WYROK TRYBUNAŁU (ósma izba)
z dnia 1 sierpnia 2022 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Rolnictwo – Wspólna organizacja rynków – Rozporządzenie (WE) nr 1234/2007 – Opakowane świeże owoce i warzywa – Rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 543/2011 – Kontrola zgodności – Transport do punktu sprzedaży należącego do tej samej spółki wprowadzającej produkt do obrotu – Dokument towarzyszący – Wskazanie państwa pochodzenia
W sprawie C‑319/21
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Corte d’appello di Venezia (sąd apelacyjny w Wenecji, Włochy) postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 21 maja 2021 r., w postępowaniu:
Agecontrol SpA
przeciwko
ZR,
Lidl Italia Srl,
TRYBUNAŁ (ósma izba),
w składzie: N. Jääskinen, prezes izby, M. Safjan i M. Gavalec (sprawozdawca), sędziowie,
rzecznik generalny: L. Medina,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Agecontrol SpA – M.L. Madera, F. Russo i A. Tallarida, avvocati,
– w imieniu Lidl Italia Srl – F. Capelli i M. Valcada, avvocati,
– w imieniu Komisji Europejskiej – M. Morales Puerta i F. Moro, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznik generalnej, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 113 i 113a rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku”) (Dz.U. 2007, L 299, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 361/2008 z dnia 14 kwietnia 2008 r. (Dz.U. 2008, L 121, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1234/2007”), oraz art. 5 i 8 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw (Dz.U. 2011, L 157, s. 1).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Agecontrol SpA a ZR i Lidl Italia Srl w przedmiocie grzywny administracyjnej nałożonej przez Agecontrol z powodu nieprawidłowego wskazania państwa pochodzenia owoców i warzyw wprowadzanych do obrotu przez ZR i Lidl Italia, figurującego na dwóch dokumentach towarzyszących tym produktom.
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie nr 1234/2007
3 Artykuł 113 rozporządzenia nr 1234/2007, zatytułowany „Normy handlowe”, stanowił:
„1. Komisja [Europejska] może wprowadzić przepisy dotyczące norm handlowych dla jednego z produktów lub większej ich liczby w ramach następujących sektorów:
[…]
b) owoców i warzyw;
[…]
2. Normy, o których mowa w ust. 1:
a) ustanawiane są z uwzględnieniem w szczególności:
(i) specyfiki odnośnych produktów;
[…]
b) mogą odnosić się w szczególności do jakości, podziału na klasy, wagi, rozmiaru, pakowania, opakowywania, przechowywania, transportu, prezentacji, wprowadzania do obrotu, pochodzenia i etykietowania.
3. O ile Komisja nie postanowi inaczej zgodnie z kryteriami, o których mowa w ust. 2 lit. a), produkty, dla których ustanowiono normy handlowe, można wprowadzać do obrotu [w Unii Europejskiej] wyłącznie zgodnie z takimi normami.
Nie naruszając jakichkolwiek szczegółowych przepisów, które Komisja może przyjąć zgodnie z art. 194, państwa członkowskie kontrolują, czy produkty te są zgodne z tymi normami, oraz we właściwych przypadkach stosują sankcje”.
4 Artykuł 113a tego rozporządzenia, zatytułowany „Dodatkowe wymogi związane z wprowadzaniem do obrotu produktów sektora owoców i warzyw”, przewidywał:
„1. Produkty sektora owoców i warzyw przeznaczone do sprzedaży konsumentowi jako produkty świeże mogą być wprowadzone do obrotu jedynie, jeśli są solidnej i właściwej jakości handlowej oraz jeśli zawierają informację o kraju pochodzenia.
2. Normy handlowe, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu oraz w art. 113 ust. 1 lit. b) i c), mają zastosowanie do wszystkich etapów wprowadzania do obrotu, w tym przywozu i wywozu, chyba że Komisja postanowi inaczej.
3. Właściciel produktów sektora owoców i warzyw oraz przetworzonych owoców i warzyw objętych normami handlowymi może wystawiać te produkty, oferować je na sprzedaż, dostarczać je i wprowadzać do obrotu na terenie [Unii] wyłącznie zgodnie z tymi normami i jest odpowiedzialny za zapewnienie takiej zgodności.
4. Zgodnie z art. 113 ust. 3 akapit drugi i bez uszczerbku dla jakichkolwiek szczegółowych przepisów, które Komisja może przyjąć zgodnie z art. 194, w szczególności w odniesieniu do spójnego przeprowadzania w państwach członkowskich kontroli zgodności, państwa członkowskie dokonują, w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz przetworzonych owoców i warzyw, selektywnej kontroli zgodności danych produktów z odnośnymi normami handlowymi, opartej o analizę ryzyka. Kontrole te skupiają się na etapie przed wysyłką z obszarów produkcji, obejmującym pakowanie lub ładowanie produktów. W przypadku produktów pochodzących z państw trzecich kontrole przeprowadzane są przed dopuszczeniem ich do swobodnego obrotu”.
Rozporządzenie wykonawcze nr 543/2011
5 Motyw 10 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 stanowi:
„Aby zapewnić prawidłowe i skuteczne przeprowadzanie kontroli, faktury i dokumenty towarzyszące, inne niż przeznaczone dla konsumentów, powinny zawierać określone podstawowe informacje zawarte w normach handlowych”.
6 Artykuł 4 tego rozporządzenia wykonawczego, zatytułowany „Wyjątki i zwolnienia od stosowania norm handlowych”, stanowi w ust. 2:
„W drodze odstępstwa od przepisów art. 113a ust. 3 rozporządzenia [nr 1234/2007] nie jest wymagane przestrzeganie norm handlowych w obrębie danego obszaru produkcji w odniesieniu do:
a) produktów sprzedanych lub dostarczonych przez producenta do punktów przygotowania i pakowania lub przechowalni lub wysłanych z jego gospodarstwa do tego rodzaju punktów; oraz
b) produktów wysłanych z przechowalni do punktów przygotowania i pakowania”.
7 Zgodnie z art. 5 tego rozporządzenia wykonawczego, zatytułowanym „Szczegółowe informacje”:
„1. Szczegółowe informacje wymagane w ramach niniejszego rozdziału są przedstawione czytelnie w widocznym miejscu na jednej stronie opakowania w formie nieusuwalnego nadruku umieszczonego bezpośrednio na opakowaniu albo na etykiecie, która stanowi integralną część opakowania lub jest trwale do niego przymocowana.
2. W przypadku towarów wysyłanych luzem[,] […] ładowanych bezpośrednio na środek transportu[,] szczegółowe informacje, o których mowa w ust. 1, są zamieszczane w dokumencie towarzyszącym lub dokumencie umieszczonym w widocznym miejscu w środku transportu.
[…]
4. Faktury i dokumenty towarzyszące, z wyjątkiem rachunków przeznaczonych dla konsumentów, wskazują nazwę oraz państwo pochodzenia produktu oraz – w stosownych przypadkach – klasę, odmianę lub typ handlowy, o ile jest to przewidziane w szczegółowej normie handlowej, lub informują, że produkt jest przeznaczony do przetworzenia”.
8 Artykuł 8 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, zatytułowany „Zakres”, stanowi:
„W niniejszym rozdziale ustanawia się przepisy dotyczące kontroli zgodności, które oznaczają kontrole przeprowadzane w odniesieniu do owoców i warzyw na wszystkich etapach obrotu w celu sprawdzenia ich zgodności z normami handlowymi i innymi przepisami ustanowionymi w niniejszym tytule oraz w art. 113 i 113a rozporządzenia [nr 1234/2007]”.
9 Artykuł 11 tego rozporządzenia wykonawczego, zatytułowany „Kontrole zgodności”, stanowi w ust. 1 i 4:
„1. Państwa członkowskie zapewniają przeprowadzanie selektywnych, opartych o analizę ryzyka i odpowiednio częstych kontroli zgodności z odnośnymi normami handlowymi i innymi przepisami ustanowionymi w niniejszym tytule oraz w art. 113 i 113a rozporządzenia [nr 1234/2007].
[…]
4. Handlowcy dostarczają organom kontrolnym wszelkich informacji, które organy te uważają za konieczne w celu organizowania i przeprowadzania kontroli zgodności”.
10 Artykuł 17 wspomnianego rozporządzenia wykonawczego, zatytułowany „Metody kontroli”, zawiera ust. 1, który stanowi:
„Kontrole zgodności przewidziane w niniejszym rozdziale, z wyjątkiem kontroli w punkcie detalicznej sprzedaży konsumentowi końcowemu, przeprowadza się zgodnie z metodami kontroli określonymi w załączniku V, chyba że niniejsze rozporządzenie stanowi inaczej.
[…]”.
11 Punkt 1.4 załącznika V do rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, zatytułowanego „Metody kontroli, o których mowa w art. 17 ust. 1”, definiuje pojęcie „przesyłki” w następujący sposób:
„Ilość produktu, która ma być sprzedana przez danego handlowca, stwierdzona w czasie kontroli i określona w dokumencie. Przesyłka może składać się z jednego lub kilku rodzajów produktu: może zawierać jedną partię lub kilka partii świeżych, suchych lub suszonych owoców lub warzyw”.
12 Załącznik ten zawiera również część poświęconą „[w]drażani[u] kontroli zgodności”, która przewiduje:
„2.1. Uwaga ogólna
Kontrola zgodności odbywa się poprzez ocenę próbek pobranych losowo z różnych miejsc partii, która ma być skontrolowana. Opiera się ona na założeniu, że jakość próbek jest reprezentatywna dla jakości partii.
2.2. Miejsce kontroli
Kontrola zgodności może zostać przeprowadzona podczas operacji pakowania, w punkcie wysyłki, podczas transportu, w miejscu docelowym i na każdym etapie handlu hurtowego i detalicznego.
[…]
2.3. Identyfikacja partii lub uzyskanie ogólnego wrażenia na temat przesyłki
Identyfikację partii przeprowadza się na podstawie ich znakowania lub innych kryteriów, takich jak oznaczenia ustanowione zgodnie z dyrektywą Rady 89/396/EWG [z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.U. 1989, L 186, s. 21)]. W odniesieniu do przesyłek składających się z kilku partii, konieczne jest, aby inspektor uzyskał ogólne wrażenie na temat danej przesyłki na podstawie dokumentów towarzyszących lub zgłoszeń dotyczących tych przesyłek. Następnie inspektor określa, na ile prezentowane partie odpowiadają informacjom zawartym w tych dokumentach.
Jeżeli produkt ma być lub został załadowany na środek transportu, do identyfikacji danej przesyłki służy numer rejestracyjny tego środka transportu”.
Prawo włoskie
13 Artykuł 4 decreto legislativo n. 306 – Disposizioni sanzionatorie in attuazione del regolamento (CE) n. 1148/2001 relativo ai controlli di conformità alle norme di commercializzazione applicabili nel settore degli ortofrutticoli freschi, a norma dell’articolo 3 della legge 1 marzo 2002, n. 39 [dekretu ustawodawczego nr 306 ustanawiającego przepisy dotyczące sankcji na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1148/2001 w sprawie kontroli zgodności norm handlowych mających zastosowanie do świeżych owoców i warzyw, zgodnie z art. 3 ustawy nr 39 z dnia 1 marca 2002 r.] z dnia 10 grudnia 2002 r. (GURI nr 25 z dnia 31 stycznia 2003 r.) przewiduje w ust. 1:
„Z wyjątkiem przypadków, w których czyn stanowi przestępstwo, każdy, kto narusza przepisy mające zastosowanie do świeżych owoców i warzyw, przyjęte przez Komisję […] na podstawie art. 113 i 113a rozporządzenia [nr 1234/2007], wraz z późniejszymi zmianami, podlega grzywnie administracyjnej w wysokości od 550 do 15 500 EUR”.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
14 Agecontrol jest krajową agencją odpowiedzialną we Włoszech za kontrolę zgodności owoców i warzyw z normami handlowymi. Podczas przeprowadzonej w dniu 25 września 2013 r. kontroli inspektorzy tej agencji stwierdzili, że opatrzone datą 3 czerwca i 29 lipca 2013 r. dwa dokumenty towarzyszące dwóm przesyłkom owoców i warzyw z platformy dystrybucyjnej Lidl Italia do punktu sprzedaży należącego do tej spółki zawierały nieprawidłowe wskazanie państwa pochodzenia partii truskawek i partii pomidorów na gałązkach. Mimo że opakowania tych produktów wskazywały państwa ich pochodzenia, a mianowicie odpowiednio Hiszpanię i Włochy, dokumenty towarzyszące wspomnianym produktom wymieniały inne państwa pochodzenia, a mianowicie odpowiednio Niderlandy i Belgię.
15 Uznawszy, że nieprawidłowe wskazanie państwa pochodzenia tych produktów w rzeczonych dokumentach towarzyszących jest sprzeczne z wymogami art. 5 i 8 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, Agecontrol nałożył w nakazie zapłaty z dnia 30 kwietnia 2018 r. grzywnę administracyjną na podstawie art. 4 ust. 1 dekretu ustawodawczego nr 306 z dnia 10 grudnia 2002 r., o którym mowa w pkt 13 niniejszego wyroku.
16 Lidl Italia i ZR, przedstawiciel prawny tej spółki, wnieśli sprzeciw od tego nakazu zapłaty do Tribunale di Treviso (sądu w Treviso, Włochy), który uwzględnił ów sprzeciw i uchylił rzeczony nakaz zapłaty.
17 Agecontrol wniósł apelację od wyroku tego sądu do sądu odsyłającego, Corte d’appello di Venezia (sądu apelacyjnego w Wenecji, Włochy), podnosząc, że dokumenty towarzyszące dotyczące transportu produktów sektora owoców i warzyw z platformy dystrybucyjnej do punktu sprzedaży należącego do tego samego przedsiębiorstwa handlowego powinny wskazywać państwo pochodzenia przewożonych produktów. Z art. 5 i 8 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 wynika bowiem, że dokumenty towarzyszące tym produktom powinny zawierać takie wskazanie na wszystkich etapach wprowadzania owych produktów do obrotu, w tym na etapie transportu wewnętrznego między platformą dystrybucyjną a należącym do tego samego podmiotu gospodarczego supermarketem, w którym są one sprzedawane konsumentowi.
18 ZR i Lidl Italia podnoszą, że w szczególnym przypadku towarów paczkowanych lub umieszczonych w opakowaniu prawo Unii nie wymaga, by dokumenty towarzyszące zawierały wzmiankę o państwie pochodzenia tych towarów, ponieważ owa wzmianka znajduje się już na opakowaniu lub na etykiecie stanowiącej jego integralną część lub trwale do niego przymocowanej. Dotyczy to a fortiori produktów przewożonych z platformy dystrybucyjnej do punktu sprzedaży należącego do tego samego podmiotu gospodarczego.
19 Sąd odsyłający żywi wątpliwości co do tego, czy prawo Unii wymaga od właściciela świeżych produktów sektora owoców i warzyw posiadania dokumentu towarzyszącego tym produktom wskazującego państwo ich pochodzenia, jeżeli, po pierwsze, rzeczone produkty są wysyłane w oryginalnych opakowaniach opatrzonych zewnętrzną wzmianką dotyczącą państwa pochodzenia (w formie nieusuwalnego wydruku lub na etykiecie), po drugie, transport tychże produktów odbywa się między punktem początkowym i punktem końcowym należącym do tego samego podmiotu gospodarczego, a po trzecie, wzmianka dotycząca państwa pochodzenia figuruje na tabliczce umieszczonej w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu, a także na fakturach wystawionych przez dostawców będących osobami trzecimi.
20 Zdaniem sądu odsyłającego art. 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 nie przewiduje przypadków, w których należy sporządzić dokument towarzyszący wymieniający państwo pochodzenia odnośnych produktów. W konsekwencji uważa on, że ów przepis może być przedmiotem rozbieżnej wykładni. Zgodnie z pierwszą wykładnią obowiązek sporządzenia takiego dokumentu istnieje tylko w przypadku wymiany towarów z dostawcami będącymi osobami trzecimi, jak wynika z orzecznictwa Corte suprema di cassazione (sądu kasacyjnego, Włochy), lub w przypadku towarów wysyłanych luzem, jak utrzymują ZR i Lidl Italia. Zgodnie z drugą wykładnią, za którą opowiada się Agecontrol, z przepisu tego wynika powszechny obowiązek sporządzenia dokumentu towarzyszącego wymieniającego państwo pochodzenia odnośnych produktów na wszystkich etapach transportu dokonywanego w celu wprowadzenia tych produktów do obrotu, również wówczas, gdy owe produkty są przewożone między jednostkami należącymi do tego samego podmiotu gospodarczego.
21 W tych okolicznościach Corte d’appello di Venezia (sąd apelacyjny w Wenecji) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy art. 5 ust. 4 rozporządzenia [wykonawczego nr 543/2011] w związku z art. 5 ust. 1 i art. 8 tego rozporządzenia oraz w związku z art. 113 i 113a rozporządzenia [nr 1234/2007] należy interpretować w ten sposób, że wymaga on sporządzenia dokumentu towarzyszącego, zawierającego nazwę i państwo pochodzenia wysyłanych [świeżych] owoców i warzyw paczkowanych lub w oryginalnych opakowaniach przygotowanych przez producenta, podczas ich transportu z platformy dystrybucyjnej spółki wprowadzającej produkt do obrotu do punktu sprzedaży tej spółki niezależnie od okoliczności, że na jednej stronie opakowania znajduje się nieusuwalny nadruk umieszczony bezpośrednio na opakowaniu lub etykieta, która stanowi integralną część opakowania lub jest trwale do niego przymocowana, zawierająca szczegółowe informacje przewidziane w rozdziale I rozporządzenia [wykonawczego nr 543/2011] (w tym informacje dotyczące nazwy i państwa pochodzenia produktów), oraz że informacje te są również zawarte w fakturach wystawionych przez dostawcę, od którego spółka wprowadzająca produkt do obrotu nabyła go, i przechowywanych w biurach rachunkowych tej spółki oraz w dokumencie umieszczonym w widocznym miejscu w środku transportu, którym produkt jest przewożony?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
22 Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 w związku z art. 8 tego rozporządzenia oraz z art. 113 i 113a rozporządzenia nr 1234/2007 należy interpretować w ten sposób, że kontrola zgodności produktów sektora owoców i warzyw z normami handlowymi wymaga od właściciela tych produktów sporządzania na wszystkich etapach wprowadzania ich do obrotu dokumentu towarzyszącego wskazującego nazwę oraz państwo pochodzenia rzeczonych produktów, również wówczas, gdy owe produkty są opakowane, a szczegółowe informacje wymagane przez rozporządzenie nr 543/2011, mianowicie nazwa oraz państwo pochodzenia odnośnych produktów, są przedstawione w nieusuwalny sposób w widocznym miejscu na jednej stronie opakowania tych produktów, na tabliczce umieszczonej w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu, którym są one transportowane, a także na fakturach wystawionych przez dostawcę tych produktów.
23 Przede wszystkim należy przypomnieć, że art. 5 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, zatytułowany „Szczegółowe informacje”, stanowi w ust. 1, iż zgodnie z normami handlowymi wymagane szczegółowe informacje – wśród których znajduje się w myśl części B załącznika I do tego rozporządzenia informacja o państwie pochodzenia odnośnych produktów – muszą być przedstawione czytelnie w widocznym miejscu na opakowaniu w formie nieusuwalnego nadruku umieszczonego bezpośrednio na opakowaniu albo na etykiecie, która stanowi integralną część opakowania lub jest trwale do niego przymocowana. Ustęp 2 tego artykułu przewiduje, że w szczególnym przypadku towarów wysyłanych luzem, ładowanych bezpośrednio na środek transportu, owe informacje są zamieszczane w dokumencie towarzyszącym lub w dokumencie umieszczonym w widocznym miejscu w środku transportu. Ustęp 4 omawianego artykułu wymaga natomiast jedynie, aby nazwa oraz państwo pochodzenia produktów figurowały na fakturach i dokumentach towarzyszących.
24 Tak więc z brzmienia art. 5 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, rozpatrywanego w całości, wynika, że artykuł ten nie zmierza do ustanowienia wymogu sporządzenia dokumentu towarzyszącego, na którym powinna się znajdować informacja o państwie pochodzenia produktów sektora owoców i warzyw, lecz jedynie wymogu, aby owa informacja znajdowała się na niektórych nośnikach, które towarzyszą tym produktom, gdy owe nośniki zostają sporządzone.
25 Następnie należy zauważyć, że art. 8 rzeczonego rozporządzenia wykonawczego ogranicza się do przypomnienia, iż kontrole zgodności w odniesieniu do owoców i warzyw są przeprowadzane na wszystkich etapach obrotu, i odsyła do art. 113 i 113a rozporządzenia nr 1234/2007, nie odnosząc się do jakiegokolwiek dokumentu towarzyszącego ani do jakiegokolwiek obowiązku sporządzenia takiego dokumentu.
26 Ponadto art. 113a rozporządzenia nr 1234/2007 w związku z art. 3 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 ogranicza się do ustanowienia zasad ogólnych dotyczących norm handlowych oraz kontroli zgodności z nimi, nie wymaga zaś sporządzenia dokumentu towarzyszącego.
27 Wreszcie, art. 113 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 1234/2007 w związku z art. 3 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 przewiduje w istocie, że Komisja może przyjąć szczególne normy handlowe w odniesieniu do produktów sektora owoców i warzyw, takich jak truskawki i pomidory. Normy te mogą dotyczyć niektórych cech tych produktów, takich jak ich opakowanie, transport, prezentacja, wprowadzanie do obrotu, pochodzenie lub etykietowanie, i są one przewidziane dla truskawek i pomidorów, odpowiednio, w częściach 7 i 10 części B załącznika I do rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011. Zgodnie z art. 113 ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007 obowiązek przeprowadzania kontroli zgodności tych produktów ze wspomnianymi normami spoczywa na państwach członkowskich. Żaden z tych przepisów nie przewiduje natomiast po stronie danego podmiotu gospodarczego obowiązku sporządzenia dokumentu towarzyszącego.
28 W związku z tym ani art. 5 i 8 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, ani art. 113 i 113a rozporządzenia nr 1234/2007 nie można interpretować w ten sposób, że zobowiązują one podmiot gospodarczy do sporządzenia dokumentu towarzyszącego, na którym musi znajdować się informacja o państwie pochodzenia produktów, które wprowadza on do obrotu.
29 Niemniej jednak, jak Komisja podnosi w swoich uwagach na piśmie, jeśli dokument towarzyszący zostaje sporządzony, musi on wskazywać państwo pochodzenia, a obowiązek ten ma zastosowanie niezależnie od okoliczności, że informacja o państwie pochodzenia znajduje się już na opakowaniach, fakturach lub dokumencie umieszczonym wewnątrz środka transportu.
30 W tym względzie należy uściślić, że ustanowiony w art. 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 wymóg dotyczący wskazania państwa pochodzenia produktu na fakturach i dokumentach towarzyszących należy interpretować w świetle motywu 10 tego rozporządzenia w zakresie, w jakim ów wymóg ma na celu ułatwienie przeprowadzania kontroli zgodności poprzez dostarczenie inspektorowi pewnych podstawowych informacji na dokumentach, które nie są przeznaczone dla konsumenta.
31 Zgodnie z art. 17 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 kontrole zgodności przeprowadza się według metod określonych w pkt 2 załącznika V do tego rozporządzenia w drodze oceny próbek pobranych losowo z różnych miejsc partii, która ma być skontrolowana. W tym względzie ze wspomnianego punktu załącznika V wynika, że owa kontrola jest przeprowadzana w kilku następujących po sobie etapach obejmujących w istocie: pierwszy etap identyfikacji partii, które mają być skontrolowane, lub – w przypadku przesyłki składającej się z kilku partii – etap polegający na uzyskaniu ogólnego wrażenia na temat danej przesyłki; drugi etap prezentacji produktów do kontroli; oraz trzeci i ostatni etap kontroli fizycznej tych produktów.
32 W przypadku przesyłki składającej się z kilku partii pkt 2.3 załącznika V do tego rozporządzenia precyzuje z jednej strony, że inspektor powinien uzyskać ogólne wrażenie na temat danej przesyłki na podstawie dokumentów towarzyszących lub zgłoszeń dotyczących tych przesyłek, a z drugiej strony, że ów inspektor określa następnie, na ile prezentowane partie odpowiadają informacjom zawartym w tych dokumentach.
33 W związku z tym, ponieważ dokument towarzyszący stanowi jeden z dwóch dokumentów referencyjnych, na podstawie których inspektor uzyskuje ogólne wrażenie na temat partii, które mają być skontrolowane, wszelkie zawarte w tych dokumentach informacje o państwie pochodzenia, które różnią się od informacji na opakowaniach produktów składających się na partie podlegające kontroli, mogą mieć wpływ na owo ogólne wrażenie, a tym samym zaszkodzić skuteczności kontroli zgodności.
34 Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z art. 11 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 podmioty gospodarcze są zobowiązane przekazywać organom kontrolnym wszelkie informacje, które organy te uważają za konieczne w celu organizowania i przeprowadzania kontroli zgodności.
35 W tym kontekście wprawdzie dokument towarzyszący lub zgłoszenia dotyczące przesyłek stanowią dokumenty referencyjne, które powinny wiernie odzwierciedlać informacje znajdujące się na opakowaniach partii, które mają być skontrolowane, jednak ani art. 17 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, ani art. 11 ust. 4 tego rozporządzenia, ani pkt 2.3 załącznika V do owego rozporządzenia nie ograniczają środków dowodowych, z których podmiot gospodarczy może skorzystać w celu umożliwienia inspektorowi uzyskania ogólnego wrażenia na temat danej przesyłki.
36 Zatem o ile kluczowe znaczenie ma to, by dokument towarzyszący był wolny od błędu i by podmiot gospodarczy udzielił inspektorowi prawidłowych informacji, tak aby inspektor mógł prawidłowo zidentyfikować partie, które mają być skontrolowane, o tyle podmiot ten zachowuje co do zasady swobodę w zakresie dowodów, jakie należy przedstawić inspektorowi, aby umożliwić mu uzyskanie wiernego ogólnego wrażenia na temat przesyłki i wchodzących w jej skład partii.
37 Wynika z tego, że jeżeli dokument towarzyszący zawiera nieprawidłowe wskazanie państwa pochodzenia produktu, to na podmiocie gospodarczym będącym właścicielem tego produktu spoczywa obowiązek rozwiania wszelkimi sposobami w jak najkrótszym czasie wątpliwości, jakie inspektor może mieć co do dokładnego pochodzenia owego produktu.
38 W tym kontekście do sądu odsyłającego należy ustalenie w niniejszej sprawie, czy okoliczności takie jak podanie informacji o państwie pochodzenia na opakowaniach produktów, na fakturach, a także na tabliczce umieszczonej w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu mogą rozwiać wątpliwości, jakie inspektor mógł żywić podczas kontroli, a zatem czy mogą one złagodzić ewentualne zniekształcenie odniesionego przez inspektora ogólnego wrażenia na temat przesyłki.
39 Co się tyczy kwestii, czy dokument towarzyszący powinien zawierać informację o państwie pochodzenia produktu nawet wówczas, gdy ów produkt jest przewożony między jednostkami należącymi do tego samego podmiotu gospodarczego, w szczególności między platformą dystrybucyjną a punktem sprzedaży, z brzmienia art. 8 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 oraz art. 113a ust. 2 rozporządzenia nr 1234/2007 jasno wynika, że normy handlowe mają zastosowanie na „wszystkich etapach wprowadzania do obrotu”. Artykuł 113a ust. 3 tego ostatniego rozporządzenia precyzuje ponadto, po pierwsze, że właściciel produktów sektora owoców i warzyw objętych normami handlowymi może wystawiać te produkty, oferować je na sprzedaż, dostarczać je i wprowadzać do obrotu na terenie Unii wyłącznie zgodnie z tymi normami, a po drugie, że jest on odpowiedzialny za zapewnienie takiej zgodności.
40 W tym względzie wystarczy stwierdzić, że wyrażenie „na wszystkich etapach wprowadzania do obrotu”, któremu nie towarzyszy żadne ograniczenie, należy rozumieć szeroko. Ponieważ kontrole zgodności mają na celu sprawdzenie, czy wprowadzane do obrotu produkty są zgodne z ustalonymi normami handlowymi, kontrole te mają być przeprowadzane co do zasady na wszystkich etapach wprowadzania tych produktów do obrotu, to znaczy w każdym momencie okresu trwającego od chwili wyprodukowania rzeczonych towarów aż do chwili ich sprzedaży detalicznej, co obejmuje transport tych produktów między platformą dystrybucyjną a punktem sprzedaży detalicznej.
41 Wykładnię tę potwierdza zresztą logika systemu wprowadzonego rozporządzeniem wykonawczym nr 543/2011. Po pierwsze, art. 4, zatytułowany „Wyjątki i zwolnienia od stosowania norm handlowych”, wymienia w sposób wyczerpujący przypadki, w których produkty nie podlegają obowiązkowi przestrzegania norm handlowych. Wystarczy zaś stwierdzić, że transport produktów między platformą dystrybucyjną a punktem sprzedaży detalicznej nie figuruje wśród wymienionych w tym przepisie przypadków. Zatem bez znaczenia jest okoliczność, że platforma dystrybucyjna i punkt sprzedaży detalicznej należą do tego samego przedsiębiorstwa lub do dwóch odrębnych podmiotów gospodarczych.
42 Po drugie, należy zauważyć, że pkt 2.2 załącznika V do rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 precyzuje, iż kontrole zgodności można przeprowadzać podczas operacji pakowania, w punkcie wysyłki, podczas transportu, w miejscu docelowym i na każdym etapie handlu hurtowego i detalicznego. W związku z tym należy stwierdzić, że przeprowadzanie tych kontroli nie ogranicza się wyłącznie do przypadku przemieszczania produktów pomiędzy odrębnymi osobami prawnymi ani nie jest uzależnione jedynie od przypadków przeniesienia własności produktów. Jak stanowi art. 113a ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, istotne jest to, że właściciel produktów – zdefiniowany w art. 3 ust. 3 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 jako osoba, która fizycznie posiada dane produkty – jest odpowiedzialny za przestrzeganie zgodności tych produktów z normami. W związku z tym okoliczność, że dany produkt zostaje poddany kontroli podczas transportu wewnętrznego pomiędzy dwiema jednostkami należącymi do tego samego podmiotu gospodarczego, jest bez znaczenia.
43 W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011 w związku z art. 8 tego rozporządzenia oraz z art. 113 i 113a rozporządzenia nr 1234/2007 należy interpretować w ten sposób, iż kontrola zgodności produktów sektora owoców i warzyw z normami handlowymi nie wymaga od właściciela tych produktów sporządzenia dokumentu towarzyszącego. Jednakże w przypadku, gdy właściciel sporządza taki dokument, powinien on wskazywać na wszystkich etapach wprowadzania rzeczonych produktów do obrotu nazwę oraz państwo pochodzenia tych produktów niezależnie od okoliczności, że szczegółowe informacje wymagane przez rozporządzenie wykonawcze nr 543/2011 są już przedstawione w nieusuwalny sposób w widocznym miejscu na jednej stronie opakowania tych produktów, na tabliczce umieszczonej w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu, którym są one transportowane, a także na fakturach wystawionych przez dostawcę tych produktów.
W przedmiocie kosztów
44 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 5 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw w związku z art. 8 tego rozporządzenia oraz z art. 113 i 113a rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku”), zmienionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 361/2008 z dnia 14 kwietnia 2008 r., należy interpretować w ten sposób, że kontrola zgodności produktów sektora owoców i warzyw z normami handlowymi nie wymaga od właściciela tych produktów sporządzenia dokumentu towarzyszącego. Jednakże w przypadku, gdy właściciel sporządza taki dokument, powinien on wskazywać na wszystkich etapach wprowadzania rzeczonych produktów do obrotu nazwę oraz państwo pochodzenia tych produktów niezależnie od okoliczności, że szczegółowe informacje wymagane przez rozporządzenie wykonawcze nr 543/2011 są już przedstawione w nieusuwalny sposób w widocznym miejscu na jednej stronie opakowania tych produktów, na tabliczce umieszczonej w widocznym miejscu wewnątrz środka transportu, którym są one transportowane, a także na fakturach wystawionych przez dostawcę tych produktów.
Podpisy