członka misji policyjnej Unii Europejskiej
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 22a)
(zob. pkt 76)
4. Postępowanie sądowe – Przedmiot sporu – Zmiana w toku postępowania – Rozszerzenie żądania odszkodowawczego na etapie repliki – Żądanie oparte na okolicznościach ujawnionych w trakcie postępowania – Dopuszczalność
[regulamin postępowania przed Sądem, art. 76 lit. e), art. 84 § 1]
(zob. pkt 84, 88)
5. Postępowanie sądowe – Przedstawienie dowodów – Termin – Opóźnienie w złożeniu wniosków dowodowych – Warunki – Zastosowanie do postępowania po przekazaniu sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania
(regulamin postępowania przed Sądem, art. 85 § 3)
(zob. pkt 90)
6. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Rzeczywista i pewna szkoda spowodowana bezprawnym działaniem – Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem zaskarżonego aktu – Stosowne zadośćuczynienie za krzywdę – Granice
(art. 340 akapit drugi TFUE)
(zob. pkt 97, 98)
7. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom – Warunek niekonieczny w sporach dotyczących urzędników misji policyjnych Unii Europejskiej
(art. 268, 270, 340 akapit drugi TFUE; regulamin pracowniczy urzędników, art. 90, 91)
(zob. pkt 105)
8. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Szkoda – Szkoda mogąca podlegać odszkodowaniu – Krzywda spowodowana przeniesieniem urzędnika misji policyjnej Unii Europejskiej ze stanowiska „senior” na stanowisko „non senior” w kontekście doniesienia przez niego o nieprawidłowościach – Włączenie
(art. 340 akapit drugi TFUE)
(zob. pkt 108)
Streszczenie
Skarżąca, H, sędzia włoska, została oddelegowana do Misji Policyjnej Unii Europejskiej (EUPM)(1) w Sarajewie (Bośnia i Hercegowina) w celu wykonywania od dnia 14 listopada 2008 r. obowiązków Criminal Justice Unit Adviser. Jej oddelegowanie było dwukrotnie przedłużane dla celów objęcia stanowiska Chief of Legal Office, następnie przemianowanego na Senior Legal Advisor/Legal Counsel.
Pismem z dnia 17 marca 2010 r. skarżąca i jedna z jej współpracownic poinformowały swoich przełożonych o domniemanych nieprawidłowościach popełnionych w zarządzaniu EUPM. Następnie w drodze dwóch decyzji szefa EUPM(2) skarżąca została przeniesiona – ze względów operacyjnych opierających się na konieczności dysponowania dostępem do porad prokuratora w biurze regionalnym – na stanowisko Criminal Justice Adviser – Prosecutor w biurze regionalnym w Banja Luce (Bośnia i Hercegowina).
Skarżąca wniosła skargę mającą za przedmiot, po pierwsze, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji o przeniesieniu, a po drugie, żądanie zadośćuczynienia i odszkodowania za doznaną krzywdę i poniesioną szkodę. Na poparcie żądania stwierdzenia nieważności skarżąca powołała się w szczególności na mobbing i nadużycie władzy. Sąd stwierdził nieważność zaskarżonych decyzji i uwzględnił żądanie odszkodowawcze w zakresie, w jakim dotyczyło ono zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną wskutek tych decyzji.
Ocena Sądu
Przede wszystkim Sąd zauważył, po pierwsze, że decyzje EUPM w dziedzinie zasobów ludzkich posiadają aspekt operacyjny objęty zakresem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), a po drugie, że stanowią one z uwagi na samą ich istotę akty z zakresu zarządzania personelem, tak jak każda podobna decyzja wydana przez instytucje Unii w ramach wykonywania ich kompetencji.
Następnie Sąd zauważył, że decyzja o przeniesieniu byłaby wadliwa z powodu nadużycia władzy, gdyby została wydana w kontekście mobbingu i w celu ugodzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną osoby, wobec której wydano taką decyzję. Sąd wskazał, że dotyczy to również przypadku, w którym przeniesienie jest w rzeczywistości równoważne sankcji wobec skarżącej za jej krytyczne uwagi dotyczące zarządzania EUPM. Takie okoliczności stanowiłyby według Sądu nadużycie władzy, ponieważ szef EUPM wykorzystałby swoje uprawnienia w celu innym niż ten, który był powodem udzielenia mu tych uprawnień, a ponadto przeniesienia nie można by uznać za dokonane w interesie służby. W niniejszym przypadku Sąd uwzględnił zarzut dotyczący nadużycia władzy.
Ponadto Sąd uznał, że przyznanie kwoty 30 000 EUR, oszacowanej ex aequo et bono, stanowi odpowiednie zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez skarżącą wskutek jej przeniesienia w drodze zaskarżonych decyzji.
W odniesieniu do żądania odszkodowawczego mającego na celu naprawienie szkody majątkowej Sąd zauważył, że skarżąca nie sformułowała tego żądania w skardze wszczynającej postępowanie. Jednakże uznał on, że szkoda majątkowa, jaką miała ponieść skarżąca, sytuuje się w kontekście faktycznym, który miał miejsce po wniesieniu skargi, przy czym zdaniem skarżącej szkoda ta wykazuje związek z aktami mobbingu, których miała ona być ofiarą w ramach EUPM i które wskazano w skardze. W tych okolicznościach Sąd uznał, że zobowiązanie skarżącej do wniesienia nowej skargi w zakresie omawianego żądania odszkodowawczego byłoby sprzeczne z należytym sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości i wymogiem ekonomii procesowej. Co do istoty Sąd oddalił to żądanie.
EUPM rozpoczęła się w dniu 1 stycznia 2003 r., była wielokrotnie przedłużana i zakończyła się w 2012 r.