WYROK SĄDU (dziesiąta izba w składzie powiększonym)
z dnia 19 maja 2021 r.(*)
Pomoc państwa – Niderlandy – Gwarancja państwa dotycząca pożyczek i pożyczka podporządkowana państwa na rzecz KLM w ramach pandemii COVID-19 – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa – Decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń – Decyzja uznająca pomoc za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Pomoc przyznana wcześniej innej spółce należącej do tej samej grupy przedsiębiorstw – Obowiązek uzasadnienia – Utrzymanie w mocy skutków decyzji
W sprawie T‑643/20
Ryanair DAC, z siedzibą w Swords (Irlandia), który reprezentowali adwokaci F.‑C. Laprévote, V. Blanc, E. Vahida, S. Rating i I.‑G. Metaxas-Maranghidis,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, którą reprezentowali L. Flynn, S. Noë i C. Georgieva, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez
Republikę Francuską, którą reprezentowali E. de Moustier i P. Dodeller, w charakterze pełnomocników,
przez
Królestwo Niderlandów, które reprezentował J. Langer, działający w charakterze pełnomocnika, którego wspierała adwokat I. Rooms,
oraz przez
Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV, z siedzibą w Amstelveen (Niderlandy), którą reprezentowali adwokaci K. Schillemans, H. Vanderveen i P. Huizing,
interwenienci,
mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2020) 4871 final z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie pomocy państwa SA.57116 (2020/N) – Niderlandy – COVID-19: Gwarancja państwa i pożyczka państwowa na rzecz KLM,
SĄD (dziesiąta izba w składzie powiększonym),
w składzie: A. Kornezov (sprawozdawca), prezes, E. Buttigieg, K. Kowalik-Bańczyk, G. Hesse i M. Stancu, sędziowie,
sekretarz: I. Pollalis, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 25 lutego 2021 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 26 czerwca 2020 r. Królestwo Niderlandów zgłosiło Komisji Europejskiej zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE pomoc państwa na rzecz Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV (zwanego dalej „KLM”) w postaci z jednej strony gwarancji państwa obejmującej pożyczkę, która miała mu być udzielona przez konsorcjum banków, a z drugiej strony pożyczki państwowej (zwaną dalej „rozpatrywanym środkiem pomocy”). Całkowity budżet pomocy wynosił 3,4 mld EUR. Celem rozpatrywanego środka pomocy było tymczasowe dostarczenie KLM środków płynnych, których potrzebował, aby zmierzyć się z negatywnymi skutkami pandemii COVID-19. Królestwo Niderlandów uznało, że z uwagi na znaczenie KLM dla jego gospodarki i obsługi lotniczej jego upadłość pogłębiłaby poważne zaburzenia w gospodarce tego kraju spowodowane przez tę pandemię.
2 KLM należy do grupy Air France–KLM. Na czele grupy znajduje się spółka holdingowa Air France–KLM (zwana dalej „spółką holdingową Air France–KLM”), w której państwo francuskie i państwo niderlandzkie są największymi akcjonariuszami, posiadającymi odpowiednio 14,3% i 14% kapitału. Spółki Air France i KLM są dwiema spółkami zależnymi spółki holdingowej Air France–KLM.
3 W dniu 4 maja 2020 r. Komisja decyzją C(2020) 2983 final w sprawie pomocy państwa SA.57082 (2020/N) – Francja – COVID-19: ramy tymczasowe, [art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE] – Gwarancja i pożyczka akcjonariusza na rzecz Air France (zwaną dalej „decyzją Air France”) uznała za zgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc indywidualną przyznaną Air France przez Republikę Francuską w formie gwarancji państwa i pożyczki akcjonariusza w łącznej wysokości 7 mld EUR. Środek pomocy miał na celu sfinansowanie natychmiastowych potrzeb w zakresie płynności finansowej Air France.
4 W dniu 13 lipca 2020 r. Komisja wydała decyzję C(2020) 4871 final w sprawie pomocy państwa SA.57116 (2020/N) – Niderlandy – COVID-19: Gwarancja państwa i pożyczka państwowa na rzecz KLM (Dz.U. 2020, C 355, s. 1, zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”), w której uznała, że rozpatrywany środek pomocy z jednej strony stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a z drugiej strony jest zgodny z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE. Komisja dokonała oceny rozpatrywanego środka pomocy w świetle swojego komunikatu z dnia 19 marca 2020 r. zatytułowanego „Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID‑19” (Dz.U. 2020, C 91 I, s. 1), zmienionego w dniach 3 kwietnia 2020 r. (Dz.U. 2020, C 112 I, s. 1), 13 maja 2020 r. (Dz.U. 2020, C 164, s. 3) oraz 29 czerwca 2020 r. (Dz.U. 2020, C 218, s. 3) (zwanego dalej „ramami tymczasowymi”).
Postępowanie i żądania stron
5 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 23 października 2020 r. skarżąca, Ryanair DAC, wniosła niniejszą skargę.
6 Pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w tym samym dniu, skarżąca wniosła o rozpoznanie niniejszej skargi przez Sąd w trybie przyspieszonym na podstawie art. 151 i 152 regulaminu postępowania przed Sądem. Postanowieniem z dnia 16 listopada 2020 r. Sąd (dziesiąta izba) przychylił się do wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.
7 W dniu 7 grudnia 2020 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na skargę.
8 Na podstawie art. 106 § 2 regulaminu postępowania skarżąca złożyła w dniu 18 grudnia 2020 r. uzasadniony wniosek o przeprowadzenie rozprawy.
9 Na wniosek dziesiątej izby Sąd – na podstawie art. 28 regulaminu postępowania – postanowił przekazać sprawę składowi powiększonemu.
10 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu odpowiednio w dniach 14 grudnia 2020 r. oraz 6 i 15 stycznia 2021 r. Królestwo Niderlandów, Republika Francuska i KLM wniosły o dopuszczenie ich do niniejszego postępowania w charakterze interwenientów popierających żądania Komisji.
11 Postanowieniami odpowiednio z dnia 12 i 19 stycznia 2021 r. prezes dziesiątej izby Sądu dopuścił interwencje Królestwa Niderlandów i Republiki Francuskiej.
12 Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2021 r. prezes dziesiątej izby Sądu dopuścił interwencję KLM.
13 W drodze środków organizacji postępowania doręczonych odpowiednio w dniach 14, 19 i 28 stycznia 2021 r. Królestwu Niderlandów, Republice Francuskiej i KLM zezwolono na podstawie art. 154 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem na przedstawienie uwag interwenienta. Odpowiednio w dniach 22 stycznia 2021 r. i 3 lutego 2021 r. Królestwo Niderlandów i Republika Francuska złożyły w sekretariacie Sądu uwagi interwenienta. KLM nie złożył uwag interwenienta.
14 Strony przestawiły swoje stanowiska oraz udzieliły odpowiedzi na pytania zadane przez Sąd na rozprawie w dniu 25 lutego 2021 r. Podczas tej rozprawy skarżąca wniosła do Sądu o podjęcie środka organizacji postępowania wzywającego Komisję do przedstawienia umów wymienionych odpowiednio w decyzji Air France i w zaskarżonej decyzji, na podstawie których zostały przyznane środki pomocy, o których mowa w tych dwóch decyzjach. Ustny etap postępowania został zamknięty postanowieniem z dnia 26 lutego 2021 r.
15 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
16 Komisja wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
17 Republika Francuska wnosi do Sądu o odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej w zakresie, w jakim zmierza ona do zakwestionowania zasadności zaskarżonej decyzji, oraz o oddalenie jej co do istoty w pozostałym zakresie. Tytułem żądania ewentualnego wnosi ona do Sądu o oddalenie skargi co do istoty w całości.
18 Podobnie jak Komisja Królestwo Niderlandów i KLM wnoszą do Sądu o oddalenie skargi jako bezzasadnej.
Co do prawa
19 Na poparcie skargi skarżąca podnosi pięć zarzutów dotyczących: pierwszy – niesłusznego wyłączenia przez Komisję pomocy przyznanej Air France przez Republikę Francuską z zakresu stosowania zaskarżonej decyzji; drugi – naruszenia zasad niedyskryminacji, swobody świadczenia usług i swobody przedsiębiorczości; trzeci – błędnego zastosowania art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE; czwarty – tego, że Komisja powinna była wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające; piąty – naruszenia obowiązku uzasadnienia w rozumieniu art. 296 TFUE.
W przedmiocie dopuszczalności
20 Skarżąca podnosi w pkt 39–45 skargi, że ma czynną legitymację procesową jako „zainteresowana strona” w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE oraz „zainteresowana strona” w rozumieniu art. 1 lit. h) rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 [TFUE] (Dz.U. 2015, L 248, s. 9), co pozwala jej wnieść celem ochrony swoich praw proceduralnych skargę o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji wydanej bez wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego.
21 Przyznanie rozpatrywanego środka pomocy ma wpływ na interesy skarżącej jako konkurenta KLM, ponieważ umożliwia on KLM uzyskanie pożyczek na korzystnych warunkach i pozostanie na rynku jako subwencjonowany konkurent skarżącego pomimo negatywnych skutków pandemii COVID-19. Natomiast skarżąca, która jest trzecim co do wielkości przewoźnikiem lotniczym w Niderlandach, nie korzysta z takiego wsparcia.
22 Komisja nie kwestionuje dopuszczalności skargi.
23 Republika Francuska uważa, że skarżąca nie ma czynnej legitymacji procesowej do kwestionowania zasadności zaskarżonej decyzji i że w związku z tym zarzuty pierwszy, drugi i trzeci skargi są niedopuszczalne. Republika Francuska nie kwestionuje natomiast dopuszczalności zarzutu czwartego skargi, ponieważ jej zdaniem skarżąca jest zainteresowaną stroną w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE.
24 Należy stwierdzić, że dopuszczalność skargi nie budzi wątpliwości w zakresie, w jakim skarżąca twierdzi w niej, że Komisja powinna była wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające, o którym mowa w art. 108 ust. 2 TFUE.
25 W ramach procedury kontrolnej, o której mowa w art. 108 TFUE, należy bowiem rozróżnić dwa etapy. Pierwszy to wstępny etap badania przewidziany w art. 108 ust. 3 TFUE, który umożliwia Komisji wyrobienie sobie wstępnej opinii na temat zgodności danej pomocy z rynkiem wewnętrznym. Drugi to formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w art. 108 ust. 2 TFUE, które umożliwia Komisji uzyskanie pełnych informacji na temat danych istotnych dla sprawy. Tylko w ramach tego postępowania traktat FUE nakłada na Komisję obowiązek wezwania zainteresowanych stron do przedstawienia uwag (wyroki: z dnia 19 maja 1993 r., Cook/Komisja, C‑198/91, EU:C:1993:197, pkt 22; z dnia 15 czerwca 1993 r., Matra/Komisja, C‑225/91, EU:C:1993:239, pkt 16; z dnia 15 października 2018 r., Vereniging Gelijkberechtiging Grondbezitters i in./Komisja, T‑79/16, niepublikowany, EU:T:2018:680, pkt 46).
26 W przypadku gdy formalne postępowanie wyjaśniające nie zostanie wszczęte, zainteresowane strony, które mogłyby przedstawić uwagi na tym drugim etapie, nie mają takiej możliwości. Aby temu zaradzić, przyznano im prawo do zakwestionowania przed sądem Unii decyzji o niewszczynaniu formalnego postępowania wyjaśniającego wydanej przez Komisję. Tak więc skarga o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE wniesiona przez zainteresowaną stronę w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE jest dopuszczalna, jeżeli autor tej skargi zmierza do ochrony praw proceduralnych, które wywodzi z tego ostatniego postanowienia (zob. wyrok z dnia 18 listopada 2010 r., NDSHT/Komisja, C‑322/09 P, EU:C:2010:701, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo).
27 W niniejszym przypadku Komisja nie wszczęła formalnego postępowania wyjaśniającego, a skarżąca podnosi w ramach zarzutu czwartego naruszenie jej praw proceduralnych. W świetle art. 1 lit. h) rozporządzenia 2015/1589 przedsiębiorstwo konkurencyjne wobec beneficjenta środka pomocy bezspornie znajduje się wśród „zainteresowanych stron” w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE (wyroki: z dnia 18 listopada 2010 r., NDSHT/Komisja, C‑322/09 P, EU:C:2010:701, pkt 59; z dnia 3 września 2020 r., Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland i in./Komisja, C‑817/18 P, EU:C:2020:637, pkt 50).
28 W niniejszej sprawie bezsporne jest, że między skarżącą a beneficjentem pomocy istnieje stosunek konkurencji. Skarżąca podniosła bowiem, co nie zostało zakwestionowane, że uczestniczy w obsłudze lotniczej Niderlandów od ponad dwudziestu lat, że w 2019 r. przewiozła 3 mln pasażerów z lub do Niderlandów oraz że posiada około 5% rynku niderlandzkiego, co czyni z niej trzeciego co do wielkości przewoźnika lotniczego w Niderlandach. Skarżąca podkreśliła również, że jej program lotów na lato 2020 r., sporządzony przed wybuchem pandemii COVID-19, obejmował 43 kierunki obsługiwane z 3 niderlandzkich portów lotniczych. Skarżąca jest zatem zainteresowaną stroną, mającą interes w zapewnieniu ochrony jej praw proceduralnych, które wywodzi z art. 108 ust. 2 TFUE.
29 Należy zatem uznać dopuszczalność skargi w zakresie, w jakim skarżąca powołuje się na naruszenie jej praw proceduralnych.
30 W tym kontekście należy stwierdzić, że zarzut czwarty, który wyraźnie zmierza do zapewnienia poszanowania praw proceduralnych skarżącej, jest dopuszczalny ze względu na jej status zainteresowanej strony, jak zostało to ustalone w pkt 29 powyżej. W ramach takiego zarzutu strona skarżąca może bowiem powołać się, w celu ochrony uprawnień procesowych przysługujących jej w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego, jedynie na zastrzeżenia pozwalające wykazać, że ocena informacji i dowodów, którymi dysponowała lub mogła dysponować Komisja na etapie badania wstępnego zgłoszonego środka, powinna była wzbudzić wątpliwości co do zgodności tego środka z rynkiem wewnętrznym (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 grudnia 2008 r., Régie Networks, C‑333/07, EU:C:2008:764, pkt 81; z dnia 9 lipca 2009 r., 3F/Komisja, C‑319/07 P, EU:C:2009:435, pkt 35; z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 59; z dnia 6 maja 2019 r., Scor/Komisja, T‑135/17, niepublikowany, EU:T:2019:287, pkt 73).
31 Należy ponadto przypomnieć, że skarżąca ma prawo, w celu wykazania naruszenia swoich praw proceduralnych ze względu na wątpliwości, jakie sporny środek powinien był wzbudzić co do jego zgodności z rynkiem wewnętrznym, podnieść argumenty zmierzające do wykazania, że stwierdzenie zgodności tego środka z rynkiem wewnętrznym, do którego doszła Komisja, było błędne, co a fortiori może świadczyć o tym, że Komisja powinna była powziąć wątpliwości przy swej ocenie zgodności tego środka z rynkiem wewnętrznym. Sąd jest zatem uprawniony do zbadania argumentów co do istoty przedstawionych przez skarżącą, aby sprawdzić, czy mogą one potwierdzać podniesiony przez nią wyraźnie zarzut dotyczący istnienia wątpliwości uzasadniających wszczęcie postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE (zob. podobnie wyroki: z dnia 13 czerwca 2013 r., Ryanair/Komisja, C‑287/12 P, niepublikowany, EU:C:2013:395, pkt 57–60; z dnia 6 maja 2019 r., Scor/Komisja, T‑135/17, niepublikowany, EU:T:2019:287, pkt 77).
32 W odniesieniu do zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia obowiązku uzasadnienia, należy podkreślić, że naruszenie obowiązku uzasadnienia jest naruszeniem istotnych wymogów proceduralnych i stanowi bezwzględną przeszkodę procesową, którą sąd Unii powinien uwzględnić z urzędu i która nie odnosi się do materialnej zgodności z prawem zaskarżonej decyzji (zob. podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 1998 r., Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, EU:C:1998:154, pkt 67–72).
Co do istoty
33 Należy najpierw zbadać zarzut piąty.
W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia obowiązku uzasadnienia
34 W zarzucie piątym skarżąca podnosi zasadniczo, że zaskarżona decyzja jest pod wieloma względami dotknięta brakiem uzasadnienia lub niewystarczającym uzasadnieniem.
35 W szczególności w części pierwszej zarzutu piątego skarżąca twierdzi zasadniczo, że Komisja nie przedstawiła powodów, dla których nie uwzględniła wpływu pomocy przyznanej wcześniej Air France, chociaż ta ostatnia – podobnie jak KLM – należy do grupy Air France–KLM.
36 Zdaniem skarżącej z pomocy przyznanej wcześniej Air France mogła skorzystać cała grupa Air France–KLM. W tych okolicznościach Komisja nie mogła a priori wykluczyć takiej możliwości, lecz zgodnie z orzecznictwem była zobowiązana uwzględnić wszystkie istotne w tym względzie elementy, a także kontekst, w jaki wpisywał się rozpatrywany środek pomocy. Tymczasem w pkt 19 zaskarżonej decyzji Komisja ograniczyła się do wskazania, bez przedstawienia dowodu lub innego wyjaśnienia, że „spółka zależna Air France grupy Air France–KLM nie jest beneficjentem [rozpatrywanego] środka pomocy”. Komisja nie zbadała jednak i nie uzasadniła tego, czy z pomocy przyznanej wcześniej na rzecz pozostałej części grupy, a w szczególności Air France, mógł również skorzystać KLM, którego rachunkowość jest skonsolidowana z rachunkowością Air France. W tym względzie skarżąca zarzuca Komisji, że ograniczyła się do wskazania, iż władze niderlandzkie „potwierdziły”, że spółka zależna Air France spółki holdingowej Air France–KLM nie była beneficjentem rozpatrywanego środka pomocy, nie wyjaśniając jednak, w jaki sposób owo zapewnienie zostało wdrożone w praktyce. Tymczasem istotne jest zbadanie tych aspektów rozpatrywanego środka pomocy w celu sprawdzenia proporcjonalności pomocy i tego, czy przykładowo przestrzegane były warunki kumulacji i pułapy określone w pkt 25 lit. d) i pkt 27 lit. d) ram tymczasowych. Zdaniem skarżącej spółka holdingowa Air France–KLM i jej dwie spółki zależne stanowią część jednej jednostki gospodarczej, która na podstawie zaskarżonej decyzji, rozpatrywanej łącznie z decyzją Air France, korzysta z łącznej kwoty 10,4 mld EUR pomocy.
37 Komisja, popierana przez Królestwo Niderlandów, Republikę Francuską i KLM, kwestionuje tę argumentację. Podnosi ona, że skoro KLM nie był jednym z beneficjentów pomocy przyznanej Air France, nie była ona zobowiązana do przedstawienia wyjaśnień w tej kwestii. Przypomina ona w tym względzie, że beneficjentem rozpatrywanego środka pomocowego jest KLM, a nie grupa Air France–KLM ani sam Air France. Podobnie ze wsparcia zatwierdzonego decyzją Air France skorzystał Air France, a nie grupa Air France–KLM lub sam KLM. Ponadto władze niderlandzkie i francuskie potwierdziły, że KLM i Air France były odpowiednio beneficjentami rozpatrywanych środków pomocy. Poza tym ich cechy wykluczają ryzyko, by pomoc przyznana Air France rozciągała się na KLM i vice versa.
38 Należy najpierw przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie, jakiego wymaga art. 296 TFUE, powinno być dostosowane do charakteru aktu i powinno przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji, w szczególności do treści aktu, charakteru przywołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu informacji mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ kwestię tego, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 TFUE, należy oceniać z uwzględnieniem nie tylko jego brzmienia, ale także jego kontekstu, jak również całości przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (zob. wyrok z dnia 8 września 2011 r., Komisja/Niderlandy, C‑279/08 P, EU:C:2011:551, pkt 125 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 O ile prawdą jest, że instytucje nie są zobowiązane w uzasadnieniu wydawanych przez nie decyzji do zajęcia stanowiska wobec wszystkich argumentów, które zainteresowani podnieśli przed nimi w toku postępowania administracyjnego, o tyle muszą one przedstawić fakty i względy prawne o zasadniczym znaczeniu dla systematyki ich decyzji (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 lipca 2008 r., Bertelsmann i Sony Corporation of America/Impala C‑413/06 P, EU:C:2008:392, pkt 169 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 18 września 2018 r., Duferco Long Products/Komisja, T‑93/17, niepublikowany, EU:T:2018:558, pkt 67).
40 W tym kontekście decyzja o niewszczynaniu formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE powinna zawierać jedynie powody, dla których Komisja uważa, że nie stoi w obliczu poważnych trudności w zakresie oceny zgodności danej pomocy z rynkiem wewnętrznym, i nawet zwięzłe uzasadnienie tej decyzji należy uznać za wystarczające w świetle wymogu uzasadnienia przewidzianego w art. 296 TFUE, jeżeli w sposób jasny i jednoznaczny ukazuje ono powody, dla których Komisja uznała, że nie występują takie trudności, przy czym kwestia zasadności tego uzasadnienia jest zagadnieniem odrębnym niemającym związku z owym wymogiem (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 grudnia 2008 r., Régie Networks, C‑333/07, EU:C:2008:764, pkt 65, 70, 71; z dnia 27 października 2011 r., Austria/Scheucher-Fleisch i in., C‑47/10 P, EU:C:2011:698, pkt 111; z dnia 12 maja 2016 r., Hamr – Sport/Komisja, T‑693/14, niepublikowany, EU:T:2016:292, pkt 54).
41 W niniejszej sprawie należy zaznaczyć, że Komisja stwierdziła w pkt 18 i 19 zaskarżonej decyzji z jednej strony, że KLM był beneficjentem rozpatrywanego środka pomocy, a z drugiej strony, że władze niderlandzkie potwierdziły, iż Air France, spółka zależna spółki holdingowej Air France–KLM, nie była beneficjentem rozpatrywanego środka pomocowego.
42 Należy również zauważyć, że w decyzji Air France, która dotyczy pomocy państwa przyznanej około dwa miesiące wcześniej Air France, spółce należącej wraz z KLM do tej samej grupy przedsiębiorstw, w związku z czym decyzja ta stanowi element kontekstu, który należy wziąć pod uwagę w celu zbadania, czy uzasadnienie zaskarżonej decyzji spełnia wymogi art. 296 TFUE zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 40 powyżej, Komisja wskazała w szczególności w pkt 21, że beneficjentem środka pomocy będącego przedmiotem tej decyzji jest „spółka Air France poprzez spółkę Air France–KLM – holding grupy”, i że władze francuskie potwierdziły, iż KLM – spółka zależna spółki holdingowej Air France–KLM – nie korzysta z przedmiotowego finansowania.
43 Zaskarżona decyzja nie zawiera innych elementów analizy dotyczących kwestii, czy pomoc przyznana wcześniej „spółce Air France poprzez Air France–KLM – holding grupy” mogła również być wykorzystywana, choćby częściowo, na potrzeby KLM w zakresie płynności finansowej, w danym wypadku za pośrednictwem spółki holdingowej Air France–KLM, której zarówno Air France, jak i KLM są spółkami zależnymi.
44 Należy zatem zbadać, czy uzasadnienie zaskarżonej decyzji ukazuje w sposób jasny i jednoznaczny, pozwalający zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a Sądowi dokonać jego kontroli, powody, dla których Komisja uznała, że KLM nie mógł skorzystać z pomocy przyznanej wcześniej Air France za pośrednictwem spółki holdingowej Air France–KLM, chociaż spółki te należą do tej samej grupy.
45 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z pkt 11 zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 [TFUE] (Dz.U. 2016, C 262, s. 1) do celów stosowania zasad pomocy państwa szereg odrębnych podmiotów prawnych można uznać za tworzące jeden podmiot gospodarczy. W tym celu należy wziąć pod uwagę istnienie udziałów kontrolnych jednego z podmiotów w drugim, jak również istnienie innych powiązań funkcjonalnych, gospodarczych i organizacyjnych między nimi.
46 W orzecznictwie uznano również, że w przypadku gdy prawnie odrębne osoby fizyczne lub prawne stanowią jednostkę gospodarczą, pod względem stosowania zasad konkurencji Unii należy traktować je jak jedno przedsiębiorstwo. W dziedzinie pomocy państwa wątpliwość, czy istnieje jednostka gospodarcza, pojawia się głównie w kontekście określenia beneficjenta pomocy (zob. podobnie wyroki: z dnia 14 listopada 1984 r., Intermills/Komisja, 323/82, EU:C:1984:345, pkt 11, 12; z dnia 8 września 2009 r., AceaElectrabel/Komisja, T‑303/05, niepublikowany, EU:T:2009:312, pkt 101).
47 Wśród elementów branych pod uwagę przez orzecznictwo w celu ustalenia istnienia lub nieistnienia jednostki gospodarczej w dziedzinie pomocy państwa znajdują się w szczególności udział danego przedsiębiorstwa w grupie spółek, nad którą kontrola jest sprawowana bezpośrednio lub pośrednio przez jedną z nich, prowadzenie identycznej lub równoległej działalności gospodarczej oraz brak autonomii gospodarczej danych spółek (zob. podobnie wyrok z dnia 14 października 2004 r., Pollmeier Malchow/Komisja, T‑137/02, EU:T:2004:304, pkt 68–70); utworzenie jednej grupy kontrolowanej przez jeden podmiot pomimo utworzenia nowych spółek, z których każda ma odrębną osobowość prawną (zob. podobnie wyrok z dnia 14 listopada 1984 r., Intermills/Komisja, 323/82, EU:C:1984:345, pkt 11); możliwość wykonywania przez podmiot posiadający udziały kontrolne w innej spółce, poza zwykłym lokowaniem kapitału przez inwestora, funkcji w zakresie kontroli, inicjatywy i wsparcia finansowego względem tej spółki, jak również istnienie organizacyjnych i funkcjonalnych związków między nimi (wyrok z dnia 16 grudnia 2010 r., AceaElectrabel Produzione/Komisja, C‑480/09 P, EU:C:2010:787, pkt 51; zob. także podobnie wyrok z dnia 10 stycznia 2006 r., Cassa di Risparmio di Firenze i in., C‑222/04, EU:C:2006:8, pkt 116, 117); jak również istnienie odpowiednich postanowień umownych (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2010 r., AceaElectrabel Produzione/Komisja, C‑480/09 P, EU:C:2010:787, pkt 57).
48 Ponadto do Komisji należy zbadanie ze szczególną ostrożnością powiązań między spółkami należącymi do tej samej grupy, w przypadku gdy należy obawiać się wpływu kumulacji pomocy państwa w ramach tej samej grupy na konkurencję (zob. podobnie wyrok z dnia 8 września 2009 r., AceaElectrabel/Komisja, T‑303/05, niepublikowany, EU:T:2009:312, pkt 116).
49 Komisja jest poza tym zobowiązana, w interesie prawidłowego stosowania podstawowych postanowień traktatu FUE dotyczących pomocy państwa, do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie rozpatrywanych środków pomocy w sposób staranny i bezstronny, tak aby dysponować w chwili wydania ostatecznej decyzji możliwie najbardziej kompletnymi i wiarygodnymi informacjami w tym celu (zob. wyrok z dnia 2 września 2010 r., Komisja/Scott, C‑290/07 P, EU:C:2010:480, pkt 90; zob. także podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 1998 r., Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, EU:C:1998:154, pkt 62).
50 W niniejszej sprawie w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że Air France i KLM są dwiema spółkami należącymi do tej samej grupy, na czele której stoi spółka holdingowa Air France–KLM.
51 O ile zaskarżona decyzja opisuje skład akcjonariatu spółki holdingowej Air France–KLM (ust. 18 zaskarżonej decyzji, zob. pkt 2 powyżej), o tyle nie zawiera ona żadnej informacji dotyczącej składu akcjonariatu jej dwóch spółek zależnych – Air France i KLM.
52 Zapytane o tę kwestię na rozprawie Królestwo Niderlandów i KLM wskazały w odniesieniu do składu akcjonariatu KLM, że 49% kapitału tej spółki znajduje się w posiadaniu spółki holdingowej Air France–KLM, 5,9% – Królestwa Niderlandów, 44,8% akcji – „dwóch fundacji niderlandzkich”, a reszta – innych akcjonariuszy. Królestwo Niderlandów i KLM oświadczyły w tym względzie, że spółka holdingowa Air France–KLM posiada tak zwaną „własność ekonomiczną” KLM.
53 Co się tyczy struktury akcjonariatu Air France, Republika Francuska wskazała podczas rozprawy w odpowiedzi na pytanie zadane jej przez Sąd, że spółka holdingowa Air France–KLM jest jedynym akcjonariuszem spółki Air France.
54 Z informacji tych, uzyskanych wyłącznie na rozprawie, wydaje się wynikać – nawet jeśli Sąd nie jest w stanie sprawdzić ich prawdziwości i kompletności oraz wyrobić sobie pełnego wyobrażenia na temat struktury kapitałowej grupy Air France–KLM – że z jednej strony 100% kapitału Air France znajduje się w posiadaniu spółki holdingowej Air France–KLM, a z drugiej strony „własność ekonomiczna” KLM należy do spółki holdingowej Air France–KLM, która jest ponadto jej największym akcjonariuszem.
55 W drugiej kolejności należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja nie zawiera żadnej informacji na temat powiązań funkcjonalnych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy spółką holdingową Air France–KLM a jej spółkami zależnymi Air France i KLM.
56 Zapytany o to na rozprawie KLM wyjaśnił, że spółka holdingowa Air France–KLM zajmuje się w szczególności pozyskiwaniem finansowania na rynkach globalnych poprzez pożyczki lub emisje obligacji, zarządzaniem sprzedażą i wspólnymi dochodami generowanymi na przykład poprzez sprzedaż biletów lotniczych, zapewnianiem dostawy pewnych usług, wykorzystywanych wspólnie, a także relacjami z inwestorami. Okazuje się zatem, że spółka holdingowa prowadzi działalność o określonym znaczeniu na rzecz grupy Air France–KLM.
57 Niemniej w braku informacji w tym względzie w zaskarżonej decyzji Sąd nie dysponuje żadną możliwą do zweryfikowania i kompletną podstawą umożliwiającą mu ustalenie, jakie są odpowiednie funkcje wyżej wymienionych spółek grupy, więzi statutowe łączące te spółki, a w szczególności, czy spółka holdingowa Air France–KLM sprawuje funkcje w zakresie kierowania, kontroli, inicjatywy i wsparcia finansowego względem swoich spółek zależnych Air France i KLM.
58 W trzeciej kolejności Sąd stwierdza, że z zaskarżonej decyzji wynika, iż spółka holdingowa Air France–KLM była zaangażowana w przyznanie pomocy będącej przedmiotem zaskarżonej decyzji i w zarządzanie tą pomocą.
59 Z ust. 12 zaskarżonej decyzji wynika bowiem, że rząd niderlandzki i „różne zainteresowane strony” miały zawrzeć szereg umów w celu przyznania rozpatrywanego środka pomocy. W szczególności państwo niderlandzkie, KLM i spółka holdingowa Air France–KLM miały zawrzeć umowę ramową (framework agreement), regulującą ogólne warunki przyznania pomocy KLM. Zaskarżona decyzja nie zawiera żadnego innego elementu dotyczącego treści tej umowy. Można jednak z tego wywnioskować, że jako sygnatariusz tej umowy spółka holdingowa Air France–KLM przyjęła pewne prawa i obowiązki umowne związane z rozpatrywanym środkiem pomocy.
60 Podobnie liczne elementy zawarte w decyzji Air France wskazują na to, że spółka holdingowa Air France–KLM przyjęła obowiązki i prawa umowne związane ze środkiem pomocy będącym przedmiotem tej decyzji. I tak tytułem przykładu zgodnie z ust. 15 tej decyzji Republika Francuska, „grupa Air France–KLM” i konsorcjum zainteresowanych banków miały zawrzeć umowę dotyczącą gwarancji państwa przed jej początkowym udzieleniem, która określała szczegółowe warunki uruchomienia tejże gwarancji. Zgodnie z ust. 16 tej decyzji pożyczka akcjonariuszy miała również być przedmiotem umowy pożyczki zawartej pomiędzy „grupą Air France–KLM” a agence des participations de l’État (francuską agencją udziałów państwa), która zarządza udziałami finansowymi państwa będącego akcjonariuszem. I tak rozpatrywane finansowanie „zostanie zakontraktowane z Air France–KLM”, podczas gdy wpływy z tego finansowania zostaną zgodnie z ust. 21 decyzji Air France „udostępnione spółce Air France poprzez lustrzane rachunki bieżące utworzone między spółką holdingową Air France–KLM a jej spółką zależną Air France”. Okazuje się więc, że umowy dotyczące rozpatrywanego finansowania zostaną zawarte ze spółką holdingową Air France–KLM, a nie ze spółką Air France. Ponadto okazuje się, że finansowanie to zostanie najpierw wpłacone na konta spółki holdingowej Air France–KLM, zanim zostanie ono przekazane „poprzez lustrzane rachunki bieżące”, których charakter i funkcjonowanie nie zostały jednak bliżej określone, spółce zależnej Air France. Ponadto z ust. 26 i 31 decyzji Air France wynika, że okres kredytowania gwarantowany przez państwo oraz okres obowiązywania gwarancji państwa mogą zostać przedłużone „według wyboru grupy Air France–KLM”. Jeśli chodzi o pożyczkę akcjonariusza, zostanie ona udzielona zgodnie z ust. 44 tej samej decyzji z zastrzeżeniem zobowiązań, które „zostaną zaciągnięte przez grupę Air France–KLM”.
61 Z okoliczności opisanych w pkt 59 i 60 powyżej wynika, że spółka holdingowa Air France–KLM była zaangażowana w przyznanie zarówno rozpatrywanego środka pomocy, jak i środka pomocy będącego przedmiotem decyzji Air France.
62 W braku jednak innych konkretnych informacji w tym względzie w zaskarżonej decyzji Sąd nie ma możliwości ustalenia odpowiednich ról, praw i obowiązków, w zakresie przyznania rozpatrywanych środków pomocy, spółki holdingowej Air France–KLM i jej spółek zależnych, a mianowicie KLM z jednej strony i Air France z drugiej.
63 Podczas rozprawy Komisja wyjaśniła, że KLM nie może skorzystać z pomocy przyznanej wcześniej Air France ze względu na „kontraktową strukturę transakcji”. Komisja wskazała ponadto, że niektóre umowy spośród umów wymienionych w pkt 60 powyżej zawierają szczególne postanowienia przewidujące, że dane finansowanie będzie dotyczyło jedynie spółki Air France, i wykluczające możliwość wykorzystania tego finansowania na potrzeby KLM w zakresie płynności.
64 Natomiast zapytana o to na rozprawie Republika Francuska wskazała, że umowy wymienione w decyzji Air France nie zawierały szczególnych postanowień mających na celu wykluczenie możliwości wykorzystania danego finansowania także na potrzeby grupy.
65 Wypowiedzi te świadczą zatem o tym, że informacje, którymi dysponuje Sąd, są niewystarczające i fragmentaryczne. Zaskarżona decyzja nie przedstawia bowiem w jakikolwiek sposób treści obowiązków i praw umownych spoczywających odpowiednio na spółce holdingowej Air France–KLM, KLM i Air France, ani tym bardziej ewentualnego istnienia jakiegokolwiek mechanizmu o charakterze umownym lub pozaumownym, który uniemożliwiałby, aby KLM skorzystał z pomocy przyznanej Air France za pośrednictwem spółki holdingowej Air France–KLM właśnie za pośrednictwem spółki holdingowej i odwrotnie.
66 W każdym razie należy przypomnieć, że poszanowanie obowiązku uzasadnienia należy oceniać na podstawie informacji, którymi skarżąca dysponowała w chwili wniesienia skargi. Natomiast zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie nie może zostać przedstawione po raz pierwszy i a posteriori przed sądem, chyba że zachodzą wyjątkowe okoliczności (zob. wyroki: z dnia 20 marca 2014 r., Rousse Industry/Komisja, C‑271/13 P, niepublikowany, EU:C:2014:175, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. także wyrok z dnia 20 września 2011 r., Evropaïki Dynamiki/EBI, T‑461/08, EU:T:2011:494, pkt 109). W związku z tym wyjaśnienia przedstawione przez Komisję na rozprawie nie mogą uzupełniać uzasadnienia zaskarżonej decyzji w toku postępowania, a zatem są niedopuszczalne.
67 Z całości powyższych rozważań wynika, że Komisja nie mogła uznać, iż pomoc przyznana wcześniej Air France za pośrednictwem spółki holdingowej Air France–KLM nie mogła w żadnym wypadku zostać wykorzystana na potrzeby KLM w zakresie płynności, w danym wypadku za pośrednictwem spółki holdingowej Air France–KLM, bez przedstawienia w sposób jasny i jednoznaczny swojej oceny w oparciu o wszystkie elementy przypomniane w pkt 52–60 powyżej.
68 Komisja nie może w tym względzie powoływać się na wyrok z dnia 25 czerwca 1998 r., British Airways i in./Komisja (T‑371/94 i T‑394/94, EU:T:1998:140). W sprawie, w której zapadł ten wyrok, Komisja narzuciła bowiem warunki zezwolenia na rozpatrywaną pomoc mające na celu wykluczenie, aby część pomocy przyznanej Air France została przeniesiona bezpośrednio lub pośrednio na inną spółkę z tej samej grupy. Sąd uznał w pkt 313 i 314 tego wyroku, że wspomniane warunki zezwolenia stanowią wystarczający i odpowiedni środek gwarantujący, że Air France jest jedynym beneficjentem pomocy. Natomiast w niniejszej sprawie wydaje się, że brak jest takich warunków zezwolenia, a zaskarżona decyzja nie zawiera żadnej informacji w tym względzie.
69 Uznano co prawda, że Komisja dysponuje szerokimi uprawnieniami dyskrecjonalnymi w zakresie ustalenia, czy spółki należące do grupy należy uznać do celów stosowania systemu pomocy państwa za jedną jednostkę gospodarczą, czy raczej za podmioty autonomiczne pod względem prawnym i finansowym. Te uprawnienia dyskrecjonalne Komisji implikują uwzględnienie i ocenę złożonych pod względem gospodarczym faktów i okoliczności. Z uwagi na to, że sąd Unii nie może zastąpić oceny autora decyzji własną oceną faktów, zwłaszcza na płaszczyźnie gospodarczej, kontrola Sądu musi ograniczyć się w tym zakresie do zbadania poszanowania przepisów proceduralnych oraz zasad dotyczących obowiązku uzasadnienia, prawidłowości ustaleń faktycznych, a także braku oczywistego błędu w ocenie lub nadużycia władzy (zob. wyrok z dnia 8 września 2009 r., AceaElectrabel/Komisja, T‑303/05, niepublikowany, EU:T:2009:312, pkt 101, 102 i przytoczone tam orzecznictwo).
70 W tym celu sąd Unii powinien w szczególności nie tylko zbadać materialną prawidłowość przytoczonych dowodów, ich wiarygodność i spójność, ale także sprawdzić, czy dowody te stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie (wyrok z dnia 20 września 2018 r., Hiszpania/Komisja, C‑114/17 P, EU:C:2018:753, pkt 104).
71 Tymczasem z pkt 43–65 powyżej wynika, że zaskarżona decyzja nie przedstawia w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych mających znaczenie w tym względzie. Obowiązek ten ma tym większe znaczenie w przypadku takim jak rozpatrywany w niniejszej sprawie, charakteryzującym się równoległym przyznaniem dwóch środków pomocy państwa dwóm spółkom zależnym tej samej spółki holdingowej, która ponadto uczestniczy w przyznaniu tej pomocy i zarządzaniu nią oraz przyjęła prawa i obowiązki umowne związane z tą pomocą.
72 Ograniczając się zatem do stwierdzenia, że z jednej strony KLM był beneficjentem środka pomocy będącego przedmiotem zaskarżonej decyzji, a z drugiej strony władze niderlandzkie „potwierdziły”, że finansowanie przyznane KLM nie będzie wykorzystywane przez Air France, chociaż te dwie spółki należą do tej samej grupy, a niektóre informacje zawarte w zaskarżonej decyzji i w decyzji Air France wskazują, że spółka holdingowa Air France–KLM odgrywa pewną rolę w przyznaniu tej pomocy i zarządzaniu nią (pkt 58–65 powyżej), Komisja nie uzasadniła w sposób wymagany prawem zaskarżonej decyzji.
73 W świetle całości powyższych rozważań należy uwzględnić część pierwszą zarzutu piątego bez konieczności badania pozostałych części tego zarzutu.
74 Należy również przypomnieć, że art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE wymaga nie tylko, aby dane państwo członkowskie rzeczywiście stało w obliczu poważnych zaburzeń w jego gospodarce, ale również aby środki pomocy przyjęte dla zaradzenia tym zaburzeniom były z jednej strony konieczne w tym celu, a z drugiej – odpowiednie i proporcjonalne dla jego osiągnięcia. Ten sam wymóg wynika również z pkt 19 ram tymczasowych.
75 Ponadto w szczególności, jak podnosi skarżąca, zgodnie z pkt 25 lit. d) ppkt (i) ram tymczasowych pomoc państwa w formie nowych publicznych gwarancji kredytowych uznaje się za zgodną z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, o ile w przypadku pożyczek, których termin zapadalności wypada po dniu 31 grudnia 2020 r., całkowita kwota pożyczek na beneficjenta nie przekracza dwukrotności rocznej kwoty wynagrodzeń wypłaconych przez beneficjenta za rok 2019 lub za ostatni rok, za który dostępne są dane. Ten sam próg ma zastosowanie do pomocy państwa w formie dopłat do pożyczek publicznych zgodnie z pkt 27 lit. d) ppkt (i) tych ram.
76 Badanie konieczności i proporcjonalności pomocy w ogólności oraz przestrzegania wyżej wymienionych progów w szczególności zakłada zatem uprzednie ustalenie kwoty pomocy, jej beneficjenta oraz braku ryzyka finansowania krzyżowego, czerpiącego z rozpatrywanych środków pomocy, między spółką holdingową Air France–KLM, KLM i Air France. Tymczasem niewystarczający charakter uzasadnienia zaskarżonej decyzji w tym względzie uniemożliwia Sądowi skontrolowanie, czy Komisja słusznie uznała, że nie stoi w obliczu poważnych trudności w ocenie zgodności rozpatrywanej pomocy z rynkiem wewnętrznym.
77 Niewystarczający charakter uzasadnienia zaskarżonej decyzji pociąga zatem za sobą stwierdzenie jej nieważności.
78 Należy zatem stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez konieczności badania pozostałych zarzutów podniesionych przez skarżącą i bez konieczności orzekania w przedmiocie wniosku o zastosowanie środka organizacji postępowania, o którym mowa w pkt 14 powyżej.
W przedmiocie utrzymania w mocy skutków decyzji, której nieważność stwierdzono
79 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli uzasadniają to nadrzędne względy pewności prawa, sąd Unii dysponuje na podstawie art. 264 akapit drugi TFUE uprawnieniem do wskazania w każdym konkretnym przypadku skutków danego aktu, które należy uważać za ostateczne (zob. analogicznie wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Régie Networks, C‑333/07, EU:C:2008:764, pkt 121 i przytoczone tam orzecznictwo).
80 Z przepisu tego wynika zatem, że jeśli sąd Unii uzna to za konieczne, może on, nawet z urzędu, ograniczyć skutki uchylenia wyroku (zob. podobnie wyrok z dnia 1 kwietnia 2008 r., Parlament i Dania/Komisja, C‑14/06 i C‑295/06, EU:C:2008:176, pkt 85).
81 Zgodnie z tym orzecznictwem sąd Unii korzystał z możliwości ograniczenia w czasie skutków stwierdzenia nieważności uregulowania Unii wówczas, gdy odwołanie się do nadrzędnych względów pewności prawa dotyczących wszelkich interesów – zarówno publicznych, jak i prywatnych – które występowały w poszczególnych sprawach, uniemożliwiało zakwestionowanie pobrania lub uiszczenia kwot dokonanych na podstawie tego uregulowania w odniesieniu do okresu sprzed wydania wyroku (wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Régie Networks, C‑333/07, EU:C:2008:764, pkt 122).
82 W niniejszym przypadku Sąd uważa, że występują nadrzędne względy pewności prawa uzasadniające ograniczenie w czasie skutków stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji. Z jednej strony bowiem natychmiastowe zakwestionowanie pobrania kwot pieniężnych przewidzianych w rozpatrywanym środku pomocy miałoby szczególnie niekorzystne skutki dla gospodarki i obsługi lotniczej Niderlandów w kontekście gospodarczym i społecznym naznaczonym już poważnymi zaburzeniami w gospodarce tego państwa członkowskiego z powodu szkodliwych skutków pandemii COVID-19. Z drugiej strony należy uwzględnić okoliczność, że stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji wynika z jej niewystarczającego uzasadnienia.
83 Zgodnie z art. 266 TFUE Komisja, będąca autorem aktu, którego nieważność stwierdzono, jest zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Sądu.
84 Z tych względów należy zawiesić skutki stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji do czasu wydania przez Komisję nowej decyzji. Ze względu na szybkość, z jaką Komisja działała od momentu zgłoszenia wstępnego i zgłoszenia właściwego rozpatrywanego środka, skutki te zostaną zawieszone przez okres nieprzekraczający dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku, w przypadku gdyby Komisja postanowiła wydać tę nową decyzję na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE, i przez dodatkowy rozsądny okres, jeżeli Komisja zdecyduje się wszcząć postępowanie przewidziane w art. 108 ust. 2 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Régie Networks, C‑333/07, EU:C:2008:764, pkt 126).
W przedmiocie kosztów
85 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja przegrała sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącej – obciążyć ją jej własnymi kosztami oraz kosztami poniesionymi przez skarżącą.
86 Poza tym na podstawie art. 138 § 1 regulaminu postępowania państwa członkowskie i instytucje interweniujące w sprawie pokrywają własne koszty. Zgodnie z art. 138 § 3 regulaminu postępowania Sąd może zdecydować, że interwenient niewymieniony w § 1 tego przepisu pokrywa własne koszty.
87 Należy zatem orzec, że Królestwo Niderlandów, Republika Francuska i KLM pokrywają własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (dziesiąta izba w składzie powiększonym)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Komisji C(2020) 4871 final z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie pomocy państwa SA.57116 (2020/N) – Niderlandy – COVID-19: Gwarancja państwa i pożyczka państwowa na rzecz KLM.
2) Zawiesza się skutki stwierdzenia nieważności tej decyzji do czasu wydania przez Komisję Europejską nowej decyzji na podstawie art. 108 TFUE. Skutki te zostają zawieszone na okres, który nie może przekroczyć dwóch miesięcy od daty ogłoszenia niniejszego wyroku, w sytuacji gdyby Komisja zdecydowała o wydaniu nowej decyzji na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE, i przez dodatkowy rozsądny okres, jeśli Komisja zdecyduje o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE.
3) Komisja zostaje obciążona własnymi kosztami i kosztami poniesionymi przez Ryanair DAC.
4) Królestwo Niderlandów, Republika Francuska i Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV pokrywają własne koszty.
Kornezov | Buttigieg | Kowalik-Bańczyk |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 19 maja 2021 r.
Podpisy