Zaak T‑117/22
(gedeeltelijke publicatie)
Belshyna AAT
tegen
Raad van de Europese Unie
Arrest van het Gerecht (Negende kamer– uitgebreid) van 20 maart 2024
„Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen met het oog op de situatie in Belarus en in het licht van de betrokkenheid van Belarus bij de Russische agressie tegen Oekraïne – Bevriezing van tegoeden – Lijsten van personen, entiteiten en lichamen waarvan de tegoeden en economische middelen zijn bevroren – Plaatsing en handhaving van verzoeksters naam op de lijsten – Steun aan het Loekasjenko-regime – Financiële steun – Overheidsonderneming – Onderdrukking van het maatschappelijk middenveld – Beoordelingsfout”
1. Europese Unie – Rechterlijk toezicht op de rechtmatigheid van de handelingen van de instellingen – Beperkende maatregelen tegen Belarus – Bevriezing van de tegoeden van bepaalde personen en entiteiten gelet op de situatie in Belarus – Omvang van het toezicht – Bewijs van de gegrondheid van de maatregel – Verplichting voor de bevoegde autoriteit van de Unie om in geval van betwisting de gegrondheid van de tegen de betrokken personen of entiteiten aangevoerde redenen aan te tonen – Plaatsing op de lijsten op basis van een geheel van nauwkeurige, concrete en onderling overeenstemmende aanwijzingen
[Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 47; besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, bijlage I; verordeningen van de Raad 2021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punten 24‑27, 57, 77)
2. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Belarus – Criteria voor de vaststelling van de beperkende maatregelen – Natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of lichamen die baat hebben bij of steun verlenen aan het regime van Loekasjenko – Begrip „steun aan het regime” – Beoordelingsfout
[Besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, art. 4, lid 1, onder b), en bijlage; verordeningen van de Raad nr. 765/2006, art. 2, lid 2, 2021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punten 31, 35‑37, 45, 49, 51‑55, 61, 62, 97, 98)
3. Europese Unie – Rechterlijk toezicht op de rechtmatigheid van de handelingen van de instellingen – Beperkende maatregelen tegen Belarus – Omvang van het toezicht – Uitsluiting van gegevens die na de vaststelling van het bestreden besluit ter kennis van de instelling zijn gebracht
[Besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, bijlage; verordeningen van de Raad nr.765/2006, 021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punt 60)
4. Europese Unie – Rechterlijk toezicht op de rechtmatigheid van de handelingen van de instellingen – Beperkende maatregelen tegen Belarus – Bevriezing van de tegoeden van bepaalde personen en entiteiten gelet op de situatie in Belarus – Omvang van het toezicht – Plaatsing op de lijst in de bijlage bij het bestreden besluit wegens de verantwoordelijkheid van verzoekster bij de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld en de democratische oppositie – Persartikelen die niet afkomstig zijn van verschillende bronnen – Bewijswaarde – Geen
[Besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, bijlage; verordeningen van de Raad nr.765/2006, 2021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punten 68, 72, 73)
5. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Belarus – Criteria voor de vaststelling van de beperkende maatregelen – Personen, entiteiten of lichamen die verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen, de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld of de democratische oppositie, of die de democratie of de rechtsstaat ondermijnen – Begrip – Beoordelingsfout
[Besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, art. 4, lid 1, onder a), en bijlage; verordeningen van de Raad nr. 765/2006, art. 2, lid 4, 2021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punten 76‑81, 97, 98)
6. Gerechtelijke procedure – Besluit waarbij het bestreden besluit in de loop van het geding wordt vervangen of gewijzigd – Verzoek tot aanpassing van het verzoekschrift – Verzoekschrift tot nietigverklaring van een besluit tot bevriezing van tegoeden – Aanpassing met het oog op de nietigverklaring van een besluit tot handhaving – Ontvankelijkheid – Eerder besluit tot handhaving waarvoor geen dergelijk verzoek is ingediend – Geen invloed
[Reglement voor de procesvoering van het Gerecht, art. 86, lid 1; besluit 2012/642/GBVB van de Raad, zoals gewijzigd bij besluiten (GBVB) 2021/2125 en (GBVB) 2023/421, bijlage; verordeningen van de Raad nr. 765/2006, 2021/2124 en 2023/419, bijlage I]
(zie punten 89‑94)
Samenvatting
In zijn arrest wijst het Gerecht het beroep tot nietigverklaring toe dat Belshyna AAT heeft ingesteld tegen de handelingen waarbij de Raad van de Europese Unie haar naam heeft geplaatst en vervolgens een tweede keer heeft gehandhaafd op de lijst van personen en entiteiten waarop beperkende maatregelen van toepassing zijn in het licht van de situatie in Belarus. Deze zaak biedt het Gerecht de gelegenheid om de ontvankelijkheid van een verzoek om aanpassing van het verzoekschrift in geschillen inzake beperkende maatregelen nader te preciseren in het licht van artikel 86, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering van het Gerecht.
Dit arrest houdt verband met de beperkende maatregelen die sinds 2004 door de Europese Unie zijn vastgesteld in het licht van de situatie in Belarus wat de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten betreft. Deze maatregelen voorzien met name in de bevriezing van de tegoeden en economische middelen die toebehoren aan personen, entiteiten of lichamen die verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen of voor de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld en de democratische oppositie, of wier activiteiten de democratie en de rechtsstaat in Belarus ernstig ondermijnen, alsmede personen, entiteiten of lichamen die het Loekasjenko-regime steunen.(1) Verzoekster, een in Wit-Rusland gevestigde onderneming die banden produceert, is in 2021(2) door de Raad op deze lijst geplaatst en vervolgens daarop gehandhaafd in 2022(3) en 2023(4) op grond dat zij een belangrijke inkomstenbron voor het Loekasjenko-regime vormde en werknemers heeft ontslagen die na de presidentsverkiezingen van 2020 hebben gestaakt. Nadat zij de nietigverklaring van de oorspronkelijke handelingen had gevorderd, heeft zij haar verzoekschrift aangepast om tevens de nietigverklaring van de handhavingshandelingen van 2023 te vorderen, zonder evenwel een dergelijke vordering in te stellen voor de handhavingshandelingen van 2022.
Beoordeling door het Gerecht
Wat betreft het onderzoek van de ontvankelijkheid van de aanpassing van het verzoekschrift, dat een kwestie van openbare orde is, herinnert het Gerecht eraan dat wanneer een handeling waarvan om nietigverklaring wordt verzocht, door een andere handeling met hetzelfde voorwerp wordt vervangen of gewijzigd, de verzoeker vóór de sluiting van de mondelinge behandeling of vóór de beslissing van het Gerecht om zonder mondelinge behandeling uitspraak te doen, het verzoekschrift kan aanpassen om met dit nieuwe gegeven rekening te houden.(5)
In casu merkt het Gerecht om te beginnen op dat zowel de oorspronkelijke handelingen als de handhavingshandelingen, voor zover zij verzoekster betreffen, tot doel hebben haar individuele beperkende maatregelen op te leggen in de vorm van een bevriezing van al haar tegoeden en economische middelen.(6)
Vervolgens stelt het Gerecht vast dat deze individuele beperkende maatregelen de vorm aannemen van een plaatsing van de namen van de betrokken personen, entiteiten of lichamen op de litigieuze lijsten in de bijlagen bij besluit 2012/642 en verordening nr. 765/2006.
In die context hebben de oorspronkelijke handelingen de bijlagen bij besluit 2012/642 en verordening nr. 765/2006 gewijzigd om onder meer verzoeksters naam op de litigieuze lijsten te plaatsen. Wat de handhavingshandelingen betreft, stelt het Gerecht vast dat bij besluit 2023/421 de toepasselijkheid van besluit 2012/642, waarvan bijlage I – zoals gewijzigd bij uitvoeringsbesluit 2021/2125 – verzoeksters naam vermeldt, is verlengd tot en met 28 februari 2024. Voorts heeft uitvoeringsverordening 2023/419 bijlage I bij verordening nr. 765/2006 gewijzigd en verzoeksters naam minstens impliciet in die bijlage gehandhaafd. De handhavingshandelingen moeten bijgevolg worden geacht de oorspronkelijke handelingen te hebben gewijzigd in de zin van artikel 86, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering.
Gelet op een en ander komt het Gerecht tot de slotsom dat verzoekster, die in het verzoekschrift nietigverklaring van de oorspronkelijke handelingen had gevorderd, het recht had om het verzoekschrift aan te passen om nietigverklaring van de handhavingshandelingen van 2023 te vorderen, ook al had zij het verzoekschrift niet eerder aangepast om nietigverklaring van de handelingen van 2022 te vorderen.