Sprawy T‑624/15, T‑694/15 i T‑704/15
European Food SA i in.
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (druga izba w składzie powiększonym) z dnia 18 czerwca 2019 r.
Pomoc państwa – Orzeczenie wydane przez sąd arbitrażowy utworzony pod auspicjami Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID) – Wypłata odszkodowania przyznanego określonym podmiotom gospodarczym – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i nakazująca jej odzyskanie – Kompetencje Komisji
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Postanowienia traktatu – Zakres stosowania ratione temporis – Przystąpienie Rumunii do Unii Europejskiej – Akt przystąpienia – Stosowanie przepisów w dziedzinie pomocy państwa od daty przystąpienia i jedynie w odniesieniu do sytuacji występujących począwszy od tej daty – Pomoc państwa przed przystąpieniem – Orzeczenie arbitrażowe w sprawie pomocy państwa wydane po przystąpieniu – Brak wpływu
(art. 107, 108 TFUE; akt przystąpienia z 2005 r.)
(zob. pkt 66–93)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Zasądzenie przez sąd arbitrażowy odszkodowania mającego na celu zrekompensowanie cofnięcia podatkowych środków zachęty przez państwo członkowskie przed jego przystąpieniem do Unii – Wyłączenie
(art. 107 ust. 1 TFUE; akt przystąpienia z 2005 r.)
(zob. pkt 100–109)
Streszczenie
W wyroku European Food i in./Komisja (sprawy połączone T‑624/15, T‑694/15 i T‑704/15), wydanym w dniu 18 czerwca 2019 r., Sąd stwierdził nieważność w całości decyzji Komisji (UE) 2015/1470 z dnia 30 marca 2015 r.(1), w której Komisja uznała za pomoc niezgodną z rynkiem wewnętrznym wypłatę odszkodowania przyznanego w orzeczeniu sądu arbitrażowego utworzonego pod auspicjami Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSID).
W dniu 29 maja 2002 r. rząd Królestwa Szwecji i rząd rumuński zawarły dwustronną umowę dotyczącą inwestycji w celu promowania i wzajemnej ochrony inwestycji (zwaną dalej „dwustronną umową”), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2003 r., a jej art. 2 ust. 3 stanowił, że każda z umawiających się stron zapewni w każdym momencie sprawiedliwe i równe traktowanie inwestycji inwestorów drugiej umawiającej się strony. W 2005 r. w ramach negocjacji w sprawie przystąpienia Rumunii do Unii Europejskiej (przystąpienie, które ostatecznie miało miejsce w dniu 1 stycznia 2007 r.), rząd rumuński uchylił krajowy system zachęt dla inwestorów w regionach znajdujących się w niekorzystnym położeniu, który to system został przyjęty w drodze nadzwyczajnego zarządzenia rządu (zwanego dalej „NZR”) nr 24/1998. Uznając, że poprzez uchylenie wspomnianego systemu Rumunia naruszyła spoczywające na niej zobowiązanie do stosowania sprawiedliwego i równego traktowania szwedzkich inwestorów, w dniu 28 lipca 2005 r. pięciu powodów korzystających z tego systemu (zwanych dalej „powodami w postępowaniu arbitrażowym”) poddało spór pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego zgodnie z art. 7 dwustronnej umowy. Orzeczeniem arbitrażowym z dnia 11 grudnia 2013 r. ów sąd przyznał powodom w postępowaniu arbitrażowym odszkodowanie od Rumunii w wysokości około 178 mln EUR. W swojej decyzji Komisja uznała wypłatę tego odszkodowania, wraz z odsetkami, które narosły od dnia wydania orzeczenia arbitrażowego, za nową pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym i wydała zatem zaskarżoną decyzję, aby uniemożliwić Rumunii wykonanie orzeczenia arbitrażowego. Spółki bezpośrednio zainteresowane tą decyzją (zwane dalej „skarżącymi”) wniosły skargę o stwierdzenie nieważności w rozumieniu art. 263 TFUE.
W odniesieniu do podniesionego przez skarżących zarzutu dotyczącego niemożliwości zastosowania prawa Unii do sytuacji sprzed przystąpienia Rumunii Sąd stwierdził, że przyjęcie systemu zachęt i jego uchylenie, wejście w życie dwustronnej umowy, naruszenia popełnione przez Rumunię oraz skierowanie sprawy do sądu arbitrażowego przez powodów w postępowaniu arbitrażowym miały miejsce przed tym przystąpieniem i że uchylenie zachęt stanowi zdarzenie powodujące powstanie szkody, za którą zasądzono przedmiotowe odszkodowanie w orzeczeniu arbitrażowym. Sąd doszedł do wniosku, że prawo powodów w postępowaniu arbitrażowym do odszkodowania powstało w momencie, gdy Rumunia uchyliła zachęty w 2005 r., a zatem przed przystąpieniem tego państwa do Unii. Jako że w tym okresie prawo Unii nie miało zastosowania w Rumunii, Sąd orzekł, iż Komisja nie może wykonywać kompetencji, które zostały jej przyznane w traktacie w zakresie pomocy państwa. Wreszcie Sąd wyjaśnił, że wprawdzie nowy przepis stosuje się co do zasady bezpośrednio do przyszłych skutków stanu faktycznego powstałego w czasie obowiązywania przepisu starego, jednak nie można uznać, iż skutki orzeczenia arbitrażowego stanowią przyszłe skutki stanu faktycznego powstałego przed przystąpieniem, ponieważ wywołało ono z mocą wsteczną skutki ostatecznie zaistniałe, które zostały w nim jedynie „stwierdzone” w odniesieniu do przeszłości, czyli skutki, które wystąpiły częściowo już przed przystąpieniem, zważywszy, że – jak Komisja stwierdziła w swojej decyzji – wykonanie orzeczenia arbitrażowego powoduje przywrócenie sytuacji, w jakiej z całym prawdopodobieństwem skarżący znaleźliby się, gdyby Rumunia nigdy nie uchyliła NZR, oraz że stanowi to pomoc operacyjną.
Ponadto Sąd przypomniał, że naprawienia poniesionej szkody nie można uznać za pomoc, chyba że prowadzi ono do naprawienia szkody wynikającej z cofnięcia pomocy niezgodnej z prawem lub z rynkiem wewnętrznym, oraz że w zakresie, w jakim prawo Unii nie znajduje zastosowania do odszkodowania mającego na celu zrekompensowanie cofnięcia systemu zachęt, odszkodowania tego nie można uznać za naprawienie szkody wynikającej z cofnięcia pomocy bezprawnej lub niezgodnej z prawem Unii. Z tego powodu Sąd doszedł do wniosku, że decyzja Komisji jest niezgodna z prawem, gdyż zakwalifikowano w niej przedmiotowe odszkodowanie jako korzyść i pomoc w rozumieniu art. 107 TFUE.