WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)
z dnia 8 grudnia 2022 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa 95/46/WE – Artykuł 12 lit. b) – Artykuł 14 akapit pierwszy lit. a) – Rozporządzenie (UE) 2016/679 – Artykuł 17 ust. 3 lit. a) – Operator wyszukiwarki internetowej – Wyszukiwanie mające za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby – Wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania linka prowadzącego do artykułów zawierających informacje, które mogą okazać się nieprawdziwe – Wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania grafiki w postaci miniatur („thumbnails”) zdjęć, którymi są ilustrowane te artykuły – Żądanie usunięcia linków skierowane do operatora wyszukiwarki – Wyważenie między prawami podstawowymi – Artykuły 7, 8, 11 i 16 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Obowiązki i odpowiedzialność operatora wyszukiwarki przy rozpatrywaniu żądania usunięcia linków – Ciężar dowodu spoczywający na podmiocie żądającym usunięcia linków
W sprawie C‑460/20
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) postanowieniem z dnia 27 lipca 2020 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 września 2020 r., w postępowaniu:
TU,
RE
przeciwko
Google LLC
TRYBUNAŁ (wielka izba),
w składzie: K. Lenaerts, prezes, L. Bay Larsen, wiceprezes, A. Prechal, K. Jürimäe, C. Lycourgos, P.G. Xuereb, L.S. Rossi i D. Gratsias, prezesi izb, M. Ilešič (sprawozdawca), F. Biltgen, N. Piçarra, N. Jääskinen, N. Wahl, I. Ziemele i J. Passer, sędziowie,
rzecznik generalny: G. Pitruzzella,
sekretarz: D. Dittert, kierownik wydziału,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 24 stycznia 2022 r.,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu TU i RE – M. Siegmann oraz T. Stöber, Rechtsanwälte,
– w imieniu Google LLC – B. Heymann, J. Spiegel oraz J. Wimmers, Rechtsanwälte,
– w imieniu rządu greckiego – S. Charitaki, A. Magrippi oraz M. Tassopoulou, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu austriackiego – G. Kunnert, A. Posch oraz J. Schmoll, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu rumuńskiego – E. Gane oraz L. Liţu, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – A. Bouchagiar, F. Erlbacher, H. Kranenborg oraz D. Nardi, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 kwietnia 2022 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 17 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. 2016, L 119, s. 1, sprostowania: Dz.U. 2018, L 127, s. 2, Dz.U. 2021, L 74, s. 35; zwanego dalej „RODO”) oraz art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. 1995, L 281, s. 31) w świetle art. 7, 8, 11 i 16 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu, jaki zaistniał pomiędzy TU i RE a Google LLC w przedmiocie żądania, po pierwsze, usunięcia z listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko tych osób linków do artykułów, w których zidentyfikowano te osoby, i po drugie, usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki przedstawiających te osoby fotografii, wyświetlanych w formie miniatury („thumbnails”).
Ramy prawne
Dyrektywa 95/46
3 Artykuł 1 dyrektywy 95/46, zatytułowany „Cel dyrektywy”, stanowił w ust. 1:
„Zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy państwa członkowskie zobowiązują się chronić podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w szczególności ich prawo do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych”.
4 Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, przewidywał:
„Do celów niniejszej dyrektywy:
a) »dane osobowe« oznacza[ją] wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej (»osoby, której dane dotyczą«) […];
b) »przetwarzanie danych osobowych« (»przetwarzanie«) oznacza każdą operację lub zestaw operacji dokonywanych na danych osobowych przy pomocy środków zautomatyzowanych lub innych […];
[…]
d) »administrator danych« oznacza osobę fizyczną lub prawną, władzę publiczną, agencję lub inny organ, który samodzielnie lub wspólnie z innymi podmiotami określa cele i sposoby przetwarzania danych [osobowych]; […]
[…]”.
5 Artykuł 6, zawarty w znajdującej się w rozdziale II wspomnianej dyrektywy sekcji I, zatytułowanej „Zasady dotyczące jakości danych”, miał następujące brzmienie:
„1. Państwa członkowskie zapewniają, aby dane osobowe były:
[…]
d) prawidłowe oraz, w razie konieczności, aktualizowane; należy podjąć wszelkie uzasadnione działania, aby zapewnić usunięcie lub poprawienie nieprawidłowych lub niekompletnych danych, biorąc pod uwagę cele, dla których zostały zgromadzone lub dla których są dalej przetwarzane;
[…]”.
6 Artykuł 12, zawarty w znajdującej się w rozdziale II tej samej dyrektywy sekcji V, zatytułowanej „Prawo uzyskania przez osobę, której dane dotyczą, dostępu do danych”, miał następujące brzmienie:
„Państwa członkowskie zapewniają każdej osobie, której dane dotyczą, prawo do uzyskania od administratora danych:
[…]
b) odpowiednio do przypadku – sprostowania, usunięcia lub zablokowania danych, których przetwarzanie jest niezgodne z przepisami niniejszej dyrektywy, szczególnie ze względu na niekompletność lub niedokładność danych;
[…]”.
7 Artykuł 14 akapit pierwszy, zawarty w znajdującej się w rozdziale II dyrektywy 95/46 sekcji VII, zatytułowanej „Prawo sprzeciwu przysługujące osobie, której dane dotyczą”, miał następujące brzmienie:
„Państwa członkowskie przyznają osobie, której dane dotyczą, prawo:
a) przynajmniej w przypadkach wymienionych w art. 7 lit. e) i f), w dowolnym czasie z ważnych i uzasadnionych przyczyn wynikających z [jej] konkretnej sytuacji – sprzeciwu co do przetwarzania dotyczących jej danych, z zastrzeżeniem odmiennych postanowień ustawodawstwa krajowego. W przypadku uzasadnionego sprzeciwu przetwarzanie danych przez administratora danych nie może już obejmować tych danych;
[…]”.
RODO
8 W drodze RODO, zgodnie z art. 94 ust. 1 tego rozporządzenia, dyrektywa 95/46 została uchylona ze skutkiem od dnia 25 maja 2018 r. Zgodnie z jego art. 99 ust. 2 rozporządzenie to stosuje się od tego samego dnia.
9 Motywy 4, 39 i 65 tego rozporządzenia stanowią:
„(4) Przetwarzanie danych osobowych należy zorganizować w taki sposób, aby służyło ludzkości. Prawo do ochrony danych osobowych nie jest prawem bezwzględnym; należy je postrzegać w kontekście jego funkcji społecznej i wyważyć względem innych praw podstawowych w myśl zasady proporcjonalności. Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych, wolności i zasad uznanych w karcie praw podstawowych – zapisanych w traktatach – w szczególności prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu oraz komunikowania się, ochrony danych osobowych, wolności myśli, sumienia i religii, wolności wypowiedzi i informacji, wolności prowadzenia działalności gospodarczej, prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu oraz różnorodności kulturowej, religijnej i językowej.
[…]
(39) Należy podjąć wszelkie rozsądne działania zapewniające sprostowanie lub usunięcie danych osobowych, które są nieprawidłowe […].
[…]
(65) Każda osoba fizyczna powinna mieć prawo do sprostowania danych osobowych jej dotyczących oraz prawo do »bycia zapomnianym«, jeżeli zatrzymywanie takich danych narusza niniejsze rozporządzenie, prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego, któremu podlega administrator […]. Niemniej dalsze zatrzymywanie danych osobowych powinno być uznane za zgodne z prawem, jeżeli jest niezbędne do korzystania z wolności wypowiedzi i informacji”.
10 Zawarty w rozdziale I tego rozporządzenia, zatytułowanym „Przepisy ogólne”, jego art. 4, zatytułowany z kolei „Definicje”, ma następujące brzmienie:
„Na użytek niniejszego rozporządzenia:
1) »dane osobowe« oznaczają informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej (»osobie, której dane dotyczą«) […];
2) »przetwarzanie« oznacza każdą operację lub zestaw operacji dokonywanych na danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany […];
[…]
7) »administrator danych« oznacza osobę fizyczną lub prawną, władzę publiczną, agencję lub inny organ, który samodzielnie lub wspólnie z innymi podmiotami określa cele i sposoby przetwarzania […];
[…]”.
11 Zawarty w rozdziale II tego rozporządzenia, zatytułowanym „Zasady”, art. 5, zatytułowany z kolei „Zasady dotyczące przetwarzania danych osobowych”, ma następujące brzmienie:
„1. Dane osobowe muszą być:
[…]
d) prawidłowe i w razie potrzeby uaktualniane; należy podjąć wszelkie rozsądne działania, aby dane osobowe, które są nieprawidłowe w świetle celów ich przetwarzania, zostały niezwłocznie usunięte lub sprostowane (»prawidłowość«);
[…]
2. Administrator jest odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów ust. 1 i musi być w stanie wykazać ich przestrzeganie (»rozliczalność«)”.
12 Sekcja 3 rozdziału III RODO, zatytułowana „Sprostowanie i usuwanie danych”, zawiera między innymi art. 16–17 tego rozporządzenia.
13 Artykuł 16 tego rozporządzenia, zatytułowany „Prawo do sprostowania danych”, przewiduje:
„Osoba, której dane dotyczą, ma prawo żądania od administratora niezwłocznego sprostowania dotyczących jej danych osobowych, które są nieprawidłowe. Z uwzględnieniem celów przetwarzania osoba, której dane dotyczą, ma prawo żądania uzupełnienia niekompletnych danych osobowych, w tym poprzez przedstawienie dodatkowego oświadczenia”.
14 Artykuł 17 wskazanego rozporządzenia, zatytułowany „Prawo do usunięcia danych (»prawo do bycia zapomnianym«)”, ma następujące brzmienie:
„1. Osoba, której dane dotyczą, ma prawo żądania [uzyskania] od administratora niezwłocznego usunięcia dotyczących jej danych osobowych, a administrator ma obowiązek bez zbędnej zwłoki usunąć dane osobowe, jeżeli zachodzi jedna z następujących okoliczności:
a) dane osobowe nie są już niezbędne do celów, w których zostały zebrane lub w inny sposób przetwarzane;
b) osoba, której dane dotyczą, cofnęła zgodę, na której opiera się przetwarzanie zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a) lub art. 9 ust. 2 lit. a), i nie ma innej podstawy prawnej przetwarzania;
c) osoba, której dane dotyczą, wnosi sprzeciw na mocy art. 21 ust. 1 wobec przetwarzania i nie występują nadrzędne prawnie uzasadnione podstawy przetwarzania lub osoba, której dane dotyczą, wnosi sprzeciw na mocy art. 21 ust. 2 wobec przetwarzania;
d) dane osobowe były przetwarzane niezgodnie z prawem;
e) dane osobowe muszą zostać usunięte w celu wywiązania się z obowiązku prawnego przewidzianego w prawie Unii lub prawie państwa członkowskiego, któremu podlega administrator;
f) dane osobowe zostały zebrane w związku z oferowaniem usług społeczeństwa informacyjnego, o których mowa w art. 8 ust. 1.
2. Jeżeli administrator upublicznił dane osobowe, a na mocy ust. 1 ma obowiązek usunąć te dane osobowe, to – biorąc pod uwagę dostępną technologię i koszt realizacji – podejmuje rozsądne działania, w tym środki techniczne, by poinformować administratorów przetwarzających te dane osobowe, że osoba, której dane dotyczą, żąda, by administratorzy ci usunęli wszelkie łącza [linki] do tych danych, kopie tych danych osobowych lub ich replikacje [powielenia].
3. Ustęp 1 i 2 nie mają zastosowania w zakresie, w jakim przetwarzanie jest niezbędne:
a) do korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i informacji;
[…]”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
15 TU jest członkiem zarządu i jedynym akcjonariuszem spółki inwestycyjnej oraz prezesem jej spółki zależnej, które stanowią wraz z innymi spółkami grupę spółek. Jest on również jedynym udziałowcem trzeciej spółki, która jest jedynym udziałowcem czwartej spółki, która z kolei posiada 60% udziałów w piątej spółce.
16 RE była partnerką TU i do maja 2015 r. pełniła funkcję prokurenta w tej czwartej spółce.
17 Na stronie internetowej www.g…net (zwanej dalej „stroną g‑net”) w dniach 27 kwietnia, 4 czerwca i 16 czerwca 2015 r. pojawiły się trzy artykuły, w których krytycznie odniesiono się do modelu inwestycyjnego wdrożonego przez piątą spółkę oraz grupę spółek, o których mowa w pkt 15 niniejszego wyroku. Artykuł z dnia 4 czerwca 2015 r. zilustrowano ponadto trzema zdjęciami TU, odpowiednio, w luksusowym samochodzie, kabinie helikoptera i pozującego przed samolotem oraz zdjęciem RE siedzącej w kabriolecie.
18 Jak wynika ze stopki redakcyjnej („Impressum”), operatorem strony internetowej g‑net jest G‑LLC z siedzibą w Nowym Jorku (Stany Zjednoczone). Przedmiotem działalności G‑LLC jest, jak sama ona podaje, „przyczynianie się w zrównoważony sposób do zapobiegania oszustwom gospodarczym i społecznym poprzez aktywne informowanie i stałą przejrzystość”. Model biznesowy G‑LLC jest krytycznie przedstawiany w różnego rodzaju publikacjach, w których podnoszony jest między innymi zarzut, zgodnie z którym próbuje ona szantażować przedsiębiorstwa, publikując najpierw treści zawierające informacje o negatywnym wydźwięku, a następnie proponując ich usunięcie czy też zapobieżenie ich publikacji w zamian za kwotę pieniężną (haracz).
19 Google zamieszczała linki prowadzące do artykułów z dnia 4 czerwca 16 czerwca 2015 r. na liście z wynikami wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imiona i nazwiska powodów w postępowaniu głównym – zarówno jako takich, jak i w połączeniu z określonymi nazwami spółek – a także do artykułu z dnia 27 kwietnia 2015 r., jeżeli ktoś prowadził wyszukiwanie mające za punkt wyjścia określone nazwy spółek. Ponadto Google wyświetlała w liście wyników wyszukiwania grafiki jako miniatury („thumbnails”) zdjęcia tych powodów zawarte w artykule z dnia 4 czerwca 2015 r. Wyświetlanie tych zdjęć ustało najpóźniej we wrześniu 2017 r. Począwszy od dnia 28 czerwca 2018 r. artykuły, do których prowadziły te linki, nie są już też dostępne na stronie g‑net.
20 Powodowie w postępowaniu głównym zwrócili się do Google, jako administratora danych osobowych odpowiedzialnego za ich przetwarzanie przez jej wyszukiwarkę, po pierwsze, o usunięcie z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów rozpatrywanych w postępowaniu głównym ze względu na to, że zawierają one nieprawdziwe twierdzenia i zniesławiające opinie, i po drugie, o usunięcie z tej listy wyników wyszukiwania miniatur. Twierdzili oni, że również padli ofiarą szantażu ze strony G‑LLC.
21 Google odmówiła spełnienia tego żądania, wskazując na kontekst zawodowy w sprawie, w jaki wpisują się artykuły i zdjęcia rozpatrywane w postępowaniu głównym, oraz powołując się na swoją niewiedzę co do podnoszonej nieprawdziwości informacji zawartych w tych artykułach.
22 W 2015 r. powodowie w postępowaniu głównym wystąpili do Landgericht Köln (sądu okręgowego w Kolonii, Niemcy) z powództwem o nakazanie Google usunięcia z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów rozpatrywanych w postępowaniu głównym oraz zaprzestania wyświetlania w formie miniatur przedstawiających ich zdjęć. Wyrokiem z dnia 22 listopada 2017 r. sąd ten oddalił to powództwo.
23 Powodowie w postępowaniu głównym wnieśli odwołanie od tego wyroku do Oberlandesgericht Köln (wyższego sądu krajowego w Kolonii, Niemcy), który oddalił je wyrokiem z dnia 8 listopada 2018 r. Sąd ten podkreślił, że w ramach wyważania sprzecznych praw i interesów stron, którego należy dokonać, powinno się przypisać decydujące znaczenie specyficznemu sposobowi działania i szczególnemu znaczeniu, jakie dana wyszukiwarka ma dla możliwości korzystania z Internetu. Ponieważ operatora wyszukiwarki co do zasady nie łączy stosunek prawny z dostawcami treści, do których linki są wyświetlane na liście wyników, w związku z czym operator ten nie jest w stanie ustalić i dokonać oceny całokształtu stanu faktycznego z uwzględnieniem przy tym stanowiska tych dostawców, może on zostać zobowiązany do określonego zachowania dopiero wtedy, kiedy, po otrzymaniu konkretnej informacji od osoby, której dane osobowe dotyczą, zostanie on powiadomiony o oczywistym i wyraźnie widocznym na pierwszy rzut oka naruszeniu prawa. Zasady te mają znajdować również zastosowanie wówczas, kiedy – w sytuacji gdy te wchodzące w grę interesy są porównywalne – owo korzystanie z wyszukiwarki ogranicza się do wyszukiwania grafiki.
24 Sąd apelacyjny dodał, że ciężar dowodu na prawdziwość podnoszonej okoliczności faktycznej spoczywa na podmiocie, który wnosi o usunięcie linków. W niniejszym zaś przypadku zaś, ze względu na to, iż powodowie w postępowaniu głównym nie wykazali nieprawdziwości przedstawianych na ich temat okoliczności faktycznych, zdaniem tego sądu Google nie może definitywnie ocenić rozpatrywanych w postępowaniu głównym artykułów i, co za tym idzie, nie jest zobowiązana do usunięcia prowadzących do nich linków. Jeśli chodzi o zdjęcia wyświetlane w postaci miniatur, to ze względu na to, że towarzyszą one jednemu z tych artykułów, można je postrzegać jako obrazy ilustrujące aktualne wydarzenia.
25 Powodowie w postępowaniu głównym wnieśli skargę rewizyjną do Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości, Niemcy), czyli sądu odsyłającego.
26 Sąd ten zauważa, że wynik rozpatrzenia tej skargi jest uzależniony od wykładni prawa Unii, a w szczególności art. 17 ust. 3 lit. a) RODO oraz art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46.
27 Na wstępie sąd odsyłający podkreśla, że z jego punktu widzenia żądanie, aby nakazano Google usunięcie z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów rozpatrywanych w postępowaniu głównym, podlega ratione temporis RODO, podczas gdy żądanie nakazania Google usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki miniatur objęte jest ratione temporis zakresem stosowania dyrektywy 95/46, ponieważ w dniu wejścia w życie RODO nie były one już wyświetlane przez wyszukiwarkę Google. Jednakże, w zakresie dotyczącym tego ostatniego żądania, sąd odsyłający zwraca się do Trybunału o udzielenie odpowiedzi na ten temat również z uwzględnieniem tego rozporządzenia.
28 Sąd odsyłający zauważa następnie, iż okoliczność polegająca na tym, że artykuły będące przedmiotem postępowania głównego nie są już dostępne na stronie g‑net i że Google nie wyświetla już rozpatrywanych miniatur, nie eliminuje istniejącego nadal po stronie powodów w postępowaniu głównym interesu w żądaniu usunięcia linków do nich, ponieważ strona internetowa g‑net ogranicza się do wskazania, że, z różnego rodzaju powodów, artykuły te są „chwilowo” niedostępne. W tych okolicznościach nie można wykluczyć, że wspomniane artykuły zostaną w przyszłości ponownie zamieszczone w sieci, a wyszukiwarka Google ponownie wyświetli prowadzące do nich linki; należy ponadto wyjaśnić, że spółka Google nadal stoi na stanowisku, iż owo żądanie usunięcia linków jest bezzasadne, i podtrzymuje swoją odmowę uwzględnienia tego żądania.
29 Co do istoty sprawy, w zakresie dotyczącym, w pierwszej kolejności, żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów rozpatrywanych w postępowaniu głównym, sąd odsyłający wskazuje, że powodowie w postępowaniu głównym uzasadniają to żądanie poprzez podniesienie w szczególności nieprawdziwości niektórych z zawartych w tych artykułach twierdzeń. Nasuwa się zatem pytanie, czy to do nich należało wykazanie podnoszonej nieprawdziwości tych twierdzeń lub co najmniej pewnego stopnia oczywistości tej nieprawdziwości, czy też, przeciwnie, Google powinna była albo wyjść z założenia, że twierdzenia podnoszone przez powodów w postępowaniu głównym są prawdziwe, albo usiłować sama wyjaśnić te okoliczności faktyczne.
30 Zdaniem sądu odsyłającego wymóg wyważenia, na zasadzie równości, sprzecznych praw podstawowych wynikających z jednej strony z art. 7 i 8 karty oraz z drugiej strony z art. 11 i 16 karty nie jest spełniony, jeżeli w sytuacji takiej jak rozpatrywana w sprawie zawisłej w postępowaniu głównym ciężar dowodu spoczywa wyłącznie na jednej ze stron.
31 W związku z tym sąd ten proponuje przyjąć rozwiązanie zmierzające do zobowiązania osoby, której dane dotyczą, do uzyskania przynajmniej tymczasowego rozstrzygnięcia tego, czy treści, do których odsyłają linki, są prawdziwe, poprzez dochodzenie przed sądem praw przysługujących jej wobec dostawcy treści; to uzyskanie przez nią co najmniej tymczasowej ochrony prawnej musi być jednak dla niej rozwiązaniem, które jest z punktu widzenia okoliczności danej sprawy racjonalne. Ze względu na to, że osoba, której dane dotyczą, nie ma powiązań z dostawcą treści, niewątpliwie mogłaby ona napotkać przy nawiązywaniu kontaktu z tym dostawcą takie same trudności jak dany operator wyszukiwarki. Niemniej jednak osoba, której dane dotyczą, wie, czy treść, do której odsyłają linki, jest prawdziwa, czy też nie. Rozwiązanie kwestii tego, czy można racjonalnie wymagać od tej osoby, aby dochodziła przed sądem praw przysługujących jej wobec dostawcy treści, mogłoby zależeć na przykład od tego, czy takie dochodzenie wiąże się w ramach Unii Europejskiej ze szczególnymi trudnościami.
32 W tym kontekście sąd odsyłający skłania się do uznania, że co do zasady można racjonalnie wymagać od osoby, której dane dotyczą, aby wniosła o zastosowanie środka tymczasowego wobec dostawcy treści, którego nazwa jest znana, ale nie można tego od niej wymagać w przypadku dostawcy, który pozostaje anonimowy, czy też takiego, w przypadku którego nie można doręczyć zawiadomienia. Natomiast faktyczna możliwość uzyskania wykonania nakazu usunięcia danych, który może zostać skierowany do dostawcy treści, pozostaje natomiast zdaniem sądu bez wpływu na prawa przysługujące wobec operatora wyszukiwarki.
33 W drugiej kolejności, co się tyczy żądania nakazania spółce Google zaprzestania wyświetlania w formie miniatur zdjęć powodów w postępowaniu głównym, zawartych w artykule z dnia 4 czerwca 2015 r., sąd odsyłający zauważa przede wszystkim, że niewątpliwie miniatury te zawierają link umożliwiający uzyskanie dostępu do prowadzonej przez osobę trzecią strony internetowej, na której zostało opublikowane odpowiednie zdjęcie, i umożliwiający w efekcie tego zapoznanie się z kontekstem, w jaki wpisuje się ta publikacja. Niemniej jednak ze względu na to, że na tej liście wyników wyszukiwania grafiki wyświetlane są jedynie miniatury, którym nie towarzyszą informacje składające się na kontekst wspomnianej publikacji na stronie internetowej osoby trzeciej, wykaz ten jako taki pozostaje neutralny i nie pozwala na zapoznanie się z kontekstem pierwotnej publikacji.
34 Nasuwa się zatem pytanie, czy w celu zrealizowania wyważenia, jakiego należy dokonać w ramach art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46 lub też art. 17 ust. 3 lit. a) RODO, należy uwzględnić jedynie funkcjonującą w neutralnym kontekście wykazu wyników miniaturę jako taką, czy też należy również wziąć pod uwagę pierwotny kontekst publikacji odpowiadającej jej grafiki.
35 W tym względzie sąd odsyłający stwierdza, że w zawisłej w postępowaniu głównym sprawie, dotyczącej osób, które nie są znane szerokiemu kręgowi odbiorców, rozpatrywane zdjęcia jako takie nie stanowią żadnego wkładu w debatę publiczną i nie odpowiadają nadrzędnej potrzebie informowania w rozumieniu przepisów wymienionych w poprzednim punkcie. Jednakże wzmacniają one znacząco przekaz zawarty w opublikowanym na stronie internetowej g‑net artykule z dnia 4 czerwca 2015 r., zgodnie z którym powodowie w postępowaniu głównym, jako prowodyrowie i osoby działające za kulisami czwartej spółki i grupy spółek, o których mowa w pkt 15 niniejszego wyroku, korzystają z życia na wysokim poziomie i z luksusowych dóbr, podczas gdy pracownicy, dystrybutorzy i klienci tych spółek zastanawiają się nad bezpieczeństwem dokonanych inwestycji. W związku z tym w przypadku, gdyby należało uwzględnić kontekst, w którym zdjęcia te zostały pierwotnie opublikowane, ich publikację na liście wyników w postaci miniatury należałoby uznać za uzasadnioną, pod warunkiem że tekst, który jest nimi opatrzony, sam jest zgodny z prawem.
36 Zdaniem sądu odsyłającego czynnikiem przemawiającym za tym, że należy uwzględnić kontekst pierwotnej publikacji, jest to, że z technicznego punktu widzenia miniatury te stanowią linki odsyłające do strony internetowej osoby trzeciej. Podobnie zdaniem tego sądu informacją notoryjną jest to, że przeciętnie rozsądny użytkownik wyszukiwarki grafiki rozumie, że każda z miniatur zestawionych przez wyszukiwarkę w przeglądzie wyników wyszukiwania została wyodrębniona z publikacji osób trzecich i że zdjęcia odpowiadające tym miniaturom są w tych publikacjach przedstawiane w określonym kontekście.
37 Niemniej jednak należy wziąć pod uwagę fakt, że przy wyświetlaniu miniatury nie wskazuje się ani nie uwidacznia w inny sposób pierwotnego kontekstu publikacji grafiki, w odróżnieniu od innych wyników, do których odsyłają widoczne w ich wykazie linki. Użytkownik wyszukiwarki, który od początku ogląda wyłącznie wyświetlane miniatury, nie ma zaś co do zasady żadnego powodu, aby dążyć do ustalenia pochodzenia grafiki i umiejscowienia jej w pierwotnym kontekście jej publikacji.
38 Dlatego też w ocenie sądu odsyłającego logiczne wydaje się z tego powodu oparcie przewidzianego w art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46 lub też art. 17 ust. 3 RODO wyważenia, jakie należy przeprowadzić w celu dokonania oceny zgodności z prawem przetwarzania danych przez administratora odpowiedzialnego za daną wyszukiwarkę, wyłącznie na prawach i interesach, które wynikają z miniatury jako takiej.
39 W tych okolicznościach Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„(1) Czy jest zgodne z przysługującym osobie, której dane dotyczą, prawem do poszanowania życia prywatnego (art. 7 [karty]) i do ochrony dotyczących jej danych osobowych (art. 8 karty) to, aby, w ramach wyważania sprzecznych praw i interesów wynikających z art. 7, 8, 11 i 16 karty, przy rozpatrywaniu wniesionego przez tę osobę żądania usunięcia linków z listy wyników wyszukiwania, które to żądanie zostało wniesione przeciwko administratorowi odpowiedzialnemu za wyszukiwarkę internetową zgodnie z art. 17 ust. 3 lit. a) [RODO] – w sytuacji, w której link, którego usunięcia z listy wyników dotyczy to żądanie, prowadzi do treści zawierającej twierdzenia faktyczne i oceny wartościujące oparte na twierdzeniach faktycznych, których prawdziwość osoba, której dane dotyczą, podważa, a którego to linku zgodność z prawem zależy od prawdziwości zawartych pod nim twierdzeń faktycznych – istotnym kryterium było również to, czy osoba, której dane dotyczą, mogłaby w sposób, którego można by od niej rozsądnie oczekiwać – na przykład w ramach środka tymczasowego – uzyskać ochronę prawną przed dostawcą treści, a tym samym uzyskać przynajmniej tymczasowe wyjaśnienie kwestii prawdziwości treści wyświetlanej przez administratora odpowiedzialnego za wyszukiwarkę?
2) Czy w przypadku żądania usunięcia linków z listy wyników wyszukiwania skierowanego przeciwko administratorowi odpowiedzialnemu za wyszukiwarkę internetową, która w przypadku wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko wyszukuje zdjęcia osób fizycznych umieszczone w Internecie przez osoby trzecie w związku z imieniem i nazwiskiem tej osoby i wyświetla znalezione przez siebie zdjęcia w przeglądzie wyników jako miniatury (»thumbnails«), w ramach wyważania sprzecznych praw i interesów wynikających z art. 7, 8, 11 i 16 karty, którego trzeba dokonać zgodnie z art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy [95/46] lub też art. 17 ust. 3 lit. a) [RODO], należy jako decydujące kryterium uwzględnić kontekst pierwotnej publikacji osoby trzeciej, również w przypadku, kiedy wyszukiwarka, wyświetlając miniaturę, zamieszcza co prawda link do strony internetowej osoby trzeciej, ale strona ta nie jest konkretnie nazwana, a wyszukiwarka nie wyświetla wynikającego stąd kontekstu?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
W przedmiocie dopuszczalności
40 Google ma wątpliwości co do dopuszczalności pytania pierwszego, a to ze względu na to, że poruszony w nim problem ma jej zdaniem charakter hipotetyczny. W szczególności zdaniem tej spółki rozwiązanie sugerowane przez sąd odsyłający ma postać abstrakcyjnego schematu, oderwanego od okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym. Ponadto Trybunał nie dysponuje informacjami niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na to pytanie.
41 W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i który powinien przyjąć na siebie odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy dokonanie oceny, w świetle szczególnych okoliczności sprawy, zarówno konieczności wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym po to, aby tenże sąd krajowy był w stanie wydać swoje orzeczenie, jak i znaczenia dla sprawy pytań zadanych Trybunałowi. W związku z tym jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest w zasadzie zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., The Department for Communities in Northern Ireland, C‑709/20, EU:C:2021:602, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo).
42 Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie pytania prejudycjalnego przedstawionego przez sąd krajowy jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na zadane mu pytania (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., The Department for Communities in Northern Ireland, C‑709/20, EU:C:2021:602, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo).
43 W niniejszej sprawie, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 22 swojej opinii, sąd odsyłający przedstawił wystarczająco precyzyjny i pełny obraz kontekstu faktycznego charakteryzującego zawisły przed nim spór oraz uzasadnił w wystarczającym stopniu konieczność uzyskania w tym kontekście odpowiedzi na zadane pytanie.
44 W tym względzie należy przypomnieć, że przetwarzanie danych osobowych, które ma miejsce w ramach działania wyszukiwarki, różni się od tego dokonywanego przez wydawców stron internetowych, polegającego na zamieszczaniu tych danych na stronie internetowej, oraz ma dodatkowy względem niego charakter (wyrok z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 35). W sytuacji gdy dana osoba wnosi powództwo przeciwko operatorowi wyszukiwarki internetowej, wchodzące w grę prawa, interesy i ich ograniczenia nie muszą być wcale same jak wówczas, gdy ma to miejsce w przypadku wytoczenia powództwa przeciwko dostawcy treści, efektem czego ich wyważenie winno być dokonywane dla potrzeb analizy danego konkretnego żądania usunięcia linków na podstawie art. 17 RODO.
45 Z uzasadnienia przedstawionego przez sąd odsyłający wynika zaś, że odpowiedź Trybunału na pytanie dotyczące, po pierwsze, zakresu obowiązków i rodzajów odpowiedzialności, jakie spoczywają na operatorze wyszukiwarki przy rozpatrywaniu żądania usunięcia linków opartego na podnoszonej nieprawdziwości informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, i po drugie, ciężaru dowodu, jaki spoczywa na osobie, której dane dotyczą, w odniesieniu do tej nieprawdziwości, może mieć bezpośredni wpływ na ocenę przez sąd odsyłający wniesionej do niego skargi, i to niezależnie od kwestii tego, czy powodowie w postępowaniu głównym byliby w stanie uzyskać skuteczną ochronę prawną przeciwko dostawcy treści w związku z publikacją w Internecie treści, która może okazać się nieprawdziwa.
46 Jak podniósł zaś rzecznik generalny w pkt 22 opinii, fakt, że wątpliwości, jakie ma sąd odsyłający co do prawidłowości metodologii, którą uznaje za mającą zastosowanie w sytuacji takiej jak rozpatrywana w sprawie zawisłej w postępowaniu głównym, zostały wyrażone w sposób ogólny i abstrakcyjny, nie oznacza, że skierowane w tym względzie do Trybunału pytanie ma charakter hipotetyczny.
47 Wynika z tego, że pierwsze pytanie prejudycjalne jest dopuszczalne.
Co do istoty
48 Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 17 ust. 3 lit. a) RODO należy interpretować w ten sposób, że w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa z jednej strony w art. 7 i 8 karty i z drugiej strony w art. 11 i 16 karty, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania linku prowadzącego do treści zawierającej twierdzenia, które zdaniem osoby podnoszącej to żądanie są nieprawdziwe, to usunięcie linku jest uzależnione od tego, czy kwestia prawdziwości treści, do której odesłano, została przynajmniej tymczasowo rozstrzygnięta w ramach postępowania sądowego wszczętego przez tę osobę przeciwko dostawcy tej treści, jeżeli istnieje uzasadniona możliwość uzyskania przez tę osobę takiej ochrony prawnej.
49 Na wstępie należy przypomnieć, po pierwsze, że działanie wyszukiwarek internetowych, które polega na lokalizowaniu informacji opublikowanych lub zamieszczonych w Internecie przez osoby trzecie, indeksowaniu ich w sposób automatyczny, czasowym przechowywaniu takich informacji i wreszcie udostępnianiu ich internautom w sposób uporządkowany zgodnie z określonymi preferencjami, należy w sytuacji gdy informacje takie zawierają dane osobowe, uznać za „przetwarzanie danych osobowych” w rozumieniu art. 2 lit. b) dyrektywy 95/46 i art. 4 ust. 1 i 2 RODO, oraz po drugie, że operatora tej wyszukiwarki internetowej należy uznać za „administratora” odpowiedzialnego za to przetwarzanie danych w rozumieniu art. 2 lit. d) tej dyrektywy oraz art. 4 pkt 7 tego rozporządzenia [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, EU:C:2014:317, pkt 41; a także z dnia z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 35].
50 Jak bowiem zostało przypomniane w pkt 44 niniejszego wyroku, przetwarzanie danych osobowych, które ma miejsce w ramach działania wyszukiwarki, różni się od tego dokonywanego przez wydawców stron internetowych, polegającego na zamieszczaniu tych danych na stronie internetowej, oraz ma dodatkowy względem niego charakter. Ponadto działanie to odgrywa decydującą rolę w rozpowszechnianiu tych danych na globalną skalę ze względu na to, iż dzięki niemu są one dostępne wszystkim internautom prowadzącym wyszukiwanie mające za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby, w tym również tym z nich, którzy w przeciwnym razie nie znaleźliby strony internetowej, na której publikowane są te same dane. Ponadto dokonywane za pomocą wyszukiwarek internetowych porządkowanie i łączenie w poszczególne całości publikowanych w Internecie informacji w celu ułatwienia ich użytkownikom dostępu do nich może – w sytuacji gdy prowadzą oni wyszukiwanie, przyjmując za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby fizycznej – prowadzić do tego, że użytkownicy ci otrzymają, w postaci listy wyników wyszukiwania, ustrukturyzowany przegląd dotyczących tej osoby informacji, jakie można znaleźć w Internecie, umożliwiających im sporządzenie mniej lub bardziej szczegółowego profilu danej osoby [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 36, 37; a także z dnia z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 36].
51 W związku z tym, ze względu na to, że działalność wyszukiwarki internetowej może znacząco oddziaływać na prawa podstawowe do poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych w dodatkowy w stosunku do działalności prowadzonej przez wydawców stron internetowych sposób, operator tej wyszukiwarki, jako osoba określająca cele i sposoby prowadzenia tej działalności, winien w ramach spoczywającej na nim odpowiedzialności zapewnić, by działalność ta spełniała określone w dyrektywie 95/46 i w RODO wymogi, tak aby przewidziane w tych uregulowaniach gwarancje były w pełni skuteczne i aby można było rzeczywiście zrealizować ich cel polegający na skutecznej i pełnej ochronie objętych nią osób, w szczególności w odniesieniu do ich prawa do poszanowania ich prywatności [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, EU:C:2014:317, pkt 38; a także z dnia z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 37].
52 Jeśli chodzi o zakres odpowiedzialności i konkretne obowiązki operatora wyszukiwarki, Trybunał wyjaśnił już, że operator ten ponosi odpowiedzialność nie za to, iż pewne dane osobowe znajdują się na stronie internetowej opublikowanej przez osobę trzecią, ale za odsyłanie do tej strony i, w szczególności, za wyświetlenie prowadzącego do niej linku na udostępnianej internautom liście wyników wyszukiwania, którego punktem wyjścia jest imię i nazwisko danej osoby fizycznej, gdyż takie wyświetlenie danego linku na takiej liście może znacząco oddziaływać na prawa podstawowe do poszanowania życia prywatnego i do ochrony danych osobowych osoby, której te dane dotyczą [zob. podobnie wyroki: z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 80; a także z dnia z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 46].
53 W tych okolicznościach, przy uwzględnieniu zobowiązań, kompetencje i możliwości operatora wyszukiwarki jako administratora danych dokonującego przetwarzania w ramach działania tej wyszukiwarki, zakazy i ograniczenia przewidziane w dyrektywie 95/46 i RODO mogą mieć zastosowanie do tego operatora tylko w zakresie dotyczącym wspomnianego odsyłania do stron internetowych i, co za tym idzie, po przeprowadzeniu pod nadzorem właściwych organów krajowych kontroli mającej za podstawę żądanie wniesione przez osobę, której dane dotyczą [zob. podobnie wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 47].
54 Jeśli chodzi o zawarte w RODO uregulowanie dotyczące takiego żądania, rozporządzenie to zawiera w art. 17 przepis, który dotyczy w szczególności „prawa do usunięcia danych”, zwanego również „prawem do bycia zapomnianym”. Choć zaś w ust. 1 tego artykułu przewidziano, że osoba, której dane dotyczą, ma co do zasady, jeżeli zachodzi jedna z wymienionych w tym przepisie okoliczności, prawo uzyskania od administratora usunięcia dotyczących jej danych osobowych, to jednak w ust. 3 tego artykułu uściślono, że na prawo to nie można się powoływać, jeżeli dane przetwarzanie jest niezbędne ze względu na jeden z wymienionych w nim powodów, do których należy wskazane w lit. a) tego ustępu korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi i informacji.
55 Tak więc operator wyszukiwarki, do którego skierowano żądanie usunięcia linków, musi sprawdzić, czy umieszczenie linku do danej strony internetowej na wyświetlanej liście wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby, której dane dotyczą, jest niezbędne do skorzystania przez internautów – potencjalnie zainteresowanych uzyskaniem, dzięki takiemu wyszukiwaniu, dostępu do danej strony internetowej – z prawa do wolności informacji, która to wolność jest chroniona na mocy art. 11 karty [zob. analogicznie wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 66].
56 Okoliczność, że art. 17 ust. 3 lit. a) RODO wyraźnie przewiduje, iż prawo do usunięcia danych osoby, której dane dotyczą, jest wykluczone, jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne do korzystania z prawa związanego między innymi z wolnością informacji zagwarantowaną w art. 11 karty, stanowi wyraz tego, że to prawo do ochrony danych osobowych nie stanowi prawa bezwzględnego, lecz należy, jak podkreśla się w motywie 4 tego rozporządzenia, postrzegać je w kontekście jego funkcji społecznej i wyważyć względem innych praw podstawowych w myśl zasady proporcjonalności [zob. podobnie wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo].
57 W tym kontekście należy przypomnieć, że art. 52 ust. 1 karty dopuszcza wprowadzenie ograniczeń w wykonywaniu praw takich jak te usankcjonowane w art. 7 i 8 karty, o ile ograniczenia te są przewidziane ustawą, szanują istotę tych praw i wolności oraz, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób [zob. wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo].
58 W RODO, a w szczególności w jego art. 17 ust. 3 lit. a), wyraźnie ustanowiony został bowiem wymóg dokonania wyważenia między z jednej strony prawami podstawowymi do poszanowania życia prywatnego i do ochrony danych osobowych, usankcjonowanymi w art. 7 i 8 karty, a z drugiej strony prawem podstawowym do wolności informacji, zagwarantowanym w jej art. 11 [zob. wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 59].
59 Należy dodać, że art. 7 karty, dotyczący prawa do ochrony życia prywatnego i rodzinnego, określa prawa odpowiadające prawom gwarantowanym przez art. 8 ust. 1 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) i że ochrona danych osobowych odgrywa kluczową rolę przy wykonywaniu usankcjonowanego w art. 8 EKPC prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego (zob. wyrok ETPC z dnia 27 czerwca 2017 r., Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii, CE:ECHR:2017:0627JUD000093113, § 137). Należy zatem, zgodnie z art. 52 ust. 3 karty, nadać wskazanemu art. 7 to samo znaczenie i ten sam zakres co prawom przyznanym w art. 8 ust. 1 EKPC, zgodnie z wykładnią przyjętą w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. To samo dotyczy art. 11 karty oraz art. 10 EKPC (zob. podobnie wyrok z dnia 14 lutego 2019 r., Buivids, C‑345/17, EU:C:2019:122, pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo).
60 Jak wynika zaś z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jeśli chodzi o publikację danych, sąd ten wskazał szereg istotnych kryteriów, które należy wziąć pod uwagę przy dokonywaniu wyważenia pomiędzy prawem do poszanowania życia prywatnego i prawem do wolności wypowiedzi, takich jak wkład w debatę publiczną, popularność osoby, której dotyczy naruszenie, przedmiot publikacji, wcześniejsze zachowanie danej osoby, treść, forma oraz konsekwencje publikacji, sposób i okoliczności, w jakich informacje zostały uzyskane, jak również ich prawdziwość (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 27 czerwca 2017 r., Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy przeciwko Finlandii, CE:ECHR:2017:0627JUD000093113, § 165).
61 To w świetle powyższych rozważań należy zbadać, na jakich warunkach operator wyszukiwarki jest zobowiązany do uwzględnienia żądania usunięcia linków i, co za tym idzie, do usunięcia z wyświetlanej listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby, której dane dotyczą, linku do strony internetowej zawierającej dane osobowe tej osoby, ze względu na to, że treść, do której odsyła ten link, zawiera twierdzenia, które osoba ta uważa za nieprawdziwe [zob. podobnie wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 60].
62 W tym względzie należy przede wszystkim podkreślić, że choć chronione na mocy art. 7 i 8 karty prawa osoby, której dane dotyczą, są co do zasady nadrzędne wobec uzasadnionego interesu istniejącego po stronie internautów potencjalnie zainteresowanych dostępem do danej informacji, to jednak równowaga ta może być uzależniona od szczególnych okoliczności danego przypadku, a w szczególności od charakteru tej informacji i od tego, jak istotne są one dla prywatności osoby, której dane dotyczą, oraz od publicznego interesu w dysponowaniu tą informacją, który to z kolei interes może być uzależniony w szczególności od roli odgrywanej przez tę osobę w życiu publicznym [wyroki: z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 81; a także z dnia z dnia 24 września 2019 r. GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 66].
63 W szczególności w sytuacji gdy osoba, której dane dotyczą, odgrywa pewną rolę w życiu publicznym, musi ona wykazać się podwyższonym poziomem tolerancji, ponieważ świadomie i nieuchronnie godzi się ona na kontrolę ze strony opinii publicznej (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 6 października 2022 r., Khural i Zeynalov przeciwko Azerbejdżanowi, CE:ECHR:2022:1006JUD005506911, § 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
64 Kwestia prawdziwości treści, do której odsyłają linki (bądź jej nieprawdziwości), również stanowi istotny element, który należy wziąć pod uwagę w ramach oceny przewidzianych w art. 17 ust. 3 lit. a) RODO przesłanek stosowania tego przepisu, a to w celu ustalenia, czy prawo internautów do informacji i wolność wypowiedzi dostawcy treści mogą mieć pierwszeństwo przed prawami podmiotu żądającego usunięcia linków.
65 W tym względzie, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 30 opinii, choć w pewnych okolicznościach prawo do wolności wypowiedzi i informacji ma pierwszeństwo przed prawem do ochrony życia prywatnego i prawem do ochrony danych osobowych, w szczególności wówczas, gdy osoba, której dane dotyczą, odgrywa znaczącą rolę w życiu publicznym, stosunek ten w każdym razie ulega odwróceniu, w przypadku gdy okaże się, że przynajmniej część informacji, których dotyczy żądanie usunięcia linków, niemających nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści, jest nieprawdziwa. W takim bowiem przypadku prawo do przekazywania informacji i prawo do otrzymywania informacji nie mogą być brane pod uwagę, skoro nie mogą one obejmować prawa do rozpowszechniania i dostępu do takich informacji.
66 Należy dodać, że skoro kwestia tego, czy twierdzenia zawarte w treści, do której odsyłają linki, są prawdziwe, jest istotna z punktu widzenia zastosowania art. 17 ust. 3 lit. a) RODO, to należy wprowadzić rozróżnienie między twierdzeniami dotyczącymi okoliczności faktycznych a sądami wartościującymi. O ile prawdziwość twierdzeń dotyczących okoliczności faktycznych jest do udowodnienia, o tyle sądy wartościujące nie są czymś, co można wykazać (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 23 kwietnia 2015 r., Morice przeciwko Francji, CE:ECHR:2015:0423JUD002936910, § 126).
67 Następnie należy ustalić, po pierwsze, czy – a jeśli tak, to w jakim zakresie – to na osobie, która wystąpiła z żądaniem usunięcia linków, spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów na poparcie podnoszonego przez nią twierdzenia dotyczącego nieprawdziwości informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, i po drugie, czy operator wyszukiwarki internetowej powinien sam dążyć do wyjaśnienia okoliczności faktycznych w celu ustalenia, czy zawarte w nich informacje, które mogą okazać się nieprawdziwe, rzeczywiście takie są czy też nie.
68 Co się tyczy, w pierwszej kolejności, obowiązków ciążących na osobie, która żąda usunięcia linków z uwagi na nieprawdziwość treści, do której te linki odsyłają, to do niej należy wykazanie oczywistej nieprawdziwości informacji zawartych w tej treści lub co najmniej tej części tych informacji, która nie ma nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści. Niemniej jednak aby uniknąć nałożenia na tę osobę nadmiernego ciężaru mogącego podważyć skuteczność (effet utile) prawa do usunięcia linków, winna ona przedstawić jedynie takie dowody, jakich przeprowadzenia można od niej racjonalnie wymagać w okolicznościach danego przypadku w celu wykazania tej oczywistej nieprawdziwości. W tym względzie osoba ta nie może być co do zasady zobowiązana do przedstawienia na etapie przedsądowym, na poparcie podnoszonego przez nią wobec operatora wyszukiwarki żądania usunięcia linków, skierowanego do wydawcy danej strony internetowej orzeczenia sądowego, nawet jeśli dotyczy ono środków tymczasowych. Ustanowienie takiego obowiązku wobec tej osoby skutkowałoby bowiem nałożeniem na nią nieracjonalnego obciążenia.
69 Co się tyczy, w drugiej kolejności, obowiązków i odpowiedzialności operatora wyszukiwarki, prawdą jest, że aby sprawdzić, czy po ustosunkowaniu się przezeń do żądania usunięcia linków dana treść może się nadal znajdować na liście wyników wyszukiwania przeprowadzonego za pomocą jego wyszukiwarki, musi on wziąć pod uwagę wszystkie wchodzące w grę prawa i interesy, jak również całokształt okoliczności danego przypadku.
70 Niemniej jednak w ramach oceny przewidzianych w art. 17 ust. 3 lit. a) RODO przesłanek zastosowania tego przepisu operator ten nie może zostać zobowiązany, celem ustalenia zasadności tego żądania usunięcia linków, do odgrywania aktywnej roli w przeprowadzaniu dowodów opierających się na okolicznościach faktycznych, które nie znajdują poparcia w tym żądaniu.
71 W związku z tym przy rozpatrywaniu takiego żądania nie można nałożyć na danego operatora wyszukiwarki internetowej obowiązku zbadania okoliczności faktycznych i przeprowadzenia w tym celu kontradyktoryjnej debaty z dostawcą treści celem uzyskania w ten sposób brakujących dowodów na prawdziwość treści, do której odsyłają linki. Ze względu na to bowiem, że istnienie takiego obowiązku zmuszałoby operatora wyszukiwarki do samodzielnego wykazania, czy treść, do której odsyłają linki, jest prawdziwa, nałożony na tego operatora ciężar wykraczałby poza to, czego można od niego racjonalnie oczekiwać, biorąc pod uwagę jego odpowiedzialność, kompetencje i możliwości w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 53 niniejszego wyroku. Takie zobowiązanie wiązałoby się w takiej sytuacji z poważnym ryzykiem, że linki do treści, które zaspokajają uzasadnioną i nadrzędną potrzebę informowania opinii publicznej, zostaną usunięte i w ten sposób odnalezienie ich w Internecie stanie się utrudnione. Z tego względu gdyby operator wyszukiwarki dokonywałby takiego usuwania linków niemalże systematycznie, po to aby uniknąć ciężaru związanego z badaniem okoliczności faktycznych w celu ustalenia, czy treść, do której odsyłają linki, jest prawdziwa, prawdopodobne byłoby wystąpienie skutku zniechęcającego do korzystania z wolności wypowiedzi i informacji.
72 Tak więc w przypadku gdy osoba, która zażądała usunięcia linków, przedstawi istotne i wystarczające dowody, odpowiednie do poparcia sformułowanego przez nią żądania i świadczące o jawnie nieprawdziwym charakterze informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, lub co najmniej tej części tych informacji, która nie ma nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści, operator wyszukiwarki jest zobowiązany do uwzględnienia tego żądania usunięcia linków. Podobnie rzecz ma się w przypadku, gdy osoba, której dane dotyczą, przedstawia skierowane do wydawcy strony internetowej orzeczenie sądowe, które opiera się na stwierdzeniu, że zawarte w treści, do której odsyłają linki, informacje, niemające nikłego znaczenia dla całokształtu tej treści, są, przynajmniej na pierwszy rzut oka, nieprawdziwe.
73 Natomiast w przypadku gdy nieprawdziwy charakter takich informacji zawartych w treści, do której odsyłają linki, nie wydaje się w oczywisty w świetle dowodów przedstawionych przez osobę, której dane dotyczą, operator wyszukiwarki, w braku takiego orzeczenia sądowego, nie jest zobowiązany do uwzględnienia takiego żądania usunięcia linków. Jeżeli rozpatrywane informacje mogą stanowić wkład w prowadzoną w interesie ogólnym debatę, należy, uwzględniając całokształt okoliczności danego przypadku, przypisać prawu do wolności wypowiedzi i informacji szczególne znaczenie.
74 Należy dodać, że zgodnie z tym, co zostało stwierdzone w pkt 65 niniejszego wyroku, nieproporcjonalne byłoby również usunięcie linków do tych artykułów, skutkujące tym, że dostęp do całości tych artykułów w Internecie byłby utrudniony, w sytuacji gdy tylko niektóre informacje o znikomym znaczeniu w stosunku do całokształtu treści zawartej w tych artykułach okazałyby się nieprawdziwe.
75 Należy wreszcie uściślić, że w sytuacji gdy operator wyszukiwarki nie nada dalszego biegu złożonemu doń żądaniu usunięcia linków, osoba, której dane dotyczą, może zwrócić się do organu nadzorczego czy też organu sądowego, aby organ ów przeprowadził konieczną kontrolę i nakazał temu operatorowi przyjęcie odpowiednich środków (zob. podobnie wyrok z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 77). W szczególności bowiem to do organów sądowych należy wyważenie sprzecznych ze sobą interesów, ponieważ to one są najbardziej odpowiednie do dokonania złożonego i pogłębionego wyważenia, uwzględniającego wszystkie kryteria i czynniki, jakie zostały ustalone w mającym zastosowanie orzecznictwie Trybunału i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
76 Jednakże w przypadku wszczęcia postępowania administracyjnego lub sądowego w przedmiocie informacji, które mogą okazać się nieprawdziwe, zawartych w treści, do której odsyłają linki, i poinformowania danego operatora wyszukiwarki o wszczęciu tego postępowania operator ten winien, w szczególności w celu dostarczania internautom nadal istotnych i aktualnych informacji, dodać do tych wyników wyszukiwania ostrzeżenie, że takie postępowanie jest prowadzone.
77 W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, że art. 17 ust. 3 lit. a) RODO należy interpretować w ten sposób, iż w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa z jednej strony w art. 7 i 8 karty i z drugiej strony w art. 11 karty, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania linku prowadzącego do treści zawierającej twierdzenia, które zdaniem osoby podnoszącej to żądanie są nieprawdziwe, owo usunięcie linków nie jest uzależnione od tego, czy kwestia prawdziwości treści, do której odesłano, została przynajmniej tymczasowo rozstrzygnięta w ramach postępowania sądowego wszczętego przez tę osobę przeciwko dostawcy tej treści.
W przedmiocie pytania drugiego
W przedmiocie prawa mającego zastosowanie ratione temporis
78 Zadając drugie ze swych pytań, sąd odsyłający zwraca się o dokonanie wykładni art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46 oraz art. 17 ust. 3 lit. a) RODO. Na wstępie sąd ten wyjaśnia, że choć żądanie, aby nakazano Google usunięcie z listy wyników wyszukiwania linków do artykułów rozpatrywanych w sprawie w postępowaniu głównym, podlega ratione temporis RODO, żądanie nakazania Google usunięcia wyświetlanych miniatur zdjęć powodów znajdujących się w artykule z dnia 4 czerwca 2015 r. objęte jest ratione temporis zakresem stosowania dyrektywy 95/46, ponieważ zdjęcia te, w odróżnieniu od tych linków, nie były już w dniu wejścia w życie RODO wyświetlane przez wyszukiwarkę Google.
79 W tym względzie nie ma potrzeby dokonywania rozróżnienia między przepisami dyrektywy 95/46 i przepisami RODO przywołanymi w drugim z pytań prejudycjalnych, ponieważ wszystkie te przepisy te należy uznać za mające podobny zakres dla celów ich wykładni, o której dokonanie wystąpiono do Trybunału w niniejszej sprawie (zob. analogicznie wyrok z dnia 1 sierpnia 2022 r., Vyriausioji tarnybinės etikos komisija, C‑184/20, EU:C:2022:601, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).
80 W związku z tym w celu udzielenia użytecznej odpowiedzi na pytanie drugie należy je przeanalizować zarówno pod kątem dyrektywy 95/46, jak i RODO.
W przedmiocie dopuszczalności
81 Google ma wątpliwości co do dopuszczalności pytania drugiego ze względu na to, że poruszony w nim problem ma zdaniem tej spółki hipotetyczny charakter. Przede wszystkim bowiem przedmiotem sporu w postępowaniu głównym nie jest żądanie usunięcia poszczególnych linków spośród wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imiona i nazwiska powodów w postępowaniu głównym, lecz ogólny zakaz wyświetlania miniatur odpowiadających zdjęciom ilustrującym jeden z trzech spornych w postępowaniu głównym artykułów. Z kolei miniatury te nie są już dostępne na stronie internetowej g‑net począwszy od września 2017 r., zaś sporne artykuły – od dnia 28 czerwca 2018 r. Wreszcie, począwszy od 2018 r., Google wprowadziła nową wersję swojej wyszukiwarki grafiki, dzięki której można uzyskać w wynikach wyszukiwania pod każdą z miniatur wyświetlony skrócony tytuł strony internetowej, do której odsyła konkretny link, a także jej adres internetowy lub jego część w formie dodatkowego linku.
82 W zastosowaniu zasad wypracowanych w orzecznictwie Trybunału przypomnianym w pkt 41 i 42 niniejszego wyroku należy przede wszystkim stwierdzić, iż w niniejszej sprawie z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika w sposób oczywisty, że wykładnia przepisów dyrektywy 95/46 i RODO, o którą zwrócił się sąd odsyłający w ramach oceny zasadności żądania zaprzestania wyświetlania tych zdjęć w postaci miniatur, pozostaje bez związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem sporu w postępowaniu głównym.
83 Co się tyczy w szczególności okoliczności polegającej na tym, że zdjęcia i artykuły będące przedmiotem postępowania głównego nie są już widoczne na stronie internetowej g‑net, należy stwierdzić, że – jak zauważył sąd odsyłający – usunięcie tych treści wydaje się mieć jedynie tymczasowy charakter, o czym świadczy zamieszczona na tej stronie internetowej informacja, zgodnie z którą dostęp do tych artykułów „chwilowo” niemożliwy. W tych okolicznościach nie można wykluczyć, że wspomniane artykuły zostaną w przyszłości ponownie zamieszczone w sieci, a wyszukiwarka Google ponownie wyświetli prowadzące do nich linki, tym bardziej że spółka ta nadal stoi na stanowisku, iż rozpatrywane w postępowaniu głównym żądanie usunięcia linków jest bezzasadne, i podtrzymuje swoją odmowę uwzględnienia tego żądania.
84 Ponadto istnienie interesu w uzyskaniu udzielonej przez Trybunał odpowiedzi dotyczącej wykładni odpowiednich przepisów dyrektywy 95/46 i RODO w ramach żądania zaprzestania wyświetlania w postaci miniatur rozpatrywanych w sprawie w postępowaniu głównym zdjęć, nie może zostać podważone ze względu na podnoszoną przez Google okoliczność polegającą na tym, że powodowie w postępowaniu głównym nie ograniczyli swoich żądań do wyszukiwań mających za punkt ich imiona i nazwiska, ani ze względu na fakt, że Google wprowadziła nową wersję swojej wyszukiwarki, w ramach której na liście wyników wyszukiwania pod każdą z miniatur wyświetlany jest skrócony tytuł strony internetowej, do której odsyła konkretny link, a także jej adres internetowy lub jego część w formie dodatkowego linku.
85 Po pierwsze bowiem, jeśli nawet sformułowane przez powodów w postępowaniu głównym żądanie zaprzestania wyświetlania w formie miniatur przedstawiających ich zdjęcia nie jest ograniczone do wyników wyszukiwania mającego za punkt ich imiona i nazwiska, to jednak żądanie to obejmuje wyniki wyświetlane w efekcie przeprowadzenia takiego wyszukiwania. W tych okolicznościach nie można uznać, że wykładnia, o której dokonanie zwrócono się w ramach pytania drugiego, pozostaje bez związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem sporu w postępowaniu głównym.
86 Po drugie, co się tyczy dołączenia do wyników wyszukiwania grafiki dodatkowego linku odsyłającego do strony internetowej, na której dokonano pierwotnej publikacji danej grafiki, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału to do sądów krajowych należy ustalenie okoliczności faktycznych, na podstawie których należy rozstrzygnąć spór w postępowaniu głównym, i zdecydować, jakie znaczenie w tym względzie mają wprowadzone później do danej wyszukiwarki zmiany.
87 Wynika z tego, że drugie pytanie prejudycjalne jest dopuszczalne.
Co do istoty
88 Poprzez drugie pytanie prejudycjalne sąd odsyłający chce w istocie ustalić, czy art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46 oraz art. 17 ust. 3 lit. a) RODO należy interpretować w ten sposób, że w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa w jednej strony w art. 7 i 8 karty i z drugiej strony w art. 11 i 16 karty, którego to wyważenia należy dokonać dla potrzeb przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby fizycznej przedstawiających tę osobę zdjęć wyświetlanych w postaci miniatur, jako decydujące kryterium należy uwzględnić pierwotny kontekst publikacji tych zdjęć w Internecie.
89 Zadane w ten sposób pytanie wpisuje się w ramy żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko powodów wyświetlanych w postaci miniatur zdjęć, które ilustrują artykuł opublikowany na stronie g‑net w dniu 4 czerwca 2015 r. W tym względzie sąd odsyłający dąży w szczególności do ustalenia, czy w celu dokonania oceny zasadności tego żądania należy wziąć pod uwagę jedynie wartość informacyjną miniatur jako takich, w neutralnym kontekście listy wyników wyszukiwania, czy też należy również uwzględnić pierwotny kontekst publikacji zdjęć, który to kontekst nie wynika z samego tylko wyświetlenia miniatur w ramach listy wyników wyszukiwania.
90 Na wstępie należy stwierdzić, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 53 opinii, że przeprowadzone za pomocą wyszukiwarki internetowej wyszukiwanie grafiki mające za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby podlega zasadom takim samym jak zasady mające zastosowanie do wyszukiwania stron internetowych i zawartych w nich informacji. Przypomniane w pkt 49–61 niniejszego wyroku orzecznictwo Trybunału znajduje zatem zastosowanie również do rozpatrywania żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki linków zmierzającego do usunięcia zdjęć, które są wyświetlane w postaci miniatur.
91 W tym względzie należy przede wszystkim stwierdzić, że wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania grafiki zdjęć osób fizycznych w postaci miniatur stanowi przetwarzanie danych osobowych, w odniesieniu do którego operator wyszukiwarki pełniący rolę „administratora danych” lub „administratora” w rozumieniu, odpowiednio, art. 2 lit. d) dyrektywy 95/46 i art. 4 pkt 7 RODO, winien odpowiadać – w granicach jego odpowiedzialności, kompetencji i możliwości – za przestrzeganie wymogów określonych w tych przepisach.
92 Następnie należy uściślić, że zadane pytanie dotyczy szczególnego sposobu wyszukiwania grafiki oferowanego przez niektóre wyszukiwarki, takie jak ta będąca przedmiotem sprawy w postępowaniu głównym, za pomocą której internauta może wyszukiwać wszelkiego rodzaju informacje, które występują w postaci graficznej (zdjęcia, reprodukcje obrazów, rysunki, grafiki, tabele itp.). Podczas takiego wyszukiwania wyszukiwarka generuje listę wyników składających się z miniatur odsyłających za pomocą linków do stron internetowych, na których znajdują się zarówno wyrażenia użyte do wyszukiwania, jak i znajdujące się na tej liście treści graficzne.
93 W tym względzie Trybunał rozstrzygnął, że ze względu na to, że zawarcie na wyświetlanej liście wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby linków do strony internetowej i zawartych na niej informacji dotyczących tej osoby znacznie ułatwia dostęp do tych informacji każdemu internaucie prowadzącemu wyszukiwanie dotyczące tej osoby i może odgrywać decydującą rolę w rozpowszechnianiu owych informacji, to ujęcie informacji na takiej liście może stanowić poważniejszą ingerencję w prawo podstawowe do poszanowania życia prywatnego osoby, której dane dotyczą, niż publikacja dokonana przez wydawcę tej strony internetowej (wyrok z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 87).
94 Tym bardziej ma to miejsce w przypadku wyświetlania, po przeprowadzeniu wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby, przedstawiających tę osobę zdjęć w postaci miniatur, ponieważ owo wyświetlanie może stanowić szczególnie poważną ingerencję w usankcjonowane w art. 7 i 8 karty prawa do poszanowania życia prywatnego i do ochrony danych osobowych tej osoby.
95 Wizerunek jednostki jest bowiem jednym z głównych atrybutów jej osobowości, ponieważ wyraża jej oryginalność i pozwala odróżnić ją od innych osób. Prawo osoby do ochrony swego wizerunku stanowi jeden z warunków samorealizacji osoby i opiera się co do zasady na założeniu, że ma ona kontrolę nad swoim wizerunkiem, w szczególności możliwość odmówienia jego rozpowszechniania. Wynika z tego, że o ile wolność wypowiedzi i informacji niewątpliwie obejmuje publikowanie zdjęć, o tyle ochrona prawa danej osoby do prywatności nabiera w tym kontekście szczególnego znaczenia, zważywszy na to, że zdjęcia mogą przekazywać szczególnie osobiste, a nawet intymne informacje na temat jednostki lub jej rodziny (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 7 lutego 2012 r., Von Hannover przeciwko Niemcom, CE:ECHR:2012:0207JUD004066008, §§ 95, 96, 103 i przytoczone tam orzecznictwo).
96 Tak więc w sytuacji gdy do operatora wyszukiwarki skierowano żądanie usunięcia linków zmierzające do usunięcia z listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby przedstawiających tę osobę zdjęć w postaci miniatur, operator ten musi sprawdzić, czy owo wyświetlanie zdjęć jest niezbędne do wykonywania przez internautów – potencjalnie zainteresowanych uzyskaniem dzięki takiemu wyszukiwaniu dostępu do tych zdjęć – prawa do wolności informacji, chronionej na mocy art. 11 karty [zob. analogicznie wyrok z dnia 24 września 2019 r., GC i in. (Usunięcie linków do danych wrażliwych), C‑136/17, EU:C:2019:773, pkt 66].
97 W tym względzie to wkład w debatę publiczną stanowi czynnik o zasadniczym znaczeniu, który należy uwzględnić przy wyważaniu sprzecznych praw podstawowych, dokonywanym dla oceny tego, czy pierwszeństwo należy przyznać przysługującym osobie, której dane dotyczą, prawu do poszanowania życia prywatnego i prawu do ochrony danych osobowych, czy też raczej prawom do wolności wypowiedzi i informacji.
98 W zakresie zaś, w jakim wyszukiwarka wyświetla zdjęcia danej osoby poza kontekstem, w jakim są one publikowane na stronie internetowej, do której odsyłają linki, najczęściej w celu zilustrowania treści zawartych w tej stronie, należy ustalić, czy kontekst ten winien jednak zostać uwzględniony przy wyważaniu sprzecznych ze sobą praw i interesów, jakiego należy dokonać.
99 W tych ramach, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 54 swej opinii, kwestia tego, czy ta ocena winna obejmować również treść strony internetowej, na której zamieszczono zdjęcie, którego wyświetlania w postaci miniatury dotyczy żądanie usunięcia, zależy od przedmiotu danego przetwarzania i charakteru tego przetwarzania.
100 Co się tyczy, w pierwszej kolejności, przedmiotu rozpatrywanego przetwarzania, należy zauważyć, że publikacja zdjęcia jako środka komunikacji pozawerbalnej może mieć większy wpływ na internautów niż publikacje w postaci tekstowej. Zdjęcia te są bowiem jako takie ważnym środkiem służącym do przyciągania uwagi internautów i mogą budzić zainteresowanie dostępem do ilustrowanych przez nie artykułów. W szczególności zaś ze względu na okoliczność, że zdjęcia często można różnie interpretować, ich wyświetlanie na liście wyników wyszukiwania w postaci miniatur może, zgodnie z tym, co zostało podkreślone w pkt 95 niniejszego wyroku, prowadzić do szczególnie poważnej ingerencji w przysługujące danej osobie prawo do ochrony jej wizerunku, co należy wziąć pod uwagę w ramach wyważenia sprzecznych praw i interesów.
101 W związku z tym należy dokonać odrębnego wyważenia sprzecznych ze sobą praw i interesów w zależności od tego, czy rozpatrywane są, z jednej strony, opatrzone zdjęciami artykuły opublikowane przez wydawcę strony internetowej, które to zdjęcia, umieszczone w ich pierwotnym kontekście, ilustrują informacje podane w tych artykułach i wyrażone w nich opinie, a z drugiej strony – zdjęcia wyświetlane przez operatora wyszukiwarki w postaci miniatur na liście wyników wyszukiwania poza kontekstem, w którym zostały one opublikowane.
102 W tym względzie należy przypomnieć, że nie tylko względy uzasadniające publikację danych osobowych na stronie internetowej nie muszą wcale pokrywać się z tymi mającymi zastosowanie do działalności wyszukiwarek internetowych, lecz również że nawet jeśli sytuacja taka zachodzi, to efekt wyważenia wchodzących w grę praw i interesów, jakiego należy dokonać, może być różny w zależności od tego, czy w grę będzie wchodzić przetwarzanie dokonywane przez operatora wyszukiwarki internetowej, czy też e przez wydawcę tej strony internetowej, gdyż, po pierwsze, słuszne interesy uzasadniające to przetwarzanie mogą różnić się między sobą, i po drugie, przetwarzanie to nie zawsze musi mieć w obu przypadkach dla osoby, której dane dotyczą, a zwłaszcza dla jej prywatności, takie same skutki (wyrok z dnia 13 maja 2014 r., Google Spain i Google, C‑131/12, EU:C:2014:317, pkt 86).
103 Co się tyczy, w drugiej kolejności, charakteru przetwarzania, jakiego dokonuje operator wyszukiwarki internetowej, należy stwierdzić, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 55 opinii, że poprzez wyszukanie zdjęć osób fizycznych opublikowanych w Internecie i wyświetlenie ich w wynikach wyszukiwania grafiki w postaci miniatur, niezależnie od treści, które one ilustrują, operator wyszukiwarki oferuje usługę, w ramach której dokonuje przetwarzania danych osobowych w sposób niezależny i odrębny zarówno od przetwarzania danych przez wydawcę strony internetowej, z której pochodzą zdjęcia, jak i od przetwarzania danych w ramach odsyłania do tej strony, za które ten operator jest również odpowiedzialny.
104 W konsekwencji należy przeprowadzić osobną ocenę prowadzonej przez operatora wyszukiwarki działalności polegającej na wyświetlaniu wyników wyszukiwania grafiki w postaci miniatur, ponieważ wynikające z takiej działalności dodatkowe naruszenie praw podstawowych może być szczególnie intensywne z powodu mającego miejsce podczas wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby łączenia w jedną całość wszystkich dotyczących jej informacji, które znajdują się w Internecie. W ramach tej osobnej oceny należy uwzględnić okoliczność polegającą na tym, że wyświetlanie w Internecie zdjęć w postaci miniatur stanowi samo w sobie zamierzony przez internautę wynik, niezależnie od tego, jaka będzie jego późniejsza decyzja co do tego, czy przejdzie on na stronę internetową, z której pochodzą treści graficzne, czy też nie.
105 Należy dodać, że takie szczególne wyważenie, w ramach którego uwzględniony zostaje autonomiczny charakter przetwarzania dokonywanego przez operatora wyszukiwarki, pozostaje bez uszczerbku dla ewentualnego znaczenia treści, jakie mogą bezpośrednio towarzyszyć wyświetlaniu danego zdjęcia w wykazie wyników wyszukiwania, ponieważ takie treści mogą stanowić dla opinii publicznej wyjaśnienie wartości informacyjnej tego zdjęcia i tym samym mieć wpływ na wyważenie wchodzących w grę praw i interesów.
106 W niniejszej sprawie z ustaleń zawartych w postanowieniu odsyłającym wynika, że choć zdjęcia powodów w postępowaniu głównym przyczyniają się, w kontekście artykułu z dnia 4 czerwca 2015 r., w który się wpisują, do przekazywania wyrażonych w nim informacji i opinii, to zdjęcia te mają poza tym kontekstem – wówczas, gdy na liście wyników wyświetlanej w rezultacie wyszukiwania dokonanego za pomocą wyszukiwarki są one widoczne jedynie w postaci miniatur – jedynie niewielką wartość informacyjną. Wynika z tego, że gdyby żądanie usunięcia linków do tego artykułu należało oddalić ze względu na to, iż wolność wypowiedzi i informacji powinna przeważyć nad przysługującym powodom w postępowaniu głównym prawami do poszanowania ich życia prywatnego i ochrony ich danych osobowych, pozostałoby to bez wpływu na późniejsze rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania tych zdjęć w postaci miniatur.
107 Natomiast gdyby żądanie usunięcia linków do rozpatrywanego artykułu z dnia 4 czerwca 2015 r. należało uwzględnić, należałoby też usunąć wyświetlanie w postaci miniatur zawartych w tym artykule zdjęć. W przypadku dalszego ich wyświetlania skuteczność (effet utile) usunięcia linków do artykułu stanęłaby bowiem pod znakiem zapytania, ponieważ internauci nadal mieliby dostęp – poprzez link, który zawierają te miniatury, do strony internetowej, na której został opublikowany artykuł, z którego te zdjęcia, a zatem i miniatury pochodzą – do całości tego ostatniego.
108 W świetle całości powyższych rozważań proponuję, by Trybunał odpowiedział na drugie pytanie prejudycjalne w ten sposób, że art. 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46 oraz art. 17 ust. 3 lit. a) RODO należy interpretować w ten sposób, iż w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa z jednej strony w art. 7 i 8 karty i z drugiej strony w art. 11 karty, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby fizycznej przedstawiających tę osobę zdjęć wyświetlanych w postaci miniatur, wartość informacyjna tych zdjęć powinna być uwzględniana niezależnie od kontekstu ich publikacji na stronie internetowej, z której pochodzą, niemniej jednak z uwzględnieniem wszystkich treści, które bezpośrednio towarzyszą wyświetlaniu tych zdjęć w wynikach wyszukiwania i które mogą stanowić wyjaśnienie wartości informacyjnej tych zdjęć.
W przedmiocie kosztów
109 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 17 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)
należy interpretować w ten sposób, że:
w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa z jednej strony w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i z drugiej strony w jej art. 11, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania linku prowadzącego do treści zawierającej twierdzenia, które zdaniem osoby podnoszącej to żądanie są nieprawdziwe, owo usunięcie linków nie jest uzależnione od tego, czy kwestia prawdziwości treści, do której odesłano, została przynajmniej tymczasowo rozstrzygnięta w ramach postępowania sądowego wszczętego przez tę osobę przeciwko dostawcy tej treści.
2) Artykuł 12 lit. b) i art. 14 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych oraz art. 17 ust. 3 lit. a) rozporządzenia 2016/679
należy interpretować w ten sposób, że:
w ramach dokonywania wyważenia między prawami, o których mowa z jednej strony w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych i z drugiej strony w jej art. 11, którego to wyważenia należy dokonać w celu przeanalizowania skierowanego do operatora wyszukiwarki żądania usunięcia z listy wyników wyszukiwania grafiki mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko osoby fizycznej przedstawiających tę osobę zdjęć wyświetlanych w postaci miniatur, wartość informacyjna tych zdjęć powinna być uwzględniana niezależnie od kontekstu ich publikacji na stronie internetowej, z której pochodzą, niemniej jednak z uwzględnieniem wszystkich treści, które bezpośrednio towarzyszą wyświetlaniu tych zdjęć w wynikach wyszukiwania i które mogą stanowić wyjaśnienie wartości informacyjnej tych zdjęć.
Podpisy