Sprawa T‑236/10

Asociación Española de Banca

przeciwko

Komisji Europejskiej

Skarga o stwierdzenie nieważności – Pomoc państwa – System pomocy umożliwiający amortyzację podatkową finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach – Decyzja uznająca system pomocy za niezgodny ze wspólnym rynkiem i nienakazująca odzyskania pomocy – Stowarzyszenie – Brak indywidualnego oddziaływania – Niedopuszczalność

Streszczenie postanowienia

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Skarga stowarzyszenia zajmującego się obroną grupowych interesów przedsiębiorstw – Dopuszczalność – Przesłanki – Skargi złożone równolegle przez członków – Niedopuszczalność skargi stowarzyszenia

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja Komisji zakazująca wprowadzenia systemu pomocy sektorowej – Skarga przedsiębiorstwa, które skorzystało z pomocy indywidualnej przyznanej na podstawie tego systemu a nie zostało objęte obowiązkiem jej odzyskania – Niedopuszczalność

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja w dziedzinie pomocy państwa – Skarga stowarzyszenia, które odgrywało aktywną rolę w trakcie tego postępowania, lecz bez wykraczania poza prawa proceduralne przyznane zainteresowanym w art. 108 ust. 2 TFUE – Niedopuszczalność

(art. 108 ust. 2 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

1.      Stowarzyszenie branżowe zajmujące się obroną grupowych interesów swoich członków, co do zasady ma prawo wnieść skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji kończącej postępowanie w sprawie pomocy państwa jedynie w dwóch przypadkach, a mianowicie, po pierwsze, gdy reprezentowane przez nie przedsiębiorstwa lub niektóre z nich mają prawo do wniesienia skargi indywidualnie, po drugie zaś, gdy może ono wskazać na własny interes prawny, na przykład z powodu osłabienia swojej pozycji negocjacyjnej przez akt, którego stwierdzenia nieważności żąda. W tym względzie pierwszy przypadek dopuszczalności skargi wniesionej przez stowarzyszenie uzasadniony reprezentowaniem jego członków występuje w sytuacji, gdy stowarzyszenie, wnosząc skargę, wstępuje w miejsce członka lub członków, których reprezentuje, pod warunkiem, że sami ci członkowie mogą wnieść dopuszczalną skargę.

Wniesienie skargi przez stowarzyszenie przynosi bowiem pewne korzyści procesowe, pozwalając uniknąć wnoszenia większej liczby skarg na te same decyzje. W pierwszym przypadku dopuszczalności skargi wniesionej przez stowarzyszenie zakłada się więc, że stowarzyszenie działa zamiast swoich członków. Wynika stąd, iż stowarzyszenie – działając jako przedstawiciel swoich członków – ma prawo żądać stwierdzenia nieważności, jeżeli sami członkowie nie wnieśli skargi w sytuacji, gdy mieli do tego prawo.

Takie rozwiązanie nie pozbawia art. 263 TFUE skuteczności (effet utile) ani nie narusza zasady pewności prawa czy prawa do obrony tego stowarzyszenia. Powoduje ono niewątpliwie uzależnienie dopuszczalności skarg stowarzyszeń od niewniesienia skargi przez inne podmioty, w tym wypadku – członków stowarzyszenia. Jednakże nie można uważać takiej sytuacji za źródło niepewności czy braku bezpieczeństwa, ponieważ wolno zasadnie oczekiwać od stowarzyszenia zajmującego się ochroną interesów swoich członków, że będzie posiadało wiedzę o wniesionych przez nich skargach i na odwrót. Ponadto niedopuszczalność skargi skarżącego stowarzyszenia ze względu na skargi wniesione przez jego członków nie wpływa negatywnie na skuteczność (effet utile) art. 263 TFUE ani nie narusza jego prawa do obrony, tzn. konkretnie jego prawa do skutecznej ochrony sądowej. Mamy więc alternatywę: albo skarżące stowarzyszenie wnosi skargę, aby bronić interesów swoich członków posiadających legitymację procesową czynną, a wówczas za dopuszczalną zostanie uznana skarga członka stowarzyszenia albo skarga stowarzyszenia w zależności od tego, czy któryś z członków wniósł odrębnie skargę – albo stowarzyszenie wnosi skargę, aby bronić swoich własnych interesów, a jego skarga może być uznana za dopuszczalną pomimo wniesienia skarg przez jego członków, jeżeli zostanie wykazane istnienie takiego interesu.

(por. pkt 19, 23, 24, 29)

2.      Przedsiębiorstwo nie ma w zasadzie legitymacji do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji zakazującej wprowadzenia systemu pomocy sektorowej, jeżeli decyzja ta dotyczy przedsiębiorstwa wyłącznie z powodu jego przynależności do tego sektora oraz posiadanego przez nie charakteru potencjalnego beneficjenta wspomnianego systemu pomocy. W odniesieniu do takiego przedsiębiorstwa tego rodzaju decyzja stanowi bowiem środek o charakterze ogólnym, stosowany w określonych obiektywnie sytuacjach oraz wywołujący skutki prawne względem pewnej kategorii osób określonych w sposób ogólny i abstrakcyjny.

Niemniej jednak, jako że sporna decyzja dotyczy skarżącego przedsiębiorstwa nie tylko z racji jego przynależności do danego sektora oraz tego, że jest potencjalnym beneficjentem programu pomocy, lecz także z uwagi na to, że jest ono rzeczywistym beneficjentem pomocy udzielonej indywidualnie w ramach tego programu, a której zwrot nakazała Komisja, przedmiotowa decyzja dotyczy go indywidualnie, a jego skarga skierowana przeciwko decyzji jest dopuszczalna

(por. pkt 33, 34)

3.      Jeżeli chodzi o dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji w dziedzinie pomocy państwa, decyzja może niewątpliwie dotyczyć indywidualnie skarżącego z racji jego aktywnego udziału w postępowaniu, które zakończyło się wydaniem zaskarżonego aktu. Jednakże to zawsze w szczególnych sytuacjach skarżący zajmuje jasno określoną pozycję negocjatora, ściśle związaną z samym przedmiotem decyzji i stawiającą go w sytuacji faktycznej odróżniającej go od pozostałych podmiotów. Zwłaszcza rola stowarzyszenia niewykraczająca poza wykonywanie praw procesowych przyznanych zainteresowanym stronom w art. 108 ust. 2 TFUE nie może zostać zrównana z tego rodzaju szczególną sytuacją.

(por. pkt 43, 44)