Sprawa T‑17/12

Moritz Hagenmeyer

i

Andreas Hahn

przeciwko

Komisji Europejskiej

Ochrona konsumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 – Oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności – Odmowa udzielenia zezwolenia na oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Wskazanie czynnika ryzyka – Zgodność z prawem postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Bezpośrednie i indywidualne oddziaływanie – Dopuszczalność – Proporcjonalność – Obowiązek uzasadnienia

Streszczenie – wyrok Sądu (piąta izba) z dnia 30 kwietnia 2014 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Konieczność posiadania istniejącego i aktualnego interesu prawnego – Skarga mająca na celu stwierdzenie nieważności decyzji nieuwzględniającej indywidualnego wniosku o udzielenie zezwolenia na oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Dopuszczalność

[art. 263 TFUE; rozporządzenia: nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 14 ust. 1 lit. a), art. 15; Komisji nr 1170/2011, załącznik]

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Rozporządzenie Komisji odmawiające uwzględnienia indywidualnego wniosku o udzielenie zezwolenia złożonego zgodnie z procedurą przewidzianą dla oświadczeń odnoszących się do zmniejszenia ryzyka choroby – Skarga wniesiona przez podmiot występujący o udzielenie zezwolenia – Dopuszczalność

(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenia: nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 15; Komisji nr 1170/2011, załącznik)

3.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności –Rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszeniu ryzyka choroby – Wniosek o udzielenie zezwolenia na oświadczenie – Obowiązek wskazania przez wnioskodawcę czynnika ryzyka w rozwoju choroby

[rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 ust. 2 pkt 6, art. 14 ust. 1 lit. a), art. 14 ust. 2]

4.      Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów

[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy, art. 53 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c)]

5.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – Rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Procedura udzielania zezwoleń – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak

[rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 10 ust. 1, art. 14 ust. 1 lit. a), art. 17 ust. 1]

6.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – Rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Wniosek o udzielenie zezwolenia na oświadczenie – Charakter indywidualny i generalny – Forma prawna decyzji pozostawiona uznaniu Komisji

(rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 17 ust. 1–4)

7.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – Rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Procedura udzielania zezwoleń – Podział kompetencji między organami Unii a właściwymi organami krajowymi

(rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 16 ust. 1 zdanie drugie)

8.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – Rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Procedura udzielania zezwoleń – Przekroczenie terminu – Wpływ na zgodność decyzji z prawem – Przesłanki

[rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 15 ust. 2 lit. a) ppkt (i), art. 16 ust. 1, art. 17 ust. 1]

9.      Zbliżanie ustawodawstw – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – rozporządzenie nr 1924/2006 – Oświadczenie o zmniejszaniu ryzyka choroby – Procedura udzielania zezwoleń – Przysługujące wnioskodawcy prawo do przedstawienia uwag instytucji odpowiedzialnej za wydanie zezwolenia – Zakres

(rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 16 ust. 6 akapit drugi)

10.    Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji nieuwzględniająca wniosku o udzielenie zezwolenia na stosowanie oświadczenia zdrowotnego

(art. 296 akapit drugi TFUE; rozporządzenie Komisji nr 1170/2011)

1.      W zakresie, w jakim strona wnosząca skargę musi wykazać pierwotny i aktualny interes prawny w stwierdzeniu nieważności danego aktu i nie może w związku z tym odnosić się do sytuacji przyszłych i niepewnych, osoba, która zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami odnoszącymi się jedynie ogólnie do wnioskodawców złożyła wniosek o udzielenie zezwolenia na stosowanie oświadczenia o zmniejszaniu ryzyka choroby, ma w sposób oczywisty interes prawny w żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji odmawiającej udzielenia odnośnego zezwolenia.

(por. pkt 38, 39, 44, 45)

2.      Zgodnie z art. 263 akapit czwarty TFUE każda osoba fizyczna lub prawna, która nie jest adresatem aktu, może wnieść na niego skargę, pod warunkiem że akt ten dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie. W tym względzie rozporządzenie Komisji opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i dotyczące ostatecznej odmowy uwzględnienia wniosku o udzielenie zezwolenia w ramach procedury udzielania zezwoleń na oświadczenia o zmniejszaniu ryzyka choroby na podstawie rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności ma bezpośrednie oddziaływanie na wnioskodawcę, ponieważ zgodnie z art. 15 rozporządzenia nr 1924/2006 prawodawca zamierzał umożliwić każdej osobie fizycznej lub prawnej złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia, a ostateczna decyzja odmowna dotycząca wniosku o udzielenie zezwolenia jest zawarta w zaskarżonym rozporządzeniu, które stanowi punkt końcowy postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia.

(por. pkt 50, 51, 56, 61)

3.      Udzielenie zezwolenia na stosowanie oświadczenia o zmniejszaniu ryzyka choroby w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 6 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności wymaga, oprócz wskazania choroby, wskazania konkretnego czynnika ryzyka w rozwoju tej choroby, który były zdaniem wnioskodawcy znacząco zmniejszany. Prawodawca przyznał bowiem w art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006, że istnieje wiele czynników ryzyka danej choroby. Zgodnie z tym przepisem przy etykietowaniu, a jeśli ono nie występuje – w prezentacji lub w reklamie, zamieszcza się również stwierdzenie, że istnieje wiele czynników ryzyka choroby, której dotyczy oświadczenie, i że zmiana jednego z tych czynników ryzyka może wywierać korzystny wpływ lub nie wywierać go. W konsekwencji, bez wskazania przez wnioskodawcę choroby i konkretnego czynnika ryzyka, Komisja nie jest w stanie ocenić, jaki czynnik ryzyka w rozwoju jakiej choroby miałby być znacząco zmniejszany poprzez nawyk żywieniowy będący przedmiotem oświadczenia. Wystarczy, żeby wskazanie czynnika ryzyka wynikało, przynajmniej w sposób domyślny, z proponowanego brzmienia danego oświadczenia lub z dokumentów załączonych do wniosku o udzielenie zezwolenia.

(por. pkt 73, 75)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 99, 122)

5.      Artykuł 10 ust. 1, art. 14 ust. 1 lit. a) i art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności nie mają oczywiście niewłaściwego charakteru w odniesieniu do celów, jakie realizują instytucje, i w związku z tym przepisy te nie są niezgodne z prawem ze względu na naruszenie zasady proporcjonalności.

W szczególności nie wygląda na to, że środki przyjęte na podstawie systemu przewidzianego przez dyrektywę 2000/13 w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych, która do chwili przyjęcia rozporządzenia nr 1924/2006 regulowała kwestie dotyczące oświadczeń o zmniejszaniu ryzyka choroby, są, w odniesieniu do zamierzonych celów, tak samo właściwe, jak rozpatrywane przepisy wspomnianego rozporządzenia.

(por. pkt 113, 121)

6.      Z terminów użytych w art. 17 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności wynika, że przepis ten dotyczy różnych etapów postępowania, zgodnie z którymi Komisja powinna postępować w celu podjęcia ostatecznej decyzji w sprawie wniosku o udzielenie zezwolenia na oświadczenie na podstawie art. 14 tego rozporządzenia. W żaden sposób nie została natomiast określona forma prawna tej decyzji, wobec czego wybór formy prawnej wydawanego aktu został pozostawiony do uznania Komisji, która powinna pozytywnie lub negatywnie rozpatrzyć dany wniosek.

W tym względzie wydanie rozporządzenia, które ma zasięg ogólny, nie jest sprzeczne z ekonomią rozpatrywanego postępowania. Chociaż prawdą jest, że postępowanie w sprawie udzielenia spornego zezwolenia dotyczy indywidualnego wniosku, niemniej jednak zgodnie z art. 17 ust. 5 rozporządzenia nr 1924/2006 oświadczenia zdrowotne dopuszczone przez Komisję mogą być stosowane przez wszystkie podmioty działające na rynku spożywczym. Skoro przepis ten przewiduje skutki erga omnes, to postępowanie w sprawie udzielenia spornego zezwolenia ma podwójny charakter, to znaczy charakter indywidualny i ogólny.

(por. pkt 127, 130, 131)

7.      Fakt, że właściwy organ krajowy zajął w toku postępowania administracyjnego stanowisko w przedmiocie wymogów dotyczących prawidłowości wniosku o udzielenie zezwolenia na stosowanie danego oświadczenia, nie stanowi uchybienia proceduralnego. Z art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności wynika bowiem, że odpowiedzialność za istnienie prawidłowego wniosku, spełniającego wymogi formalne i merytoryczne przewidziane we wspomnianym rozporządzeniu, a w szczególności wymóg wskazania czynnika ryzyka, spoczywa co najmniej w równej mierze na właściwym organie krajowym.

(por. pkt 136, 138)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 160)

9.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 165)

10.    Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 173, 175, 177–179)