Sprawa T‑433/13

Petropars Iran Co. i in.

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Iranu w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu broni jądrowej – Zamrożenie środków finansowych – Obowiązek uzasadnienia – Błąd w ocenie – Zarzut niezgodności z prawem – Prawo wykonywania działalności zawodowej – Prawo własności – Ochrona zdrowia publicznego, bezpieczeństwa i środowiska naturalnego – Zasada ostrożności – Proporcjonalność – Prawo do obrony

Streszczenie – wyrok Sądu (siódma izba) z dnia 5 maja 2015 r.

1.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Decyzja wpisująca się w kontekst znany zainteresowanemu umożliwiająca mu zrozumienie zakresu podjętego wobec niego środka – Dopuszczalność zwięzłego uzasadnienia

(art. 296 TFUE; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

2.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych podmiotów udzielających wsparcia finansowego rządowi irańskiemu – Wymogi minimalne – Wymienienie wspomnianych podmiotów jako spółek zależnych – Kontekst pozwalający na ustalenie spółki dominującej

(art. 296 TFUE; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

3.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Warunki – Rozszerzenie istniejącego zarzutu – Brak rozszerzenia – Niedopuszczalność

[regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c), art. 48 § 2]

4.      Unia Europejska – Kontrola sądowa zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Iranu – Zakres kontroli

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

5.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Obowiązek rozszerzenia tego środka na podmioty posiadane lub kontrolowane przez ten podmiot – Status podmiotu posiadanego lub kontrolowanego – Dokonywanie przez Radę oceny każdego konkretnego przypadku z osobna – Kryteria

[decyzje Rady: 2010/413/WPZiB, art. 20 ust. 1 lit. c); 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012, art. 23 ust. 2 lit. d); nr 522/2013]

6.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych podmiotów dostarczających rządowi irańskiemu wsparcia finansowego – Ograniczenie prawa własności i prawa do swobodnego wykonywania działalności gospodarczej – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 16, 17; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

7.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych podmiotów dostarczających rządowi irańskiemu wsparcia finansowego – Naruszenie zasady ochrony środowiska naturalnego, zdrowia i bezpieczeństwa pracowników i obywateli – Brak – Naruszenie zasady ostrożności – Brak

(decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

8.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Obowiązek powiadomienia zainteresowanego o uzasadnieniu wraz z przyjęciem lub możliwie najszybciej po przyjęciu niekorzystnego dla niego aktu – Granice – Bezpieczeństwo Unii i jej państw członkowskich lub utrzymywanie przez nie stosunków międzynarodowych – Prawo dostępu do dokumentów uzależnione od złożenia w tym celu wniosku do Rady

(art. 296 TFUE; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

9.      Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Środki ograniczające wobec Iranu – Zamrożenie środków finansowych osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej lub udzielających wsparcia takim działaniom – Obowiązek przekazania dowodów obciążających – Zakres

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

10.    Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Ograniczenie przez Trybunał – Środki ograniczające wobec Iranu – Stwierdzenie częściowej nieważności dwóch aktów zawierających środki ograniczające – Ryzyko poważnego naruszenia pewności prawa – Utrzymanie w mocy skutków aktów, których nieważność została stwierdzona, do dnia upływu terminu do wniesienia odwołania lub do dnia jego oddalenia

(art. 264 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 60 akapit drugi; decyzje Rady: 2010/413/WPZiB; 2013/270/WPZiB; rozporządzenia Rady: nr 267/2012; nr 522/2013)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 32–36)

2.      Co się tyczy środków ograniczających wobec Iranu, takich jak zamrożenie środków finansowych podmiotów udzielających wsparcia rządowi irańskiemu i podmiotów z nimi związanych, do którego Rada jest zobowiązana na podstawie art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu, uzasadnienie środków dotyczących wpisania niektórych podmiotów na listę podmiotów zaangażowanych w działania na rzecz broni jądrowej lub pocisków balistycznych oraz podmiotów popierających rząd irański pozwala tym podmiotom na ustalenie kryterium przewidzianego w art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 oraz w art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012, a mianowicie umieszczenia w wykazie podmiotów będących własnością podmiotu udzielającego wsparcia rządowi irańskiemu, które posłużyło jako podstawa prawna do umieszczenia ich nazw w wykazach, ponieważ z jednej strony zawarcie wzmianki „spółka zależna” we wspomnianym uzasadnieniu stanowi w sposób konieczny odniesienie do istnienia kontroli ze strony spółki dominującej, która to kontrola może w szczególności wynikać z istnienia powiązań kapitałowych między tą ostatnią spółką a daną spółką zależną, a z drugiej strony kontekst, w jaki wpisuje się przyjęcie środków ograniczających, umożliwia zidentyfikowanie spółki dominującej, która podmioty te posiada lub kontroluje, której nazwę wpisano w oparciu o kryterium dotyczące podmiotów udzielających wsparcia rządowi irańskiemu.

(por. pkt 40–47)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 54–59)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 60, 61)

5.      W sytuacji gdy zamrożone zostają środki finansowe podmiotu uznanego za podmiot udzielający wsparcie rządowi irańskiemu, istnieje niedające się pominąć ryzyko wywierania przez ów podmiot nacisku na podmioty, będące jego własnością lub pozostające pod jego kontrolą bądź które do niego należą, w celu obejścia skutków zastosowanych wobec niego środków. W konsekwencji zamrożenie środków finansowych tych podmiotów, do czego Rada jest zobowiązana na podstawie art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu, jest konieczne i właściwe dla zapewnienia skuteczności zastosowanych środków, a także zagwarantowania, że nie dojdzie do ich obejścia.

Tym samym przy wydawaniu decyzji na podstawie ww. przepisów Rada musi każdorazowo dokonać oceny okoliczności sprawy celem ustalenia, które podmioty mają status podmiotów będących własnością innego podmiotu lub pozostających pod kontrolą. Natomiast charakter działalności danego podmiotu i brak ewentualnego związku pomiędzy tą działalnością a udzielaniem wsparcia rządowi irańskiemu nie stanowią istotnych w tym kontekście kryteriów, ponieważ zastosowanie środka w postaci zamrożenia środków finansowych podmiotu stanowiącego własność innego podmiotu lub pozostającego pod jego kontrolą nie jest uzasadnione okolicznością, że podmiot ten sam udziela bezpośrednio wsparcia temu rządowi.

W sytuacji gdy całość kapitału zakładowego podmiotu znajduje się w posiadaniu podmiotu udzielającego wsparcia rządowi irańskiemu, przewidziane w art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 oraz w art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012 kryterium umieszczenia w wykazie jest spełnione.

W sytuacji gdy kapitał zakładowy podmiotu stanowi pośrednio własność podmiotu udzielającego wsparcia rządowi irańskiemu, przewidziane w art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 oraz w art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012 kryterium umieszczenia w wykazie jest spełnione, niezależnie od istnienia podmiotów pośrednich pomiędzy tym podmiotem dominującym a podmiotem stanowiącym jego własność ani od ich liczby, o ile każdy z podmiotów tak występujących w łańcuchu własności stanowi w całości własność swej odpowiedniej bezpośredniej spółki dominującej. W tych bowiem okolicznościach spółka dominująca zachowuje jedyną i wyłączną kontrolę nad wszystkimi swymi spółkami zależnymi, a wobec tego jest w stanie, za pośrednictwem spółek pośrednich, wywierać nacisk na podmiot stanowiący pośrednio jej własność celem obejścia skutków stosowanych w odniesieniu do niej środków, co uzasadnia tym samym zastosowanie środków ograniczających względem tego podmiotu stanowiącego pośrednio własność spółki dominującej.

W sytuacji gdy prawie cały kapitał zakładowy podmiotu znajduje się w posiadaniu podmiotu udzielającego wsparcia rządowi irańskiemu, kryterium umieszczenia w wykazie przewidziane w art. 20 ust. 1 lit. c) decyzji 2010/413 oraz w art. 23 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 267/2012 jest spełnione, ponieważ spółka dominująca jest w stanie wywierać decydujący wpływ na zachowanie swej spółki zależnej, w sytuacji gdy posiada całość, ale także prawie całość kapitału tej spółki zależnej. Jednakże posiadanie udziału w wysokości 48% lub 49% kapitału zakładowego podmiotu przez podmiot udzielający wsparcia rządowi irańskiemu nie jest wystarczające, aby mogło samo w sobie uzasadniać uchwalenie środków ograniczających dotyczących tego podmiotu.

(por. pkt 62–64, 68, 69, 72, 73, 81)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 92–95)

7.      Co się tyczy środków ograniczających wobec Iranu, takich jak zamrożenie środków finansowych podmiotów udzielających wsparcia rządowi irańskiemu i podmiotów z nimi związanych, twierdzenie, zgodnie z którym wspomniane środki ograniczające stwarzają ryzyko dla środowiska naturalnego, zdrowia i bezpieczeństwa pracowników i obywateli irańskich, nie jest w tym wypadku uzasadnione, ponieważ z argumentacji skarżących wynika, iż owo ryzyko jest skutkiem ograniczeń nałożonych przez Unię w zakresie dostarczania irańskim podmiotom istotnych towarów lub technologii oraz usług technicznych związanych z tymi towarami dla przemysłu gazowego w Iranie. Tymczasem owe ograniczenia dotyczą wszystkich podmiotów irańskich i dlatego mogą mieć wpływ na wyżej wymienione podmioty, niezależnie od umieszczenia ich nazw w wykazach podmiotów zaangażowanych w działania na rzecz broni jądrowej lub pocisków balistycznych oraz podmiotów popierających rząd irański.

Wynika stąd również, iż nie można zarzucać Radzie, że nie miała na względzie stosowania zasady ostrożności przy przyjmowaniu zaskarżonych aktów.

(por. pkt 98–101, 103)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 112–114)

9.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 119–122)

10.    Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 128–134)