WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(druga izba)

z dnia 11 kwietnia 2016 r.

Sprawa F‑49/15

FU

przeciwko

Komisji Europejskiej

Służba publiczna – Postępowanie dyscyplinarne – Komisja dyscyplinarna – Członek personelu tymczasowego Trybunału Obrachunkowego powołany na urzędnika na okresie próbnym w Komisji – Zmiana miejsca zatrudnienia – Brak zgłoszenia zmiany miejsca zatrudnienia administracji Trybunału Obrachunkowego – Równoczesne wnioski o dodatek na ponowne zagospodarowanie w państwie pochodzenia i o dodatek na zagospodarowanie w Brukseli – Wniosek o zwrot kosztów przeprowadzki z Luksemburga do państwa pochodzenia – Dochodzenie OLAF – Kara dyscyplinarna – Zaszeregowanie do niższej grupy funkcyjnej bez obniżenia grupy zaszeregowania – Artykuł 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego – Oczywisty błąd w ocenie – Nieprzestrzeganie zasady kontradyktoryjności – Nowa okoliczność faktyczna – Obowiązek ponownego wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – Proporcjonalny charakter kary – Termin procesowy

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy art. 106a, w której FU żąda stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 3 czerwca 2014 r., mocą której organ powołujący Komisji Europejskiej nałożył na niego karę w postaci zaszeregowania do niższej grupy funkcyjnej, bez przeniesienia do niższej grupy, z mocą od dnia 1 lipca 2014 r.

Orzeczenie:      Skarga zostaje oddalona. FU pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Komisję Europejską.

Streszczenie

1.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne i karne prowadzone równolegle w związku z tym samym stanem faktycznym – Obowiązek ostatecznego rozstrzygnięcia sytuacji urzędnika przez administrację dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu karnego oraz obowiązek przestrzegania dokonanych przez niego ustaleń faktycznych – Obowiązek dostarczenia administracji przez urzędnika informacji umożliwiających porównanie czynów objętych postępowaniem dyscyplinarnym i czynów objętych postępowaniem karnym

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 25)

2.      Urzędnicy – Zwrot kosztów – Koszty przeprowadzki – Warunki zwrotu

(regulamin pracowniczy, art. 20, załącznik VII, art. 9 ust. 1; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 22)

3.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Obowiązek ponownego wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – Brak

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 28)

4.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Kara – Uznanie przysługujące organowi powołującemu – Granice – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Kontrola sądowa – Granice

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 10)

5.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Termin – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Ocena – Nieprzestrzeganie – Okoliczności szczególne – Ciężar dowodu

(regulamin pracowniczy, załącznik IX)

1.      Z art. 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego wynika, że organ powołujący nie może rozstrzygnąć ostatecznie na gruncie odpowiedzialności dyscyplinarnej sytuacji urzędnika, podejmując decyzję co do faktów będących przedmiotem postępowania karnego, do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu karnego rozpatrującego sprawę. Tym samym przepis ten nie przyznaje wspomnianemu organowi, odpowiedzialnemu za ostateczne rozstrzygnięcie sytuacji urzędnika, wobec którego wszczęto postępowanie dyscyplinarne, zakresu uznania co do możliwości zawieszenia postępowania w sprawie sytuacji tego urzędnika, jeśli toczy się wobec niego postępowanie przed sądem karnym.

Artykuł 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego ma podwójne uzasadnienie. Z jednej strony przepis ten ma na celu uniknięcie wywierania wpływu na sytuację zainteresowanego urzędnika w ramach wszczętego przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie czynów będących jednocześnie przedmiotem postępowania dyscyplinarnego w zatrudniającej go instytucji. Z drugiej strony, zawieszenie postępowania dyscyplinarnego do czasu zakończenia postępowania karnego pozwala uwzględnić, w postępowaniu dyscyplinarnym, ustalenia faktyczne poczynione przez sąd karny, po uprawomocnieniu się orzeczenia. Artykuł 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego ustanawia bowiem zasadę, zgodnie z którą „postępowanie karne wiąże postępowanie dyscyplinarne”, co znajduje uzasadnienie między innymi w fakcie, że krajowe organy wymiaru sprawiedliwości posiadają szersze uprawnienia w zakresie postępowania przygotowawczego niż organ powołujący. Zatem, w przypadku gdy te same zdarzenia stanowią zarazem czyn zabroniony i naruszenie obowiązków pracowniczych urzędnika, administracja jest związana ustaleniami co do faktów dokonanymi przez sąd karny w ramach postępowania karnego. Po ustaleniu przez ten sąd zajścia okoliczności faktycznych danej sprawy administracja może następnie dokonać ich kwalifikacji prawnej jako przewinienia dyscyplinarnego, badając między innymi, czy stanowią one uchybienia obowiązkom pracowniczym wynikającym z regulaminu.

Ponadto do danego urzędnika należy dostarczenie organowi powołującemu informacji umożliwiających dokonanie oceny, czy okoliczności faktyczne obciążające go w ramach postępowania dyscyplinarnego są jednocześnie przedmiotem wszczętego wobec niego postępowania karnego. Aby zrealizować ten obowiązek, dany urzędnik powinien zasadniczo wykazać, że postępowanie karne wobec niego zostało wszczęte w czasie, gdy toczyło się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne. Tylko bowiem wtedy, gdy takie postępowanie karne zostało wszczęte, objęte nim czyny mogą zostać zidentyfikowane i porównane z czynami, w związku z którymi zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne, w celu określenia ich ewentualnej zbieżności.

(zob. pkt 66–70)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyroki: z dnia 19 marca 1998 r., Tzoanos/Komisja, T‑74/96, EU:T:1998:58, pkt 32–34; z dnia 21 listopada 2000 r., A/Komisja, T‑23/00, EU:T:2000:273, pkt 37; z dnia 30 maja 2002 r., Onidi/Komisja, T‑197/00, EU:T:2002:135, pkt 81; z dnia 13 marca 2003 r., Pessoa e Costa/Komisja, T‑166/02, EU:T:2003:73, pkt 45; z dnia 10 czerwca 2004 r., François/Komisja, T‑307/01, EU:T:2004:180, pkt 75; z dnia 8 lipca 2008 r., Franchet i Byk/Komisja, T‑48/05, EU:T:2008:257, pkt 341, 342

2.      Z art. 20 regulaminu pracowniczego w związku z art. 9 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, mających zastosowanie do pracowników tymczasowych na podstawie art. 22 warunków zatrudnienia innych pracowników, wynika, że pracownikowi, który zobowiązany jest do zmiany miejsca zamieszkania celem zamieszkania w miejscu swego zatrudnienia lub w takiej odległości od niego, która nie przeszkadza w wykonywaniu jego obowiązków, zostaną zwrócone koszty przeprowadzki, jeśli nie otrzymuje z innych źródeł zwrotu tych samych kosztów. To przeniesienie miejsca zamieszkania może zatem nastąpić w chwili podjęcia pracy przez członka personelu tymczasowego lub urzędnika z miejsca pochodzenia do miejsca zatrudnienia lub podczas późniejszej zmiany miejsca pracy, która to zmiana może być uzasadniona, między innymi, powołaniem członka personelu tymczasowego danej instytucji na urzędnika na okresie próbnym w innej instytucji, co jednocześnie wiąże się z obowiązkiem przeniesienia miejsca zamieszkania do nowego miejsca pracy.

(zob. pkt 90)

3.      Zgodnie z załącznikiem IX do regulaminu pracowniczego, w szczególności z jego art. 28, organ powołujący nie jest w żaden sposób zobowiązany do ponownego wszczęcia postępowania dyscyplinarnego poprzez ponowne zwrócenie się do komisji dyscyplinarnej, ponieważ przepis ten pozostawia omawianemu organowi wybór wznowienia postępowania dyscyplinarnego lub nie, czy to z własnej inicjatywy, czy na wniosek zainteresowanego urzędnika.

(zob. pkt 109)

4.      Zgodnie z art. 10 załącznika IX do regulaminu pracowniczego nałożona kara dyscyplinarna powinna być proporcjonalna do wagi popełnionego przewinienia. Ten sam przepis ustanawia również kryteria, które organ powołujący musi brać pod uwagę przy wyborze kary.

Jeśli chodzi o ocenę ciężaru uchybień stwierdzonych przez komisję dyscyplinarną po stronie urzędnika i o wybór kary, która wydaje się najodpowiedniejsza w świetle tych uchybień, kwestie te mieszczą się co do zasady w szerokim zakresie uznania organu powołującego, chyba że nałożona kara jest nieproporcjonalna do ustalonych faktów. Tym samym organ ten posiada uprawnienia do dokonania oceny odpowiedzialności urzędnika, innej niż ocena dokonana przez komisję dyscyplinarną, jak również do wyboru kary dyscyplinarnej, jaką uzna za stosowną, aby wymierzyć karę za przewinienia dyscyplinarne.

Aby ocenić proporcjonalność kary dyscyplinarnej w stosunku do wagi popełnionego przewinienia, Sąd do spraw Służby Publicznej powinien uwzględnić to, że organ powołujący ustala karę w oparciu o całkowitą ocenę wszystkich konkretnych i właściwych danemu przypadkowi okoliczności; mając na względzie to, że regulamin pracowniczy nie ustanawia stałego stosunku miedzy wskazanymi w nim karami a różnymi kategoriami popełnionych przez urzędników naruszeń i nie uściśla, w jakim zakresie okoliczności obciążające czy łagodzące powinny mieć wpływ na wybór kary. Badanie sądu pierwszej instancji ogranicza się zatem do kwestii tego, czy wyważenie okoliczności obciążających i łagodzących okoliczności zostało przeprowadzone przez ten organ w sposób proporcjonalny, biorąc pod uwagę to, że podczas tego badania sąd ten nie może zastąpić organu powołującego w ocenach wartościujących dokonanych przez niego w tym zakresie.

(zob. pkt 120–122)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok z dnia 19 listopada 2014 r., EH/Komisja, F‑42/14, EU:F:2014:250, pkt 91, 93

5.      Regulamin pracowniczy określa w sekcji 5 załącznika IX terminy w zakresie przebiegu postępowania dyscyplinarnego przed komisją dyscyplinarną. Tym samym art. 18 tego załącznika stanowi, że komisja dyscyplinarna przekazuje organowi powołującemu i zainteresowanemu urzędnikowi opinię z uzasadnieniem w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania sprawozdania wspomnianego organu pod warunkiem, że okres ten jest dostosowany do stopnia złożoności sprawy. Artykuł 22 ust. 1 tego samego załącznika przewiduje, że po wysłuchaniu zainteresowanego urzędnika, organ ten podejmuje decyzję w terminie dwóch miesięcy od otrzymania opinii komisji dyscyplinarnej.

Choć nie są one terminami zawitymi, ustanawiają jednak normy dobrej administracji, w celu uniknięcia, w interesie zarówno administracji, jak i urzędników, nieuzasadnionej zwłoki w wydaniu decyzji kończącej postępowanie dyscyplinarne. Stąd też podmioty prowadzące postępowanie dyscyplinarne mają obowiązek prowadzenia go z należytą starannością i postępowania w taki sposób, by każde działanie o charakterze karnym następowało w rozsądnym terminie w stosunku do czynu stanowiącego jego przyczynę. Nieprzestrzeganie tych terminów, co można oceniać wyłącznie w świetle szczególnych okoliczności sprawy, może pociągnąć za sobą stwierdzenie nieważności aktu.

W tym względzie rozsądne granice czasu trwania postępowania dyscyplinarnego muszą być oceniane w zależności od okoliczności właściwych dla każdej sprawy, a w szczególności od znaczenia sporu dla zainteresowanego, od złożoności sprawy, a także od zachowania skarżącego i właściwych organów. Żaden konkretny czynnik nie jest decydujący. Należy zbadać każdy z nich oddzielnie, aby ocenić ich łączne skutki. Może wydawać się, że niektóre przykłady opóźnienia przypisywanego organowi powołującemu nie są nieracjonalne, jeżeli są analizowane oddzielnie, lecz jest odwrotnie, jeżeli rozpatruje się je razem. Wymogi związane ze starannością postępowania nie wykraczają jednak poza wymogi zgodne z zasadą dobrej administracji.

Jeżeli, z powodu decyzji podjętych przez organ powołujący, postępowanie przekracza czas trwania uznawany w normalnych warunkach za rozsądny, organ ten musi udowodnić występowanie szczególnych okoliczności uzasadniających przekroczenie tego terminu.

(zob. pkt 135–139)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok z dnia 8 marca 2012 r., Kerstens/Komisja, F‑12/l0, EU:F:2012:29, pkt 124, 128–130 i przytoczone tam orzecznictwo