Language of document : ECLI:EU:C:2021:420

POSTANOWIENIE WICEPREZES TRYBUNAŁU

z dnia 21 maja 2021 r.(*)

Postępowanie w przedmiocie środków tymczasowych – Artykuł 279 TFUE – Wniosek o zastosowanie środków tymczasowych – Środowisko naturalne – Dyrektywa 2011/92/UE – Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne – Wydobywanie węgla brunatnego w kopalni odkrywkowej – Kopalnia węgla brunatnego Turów (Polska)

W sprawie C‑121/21 R

mającej za przedmiot wniosek o zastosowanie, na podstawie art. 279 TFUE, środka tymczasowego, złożony w dniu 26 lutego 2021 r.,

Republika Czeska, którą reprezentują M. Smolek, J. Vláčil oraz L. Dvořáková, w charakterze pełnomocników,

strona skarżąca,

przeciwko

Rzeczpospolitej Polskiej, którą reprezentuje B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

strona pozwana,

WICEPREZES TRYBUNAŁU,

po wysłuchaniu rzecznika generalnego P. Pikamäego,

wydaje następujące

Postanowienie

1        W swoim wniosku o zastosowanie środka tymczasowego Republika Czeska wnosi do Trybunału o nakazanie Rzeczypospolitej Polskiej, by ta niezwłocznie zaprzestała wydobywania węgla brunatnego w kopalni Turów (Polska) do czasu wydania przez Trybunał wyroku rozstrzygającego sprawę co do istoty.

2        Wniosek ten został złożony w ramach wniesionej na podstawie art. 259 TFUE skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesionej przez Republikę Czeską w dniu 26 lutego 2021 r. i zmierzającej do stwierdzenia, że Rzeczpospolita Polska:

–        wydłużając o sześć lat termin obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego bez przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.U. 2012, L 26, s. 1), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/52/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. (Dz.U. 2014, L 124, s. 1) (zwanej dalej „dyrektywą OOŚ”), w związku z art. 4 ust. 4–6, art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 6–9 tej dyrektywy;

–        umożliwiając wyłączenie zainteresowanej społeczności z procedury udzielania koncesji na działalność wydobywczą, uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 6 ust. 2–7, art. 7 ust. 5, art. 8 i 9 oraz art. 11 ust. 1 dyrektywy OOŚ;

–        nadając rygor natychmiastowej wykonalności wydanej przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu (Polska) w dniu 21 stycznia 2020 r. ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na kontynuacji eksploatacji złoża węgla brunatnego Turów do 2044 r. (zwanej dalej „decyzją OOŚ”), uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 11 ust. 1 dyrektywy OOŚ;

–        nie włączając do decyzji OOŚ ewentualnej procedury na wypadek braku udzielenia zgody na zastosowanie w odniesieniu do wskazanych części wód odstępstw przewidzianych w art. 4 ust. 5 dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. 2000, L 327, s. 1), uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 4 ust. 1 lit. a) ppkt (ii) oraz art. 4 ust. 1 lit. b) ppkt (ii) tej dyrektywy;

–        uniemożliwiając dopuszczenie zainteresowanej społeczności i Republiki Czeskiej do udziału w procedurze zakończonej wydaniem w dniu 20 marca 2020 r. przez Ministra Klimatu Rzeczpospolitej Polskiej decyzji w sprawie zmiany koncesji nr 65/94 na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża Turów, na mocy której termin obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego w tej kopalni został przedłużony o sześć lat (zwanej dalej „koncesją na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r.”), uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 6 ust. 2–7, art. 7 ust. 1, 2 i 5 oraz art. 8 dyrektywy OOŚ;

–        nie publikując koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r. i nie podając jej do wiadomości Republice Czeskiej w zrozumiałej formie, uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 9 ust. 1 i 2 dyrektywy OOŚ;

–        uniemożliwiając wszczęcie sądowej procedury odwoławczej od koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r., uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 11 ust. 1 dyrektywy OOŚ;

–        nie publikując koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r., uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 7 dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. 2003, L 41, s. 26);

–        nie udzielając kompletnych informacji związanych z procedurą udzielenia koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r., uchybiła zobowiązaniom wynikającym z zasady lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 TUE;

–        nie uwzględniając w wystarczającym stopniu w koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r. decyzji OOŚ, uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 2 ust. 1 w związku z art. 4 ust. 1 dyrektywy OOŚ, oraz

–        nie przyjmując w koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r. w dostatecznym stopniu wszystkich warunków dotyczących środowiska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 8a ust. 1 lit. b) dyrektywy OOŚ.

3        W dniu 6 kwietnia 2021 r. Rzeczpospolita Polska przedstawiła uwagi na piśmie w przedmiocie wniosku o zastosowanie środka tymczasowego.

4        Stosując środek organizacji postępowania, wiceprezes Trybunału skierowała w dniu 19 kwietnia 2021 r. do Rzeczpospolitej Polskiej pytania na piśmie, na które to państwo członkowskie odpowiedziało pismem z dnia 26 kwietnia 2021 r.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

5        Artykuł 1 dyrektywy OOŚ przewiduje, że:

„1.      Niniejszą dyrektywę stosuje się do oceny skutków środowiskowych wywieranych przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne, które mogą powodować znaczące skutki w środowisku.

2.      Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

a)      »przedsięwzięcie« oznacza:

–        wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji lub systemów,

–        inne interwencje w otoczeniu naturalnym i krajobrazie, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych;

[…]

c)      »zezwolenie na inwestycję« oznacza decyzję właściwego organu lub organów, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia;

[…]”.

6        Artykuł 2 ust. 1 tej samej dyrektywy stanowi:

„Państwa członkowskie przyjmują wszystkie niezbędne środki, aby zapewnić podleganie przedsięwzięć mogących powodować znaczące skutki w środowisku, między innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji, wymogowi uzyskania zezwolenia na inwestycję i oceny w odniesieniu do ich skutków na środowisko, przed udzieleniem zezwolenia. Przedsięwzięcia te określa art. 4”.

7        Artykuł 4 ust. 1–3 tej dyrektywy stanowi:

„1.      Z zastrzeżeniem art. 2 ust. 4 przedsięwzięcia wymienione w załączniku I podlegają ocenie zgodnie z art. 5–10.

2.      Z zastrzeżeniem art. 2 ust. 4, w odniesieniu do przedsięwzięć wymienionych w załączniku II państwa członkowskie ustalają, czy przedsięwzięcie podlega ocenie zgodnie z art. 5–10. Państwa członkowskie dokonują tego ustalenia za pomocą:

a)      badania indywidualnego;

lub

b)      progów lub kryteriów ustalonych przez państwo członkowskie.

Państwa członkowskie mogą postanowić o stosowaniu obydwu procedur, o których mowa w lit. a) i b).

3.      Podczas przeprowadzania badania indywidualnego lub ustalania progów lub kryteriów do celów ust. 2 uwzględnia się odpowiednie kryteria selekcji wymienione w załączniku III. […]”.

8        Załącznik I do dyrektywy OOŚ, zatytułowany „Przedsięwzięcia, o których mowa w art. 4 ust. 1”, wskazuje w pkt 19 „[k]amieniołomy i kopalnie odkrywkowe w przypadku, gdy powierzchnia zakładów przekracza 25 ha lub wydobycia torfu w zakładzie o powierzchni przekraczającej 150 ha”, zaś w pkt 24 „[j]ak[ą]kolwiek zmian[ę] lub [rozbudowę] przedsięwzięć wymienionych w niniejszym załączniku, gdy taka zmiana lub [rozbudowa] sam[e] w sobie napotyka [osiągają] progi podane w niniejszym załączniku”.

9        Załącznik II do tej dyrektywy, zatytułowany „Przedsięwzięcia, o których mowa w art. 4 ust. 2”, wskazuje w pkt 2 lit. a) „[k]amieniołomy, kopalnie odkrywkowe, wydobycie torfu (przedsięwzięcia niewymienione w załączniku I)”, w pkt 2 lit. e) „[p]owierzchniowe urządzenia przemysłowe dla wydobywania węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego i rud, a także łupków bitumicznych”, zaś w pkt 13 lit. a) tego załącznika „[w]szelkie zmiany bądź rozbudow[ę] przedsięwzięć wymienionych w załączniku I lub niniejszym załączniku, już zatwierdzonych, zrealizowanych lub będących w trakcie realizacji, które mogą powodować znaczące niekorzystne skutki w środowisku (zmiany lub rozbudow[ę] niewymienione w załączniku I)”.

 Prawo polskie

10      Artykuł 72 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. nr 199, poz. 1227, zwanej dalej „ustawą o informacji o środowisku”), stanowi:

„Wymogu uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie stosuje się w przypadku zmiany: […]

[…]

2)      koncesji lub decyzji, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, polegających także na: […]

[…]

k)      jednokrotnym wydłużeniu terminu obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 6 lat, wyłącznie w przypadku gdy wydłużenie koncesji uzasadnione jest racjonalną gospodarką złożem oraz bez rozszerzenia zakresu koncesji;

[…]”.

 Okoliczności faktyczne sporu i postępowanie poprzedzające wniesienie skargi

11      Kopalnia odkrywkowa węgla brunatnego Turów znajduje się na terytorium Polski w pobliżu granicy z Republiką Czeską i Republiką Federalną Niemiec.

12      W dniu 27 kwietnia 1994 r. właściwe organy polskich władz udzieliły PGE Elektrownia Bełchatów S.A., obecnie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. (zwanemu dalej „operatorem”), koncesji na prowadzenie działalności wydobywczej w tej kopalni na okres 26 lat, czyli do dnia 30 kwietnia 2020 r.

13      W dniu 24 października 2019 r. operator na podstawie art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku złożył wniosek o wydłużenie terminu obowiązywania tej koncesji o sześć lat.

14      W dniu 21 stycznia 2020 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu wydał decyzję OOŚ, a w dniu 23 stycznia 2020 r. nadał jej rygor natychmiastowej wykonalności. W dniu 24 stycznia 2020 r. operator dołączył tę decyzję OOŚ do swojego złożonego w dniu 24 października 2019 r. wniosku o wydłużenie terminu obowiązywania koncesji wydobywczej.

15      Decyzją z dnia 20 marca 2020 r. minister klimatu Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku udzielił koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r.

16      Uznając, że udzielając tej koncesji, Rzeczpospolita Polska dopuściła się szeregu naruszeń prawa Unii, Republika Czeska wniosła w dniu 30 września 2020 r. sprawę do Komisji Europejskiej zgodnie z art. 259 TFUE.

17      W dniu 30 października 2020 r. Rzeczpospolita Polska podała do wiadomości swoje uwagi. W dniu 13 listopada 2020 r. podczas zorganizowanego przez Komisję przesłuchania oba te państwa członkowskie przedstawiły ustnie swoje uwagi.

18      W dniu 17 grudnia 2020 r. Komisja wydała uzasadnioną opinię, w której zarzuciła Rzeczpospolitej Polskiej szereg naruszeń prawa Unii. Komisja uznała w szczególności, że przyjmując przepis pozwalający na przedłużenie do sześciu lat obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego bez przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, państwo to naruszyło art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy OOŚ.

19      W dniu 26 lutego 2021 r. Republika Czeska wniosła skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, o której mowa w pkt 2 niniejszego postanowienia.

 Żądania stron

20      Republika Czeska wnosi o:

–        nakazanie Rzeczpospolitej Polskiej niezwłocznego zaprzestania działalności wydobywczej w kopalni Turów oraz

–        obciążenie Rzeczpospolitej Polskiej kosztami postępowania.

21      Rzeczpospolita Polska wnosi o:

–        odrzucenie wniosku o zastosowanie środka tymczasowego jako oczywiście niedopuszczalnego;

–        tytułem ewentualnym – oddalenie wniosku o zastosowanie środka tymczasowego ze względu na jego bezzasadność, oraz

–        obciążenie Republiki Czeskiej kosztami postępowania.

 W sprawie wniosku w przedmiocie środków tymczasowych

 W przedmiocie dopuszczalności

22      Rzeczpospolita Polska podnosi, że złożony przez Republikę Czeską wniosek w przedmiocie środka tymczasowego jest oczywiście niedopuszczalny, ponieważ to państwo nie wykazało, iż istnieje bezpośredni, ścisły związek pomiędzy żądanym środkiem tymczasowym a podnoszonymi w skardze naruszeniami prawa Unii.

23      W tym względzie Rzeczpospolita Polska utrzymuje w istocie, że w przypadku uwzględnienia skargi okoliczność ta nie musi wcale skutkować zaprzestaniem działalności wydobywczej w kopalni Turów. Zdaniem tego państwa członkowskiego musiałoby ono bowiem w ramach środków zapewniających wykonanie wyroku doprowadzić jedynie do usunięcia wad lub braków w zakresie decyzji OOŚ oraz koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r.

24      Rzeczpospolita Polska przypomina zaś, że w sprawie, w której zapadł wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen (C‑411/17, EU:C:2019:622, pkt 173–175), Trybunał orzekł, iż prawo Unii nie stoi, pod pewnymi warunkami, na przeszkodzie krajowym przepisom prawa, które pozwalają na konwalidację operacji lub działań sprzecznych z prawem Unii w zakresie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Rzeczpospolita Polska może zatem, w zastosowaniu orzecznictwa wynikającego z tego wyroku, zmienić kwestionowane przez Republikę Czeską decyzje administracyjne bez konieczności zawieszenia wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów.

25      W konsekwencji Rzeczpospolita Polska jest zdania, że środek tymczasowy, o którego przyjęcie zwróciła się Republika Czeska, nie ma na celu zagwarantowania pełnej skuteczności wyroku
co do istoty sprawy oraz że zarządzenie tego środka prowadziłoby do skutków idących znacznie dalej niż te wynikające z tego wyroku.

26      Nie można zgodzić się z tą argumentacją.

27      W pierwszej kolejności należy bowiem stwierdzić, że argumentacja ta jest podnoszona w efekcie pomylenia celu postępowania w przedmiocie środków tymczasowych z zakresem środków zapewniających wykonanie wyroku stwierdzającego uchybienie na podstawie art. 259 TFUE.

28      W tym względzie należy zauważyć z jednej strony, że celem postępowania w przedmiocie środków tymczasowych jest zagwarantowanie pełnej skuteczności orzeczenia, które ma zostać wydane w postępowaniu głównym, w którym związany jest środek tymczasowy, w niniejszym przypadku – w przedmiocie skargi o stwierdzenie uchybienia wniesionej na podstawie art. 259 TFUE i mającej na celu stwierdzenie, że Rzeczpospolita Polska uchybiła swoim zobowiązaniom wynikającym z prawa Unii.

29      Z drugiej strony prawdą jest, iż w przypadku, gdy Trybunał stwierdzi, że państwo członkowskie uchybiło jednemu ze zobowiązań, które na nim ciążą na mocy traktatów, państwo to jest zobowiązane, zgodnie z brzmieniem art. 260 ust. 1 TFUE, podjąć środki, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału. Jednakże kwestia tego, jakie środki zapewniają wykonanie wyroku stwierdzającego uchybienie, nie jest przedmiotem wyroku wydawanego na podstawie art. 259 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 8 kwietnia 2014 r., Komisja/Węgry, C‑288/12, EU:C:2014:237, pkt 33).

30      Tymczasem podnoszona przez Rzeczpospolitą Polską argumentacja, gdyby została uwzględniona, prowadziłaby do pozbawienia sensu postępowania w przedmiocie środków tymczasowych w ramach skargi o stwierdzenie uchybienia na podstawie art. 259 TFUE, ponieważ Trybunał nie może w wyroku stwierdzającym uchybienie nakazać danemu państwu członkowskiemu przyjęcia określonych środków w celu wykonania tego wyroku. W każdym razie nie można wykluczyć, że gdyby skarga została uwzględniona, Rzeczpospolita Polska byłaby zobowiązana do przyjęcia środków wykonawczych prowadzących do zawieszenia wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów.

31      W drugiej kolejności wystarczy stwierdzić, że choć prawdą jest, iż Trybunał w pkt 173 wyroku z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen (C‑411/17, EU:C:2019:622), orzekł, że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie krajowym przepisom prawa, które w pewnych wypadkach pozwalają na konwalidację operacji lub działań sprzecznych z prawem Unii, niemniej jednak możliwość taka ma całkowicie wyjątkowy charakter, a państwo członkowskie winno co do zasady przyjąć środki zmierzające do zawieszenia lub uchylenia zezwolenia na przedsięwzięcie przyjętego z naruszeniem prawa Unii [zob. podobnie wyroki: z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, C‑411/17, EU:C:2019:622, pkt 172, 174, a także z dnia 12 listopada 2019 r., Komisja/Irlandia (farma wiatrowa Derrybrien), C‑261/18, EU:C:2019:955, pkt 75, 76].

32      Niniejszy wniosek o zastosowanie środka tymczasowego jest w tych okolicznościach dopuszczalny.

 Co do istoty

33      Zgodnie z brzmieniem art. 160 § 3 regulaminu postępowania przed Trybunałem we wnioskach o zastosowanie środków tymczasowych należy określić „przedmiot sporu, okoliczności niecierpiące zwłoki, a także uprawdopodobnić z faktycznego i prawnego punktu widzenia konieczność zastosowania środka”.

34      Wobec powyższego środki tymczasowe mogą zostać zarządzone przez sąd orzekający w ich przedmiocie jedynie wtedy, gdy zostanie wykazane, że ich zastosowanie jest prima facie prawnie i faktycznie uzasadnione (fumus boni iuris) oraz że mają one pilny charakter w tym znaczeniu, iż ich zarządzenie i wykonanie przed wydaniem rozstrzygnięcia co do istoty sprawy jest konieczne w celu uniknięcia poważnej i nieodwracalnej szkody dla interesów skarżącego. Sąd orzekający w przedmiocie środków tymczasowych dokonuje także w razie potrzeby wyważenia wchodzących w grę interesów. Przesłanki te mają charakter kumulatywny, a zatem brak spełnienia którejkolwiek z nich uzasadnia oddalenie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych (postanowienie z dnia 8 kwietnia 2020 r., Komisja/Polska, C‑791/19 R, EU:C:2020:277, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

 W przedmiocie fumus boni iuris

35      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przesłanka dotycząca fumus boni iuris jest spełniona wówczas, gdy co najmniej jeden z zarzutów podniesionych przez stronę wnoszącą o zastosowanie środków tymczasowych w uzasadnieniu skargi wydaje się prima facie niepozbawiony poważnej podstawy. Jest tak szczególnie w przypadku, gdy jeden z tych zarzutów dotyczy istnienia złożonych kwestii prawnych, których rozwiązanie nie nasuwa się od razu i wymaga tym samym przeprowadzenia dogłębnej oceny, która nie może być dokonywana przez sąd orzekający w przedmiocie środków tymczasowych, lecz powinna stanowić przedmiot postępowania co do istoty sprawy, lub jeżeli dyskusja pomiędzy stronami wskazuje na istnienie poważnej kontrowersji prawnej, której rozstrzygnięcie nie jest oczywiste (postanowienia: z dnia 17 grudnia 2018 r., Komisja/Polska, C‑619/18 R, pkt 30; z dnia 8 kwietnia 2020 r., Komisja/Polska, C‑791/19 R, EU:C:2020:277, pkt 52).

36      W niniejszym przypadku w celu wykazania istnienia fumus boni iuris Republika Czeska podnosi w szczególności zarzut odpowiadający pierwszemu zastrzeżeniu pierwszego z zarzutów skargi, dotyczący tego, że przyjmując art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku, zgodnie z którym termin obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego może zostać jednokrotnie przedłużony do sześciu lat bez przeprowadzania jakiejkolwiek oceny oddziaływania na środowisko, Rzeczpospolita Polska naruszyła w szczególności art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy OOŚ.

37      Zdaniem Republiki Czeskiej przedsięwzięcia dotyczące kopalni odkrywkowych o powierzchni przekraczającej 25 ha powinny zostać poddane ocenie skutków, jakie wywierają one na środowisko, zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy OOŚ i pkt 19 załącznika I do tej dyrektywy. Ponadto, zgodnie z pkt 24 tego załącznika, wszelkie zmiany lub rozbudowa takich przedsięwzięć powinny również być przedmiotem oceny ich oddziaływania na środowisko.

38      Ponadto Republika Czeska przypomina, że zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy OOŚ w związku z pkt 2 lit. a) załącznika II do tej dyrektywy przedsięwzięcia dotyczące kopalni odkrywkowych podlegają ocenie ich oddziaływania na środowisko niezależnie od ich powierzchni.

39      Ze względu na to zaś, że „koncesja” w rozumieniu art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku stanowi „zezwolenie” w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy OOŚ, postępowanie prowadzące do udzielenia takiej koncesji powinno spełniać ustanowione w tej dyrektywie wymogi, w szczególności te, o których mowa w jej art. 4 ust. 1 i 2. Zdaniem Republiki Czeskiej Rzeczpospolita Polska, przewidując w art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku, że termin obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego może zostać jednokrotnie przedłużony do sześciu lat bez przeprowadzania jakiejkolwiek oceny oddziaływania na środowisko, uchybiła tym wymogom.

40      Rzeczpospolita Polska nie zakwestionowała podnoszonych przez Republikę Czeską argumentów dotyczących istnienia w niniejszej sprawie fumus boni iuris.

41      W tym względzie należy zauważyć, że zgodnie z art. 1 ust. 2 lit. a) dyrektywy OOŚ pojęcie „przedsięwzięcia” w rozumieniu tej dyrektywy oznacza wszelkie interwencje w otoczeniu naturalnym i krajobrazie, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych. Artykuł 1 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy definiuje zaś dla jej potrzeb pojęcie „zezwolenia na inwestycję” jako decyzję właściwego organu lub organów, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia.

42      Przedsięwzięcia w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) dyrektywy OOŚ przed uzyskaniem zezwolenia muszą zostać poddane ocenie oddziaływania na środowisko zgodnie z art. 2 ust. 1 tej dyrektywy, jeżeli mogą powodować znaczące skutki dla środowiska, w szczególności ze względu na ich charakter, rozmiar lub lokalizację (wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, C‑411/17, EU:C:2019:622, pkt 73).

43      Ponadto przepis ten nie ustanawia wymogu, aby procedurze oceny przewidzianej w tej dyrektywie podlegały wszelkie przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, lecz jedynie te przedsięwzięcia, które wymieniono w art. 4 tej dyrektywy, odsyłającym do przedsięwzięć wymienionych w jej załącznikach I i II (zob. podobnie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, C‑411/17, EU:C:2019:622, pkt 74).

44      Co się tyczy, po pierwsze, przedsięwzięć wymienionych w załączniku I do dyrektywy OOŚ, do których odsyła art. 4 ust. 1 tej dyrektywy, są to te, które ze względu na swój charakter stwarzają ryzyko wywarcia znaczącego wpływu na środowisko i bezwzględnie muszą podlegać ocenie oddziaływania na środowisko (zob. podobnie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Inter-Environnement Wallonie i Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen, C‑411/17, EU:C:2019:622, pkt 75).

45      Do przedsięwzięć tych należą, zgodnie z pkt 19 załącznika I do dyrektywy OOŚ, kopalnie odkrywkowe w przypadku, gdy powierzchnia zakładów przekracza 25 ha, oraz, zgodnie z pkt 24 tego załącznika, wszelkie zmiany lub rozbudowy przedsięwzięć przekraczających ten próg.

46      Po drugie, jeśli chodzi o przedsięwzięcia objęte załącznikiem II do dyrektywy OOŚ, do którego odsyła jej art. 4 ust. 2, państwa członkowskie określają za pomocą badania indywidualnego bądź ustalonych przez siebie progów lub kryteriów, czy te przedsięwzięcia należy poddać ocenie skutków, jakie wywierają na środowisko.

47      Wśród przedsięwzięć wymienionych w załączniku II do dyrektywy OOŚ, zgodnie z pkt 2 lit. a) tego załącznika, znajdują się kopalnie odkrywkowe niewymienione w załączniku I do tej dyrektywy, a także, zgodnie z pkt 13 lit. a), wszelkie zmiany lub rozbudowy takich przedsięwzięć, które mogą powodować znaczące niekorzystne skutki w środowisku.

48      Trybunał rozstrzygnął, że właściwe organy władz krajowych, do których zwrócono się z wnioskiem o wydanie zezwolenia na przedsięwzięcie objęte załącznikiem II do dyrektywy OOŚ, powinny szczegółowo zbadać, z uwzględnieniem kryteriów zawartych w załączniku III do tej dyrektywy, czy należy sporządzić ocenę oddziaływania na środowisko (wyrok z dnia 14 stycznia 2016 r., Komisja/Bułgaria, C‑141/14, EU:C:2016:8, pkt 94 i przytoczone tam orzecznictwo).

49      W niniejszym przypadku z art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku wynika, że jednokrotne wydłużenie do sześciu lat terminu obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego nie jest uzależnione od przeprowadzenia uprzedniej oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli wydłużenie to jest uzasadnione racjonalną gospodarką złożem oraz nie wiąże się to z rozszerzeniem zakresu koncesji. Ponadto z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi wynika, że koncesja na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r. została wydana na podstawie tego przepisu.

50      W tych okolicznościach na pierwszy rzut oka nie można wykluczyć, że art. 72 ust. 2 ustawy o informacji o środowisku narusza wymogi wynikające z art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy OOŚ, zgodnie z którymi rozbudowa przedsięwzięcia dotyczącego kopalni odkrywkowej powinna być przedmiotem oceny oddziaływania na środowisko lub przynajmniej należy uprzednio sprawdzić, czy przeprowadzenie takiej oceny jest konieczne.

51      W konsekwencji, bez wypowiadania się na tym etapie co do zasadności argumentów wysuwanych przez strony w ramach skargi, co leży w kompetencjach sądu orzekającego co do istoty sprawy, należy stwierdzić, że argumenty podniesione przez Republikę Czeską na poparcie pierwszego zastrzeżenia pierwszego z zarzutów skargi, które leżą u podstaw niniejszego wniosku w przedmiocie środka tymczasowego, dotyczące naruszenia art. 4 ust. 1 i 2 dyrektywy OOŚ, wydają się prima facie niepozbawione poważnej podstawy w rozumieniu orzecznictwa przywołanego w pkt 35 niniejszego postanowienia.

52      Wynika z tego, że przesłanka fumus boni iuris jest spełniona.

 W przedmiocie pilnego charakteru

53      Należy przypomnieć, że postępowanie w sprawie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych ma na celu zagwarantowanie pełnej skuteczności przyszłego ostatecznego orzeczenia, tak aby uniknąć luk w ochronie prawnej zapewnianej przez Trybunał. Aby osiągnąć ten cel, pilny charakter należy oceniać pod względem konieczności orzeczenia tymczasowego w celu uniknięcia wystąpienia poważnej i nieodwracalnej szkody dla strony, która domaga się tymczasowej ochrony. Do strony tej należy przedstawienie dowodu, że nie może ona oczekiwać zakończenia postępowania co do istoty sprawy bez odniesienia szkody tego rodzaju. Przy ustalaniu istnienia poważnej i nieodwracalnej szkody nie ma potrzeby stosowania wymogu, by wystąpienie szkody zostało wykazane z absolutną pewnością. Wystarczy, by była ona z wystarczającym stopniem prawdopodobieństwa przewidywalna (postanowienie z dnia 8 kwietnia 2020 r., Komisja/Polska, C‑791/19 R, EU:C:2020:277, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo).

54      W niniejszej sprawie Republika Czeska utrzymuje, że kontynuacja wydobycia w kopalni w Turów do czasu wydania przez Trybunał wyroku rozstrzygającego sprawę co do istoty (zwanego dalej „ostatecznym wyrokiem”) skutkowałaby znaczącym obniżeniem poziomu zwierciadła wód podziemnych na terytorium czeskim w pobliżu granicy z Rzeczpospolitą Polską, co groziłoby również zaopatrzeniu w wodę pitną około 10 000 osób na terytorium czeskim, a także powodowałoby obniżanie się terenu mogące skutkować uszkodzeniami budynków.

55      W szczególności w pierwszej kolejności Republika Czeska podnosi, że ta działalność wydobywcza powoduje już teraz, ze względu na działanie systemu odwadniającego tej kopalni, ciągły masowy odpływ wód podziemnych z jej terytorium na terytorium Polski w ilości 3,10 m³ na minutę. Zjawisko to, które trwa już od dekad, skutkuje szybkim obniżaniem się poziomu zwierciadła wód podziemnych, w szczególności w warstwach trzecio- i czwartorzędowych, a także wysychaniem cieków powierzchniowych. Republika Czeska dodaje, że od momentu wydania koncesji na wydobywanie węgla brunatnego do 2026 r. odnotowano znaczne przyspieszenie obniżania się poziomów lustra wód podziemnych, gdyż poziomy te obniżyły się o 9,45 metra w ciągu dziesięciu miesięcy. Na podstawie tych informacji Republika Czeska twierdzi, że kontynuacja wydobycia w kopalni Turów do momentu ogłoszenia ostatecznego wyroku może spowodować jedynie jeszcze szybsze obniżanie się poziomu lustra wód podziemnych, w szczególności w warstwach trzecio- i czwartorzędowych.

56      W drugiej kolejności to państwo członkowskie podkreśla, że obniżanie się poziomu lustra wód podziemnych wywiera bezpośredni wpływ na zaopatrzenie dotkniętego nim obszaru w wodę pitną, ponieważ zjawisko to oddziałuje z jednej strony na źródło Uhelná (Czechy), które obecnie nie może być już w pełni wykorzystywane do poboru wody w dopuszczalnej wielkości, a z drugiej strony na studnie powierzchniowe, które mogą wyschnąć. Kontynuacja działalności wydobywczej w kopalni w Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku pogorszyłaby sytuację hydrologiczną źródła Uhelná i uniemożliwiłoby eksploatację tych studni, co zagroziłoby zaopatrzeniu w wodę pitną około 10 000 osób na rozpatrywanym obszarze.

57      W trzeciej kolejności Republika Czeska podnosi, że obniżanie się poziomu lustra wód podziemnych na aktualnie dotkniętym nim obszarze może również spowodować nagły odpływ wód podziemnych z obszaru, na którym wcześniej nie odnotowano obniżania się poziomu zwierciadła wód podziemnych.

58      W czwartej i ostatniej kolejności Republika Czeska twierdzi, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku spowodowałaby obniżanie się terenu na obszarach położonych w pobliżu tej kopalni o co najmniej 5–10 milimetrów, co zwiększyłoby oddziaływanie na statykę budynków oraz skalę ich uszkodzeń.

59      W tym względzie należy przypomnieć, że postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego nie ma na celu ustalenia rzeczywistego charakteru złożonych i wysoce kontrowersyjnych faktów. Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych nie dysponuje narzędziami niezbędnymi do przeprowadzenia wymaganych kontroli, a w wielu wypadkach byłoby to nawet trudne do przeprowadzenia we właściwym czasie (postanowienie z dnia 20 listopada 2017 r., Komisja/Polska, C‑441/17 R, EU:C:2017:877, pkt 54).

60      Ponadto sąd orzekający w przedmiocie środków tymczasowych powinien założyć – wyłącznie do celów oceny pilnego charakteru i powstrzymując się od zajmowania jakiegokolwiek stanowiska w przedmiocie zasadności podnoszonych przez składającego wniosek w przedmiocie środków tymczasowych zarzutów co do istoty sprawy – że zarzuty te mogą zostać uwzględnione. Poważną i nieodwracalną szkodą, której prawdopodobne wystąpienie należy wykazać, jest bowiem szkoda, która wynikałaby ewentualnie z odmowy zarządzenia wnioskowanych środków tymczasowych, w wypadku gdyby skarga została następnie uwzględniona co do istoty (postanowienie z dnia 8 kwietnia 2020 r., Komisja/Polska, C‑791/19 R, EU:C:2020:277, pkt 83 i przytoczone tam orzecznictwo).

61      W celu wykazania pilnego charakteru Republika Czeska podnosi w istocie, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku mogłaby spowodować znaczące obniżanie się poziomu lustra wód podziemnych na jej terytorium, co zagroziłoby zaopatrzeniu w wodę pitną około 10 000 osób i powodowałoby obniżanie się terenu, to zaś z kolei – uszkodzenia budynków.

62      Interesy, na które powołuje się Republika Czeska, są zatem związane z względami ochrony środowiska, zdrowia ludzkiego oraz własności.

63      W tym kontekście należy przede wszystkim stwierdzić, że podnoszona przez Republikę Czeską szkoda, spowodowana uszkodzeniami budynków będącymi skutkiem obniżania się terenu, ma co do zasady charakter finansowy. Takiej szkody nie można zaś, jeśli nie zajdą wyjątkowe okoliczności, uznać za nieodwracalną, ponieważ odszkodowanie pieniężne może co do zasady przywrócić poszkodowanemu sytuację sprzed wystąpienia tej szkody (postanowienie prezesa Trybunału z dnia 18 kwietnia 2012 r., Zjednoczone Królestwo/Rada, C‑656/11 R, niepublikowane, EU:C:2012:211, pkt 42).

64      Ponieważ Republika Czeska nie powołała się na zaistnienie takich wyjątkowych okoliczności, należy uznać, że to państwo członkowskie nie wykazało nieodwracalnego charakteru szkody związanej z uszkodzeniami budynków spowodowanymi obniżaniem się terenu wskutek kontynuacji wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów.

65      Natomiast szkody związane z obniżaniem się poziomu lustra wód podziemnych oraz z zagrożeniem dla zaopatrzenia w wodę pitną społeczności zależnych od tych części wód mogą stanowić poważną i nieodwracalną szkodę dla środowiska i zdrowia ludzkiego.

66      W świetle przedłożonych Trybunałowi akt sprawy wydaje się zaś wystarczająco prawdopodobne, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku może mieć negatywny wpływ na poziom lustra wód podziemnych na terytorium czeskim. Z akt tych wynika bowiem, że działalność ta prowadzi do ciągłego odpływu znacznych ilości wody z terytorium czeskiego na terytorium Polski, co niewątpliwie pogarsza stan wód podziemnych na terytorium czeskim, a to może z kolei zagrozić zaopatrzeniu w wodę pitną społeczności zależnych od dotkniętych tym zjawiskiem części wód.

67      To, że kontynuacja tej działalności wiąże się z prawdopodobieństwem nadmiernego odpływu wód podziemnych z terytorium czeskiego, znajduje ponadto potwierdzenie w okoliczności, że Rzeczpospolita Polska przyjęła zaplanowany na wielką skalę środek zaradczy polegający na budowie ekranu przeciwfiltracyjnego, mającego w szczególności zapobiec negatywnym skutkom środowiskowym tej działalności wydobywczej. Jednakże z uwag na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących wniosku o zastosowanie środka tymczasowego wynika, że budowa takiego ekranu zostanie ukończona dopiero w 2023 r.

68      W tym względzie w pierwszej kolejności należy przypomnieć, że jak wynika z art. 191 ust. 1 TFUE, polityka Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska przyczynia się w szczególności do zachowania, ochrony i poprawy jakości tego środowiska oraz do ochrony zdrowia ludzkiego. Ponadto z motywu 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/118/WE z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz.U. 2006, L 372, s. 19) wynika, że wody podziemne Unii są wartościowym zasobem naturalnym, który powinien być chroniony przed pogorszeniem, w szczególności w przypadku istnienia zależnych od tych wód ekosystemów i wykorzystywania ich do zaopatrzenia ludności w wodę pitną.

69      Jak zaś wynika z pkt 66 niniejszego postanowienia, kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów może prowadzić, ze względu na ciągły odpływ znacznych ilości wody z terytorium czeskiego na terytorium Polski, do niewątpliwego obniżenia się poziomu wód podziemnych i uniemożliwienia zaopatrzenia w wodę pitną społeczności zależnych od dotkniętych tym zjawiskiem części wód. W tych okolicznościach należy stwierdzić, że takie szkody mają poważny charakter.

70      W drugiej kolejności szkoda dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego ma co do zasady nieodwracalny charakter, ponieważ najczęściej naruszeń takich interesów nie można, ze względu na ich charakter, usunąć ze skutkiem wstecznym (postanowienie prezesa Trybunału z dnia 2 października 2003 r., Komisja/Austria, C‑320/03 R, EU:C:2003:543, pkt 92). Wydaje się, że jest tak w niniejszej sprawie, ponieważ w przypadku, gdy do nich dojdzie, pogorszenia się stanu wód podziemnych oraz szeregu konsekwencji braku zaopatrzenia dotkniętej tym zjawiskiem ludności w wodę pitną nie będzie można później naprawić, również w przypadku uwzględnienia wniesionej przez Republikę Czeską skargi.

71      Ponadto należy uwzględnić zasadę ostrożności, będącą jedną z podstaw polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska stawiającej sobie za cel wysoki poziom ochrony zgodnie z art. 191 ust. 2 akapit pierwszy TFUE, w świetle której należy interpretować prawodawstwo Unii w zakresie ochrony środowiska (zob. podobnie postanowienie z dnia 20 listopada 2017 r., Komisja/Polska, C‑441/17 R, EU:C:2017:877, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

72      Z powyższego wynika, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów mogłaby wyrządzić poważną i nieodwracalną szkodę dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego.

73      Oceny tej nie mogą podważyć argumenty podniesione przez Rzeczpospolitą Polską w pisemnych uwagach w przedmiocie wniosku o zastosowanie środka tymczasowego.

74      Jeśli chodzi bowiem o argument, zgodnie z którym Republika Czeska nie wykazała, że działalność wydobywcza w kopalni w Turów stanowi decydującą przyczynę obniżania się poziomu lustra wód podziemnych, wystarczy stwierdzić, że bezsporne jest, iż działalność ta stanowi jedną z przyczyn obniżania się tego poziomu do tego stopnia, iż sama Rzeczpospolita Polska uznała, że do tego, aby zapobiec skutkom tej działalności, konieczne jest wybudowanie ekranu przeciwfiltracyjnego. Podnoszona przez Republikę Czeską szkoda jest więc bezpośrednio związana z wydobywaniem węgla brunatnego w kopalni Turów, wobec czego argumentu tego nie można uwzględnić.

75      W odniesieniu do argumentu Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym skutki systemu odwadniającego kopalni odkrywkowej Turów dla poziomu lustra wód podziemnych na terytorium czeskim są, ze względu na budowany obecnie ekran przeciwfiltracyjny, przejściowe i odwracalne, należy stwierdzić, że zgodnie z informacjami przekazanymi przez to państwo członkowskie, termin ukończenia tych prac został przewidziany na luty 2023 r. Środek ten nie może zatem mieć wpływu na skutki kontynuacji wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku.

76      Nie można również uwzględnić argumentu Rzeczpospolitej Polskiej, zgodnie z którym podnoszona przez Republikę Czeską szkoda jest efektem sytuacji zaistniałej przed przyjęciem decyzji zezwalających na kontynuację wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów. Nawet jeśli bowiem wydaje się, że negatywne oddziaływanie tej działalności wydobywczej na stan wód podziemnych rozpoczęło się jeszcze przed wydaniem tych decyzji, to jednak ciągły odpływ wód podziemnych w wyniku kontynuacji tej działalności do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku może w jeszcze większym stopniu obniżyć poziom lustra wód podziemnych na terytorium czeskim i w ten sposób wyrządzić nieodwracalne szkody dla środowiska i zdrowia ludzkiego.

77      Podobnie nie można uwzględnić argumentu Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym za pomocą środka polegającego na zaprzestaniu wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku nie można powstrzymać obniżania się poziomu lustra wód podziemnych ani też złagodzić jego negatywnych skutków. Należy bowiem stwierdzić, że nawet gdyby zaprzestanie tej działalności nie pozwalało na przywrócenie tego poziomu do prawidłowego stanu, mogłoby ono powstrzymać do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku nieodwracalne obniżanie się poziomu lustra tych wód.

78      Ponadto, wbrew temu, co twierdzi Rzeczpospolita Polska, jak wynika z pkt 70 niniejszego postanowienia, podnoszone przez Republikę Czeską szkody wynikające z obniżania się poziomu lustra wód podziemnych oraz braku zaopatrzenia w wodę pitną ludności dotkniętej tym zjawiskiem nie są możliwe do oszacowania i naprawienia później.

79      Zważywszy na powyższe, należy stwierdzić, że przesłanka pilnego charakteru została w niniejszym przypadku spełniona.

 W przedmiocie wyważenia interesów

80      Należy wreszcie, zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 34 niniejszego postanowienia, ustalić, czy wyważenie interesów przemawia za zarządzeniem wnioskowanego środka tymczasowego, czy też za oddaleniem wniosku o jego zastosowanie.

81      Zdaniem Republiki Czeskiej interes polegający na zapobieżeniu poważnej i nieodwracalnej szkody dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego, która powstałaby wskutek kontynuacji działalności wydobywczej w kopalni Turów, przeważa nad społeczno-gospodarczym i energetycznym interesem Rzeczpospolitej Polskiej w kontynuacji tej działalności.

82      Przede wszystkim, podnoszonych przez Rzeczpospolitą Polską konsekwencji społeczno-gospodarczych można by bowiem uniknąć lub je skompensować, wykorzystując istniejące już instrumenty, takie jak fundusze Unii, które umożliwiłyby utworzenie nowych miejsc pracy. Następnie zdaniem Republiki Czeskiej zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów nie musi wiązać się z przerwaniem  działalności przez elektrownię Turów, ponieważ w węgiel brunatny mogłyby zaopatrywać ją inne położone na terytorium Polski kopalnie tego surowca. Wreszcie, biorąc pod uwagę zasadę ostrożności, interes Republiki Czeskiej związany z ochroną poziomu wód podziemnych ma pierwszeństwo przed interesem Rzeczypospolitej Polskiej polegającym na uniknięciu czysto gospodarczych konsekwencji zaprzestania tej działalności.

83      Rzeczpospolita Polska podnosi, że zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku miałoby dotkliwe skutki środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Ponadto zastosowanie wnioskowanego przez Republikę Czeską środka tymczasowego groziłoby bezpieczeństwu energetycznemu Rzeczpospolitej Polskiej.

84      Co się tyczy skutków środowiskowych, Rzeczpospolita Polska podkreśla, że nagłe zaprzestanie wydobywania węgla brunatnego w kopalni Turów naruszyłoby istniejący w tej kopalni stan równowagi środowiskowej i stanowiłoby przeszkodę dla zabezpieczenia wyrobiska w celu jego likwidacji i rekultywacji. W szczególności, po pierwsze, brak odwadniania kopalni spowodowałby jej niekontrolowane zalewanie, co zainicjowałoby niekorzystne procesy fizykochemiczne. Po drugie, zaprzestanie prowadzenia zabezpieczających robót górniczych groziłoby osuwaniem się skarp. Wreszcie, po trzecie, nagłe zaprzestanie działalności wydobywczej zwiększyłoby prawdopodobieństwo wystąpienia w górotworze wstrząsów górniczych oraz pożarów i niekontrolowanej emisji gazów do atmosfery.

85      Jeśli chodzi o zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego, Rzeczpospolita Polska podnosi, że zaprzestanie wydobycia w kopalni Turów prowadziłoby nieuchronnie do zatrzymania elektrowni Turów. Zdaniem tego państwa członkowskiego układ technologiczny tej elektrowni nie pozwala na jej ponowne uruchomienie po wygaszeniu pracy wszystkich jej bloków energetycznych. Spowodowałoby to drastyczne pogorszenie bilansu mocy w polskim systemie elektroenergetycznym, co oznaczałoby spadek produkcji energii elektrycznej mogący wynieść nawet 50 mln kWh rocznie oraz znaczną szkodę finansową. Uwzględniając przewidywania, zgodnie z którymi produkcja energii elektrycznej przez tę elektrownię w 2021 r. będzie pokrywać około 4,5% zapotrzebowania na energię elektryczną na terytorium Polski, zatrzymanie tej elektrowni stanowiłoby zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej dla około 3,7 mln gospodarstw domowych.

86      Ponadto zatrzymanie elektrowni Turów zwiększałoby istotnie ryzyko awarii systemowej obejmującej znaczną część Polski, co prowadziłoby do utraty zasilania przez polskich odbiorców energii. W braku dostępności tej elektrowni awaria w południowo-zachodniej Polsce stanowiłaby bezpośrednie zagrożenie dla utrzymania połączeń transgranicznych między Rzeczpospolitą Polską, Republiką Federalną Niemiec i Republiką Czeską. Funkcjonowanie tej elektrowni pozwoliłoby na spełnienie określonych w unijnym prawie wymogów służących utrzymaniu bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Wreszcie, zatrzymanie elektrowni Turów uniemożliwiłoby realizację ważnych projektów i inwestycji w dziedzinie energetycznej.

87      Jeśli chodzi o negatywne skutki społeczne, Rzeczpospolita Polska podnosi, że zastosowanie wnioskowanego środka tymczasowego pociągałoby za sobą utratę pracy przez pracowników kopalni i elektrowni Turów. Ponadto zaprzestanie działalności wydobywczej w kopalni Turów miałoby również wpływ na osoby zatrudnione w przedsiębiorstwach będących jej podwykonawcami. Zamknięcie tej kopalni i elektrowni spowodowałoby bezpośrednio utratę około 5 000 miejsc pracy, zaś pośrednio – dalszych 10 000 miejsc pracy. Wreszcie, wbrew temu, co twierdzi Republika Czeska, owych szkód o charakterze społecznym nie mogłyby pokryć fundusze unijne.

88      W tym względzie z oceny dokonanej w ramach badania przesłanki dotyczącej pilnego charakteru wynika, że kontynuacja wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku może wyrządzić poważną i nieodwracalną szkodę dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego.

89      W pierwszej kolejności należy natomiast stwierdzić, że Rzeczpospolita Polska ogranicza się do twierdzenia w sposób ogólny, iż zaprzestanie tego wydobycia pociągnie za sobą szkody dla „stanu równowagi środowiskowej” tej kopalni. Ponadto, choć podnoszona przez to państwo członkowskie szkoda dla środowiska naturalnego ma wynikać, w razie zaprzestania tego wydobycia, z niemożności zabezpieczenia wyrobiska i przygotowania go do ostatecznej likwidacji, należy zauważyć, że zarządzenie wnioskowanego środka tymczasowego nie pociągnęłoby za sobą ostatecznej likwidacji kopalni Turów czy też zawieszenia prac zabezpieczających, lecz jedynie tymczasowe zaprzestanie wydobywania węgla brunatnego w tej kopalni do czasu ogłoszenia ostatecznego wyroku. Ponadto należy zauważyć, że prezes Trybunału w wydanej dziś decyzji postanowił uwzględnić wniosek Republiki Czeskiej o rozpoznanie sprawy C‑121/21 w pierwszej kolejności zgodnie z art. 53 regulaminu postępowania.

90      W drugiej kolejności, co się tyczy podnoszonych przez Rzeczpospolitą Polską argumentów dotyczących zagrożenia dla jej bezpieczeństwa energetycznego, zaopatrzenia polskich odbiorców w energię oraz dla transgranicznych przesyłów energii elektrycznej, należy zauważyć, po pierwsze, że to państwo członkowskie nie poparło dowodami twierdzenia, zgodnie z którym zastosowanie wnioskowanego środka tymczasowego pociągnęłoby za sobą, ze względu na układ technologiczny elektrowni Turów, nieodwracalne zatrzymanie tej elektrowni.

91      Po drugie, z pisemnej odpowiedzi Rzeczypospolitej Polskiej na pytania Trybunału wynika, że znajdujące się na terytorium tego państwa członkowskiego elektrownie są połączone z krajową siecią elektroenergetyczną i że wytwarzana przez każdą z nich energia elektryczna jest przesyłana do sieci niskich napięć, a następnie – do odbiorców końcowych. Ponadto z odpowiedzi tej wynika również, że to operatorzy sieci elektroenergetycznej powinni zapewnić równowagę między wytwarzaniem energii elektrycznej a jej zużyciem energii na terytorium Polski i że w związku z tym to do nich należy kierowanie do elektrowni poleceń, aby, w zależności od potrzeb tego systemu, zwiększały lub zmniejszały ilość produkowanej przez nie energii elektrycznej.

92      Wynika z tego, że nawet jeśli nagła niedostępność danej elektrowni może powodować negatywne skutki, operatorzy systemu elektroenergetycznego są w stanie zrównoważyć sieć elektroenergetyczną, aby zrekompensować taką niedostępność. W związku z tym Rzeczpospolita Polska nie wykazała w wystarczający sposób, że zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów wiązałoby się z rzeczywistym zagrożeniem dla jej bezpieczeństwa energetycznego, zaopatrzenia polskich odbiorców w energię czy też dla transgranicznych przesyłów energii. Ponadto podnoszona przez Rzeczpospolitą Polską szkoda wynikająca z niemożności realizacji ważnych projektów i inwestycji w dziedzinie energetycznej nie może w każdym razie przeważyć nad względami związanymi ze środowiskiem naturalnym i zdrowiem ludzkim.

93      W trzeciej i ostatniej kolejności należy stwierdzić, że podnoszona przez Rzeczpospolitą Polską szkoda społeczno-gospodarcza związana z likwidacją miejsc pracy pracowników kopalni i elektrowni Turów oraz osób zatrudnionych przez przedsiębiorstwa będące podwykonawcami stanowi co do zasady szkodę o charakterze finansowym, której nie można, jeśli nie zajdą wyjątkowe okoliczności, uznać za nieodwracalną, ponieważ odszkodowanie pieniężne może co do zasady przywrócić poszkodowanemu sytuację sprzed wystąpienia tej szkody (postanowienie z dnia 28 lutego 2008 r., Francja/Rada, C‑479/07 R, niepublikowane, EU:C:2008:137, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

94      Choć zaś Rzeczpospolita Polska utrzymuje, że ci pracownicy i osoby zatrudnione przez przedsiębiorstwa byliby zmuszeni, ze względu na nieodwracalny charakter zaprzestania działalności kopalni i elektrowni Turów, do ostatecznego zaprzestania działalności zawodowej, z pkt 90 niniejszego postanowienia wynika, że to państwo członkowskie nie wykazało, iż zarządzenie wnioskowanego środka tymczasowego skutkowałoby nieodwracalnym zaprzestaniem działalności tej kopalni i elektrowni.

95      W tych okolicznościach należy stwierdzić, że wyważenie wchodzących w grę interesów przemawia za zarządzeniem środka tymczasowego, o które wnosi Republika Czeska.

96      Mając na uwadze całość powyższych rozważań, należy uwzględnić wniosek Republiki Czeskiej o zastosowanie środka tymczasowego, o którym mowa w pkt 1 niniejszego postanowienia.

Z powyższych względów wiceprezes Trybunału postanawia, co następuje:

1)      Rzeczpospolita Polska zaprzestanie natychmiast i do chwili ogłoszenia wyroku kończącego sprawę C121/21 wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów (Polska).

2)      Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.


Sporządzono w Luksemburgu w dniu 21 maja 2021 r.

Sekretarz

 

      Wiceprezes

A. Calot Escobar

 

      R. Silva de Lapuerta


*      Język postępowania: polski.