Kawżi T‑624/15, T‑694/15 u T‑704/15
European Food SA et
vs
Il-Kummissjoni Ewropea
Sentenza tal-Qorti Ġenerali (It-Tieni Awla Estiża) tat-18 ta’ Ġunju 2019
“Għajnuna mill-Istat – Deċiżjoni mogħtija minn tribunal ta’ arbitraġġ stabbilit taħt il-patroċinju taċ-Ċentru Internazzjonali għas-Soluzzjoni ta’ Tilwim dwar Investiment (ICSID) – Ħlas ta’ danni mogħtija lil ċerti operaturi ekonomiċi – Deċiżjoni li tiddikjara l-għajnuna inkompatibbli mas-suq intern u li tordna l-irkupru tagħha – Kompetenza tal-Kummissjoni”
1. Għajnuna mogħtija mill-Istati – Dispożizzjonijiet tat-Trattat – Kamp ta’ applikazzjoni ratione temporis – Adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni Ewropea – Att ta' Adeżjoni – Applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet fil-qasam tal-għajnuna mill-Istat mid-data tal-adeżjoni u biss fir-rigward ta’ sitwazzjonijiet li jirriżultaw wara din id-data – Għajnuna mill-Istat qabel l-adeżjoni – Sentenza tal-arbitraġġ dwar l-għajnuna mill-Istat u wara l-adeżjoni – Assenza ta’ effett
(Artikoli 107 u 108 TFUE; Att ta’ Adeżjoni tal-2005)
(ara l-punti 66-93)
2. Għajnuna mogħtija mill-Istati – Kunċett – Għoti ta’ vantaġġ lill-benefiċjarji – Għoti minn tribunal ta’ arbitraġġ ta’ danni intiżi li jikkumpensaw l-irtirar tal-miżuri ta’ inċentivi fiskali minn Stat Membru qabel l-adeżjoni tiegħu mal-Unjoni– Esklużjoni
(Artikoli 107(1) TFUE; Att ta’ Adeżjoni tal-2005)
(ara l-punti 100-109)
Sunt
Fis-sentenza European Food et vs Il-Kummissjoni (Kawżi magħquda T-624/15, T-694/15 u T-704/15), mogħtija fit-18 ta’ Ġunju 2019, il-Qorti Ġenerali annullat fl-intier tagħha d-Deċiżjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/1470, tas-30 ta’ Marzu 2015 (1), li permezz tagħha din tal-aħħar ikklassifikat bħala għajnuna inkompatibbli mas-suq intern il-ħlas tad-danni mogħtija permezz tas-sentenza ta’ tribunal tal-arbitraġġ stabbilit taħt l-awspiċji taċ-Ċentru Internazzjonali għar-riżoluzzjoni tat-tilwim relatati mal-investimenti (ICSID).
Fid-29 ta’ Mejju 2002, il-Gvern tar-Renju tal-Isvezja u l-Gvern Rumen ikkonkludew trattat bilaterali dwar l-investiment għall-promozzjoni u l-protezzjoni reċiproka tal-investimenti (iktar’ il quddiem it- “TBI”), li daħal fis-seħħ fl-1 ta’ Lulju 2003, li l-Artikolu 2(3) tiegħu kien jipprovdi li kull parti kontraenti kienet tiżgura f’kull mument trattament ġust u ekwu lill-investimenti tal-investituri tal-parti kontraenti l-oħra. Fl-2005, fil-kuntest tan-negozjati ta’ adeżjoni tar-Rumanija mal-Unjoni Ewropea (adeżjoni li finalment seħħet fl-1 ta’ Jannar 2007), il-Gvern Rumen ħassar sistema nazzjonali ta’ inċentivi favur l-investituri fir-reġjuni żvantaġġati li kien ġie adottat permezz ta’ digriet tal-gvern b’urġenza (iktar’ il quddiem “OGU”) Nru 24/1998. Billi qiesu li, billi ħassret l-imsemmija skema, ir-Rumanija kienet kisret l-obbligu tagħha li tapplika trattament ġust u ekwu lill-investituri Svediżi, ħames rikorrenti li jibbenefikaw mill-imsemmija skema (iktar’ il quddiem “ir-rikorrenti tal-arbitraġġ”) kienu, skont l-Artikolu 7 tat-TBI, wasslu għall-kawża quddiem tribunal arbitrali fit-28 ta’ Lulju 2005. Permezz tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tal-11 ta’ Diċembru 2013, l-imsemmija qorti tat lir-rikorrenti fl-arbitraġġ danni li jaqgħu taħt ir-responsabbiltà tar-Rumanija għal ammont ta’ madwar EUR 178 miljun. Permezz tad-deċiżjoni tagħha, il-Kummissjoni kklassifikat il-ħlas ta’ dawn id-danni, flimkien mal-interessi akkumulati wara d-data li fiha ngħatat is-sentenza ta’ arbitraġġ, bħala għajnuna ġdida mill-Istat inkompatibbli mas-suq intern u, għaldaqstant, adottat id-deċiżjoni kkontestata sabiex tipprekludi lir-Rumanija milli teżegwixxi s-sentenza ta’ arbitraġġ. Il-kumpanniji direttament ikkonċernati mill-imsemmija deċiżjoni (iktar ’il quddiem “ir-rikorrenti”) ippreżentaw rikors għal annullament, fis-sens tal-Artikolu 263 TFUE.
Fir-rigward tal-motiv imqajjem mir-rikorrenti dwar l-inapplikabbiltà tad-dritt tal-Unjoni għal sitwazzjoni preċedenti għall-adeżjoni tar-Rumanija, il-Qorti Ġenerali kkonstatat li l-adozzjoni tas-sistema ta’ inċentivi u tat-tħassir tagħha, id-dħul fis-seħħ tat-TBI, il-ksur imwettaq mir-Rumanija kif ukoll it-tressiq ta’ proċeduri quddiem it-tribunal tal-arbitraġġ mir-rikorrenti f’arbitraġġ seħħew kollha qabel din l-adeżjoni u li l-abrogazzjoni tal-inċentivi tikkostitwixxi l-fatt li jagħti lok għad-dannu li għalih ingħata l-kumpens inkwistjoni permezz tad-deċiżjoni tal-arbitraġġ. Il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li d-dritt għall-kumpens tar-rikorrenti f’arbitraġġ kien tnissel fil-mument meta r-Rumanija ħassret l-inizjattivi fl-2005 u, għalhekk, qabel l-adeżjoni tagħha mal-Unjoni. Peress li d-dritt tal-Unjoni ma kienx applikabbli fir-Rumanija għal dan il-perijodu, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li l-Kummissjoni ma setgħetx teżerċita l-kompetenzi mogħtija lilha mit-Trattat fil-qasam tal-għajnuna mill-Istat. Fl-aħħar nett, il-Qorti Ġenerali ppreċiżat li jekk huwa minnu li regola ġdida tapplika, bħala prinċipju, immedjatament għall-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li bdiet taħt ir-regola l-qadima, madankollu ma jistax jitqies li l-effetti tad-deċiżjoni tal-arbitraġġ jikkostitwixxu l-effetti futuri ta’ sitwazzjoni li twieldet qabel l-adeżjoni, peress li din ipproduċiet, b’mod retroattiv, effetti miksuba b’mod definittiv li hija kienet għamlet biss “tikkonstata” għall-passat, jiġifieri l-effetti li, parzjalment, kienu diġà stabbiliti qabel l-adeżjoni, peress li, kif ikkonstatat il-Kummissjoni fid-deċiżjoni tagħha, l-implimentazzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ tistabbilixxi mill-ġdid is-sitwazzjoni li fiha r-rikorrenti sabu ruħhom skont probabbiltajiet kollha jekk OGU qatt ma kienet ġiet annullata mir-Rumanija u li din kienet tikkostitwixxi għajnuna għall-operat.
Barra minn hekk, il-Qorti Ġenerali fakkret li l-kumpens għal dannu subit ma jistax jiġi kkunsidrat bħala għajnuna, ħlief jekk dan iwassal sabiex jiġi kkumpensat l-irtirar ta’ għajnuna illegali jew inkompatibbli u li, għaldaqstant, sa fejn id-dritt tal-Unjoni ma japplikax għad-danni intiżi li jikkumpensaw l-irtirar tal-iskema ta’ inċentivi, dawn id-danni ma jistgħux jitqiesu li huma kumpens għall-irtirar ta’ għajnuna illegali jew inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Għal din ir-raġuni, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li d-deċiżjoni tal-Kummissjoni hija vvizzjata b’illegalità sa fejn din ikklassifikat l-imsemmija danni bħala vantaġġ u għajnuna fis-sens tal-Artikolu 107 TFUE.