Language of document : ECLI:EU:T:2014:19

Sprawa T‑309/10

Christoph Klein

przeciwko

Komisji Europejskiej

Odpowiedzialność pozaumowna – Wyroby medyczne – Artykuły 8 i 18 dyrektywy 93/42/EWG – Bezczynność Komisji po zgłoszeniu dotyczącym decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom

Streszczenie – wyrok Sądu (pierwsza izba) z dnia 21 stycznia 2014 r.

1.      Skarga o odszkodowanie – Termin przedawnienia – Rozpoczęcie biegu terminu – Szkoda o charakterze ciągłym – Data, którą należy wziąć pod uwagę

(art. 340 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 46)

2.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom – Instytucja niedysponująca żadnym zakresem swobodnego uznania – Wystarczający charakter zwykłego naruszenia prawa Unii

(art. 340 akapit drugi TFUE)

3.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Ciężar dowodu – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości

(art. 340 akapit drugi TFUE)

4.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawne zachowanie instytucji – Bezczynność Komisji po zgłoszeniu przez państwo członkowskie decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu wyrobu medycznego – Czyn niezawierający znamion bezprawności

(art. 340 akapit drugi TFUE; dyrektywa Rady 93/42, art. 8 ust. 2, 3)

5.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawne zachowanie instytucji – Niewszczęcie z urzędu przez Komisję procedury ochronnej na podstawie dyrektywy 93/42 – Czyn niezawierający znamion bezprawności – Wyłączna kompetencja państw członkowskich do wszczęcia postępowania

(art. 5 ust. 2 TUE; art. 340 akapit drugi TFUE; dyrektywa Rady 93/42, art. 8 ust. 1, 2)

6.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Niewszczęcie przez Komisję postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Czyn niezawierający znamion bezprawności

(art. 258 TFUE, art. 340 akapit drugi TFUE)

1.      W wypadku szkody ciągłej pięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości stosuje się, poprzez odniesienie do daty aktu, który przerwał bieg terminu, do okresu poprzedzającego tę datę o więcej niż 5 lat i nie ma wpływu na ewentualne prawa powstałe w okresach późniejszych.

(por. pkt 52)

2.      Powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE z tytułu bezprawnego zachowania jej instytucji jest podporządkowane łącznemu spełnieniu wszystkich przesłanek, a mianowicie: niezgodnego z prawem zachowania zarzucanego instytucji, rzeczywistego charakteru szkody oraz istnienia związku przyczynowego między zarzucanym zachowaniem a powoływaną szkodą.

W odniesieniu do przesłanki dotyczącej bezprawnego zachowania zarzucanego zainteresowanej instytucji lub zainteresowanemu organowi orzecznictwo wymaga, aby zostało ustalone wystarczająco istotne naruszenie zasady prawnej mającej na celu przyznanie praw jednostkom. Jeśli chodzi o przesłankę wystarczająco istotnego naruszenia prawa, rozstrzygającym kryterium pozwalającym uznać ją za spełnioną jest oczywiste i poważne wykroczenie przez zainteresowaną instytucję lub zainteresowany organ Unii poza przysługujący im zakres swobodnego uznania. Jeśli ta instytucja lub ten organ dysponuje tylko znacznie ograniczoną swobodą uznania, a nawet nie posiada takiej swobody, zwykłe naruszenie prawa Unii może wystarczyć do ustalenia istnienia wystarczająco istotnego naruszenia.

(por. pkt 56, 57)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 58–60)

4.      Ponieważ art. 8 ust. 3 dyrektywy 93/42 dotyczącej wyrobów medycznych ustanawia jedynie obowiązek poinformowania Komisji przez państwo członkowskie o decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu, a nie obowiązek jej działania, należy uznać, iż Komisja nie jest zobowiązana do podjęcia decyzji w wyniku tego zgłoszenia. Tej oceny nie może podważać okoliczność, że zgłoszenie w swoim tytule odwoływało się do postępowania w sprawie klauzuli ochronnej przewidzianego w art. 8 omawianej dyrektywy. Badanie mocy prawnej jakiegokolwiek aktu administracyjnego powinno być bowiem dokonywane na podstawie jego treści, a nie formy.

W konsekwencji, mimo godnego pożałowania braku reakcji Komisji po zawiadomieniu przez władze państwa członkowskiego o decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu, nie można wywnioskować żadnego bezprawnego zachowania tej instytucji z faktu, iż nie wydała ona decyzji na podstawie art. 8 ust. 2 dyrektywy 93/42 w wyniku tego zawiadomienia. Ponadto biała księga nie może stanowić podstawy prawnej obowiązku ciążącego na Komisji, ze względu na to, że jest ona jedynie dokumentem zawierającym propozycje działań Unii i że chodzi tu o przekaz mający na celu wszczęcie debaty politycznej, a nie stworzenie obowiązków prawnych.

(por. pkt 77–79, 84–86)

5.      Nie można wywnioskować żadnego bezprawnego zachowania Komisji z faktu, iż nie wszczęła ona postępowania w sprawie klauzuli ochronnej na podstawie art. 8 ust. 2 dyrektywy 93/42 dotyczącej wyrobów medycznych.

Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 tej dyrektywy to państwa członkowskie powinny podjąć konieczne środki, aby wyroby medyczne nie mogły być wprowadzone do obrotu, jeśli zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pacjentów. W tych okolicznościach dyrektywa przewiduje system, w którym nadzór nad rynkiem należy do władz krajowych, a nie do Komisji. Ponadto zgodnie z art. 8 dyrektywy 93/42 inicjatywa postępowania w sprawie klauzuli ochronnej należy do wyłącznej kompetencji państw członkowskich, a więc tylko do nich należy wszczęcie rzeczonego postępowania. W tym względzie należy stwierdzić, że art. 8 dyrektywy 93/42 nie przewiduje, aby Komisja mogła z własnej inicjatywy poinformować państwa członkowskie o swoich wnioskach dotyczących środków krajowych.

W dodatku zgodnie z zasadą przyznania kompetencji ustanowioną w art. 5 ust. 2 TUE Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. Komisja nie może zatem działać poza zakresem kompetencji ustalonym w ten sposób przez dyrektywę 93/42, wszczynając z urzędu postępowanie w sprawie klauzuli ochronnej, i nie można jej tego zarzucić na podstawie kryterium skuteczności.

(por. pkt 89, 90, 96)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 94)