ARREST VAN HET GERECHT (Derde kamer)
16 juli 1998 (1)
„Beschikking van de Commissie waarbij wordt vastgesteld dat terugbetaling van
invoerrechten niet gerechtvaardigd is — Beroep tot nietigverklaring — Artikel 239
van douanewetboek — Motiveringsplicht”
In zaak T-195/97,
Kia Motors Nederland BV, vennootschap naar Nederlands recht, gevestigd te
Vianen (Nederland),
en
Broekman Motorships BV, vennootschap naar Nederlands recht, gevestigd te
Rotterdam (Nederland),
vertegenwoordigd door A. T. Ottow, advocaat te Amsterdam, domicilie gekozen
hebbende te Luxemburg ten kantore van C. Medernach, advocaat aldaar, Rue
Mathias Hardt 8-10,
tegen
Commissie van de Europese Gemeenschappen, vertegenwoordigd door H. van Lier,
juridisch adviseur, als gemachtigde, bijgestaan door M. van der Woude, advocaat
te Brussel, en R. Wezenbeek-Geuke, advocaat te Rotterdam, domicilie gekozen
hebbende te Luxemburg bij C. Gómez de la Cruz, lid van haar juridische dienst,
Centre Wagner, Kirchberg,
betreffende een verzoek om nietigverklaring van de tot Nederland gerichte
beschikking van de Commissie van 8 april 1997 ter zake van een verzoek om
terugbetaling van invoerrechten,
wijst
HET GERECHT VAN EERSTE AANLEG (Derde kamer),
samengesteld als volgt: V. Tiili, kamerpresident, C. P. Briët, en A. Potocki, rechters,
griffier: A. Mair, administrateur
gezien de stukken en na de mondelinge behandeling op 12 mei 1998,
het navolgende
Arrest
Toepasselijke bepalingen
- 1.
- Artikel 20, lid 1, van verordening (EEG) nr. 2913/92 van de Raad van 12 oktober
1992 tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB L 302, blz. 1;
hierna: „douanewetboek”) bepaalt, dat „de bij het ontstaan van een douaneschuld
wettelijk verschuldigde rechten (...) op het douanetarief van de Europese
Gemeenschappen [zijn] gebaseerd”. Lid 3 van ditzelfde artikel preciseert: „Het
douanetarief van de Europese Gemeenschappen omvat: (...) d) de preferentiële
tariefmaatregelen in de overeenkomsten die de Gemeenschap met bepaalde landen
of groepen van landen heeft gesloten en die in een preferentiële tariefbehandeling
voorzien; e) de preferentiële tariefmaatregelen die door de Gemeenschap ten
gunste van bepaalde landen, groepen van landen of gebieden unilateraal zijn
vastgesteld (...)”.
- 2.
- Artikel 66 van verordening (EEG) nr. 2454/93 van de Commissie van 2 juli 1993
houdende vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van verordening (EEG)
nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB
L 253, blz. 1; hierna: „uitvoeringsverordening”) bepaalt: „Voor de toepassing van
de bepalingen inzake algemene tariefpreferenties die door de Gemeenschap zijn
toegekend ten aanzien van bepaalde producten van oorsprong uit
ontwikkelingslanden (...) worden de volgende producten geacht van oorsprong te
zijn uit een land waarvoor zulke preferenties gelden (...), voorzover zij in de zin van
artikel 75 rechtstreeks naar de Gemeenschap zijn vervoerd: a) geheel en al in dat
land verkregen producten (...).”
- 3.
- Artikel 75 van de uitvoeringsverordening luidt: „Als rechtstreeks vervoerd van het
begunstigde land van uitvoer naar de Gemeenschap worden beschouwd: a)
producten die niet worden vervoerd over het grondgebied van een ander land, met
uitzondering van een land van dezelfde regionale groepering indien artikel 70 van
toepassing is; b) producten die over het grondgebied van een ander land dan het
begunstigde land van uitvoer worden vervoerd of, indien artikel 70 van toepassing
is, van een land van dezelfde regionale groepering, met of zonder overlading of
tijdelijke opslag in deze landen, voorzover het vervoer door deze landen om
geografische redenen of uitsluitend om vervoertechnische redenen plaatsvindt en
de producten (...) in het land van doorvoer of opslag onder toezicht van de douane-autoriteiten zijn gebleven, en (...) aldaar niet in de handel zijn gebracht of tot
verbruik aangegeven, en (...) aldaar geen andere behandelingen hebben ondergaan
dan lossen, opnieuw laden of behandelingen ter verzekering van hun bewaring in
goede staat.”
- 4.
- Artikel 76, tweede alinea, van de uitvoeringsverordening bepaalt: „Indien goederen
van oorsprong uit het begunstigde land naar een ander land worden uitgevoerd en
terugkeren, worden zij als niet van oorsprong zijnde beschouwd tenzij ten genoegen
van de bevoegde autoriteiten kan worden aangetoond dat (...) de teruggekeerde
goederen dezelfde zijn als de eerder uitgevoerde goederen, en (...) zij in dat land
geen andere behandelingen hebben ondergaan dan die welke nodig waren ter
verzekering van hun bewaring in goede staat.”
- 5.
- Volgens artikel 77, lid 1, van verordening (EG) nr. 3254/94 van de Commissie van
19 december 1994 tot wijziging van verordening (EEG) nr. 2454/93 houdende
vaststelling van enkele bepalingen ter uitvoering van verordening (EEG)
nr. 2913/92 van de Raad tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB
L 346, blz. 1; hierna: „verordening nr. 3254/94”) komen „producten van oorsprong
in de zin van deze afdeling (...) bij invoer in de Gemeenschap in aanmerking voor
(...) tariefpreferenties, voorzover zij in de zin van artikel 78 rechtstreeks naar de
Gemeenschap zijn vervoerd (...)”.
- 6.
- In artikel 78, lid 1, van dezelfde verordening wordt verklaard, dat „als rechtstreeks
vervoerd van het begunstigde land van uitvoer naar de Gemeenschap worden
beschouwd: (...) b) goederen die een enkele zending vormen en op die wijze over
het grondgebied van andere landen dan dat van het begunstigde land van uitvoer
of dan dat van de Gemeenschap worden vervoerd, in voorkomend geval met
overlading of tijdelijke opslag in deze landen, voorzover deze goederen in het land
van doorvoer of opslag onder toezicht van de douane zijn gebleven en aldaar geen
andere behandelingen hebben ondergaan dan lossen, opnieuw laden of
behandelingen om die goederen in ongewijzigde staat te behouden (...)”.
- 7.
- De artikelen 235 tot en met 242 van het douanewetboek bepalen onder welke
voorwaarden tot terugbetaling of kwijtschelding van invoerrechten kan worden
overgegaan.
- 8.
- Ingevolge artikel 236, lid 1, van het douanewetboek wordt „tot terugbetaling van
rechten bij invoer (...) overgegaan wanneer wordt vastgesteld dat het bedrag van
de rechten op het tijdstip van betaling niet wettelijk verschuldigd was (...)”. Volgens
lid 2 van dit artikel wordt „terugbetaling (...) verleend indien bij het betrokken
douanekantoor vóór het verstrijken van een termijn van drie jaren te rekenen vanaf
de datum waarop genoemde rechten aan de schuldenaar zijn medegedeeld, een
daartoe strekkend verzoek wordt ingediend”. Blijkens artikel 235, sub a, van het
douanewetboek wordt onder „terugbetaling” verstaan „de volledige of gedeeltelijke
teruggave van rechten bij invoer (...) die zijn voldaan”.
- 9.
- Artikel 239, lid 1, van het douanewetboek bepaalt, dat „tot terugbetaling (...) kan
(...) worden overgegaan in de gevallen andere dan bedoeld in de artikelen 236, 237
en 238 (...) welke volgens de procedure van het Comité worden vastgesteld (...)
welke het gevolg zijn van omstandigheden die van de zijde van de belanghebbende
geen frauduleuze handeling noch klaarblijkelijke nalatigheid inhouden. De gevallen
waarin op deze bepaling een beroep kan worden gedaan, en de te dien einde toe
te passen procedures worden vastgesteld volgens de procedure van het Comité.
Aan de terugbetaling of de kwijtschelding kunnen bijzondere voorwaarden worden
verbonden.” Volgens lid 2 van dit artikel moet in die gevallen om terugbetaling
worden verzocht vóór het verstrijken van een termijn van twaalf maanden te
rekenen vanaf de datum waarop genoemde rechten aan de schuldenaar zijn
medegedeeld.
- 10.
- Volgens artikel 899 van de uitvoeringsverordening mogen de nationale douane-autoriteiten bij wie een verzoek om terugbetaling is ingediend daartoe toestemming
verlenen, wanneer vaststaat, dat aan de wettelijke voorwaarden voor terugbetaling
is voldaan. Artikel 905 van de uitvoeringsverordening voegt daaraan toe: „Wanneer
de beschikkende douane-autoriteit, die een verzoek om terugbetaling of
kwijtschelding uit hoofde van artikel 239, lid 2, van het Wetboek ontvangt, niet in
staat is om op grond van artikel 899 te beslissen èn indien de aanvraag vergezeld
is van bewijsstukken waarmee het bestaan kan worden aangetoond van een
bijzondere situatie die het gevolg is van omstandigheden die geen manipulatie of
klaarblijkelijke nalatigheid van de zijde van de belanghebbende inhouden, legt de
lidstaat waaronder deze autoriteit ressorteert het geval voor aan de Commissie ter
behandeling overeenkomstig de procedure bedoeld in de artikelen 906 tot en met
909.”
- 11.
- Volgens artikel 906 van de uitvoeringsverordening moet de Commissie de
bespreking van het dossier op de agenda van het Comité douanewetboek plaatsen.
Artikel 907 van dezelfde verordening bepaalt: „Na raadpleging van een groep van
deskundigen bestaande uit vertegenwoordigers van alle lidstaten die in het kader
van het Comité bijeenkomen om het betrokken geval te onderzoeken, geeft de
Commissie een beschikking waarbij wordt vastgesteld dat de onderzochte
bijzondere situatie de terugbetaling (...) al dan niet rechtvaardigt. Deze beschikking
dient te worden gegeven binnen een termijn van zes maanden te rekenen vanaf de
datum van ontvangst door de Commissie van het in artikel 905, lid 2, bedoelde
dossier. Wanneer de Commissie die lidstaat om aanvullende gegevens heeft moeten
verzoeken om uitspraak te kunnen doen, wordt de termijn van zes maanden
verlengd met de tijd die is verstreken tussen de datum van verzending door de
Commissie van het verzoek om aanvullende gegevens en de datum van ontvangst
van deze gegevens door de Commissie.”
- 12.
- „Op grond van de beschikking van de Commissie waarvan (...) kennis is gegeven,
beslist de beschikkende autoriteit op het verzoek van de belanghebbende”, aldus
artikel 908, lid 2, van de uitvoeringsverordening.
- 13.
- Artikel 243 van het douanewetboek bepaalt, dat eenieder die rechtstreeks en
individueel wordt geraakt door een beschikking die de douane-autoriteiten
krachtens de douanewetgeving hebben genomen, daartegen beroep kan instellen.
De feiten
- 14.
- Verzoekster Kia Motors Nederland is distributeur van — Koreaanse —
Kia-voertuigen in Nederland. Verzoekster Broekman Motorships is douane-expediteur en verzorgt aangiften voor cliënten, die zich er contractueel toe
verbinden haar de douanerechten te betalen die zij namens hen voldoet.
- 15.
- Tussen partijen is onomstreden, dat ten tijde van de feiten die aan het geding ten
grondslag liggen, op de invoer van voertuigen uit Zuid-Korea in de Gemeenschap
preferentiële tariefmaatregelen in de zin van artikel 20 van het douanewetboek van
toepassing waren.
- 16.
- In het voorjaar van 1994 bestelde een in Turkije gevestigde importeur, IHLAS
Industry and Foreign Trade (hierna: „IHLAS”), bij de in Zuid-Korea gevestigde
autofabrikant Kia Motors Corporation (hierna: „Kia Motors”) een partij van
driehonderd bedrijfswagens. Vóór de aankomst van de voertuigen realiseerde
IHLAS zich echter, dat zij als gevolg van de slechte economische situatie in Turkije
onverkoopbaar waren. IHLAS plaatste de voertuigen bij aankomst onder
douanetoezicht en nam met Kia Motors contact op om tot een oplossing te komen.
De voertuigen bleven onder douanetoezicht en zijn in Turkije dus niet ingeklaard.
- 17.
- Toen Kia Motors Nederland dit vernam, gaf zij te kennen de betrokken voertuigen
in Nederland te willen distribueren, waarna zij deze overnam. Uit efficiency-overwegingen werden de voertuigen niet fysiek door Kia Motors teruggenomen
voordat zij aan Kia Motors Nederland werden geleverd, maar op 1 juli 1994
rechtstreeks van Turkije naar Nederland verscheept. Broekman Motorships
verzorgde de aangifte ten invoer van Kia Motors Nederland. In de aangifte van
18 juli 1994 maakte zij aanspraak op de tariefpreferentie voor voertuigen van
oorsprong uit Zuid-Korea. Daartoe legde zij een door de Zuid-Koreaanse
autoriteiten afgegeven certificaat van oorsprong over.
- 18.
- Op 5 oktober 1994 werd van Broekman Motorships voor in totaal 474 584,30 HFL
aan niet-preferentiële invoerrechten geheven door de Nederlandse douane-autoriteiten, die weigerden de tariefpreferentie toe te staan, omdat er geen sprake
was van „rechtstreeks vervoer” in de zin van artikel 75, lid 1, van de
uitvoeringsverordening. Kia Motors Nederland betaalde het gevorderde bedrag aan
Broekman Motorships, die de rechten aan de douane-autoriteiten voldeed.
- 19.
- Op 10 juli 1995 verzocht Kia Motors Nederland de inspecteur van de
Belastingdienst/Douane district Rotterdam om terugbetaling op grond van
artikel 239 van het douanewetboek en de artikelen 899 en volgende van de
uitvoeringsverordening. In haar verzoek voerde zij aan, dat de voertuigen in Turkije
niet waren ingeklaard of op enigerlei wijze be- of verwerkt. Verder beklemtoonde
zij, dat de Zuid-Koreaanse oorsprong van de voertuigen onomstreden was en dat
zij rechtstreeks van Turkije naar Nederland waren vervoerd om transportkosten te
sparen. Zij meende, dat onder deze omstandigheden en gelet op het doel van de
preferentiële maatregelen, wel aan het vereiste van „rechtstreeks vervoer” was
voldaan, ook al waren de voertuigen formeel niet rechtstreeks van Zuid-Korea naar
Nederland vervoerd. Haars inziens was er dan ook sprake van een bijzondere
situatie die de terugbetaling van de geheven rechten rechtvaardigde.
- 20.
- Bij brief van 30 november 1995 verzocht de inspecteur van de Belastingdienst/Douane te Rotterdam om aanvullende gegevens ten behoeve van een verzoek aan
de Commissie op grond van artikel 239 van het douanewetboek en artikel 905 van
de uitvoeringsverordening. Hij verzocht in het bijzonder om overlegging van een
verklaring van de Turkse autoriteiten, dat de voertuigen in Turkije geen enkele
bewerking hadden ondergaan. Tevens uitte hij een aantal bedenkingen tegen het
bij het verzoek om teruggaaf gevoegde certificaat van oorsprong, omdat de daarop
vermelde waarde van de partij voertuigen verschilde van die op de facturen van
IHLAS. De inspecteur stelde een antwoordtermijn van drie maanden.
- 21.
- Bij brief van 28 maart 1996 ontving de inspecteur aanvullende stukken, waaronder
met name verklaringen van de douane-autoriteiten dat de voertuigen in Turkije niet
waren ingeklaard, en de verklaring van Kia Motors dat het certificaat van
oorsprong betrekking had op 300 via Turkije naar Rotterdam vervoerde voertuigen.
De echtheid en de juistheid van het certificaat van oorsprong werden ook bevestigd
door de Seoul Metropolitan Government. Harerzijds verklaarde IHLAS schriftelijk,
dat de voertuigen in Turkije geen enkele bewerking hadden ondergaan.
- 22.
- Bij brief van 1 oktober 1996 stelde de directeur van de directie Douane te
Rotterdam de Commissie krachtens artikel 239 van het douanewetboek en
artikel 905 van de uitvoeringsverordening in kennis van verzoeksters' verzoek om
terugbetaling.
- 23.
- Bij tot Nederland gerichte beschikking van 8 april 1997 (hierna: „bestreden
beschikking”) verklaarde de Commissie, dat terugbetaling van de invoerrechten niet
gerechtvaardigd was. De bestreden beschikking was gegeven na raadpleging van
„een groep van deskundigen bestaande uit vertegenwoordigers van alle lidstaten”.
In haar beschikking vermeldde de Commissie eerst, dat Nederland haar om een
beslissing over het betrokken verzoek om terugbetaling had verzocht en dat zij dat
verzoek op 14 oktober 1996 had ontvangen. Vervolgens verklaarde zij, dat de
tariefpreferentie niet op de in het geding zijnde invoer kon worden toegepast,
omdat bedoelde goederen via Turkije waren vervoerd en zij niet voor toepassing
van de preferentiële regeling in aanmerking kwamen, omdat het vervoer door dat
land niet om geografische redenen noch uitsluitend om vervoertechnische redenen
in de zin van artikel 75, lid 1, van de uitvoeringsverordening gerechtvaardigd was.
Ten slotte voegde zij eraan toe, dat de inwerkingtreding van verordening
nr. 3254/94 kort na de invoer van de betrokken voertuigen in Nederland niets aan
die conclusie afdeed, omdat die verordening geen terugwerkende kracht heeft.
- 24.
- Bij brief van 9 april 1997 stelde de Commissie de permanente vertegenwoordiging
van Nederland bij de Europese Unie van haar beschikking in kennis. Op basis van
de beschikking van de Commissie beschikte de inspecteur van de Belastingdienst/
Douane district Rotterdam op 28 april 1997 afwijzend op het verzoek van Kia
Motors Nederland. Bij deze beschikking was een kopie van de beschikking van de
Commissie gevoegd.
Procesverloop en conclusies van partijen
- 25.
- Onder deze omstandigheden hebben verzoeksters bij op 27 juni 1997 ter griffie van
het Gerecht neergelegd verzoekschrift onderhavig beroep ingesteld.
- 26.
- Op rapport van de rechter-rapporteur heeft het Gerecht besloten zonder instructie
tot de mondelinge behandeling over te gaan. Partijen zijn in hun pleidooien en
antwoorden op de mondelinge vragen van het Gerecht gehoord ter terechtzitting
van 12 mei 1998.
- 27.
- Verzoeksters concluderen, dat het het Gerecht behage:
— de bestreden beschikking nietig te verklaren;
— verweerster in de kosten te verwijzen.
- 28.
- Verweerster concludeert, dat het het Gerecht behage:
— het beroep te verwerpen;
— verzoeksters in de kosten te verwijzen.
In rechte
- 29.
- Tot staving van hun beroep voeren verzoeksters vier middelen aan: (i) schending
van artikel 190 van het Verdrag, (ii) schending van artikel 75 van de
uitvoeringsverordening, (iii) schending van artikel 76 van de uitvoeringsverordening
en (iv) schending van artikel 239 van het douanewetboek.
Eerste middel: schending van artikel 190 van het Verdrag
Argumenten van partijen
- 30.
- Verzoeksters betogen, dat de beschikking stoelt op de loutere bewering dat niet
aan de vereisten van artikel 75 van de uitvoeringsverordening is voldaan: de
Commissie heeft niet onderzocht, onder meer aan de hand van de bij het verzoek
om terugbetaling gevoegde bewijsstukken, of er sprake was van bijzondere
omstandigheden die de terugbetaling konden rechtvaardigen. Verzoeksters
herinneren er in dit verband aan, dat de Commissie volgens vaste rechtspraak van
het Hof in elk concreet geval dient aan te geven, of dergelijke omstandigheden zich
voordoen, en haar beschikking op dat punt met redenen dient te omkleden (arrest
Hof van 13 november 1984, Van Gend & Loos/Commissie, 98/83 en 230/83,
Jurispr. blz. 3763).
- 31.
- Volgens verweerster voldoet de bestreden beschikking aan de in de rechtspraak
geformuleerde motiveringsvereisten. Met name heeft zij alle feitelijke en juridische
omstandigheden vermeld waarop zij haar oordeel heeft gebaseerd. In het bijzonder
wordt in de beschikking verklaard, dat er geen sprake is van „rechtstreeks vervoer”
in de zin van artikel 75 van de uitvoeringsverordening, omdat de betrokken
goederen via Turkije waren vervoerd zonder dat dit om geografische of
vervoertechnische redenen gerechtvaardigd was. Verweerster meent, dat
verzoeksters aldus de gronden voor de beschikking konden kennen en hun rechten
konden verdedigen.
- 32.
- Verder wijst verweerster er met nadruk op, dat de beschikking strikt reageert op
het verzoek om terugbetaling als geformuleerd door de directeur van de directie
Douane te Rotterdam. In het bijzonder merkt zij op, dat in de in dit verzoek
aangevoerde argumenten de toepassing van artikel 75 van de
uitvoeringsverordening door de Nederlandse douane-autoriteiten centraal stond.
Beoordeling door het Gerecht
- 33.
- Om te beginnen is artikel 239 van het douanewetboek een „algemene
billijkheidsclausule” in de zin van de rechtspraak betreffende de voordien geldende
overeenkomstige bepaling, te weten artikel 13, lid 1, van verordening (EEG)
nr. 1430/79 van de Raad van 2 juli 1979 betreffende terugbetaling of kwijtschelding
van in- of uitvoerrechten (PB L 175, blz. 1; hierna „verordening nr. 1430/79”),
gewijzigd bij artikel 1, lid 6, van verordening (EEG) nr. 3069/86 van de Raad van
7 oktober 1986 tot wijziging van verordening (EEG) nr. 1430/79 betreffende
terugbetaling of kwijtschelding van in- of uitvoerrechten (PB L 286, blz. 1), hetwelk
luidde: „Tot terugbetaling of kwijtschelding van invoerrechten kan worden
overgegaan in andere bijzondere situaties dan die welke zijn bedoeld in de
afdelingen A tot en met D, die het gevolg zijn van omstandigheden die geen
manipulatie of klaarblijkelijke nalatigheid van de kant van de betrokkene
inhouden” (zie voor deze rechtspraak arrest Hof van 26 maart 1987, Coopératieve
agricole d'approvisionnement des Avirons, 58/86, Jurispr. blz. 1525, punt 22, en
laatstelijk arrest Gerecht van 19 februari 1998, Eyckeler en Malt/Commissie,
T-42/96, Jurispr. blz. II-401, punt 132). De gelijkenis tussen artikel 239 van het
douanewetboek en artikel 13 van verordening nr. 1430/79 blijkt onder meer uit het
feit, dat deze bepaling betrekking heeft op de „gevallen andere dan bedoeld in de
artikelen 236, 237 en 238 [van het douanewetboek]”, die volgens artikel 905 van de
uitvoeringsverordening als een „bijzondere situatie” moeten worden aangemerkt.
Beide partijen verklaren overigens, dat artikel 239 van het douanewetboek op
dezelfde wijze moet worden uitgelegd als artikel 13 van verordening nr. 1430/79.
- 34.
- Voorts moet volgens vaste rechtspraak de door artikel 190 van het Verdrag vereiste
motivering de redenering van de instelling die de handeling heeft verricht, duidelijk
en ondubbelzinnig tot uitdrukking doen komen, zodat de belanghebbenden de
rechtvaardigingsgronden van de genomen maatregel kunnen kennen en de
gemeenschapsrechter zijn toezicht kan uitoefenen. Verder blijkt uit deze
rechtspraak, dat het niet noodzakelijk is, dat alle relevante feitelijk of juridische
omstandigheden in de motivering van een handeling worden gespecificeerd,
aangezien bij de vraag of die motivering aan de vereisten van artikel 190 van het
Verdrag voldoet, niet alleen acht moet worden geslagen op de tekst, doch ook op
de context van de handeling, alsook op het geheel van rechtsregels die de
betrokken materie beheersen (zie bijvoorbeeld arrest Hof van 29 februari 1996,
België/Commissie, C-56/93, Jurispr. blz. I-723, punt 86, en arrest Gerecht van
30 april 1998, Vlaams Gewest/Commissie, T-214/95, nog niet gepubliceerd in de
Jurisprudentie, punten 62 en 63).
- 35.
- Van het geheel van rechtsregels die de terugbetaling van invoerrechten beheersen
(zie de punten 1 tot en met 13 hierboven), verleent alleen artikel 905 de
Commissie een beslissingsbevoegdheid. Op grond van deze bepaling is zij bevoegd
een standpunt te bepalen ten aanzien van door de nationale douane-autoriteiten
doorgezonden verzoeken om terugbetaling uit hoofde van artikel 239 van het
douanewetboek. Zoals het Hof in de procedures op basis van artikel 13 van
verordening nr. 1430/79 heeft vastgesteld, dient de Commissie bij elk aan haar
voorgelegd verzoek om terugbetaling aan te geven of er sprake is van bijzondere
omstandigheden in de zin van deze bepaling, en haar beschikking op dat punt met
redenen te omkleden (arrest Van Gend & Loos/Commissie, reeds aangehaald,
punt 18).
- 36.
- In casu heeft de Commissie geconcludeerd, dat de situatie niet het gevolg was van
bijzondere omstandigheden, zonder uiteen te zetten op grond van welke redenen
zij tot deze conclusie is gekomen. In haar beschikking stelt zij immers vast, dat de
invoer niet aan het in artikel 75 van de uitvoeringsverordening omschreven vereiste
van rechtstreeks vervoer voldeed en dat er bijgevolg geen grond bestond om de
gevraagde terugbetaling toe te staan. Zoals verweerster zelf in haar stukken heeft
benadrukt, gaat het bij verzoeken aan de Commissie krachtens artikel 239 van het
douanewetboek, juncto artikel 905 van de uitvoeringsverordening, niet erom of de
bepalingen van materieel douanerecht, zoals artikel 75 van de
uitvoeringsverordening, door de nationale douane-autoriteiten juist zijn toegepast.
Dit oordeel behoort immers op grond van artikel 236 van het douanewetboek tot
de uitsluitende bevoegdheid van de nationale douane-autoriteiten. Tegen hun
beslissingen kan krachtens artikel 243 van het douanewetboek beroep worden
ingesteld voor de nationale rechter, die zich krachtens artikel 177 van het Verdrag
tot het Hof kan wenden.
- 37.
- Toen verweerster ter terechtzitting werd gevraagd, of er, afgezien van het feit dat
verzoeksters de specifieke voorwaarden van artikel 75 van de
uitvoeringsverordening niet in acht hadden genomen, bijzondere omstandigheden
waren die een terugbetaling om redenen van billijkheid hadden kunnen
rechtvaardigen, en in het bijzonder hoe zij deze vraag in de bestreden beschikking
had beantwoord, verwees zij naar de considerans van de beschikking, waarin zij
verklaart, „dat de inwerkingtreding, enkele maanden na bedoelde invoer van 18 juli
1994 van de soepelere bepalingen van verordening (EG) nr. 3254/94, waardoor
verordening (EEG) nr. 2454/93 werd gewijzigd, niet van dien aard is dat zij een
situatie bewerkstelligt als bedoeld in artikel 239 van verordening (EEG)
nr. 2913/92, omdat bedoelde bepalingen slechts de uitdrukking zijn van een nieuwe
handelspolitiek van de Gemeenschap ten aanzien van de landen waarvoor het
systeem van de algemene preferenties geldt. Aangezien bij deze nieuwe
handelspolitiek geen sprake is van terugwerkende kracht wordt het beleid dat
voordien door de autoriteiten van de Gemeenschap werd gevoerd tot op [hun]
ogenblik van zijn inwerkingtreding niet op de helling gezet.” Het Gerecht is van
oordeel, dat de Commissie met deze overweging alleen heeft willen beklemtonen,
dat op deze invoer de specifieke voorwaarden van artikel 75 van de
uitvoeringsverordening toepassing moesten vinden, ook al waren nadien soepelere
criteria van kracht geworden (zie voor deze criteria punt 6 hierboven). Evenals de
overige onderdelen van de motivering van de beschikking betreft dit onderdeel dus
de vraag, of de invoer van de onderhavige voertuigen in Nederland al dan niet aan
het vereiste van „rechtstreeks vervoer” voldeed. Deze vraag heeft evenwel niets van
doen met artikel 239 van het douanewetboek.
- 38.
- In de motivering van de bestreden beschikking blijkt de Commissie dus in feite te
hebben toegelicht, waarom de door de Nederlandse douane-autoriteiten van
verzoeksters geheven invoerrechten naar haar oordeel wettelijk verschuldigd waren,
terwijl in het dispositief van de beschikking, waarin het uit hoofde van artikel 239
van het douanewetboek ingediende verzoek wordt afgewezen, wordt geantwoord
op de vraag, of de omstandigheid dat de voertuigen in Turkije onder
douanetoezicht waren geplaatst en bij invoer in Nederland derhalve nog steeds van
Koreaanse oorsprong waren, op grond van de algemene billijkheidsclausule reden
was om verzoeksters vrij te stellen van betaling van de rechten die volgens
douanetechnische bepalingen wettelijk verschuldigd waren (zie op dit punt arrest
Hof van 12 maart 1987, Cerealmangimi en Italgrani/Commissie, 244 en 245/85,
Jurispr. blz. 1303, punt 11). Bijgevolg moet worden vastgesteld dat, gelet op het
geheel van rechtsregels die de betrokken materie beheersen, de Commissie haar
beschikking niet heeft gemotiveerd.
- 39.
- Verweersters betoog, dat de bestreden beschikking voldoende gemotiveerd was,
omdat ook in het verzoek om terugbetaling naar artikel 75 van de
uitvoeringsverordening werd verwezen, doet aan deze vaststelling niets af.
Dienaangaande zij eraan herinnerd, dat een beschikking altijd zodanig moet
worden gemotiveerd, dat de gemeenschapsrechter zijn wettigheidstoetsing kan
uitoefenen. Aan deze voorwaarde is in casu niet voldaan. De Commissie heeft de
afwijzing van het verzoek om terugbetaling namelijk gebaseerd op een redenering
die het Gerecht niet kan toetsen. Verweerster heeft tijdens de schriftelijke
behandeling zelf met nadruk gesteld, dat het Gerecht zich niet over de vragen
betreffende het vereiste van „rechtstreeks vervoer” behoort uit te spreken, omdattegen beslissingen betreffende de uitlegging en toepassing van artikel 75 van de
uitvoeringsverordening nationale rechtsmiddelen openstaan.
- 40.
- Gelet op het voorgaande, moet het middel betreffende schending van artikel 190
van het Verdrag gegrond worden verklaard. De bestreden beschikking dient
derhalve nietig te worden verklaard, zonder dat het Gerecht zich over de overige
middelen behoeft uit te spreken.
Kosten
- 41.
- Volgens artikel 87, lid 2, van het Reglement voor de procesvoering wordt de in het
ongelijk gestelde partij in de kosten verwezen, indien dit is gevorderd. Aangezien
de Commissie in het ongelijk is gesteld, moet zij overeenkomstig verzoeksters'
vordering in de kosten worden verwezen.
HET GERECHT VAN EERSTE AANLEG (Derde kamer),
rechtdoende:
1) Verklaart de tot Nederland gerichte beschikking van de Commissie van
8 april 1997 betreffende een verzoek om terugbetaling van invoerrechten
nietig.
2) Verwijst de Commissie in de kosten.
Uitgesproken ter openbare terechtzitting te Luxemburg op 16 juli 1998.
De griffier
De president
H. Jung
V. Tiili