WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 18 września 2015 r.
Sprawa T‑653/13 P
Kari Wahlström
przeciwko
Europejskiej Agencji Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej (Frontex)
Odwołanie – Służba publiczna – Personel tymczasowy – Ocena – Sprawozdanie z przebiegu kariery zawodowej – Postępowanie w sprawie oceny (2010) – Doroczny dialog z oceniającym – Wyznaczenie celów
Przedmiot: Odwołanie mające na celu uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej z dnia 9 października 2013 r., Wahlström/Frontex (F‑116/12, Zb.Orz.SP, EU:F:2013:143).
Orzeczenie: Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 9 października 2013 r. Wahlström/Frontex (F‑116/12, Zb.Orz.SP, EU:F:2013:143) zostaje uchylony w zakresie, w jakim Sąd do spraw Służby Publicznej oddalił części drugą i trzecią zarzutu drugiego podniesionego w pierwszej instancji, a także żądanie odszkodowania. W pozostałym zakresie odwołanie zostaje oddalone. Stwierdza się nieważność sprawozdania z przebiegu kariery zawodowej Kariego Wahlströma za rok 2010. Zasądza się zapłatę przez Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej (Frontex) odszkodowania w kwocie 2000 EUR na rzecz K. Wahlströma. Frontex pokrywa wszystkie koszty postepowania w niniejszej instancji oraz przed Sądem do spraw Służby Publicznej.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Sporządzenie – Sprawozdanie obarczone uchybieniem proceduralnym – Konsekwencje
(regulamin pracowniczy, art. 43)
2. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Sporządzenie – Uchybienie obowiązkowi dialogu pomiędzy oceniającym a ocenianym – Istotna nieprawidłowość
(regulamin pracowniczy, art. 43)
3. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Obowiązek określenia celów do osiągnięcia – Stwierdzenie nieważności sprawozdania w wypadku jego braku
(regulamin pracowniczy, art. 43)
4. Odwołanie – Zarzuty – Kontrola przez Sąd kwalifikacji prawnej aktów dokonanej przez Sąd do spraw Służby Publicznej – Dopuszczalność
(regulamin postępowania przed Sądem, art. 48 § 2)
5. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Wytyczne dla oceniających i pracowników dotyczące postępowań w sprawie oceny personelu – Skutki prawne
6. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Sporządzenie – Formalne wyznaczenie celów przy zmianie zatrudniającej jednostki – Zakres
(regulamin pracowniczy, art. 43)
7. Skargi urzędników – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, niezapewniające stosownego zadośćuczynienia krzywdzie – Obarczone nieprawidłowościami sprawozdanie z oceny pracownika, który odszedł ze służby
(regulamin pracowniczy, art. 91)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 21)
Odesłanie
Trybunał, wyroki: z dnia 29 października 1980 r., van Landewyck i in./Komisja, od 209/78 do 215/78, 218/78, EU:C:1980:248, pkt 47; z dnia 21 marca 1990 r., Belgia/Komisja, C‑142/87, Rec, EU:C:1990:125, pkt 48
Sąd, wyrok z dnia 23 kwietnia 2002 r., Campolargo/Komisja, T‑372/00, RecFP, EU:T:2002:103, pkt 39
2. W trakcie postępowania w sprawie oceny niezbędny jest pełnowartościowy dialog, ponieważ jest on kluczowy w tym postępowaniu i wymaga bezpośredniego kontaktu między ocenianym a oceniającym, który to kontakt sam może sprzyjać szczeremu i pogłębionemu dialogowi, umożliwiając zainteresowanym, po pierwsze, dokładne zrozumienie charakteru, powodów i zakresu dzielących ich ewentualnie rozbieżności, a po drugie, osiągnięcie lepszego wzajemnego zrozumienia. Bez bezpośrednich kontaktów między oceniającym a ocenianym ocena nie spełniałaby w pełni swojej funkcji narzędzia zarządzania zasobami ludzkimi i wspierania zainteresowanego na ścieżce rozwoju zawodowego.
W tych okolicznościach decyzja o nieprzedłużeniu umowy z pracownikiem podjęta zanim zostanie przyjęte sprawozdanie z oceny nie może sprawić, że niepotrzebny stanie się dialog pracownika z oceniającym w ramach postępowania w sprawie oceny, który to dialog powinien umożliwić zainteresowanym, po pierwsze, dokładne zrozumienie charakteru, powodów i zakresu dzielących ich ewentualnie rozbieżności, a po drugie, osiągnięcie lepszego wzajemnego zrozumienia.
Skoro sprawozdanie z oceny opiera się na subiektywnych sądach wartościujących, które ze swej natury mogą ulec zmianie, należy uznać, że gdyby urzędnik został wysłuchany przed sporządzeniem takiego sprawozdania, w ramach dialogu, to mógłby przedstawić swój punkt widzenia i w ten sposób być może udałoby mu się zmienić zawarte w tym sprawozdaniu oceny na swój temat. W związku z tym pominięcie dorocznego dialogu między pracownikiem a jego oceniającym w ramach postępowania w sprawie oceny stanowi naruszenie istotnych wymogów proceduralnych.
(zob. pkt 25–28, 34)
Odesłanie
Sąd, wyroki: z dnia 30 września 2004 r., Ferrer de Moncada/Komisja, T‑16/03, Zb.Orz.SP, EU:T:2004:283, pkt 40; z dnia 25 października 2007 r., Lo Giudice/Komisja, T‑27/05, Zb.Orz.SP, EU:T:2007:321, pkt 48, 49
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 48)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 53)
Odesłanie
Sąd, wyrok z dnia 13 października 2008 r., Neophytou/Komisja, T‑43/07 P, Zb.Orz.SP, EU:T:2008:432, pkt 71
5. Choć wytycznych dla oceniających i pracowników dotyczących postępowania w sprawie oceny nie można uznać za normy prawne, których administracja musi w każdym razie przestrzegać, to zawierają one jednak reguły postępowania stanowiące wskazówkę co do praktyki, jaką należy przyjąć, od której administracja nie może odstąpić w pojedynczym przypadku bez podania powodów dających się pogodzić z zasadą równego traktowania. Dana instytucja, przyjmując takie reguły postępowania i oznajmiając poprzez ich publikację, że od tej pory będzie je stosować do przypadków w nich przewidzianych, sama bowiem ogranicza własne uznanie i nie może odstąpić od tych reguł bez narażania się w odpowiednim razie na sankcje z tytułu naruszenia ogólnych zasad prawa, takich jak zasada równego traktowania lub ochrony uzasadnionych oczekiwań. Nie można więc wykluczyć, że takie generalnie obowiązujące reguły postępowania, pod pewnymi warunkami i w zależności od ich treści, mogą wywoływać skutki prawne.
(zob. pkt 61)
Odesłanie
Trybunał, wyrok z dnia 28 czerwca 2005 r., Dansk Rørindustri i in./Komisja, C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P, Zb.Orz., EU:C:2005:408, pkt 209–211
Sąd, wyrok z dnia 9 lipca 1997 r., Monaco/Parlament, T‑92/96, RecFP, EU:T:1997:105, pkt 46
6. Ponieważ ustalenie celów stanowi podstawowy punkt odniesienia dla oceny wyników pracy urzędnika oraz sporządzenia sprawozdania z oceny, zniesienie obowiązku formalnego wyznaczenia celów zainteresowanemu przy zmianie zatrudniającej jednostki, w ramach dialogu z oceniającym, skutkowałoby nierównym traktowaniem urzędników w obszarze wyznaczania celów, w zależności od daty zmiany przez nich miejsca zatrudnienia.
„Formalne wyznaczenie celów” obejmuje bowiem wyznaczenie tych celów w ramach dialogu z oceniającym. W przeciwnym razie prowadziłoby to do odmiennego traktowania pracowników w zakresie wyznaczania celów w zależności od daty zmiany przez nich zatrudniającej jednostki, gdyż pracownik przenoszący się z początkiem roku mógłby otrzymać nowe cele w ramach dorocznego dialogu z oceniającym, w odróżnieniu od pracownika przenoszonego się w trakcie danego roku, który byłby pozbawiony odbycia takiego dialogu,
(zob. pkt 62, 66)
7. Jeżeli podstawą żądania odszkodowawczego jest niezgodność z prawem aktu, którego nieważność stwierdzono, stwierdzenie nieważności przez Sąd stanowi samo w sobie stosowne i zasadniczo wystarczające zadośćuczynienie wszelkiej poniesionej przez stronę skarżącą krzywdzie.
Gdy jednak stwierdzenie nieważności aktu jest pozbawione jakiejkolwiek skuteczności, nie może stanowić samo w sobie stosownego i wystarczającego zadośćuczynienia za wszelką krzywdę wyrządzoną przez akt, którego nieważność stwierdzono. Jest tak w przypadku gdy w ramach wykonania wyroku stwierdzającego nieważność sprawozdania z oceny nie jest możliwe wyznaczenie z mocą wsteczną celów pracownikowi, który odszedł już ze służby, a także zorganizowanie na temat tych celów formalnego dialogu. Ponadto wyniki jego pracy nie mogą już stać się przedmiotem ponownej oceny w ramach nowego sprawozdania z oceny, z uwzględnieniem wyznaczonych celów ab initio. Tym samym wątpliwości co do wyników pracy, którymi mógł wykazać się zainteresowany, gdyby wyznaczono mu od początku cele, pozostają. Zaś takie wątpliwości znamionują istnienie krzywdy.
Zatem stwierdzenie nieważności sprawozdania z oceny nie stanowi samo w sobie stosownego i wystarczającego zadośćuczynienia.
(zob. pkt 82–85)
Odesłanie
Trybunał, wyrok z dnia 28 lutego 2008 r., Neirinck/Komisja, C‑17/07 P, Zb.Orz.SP, EU:C:2008:134, pkt 98
Sąd, wyroki: z dnia 11 września 2002 r., Willeme/Komisja, T‑89/01, RecFP, EU:T:2002:212, pkt 97; z dnia 30 września 2009 r., Skareby/Komisja, T‑193/08 P, Zb.Orz.SP, EU:T:2009:377, pkt 99