Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 9ης Δεκεμβρίου 2014 — Feralpi κατά Επιτροπής
(Υπόθεση T‑70/10)
«Ανταγωνισμός — Συμπράξεις — Αγορά του οπλισμού σκυροδέματος σε ράβδους ή σε ρόλλους — Απόφαση με την οποία διαπιστώνεται παράβαση του άρθρου 65 ΑΧ μετά τη λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) 1/2003 — Καθορισμός των τιμών και των προθεσμιών πληρωμής — Περιορισμός ή έλεγχος της παραγωγής ή των πωλήσεων — Παράβαση ουσιώδους τύπου — Αναρμοδιότητα — Νομική βάση — Προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας — Αρχή της χρηστής διοικήσεως, της αναλογικότητας και της ισότητας των όπλων — Κριτήρια καταλογισμού — Καθορισμός της αγοράς — Παράβαση του άρθρου 65 ΑΧ — Πρόστιμα — Παραγραφή — Σοβαρότητα — Χρονική διάρκεια»
1. Πράξεις των οργάνων — Τεκμήριο νομιμότητας — Ανυπόστατη πράξη — Έννοια (Άρθρο 249 ΕΚ) (βλ. σκέψεις 50-53)
2. Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Απόφαση περί εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού η οποία κοινοποιήθηκε χωρίς τα παραρτήματά της — Πλαίσιο γνωστό στον ενδιαφερόμενο, το οποίο του παρέχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί το περιεχόμενο του ληφθέντος εις βάρος του μέτρου — Δεν συντρέχει παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως (Άρθρα 15 ΑΧ και 36 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 56‑61, 82)
3. Επιτροπή — Αρχή της συλλογικότητας — Περιεχόμενο — Απόφαση περί εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού η οποία κοινοποιήθηκε χωρίς τα παραρτήματά της — Παραβίαση της αρχής της συλλογικότητας — Δεν υφίσταται — Στοιχεία που έχουν εκτεθεί επαρκώς κατά νόμον στο περιεχόμενο της αποφάσεως (Άρθρο 219 ΕΚ) (βλ. σκέψεις 84-86)
4. Πράξεις των οργάνων — Επιλογή της νομικής βάσεως — Νομοθεσία της Ένωσης — Απαίτηση σαφήνειας και προβλεψιμότητας — Ρητή μνεία της νομικής βάσεως — Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται μετά τη λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ παράβαση του άρθρου 65 ΑΧ και επιβάλλονται κυρώσεις στην εμπλεκόμενη επιχείρηση — Νομική βάση αποτελούμενη από το άρθρο 7, παράγραφος 1, και το άρθρο 23, παράγραφος 2, του κανονισμού 1/2003 (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 7 § 1 και 23 § 2) (βλ. σκέψεις 94-99)
5. Συμπράξεις — Συμπράξεις που υπάγονται ratione materiae και ratione temporis στο νομικό καθεστώς της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Συνέχιση του καθεστώτος ελεύθερου ανταγωνισμού υπό τη Συνθήκη ΕΚ — Διατήρηση της εξουσίας ελέγχου της Επιτροπής στο νομικό πλαίσιο του κανονισμού 1/2003 (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου) (βλ. σκέψεις 100-115)
6. Πράξεις των οργάνων — Διαχρονική εφαρμογή — Διαδικαστικοί κανόνες — Ουσιαστικοί κανόνες — Διάκριση — Λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Απόφαση περί εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού η οποία εκδίδεται μετά τη λήξη αυτή και αφορά πραγματικά περιστατικά προγενέστερα της εν λόγω λήξεως — Αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και nullum crimen nulla poena sine lege — Νομικές καταστάσεις που είχαν διαμορφωθεί πριν από τη λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Υπαγωγή στο νομικό καθεστώς της Συνθήκης ΕΚΑΧ (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 49 § 1) (βλ. σκέψεις 117, 118, 120-122)
7. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας — Περιεχόμενο της αρχής — Ακύρωση της αρχικής αποφάσεως με την οποία η Επιτροπή διαπίστωσε παράβαση — Έκδοση βάσει των προγενέστερων προπαρασκευαστικών πράξεων νέας αποφάσεως με άλλη νομική βάση — Επιτρέπεται — Υποχρέωση νέας ανακοινώσεως αιτιάσεων — Δεν υφίσταται (Άρθρο 65 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 133-142, 147, 148)
8. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας — Πρόσβαση στον φάκελο — Περιεχόμενο — Άρνηση κοινοποιήσεως εγγράφου με επιβαρυντικά στοιχεία — Συνέπειες ως προς το βάρος αποδείξεως που φέρει η εμπλεκόμενη επιχείρηση (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 27 § 2) (βλ. σκέψη 144)
9. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Υποχρεώσεις της Επιτροπής — Τήρηση εύλογης προθεσμίας — Κριτήρια εκτιμήσεως — Παραβίαση — Προϋπόθεση — Προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας — Μπορεί να έχει ως συνέπεια τη μείωση του προστίμου (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου) (βλ. σκέψεις 152-155)
10. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Δικαιώματα άμυνας — Ανακοίνωση αιτιάσεων στην οποία γίνεται μνεία εγγράφου που δεν επισυνάφθηκε σε αυτήν — Δεν συντρέχει προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας, εφόσον επετράπη η πρόσβαση στο έγγραφο αυτό πριν από τη λήξη της ταχθείσας προθεσμίας απαντήσεως (βλ. σκέψεις 168, 169)
11. Ανταγωνισμός — Επιχείρηση — Έννοια — Οικονομική ενότητα —Καταλογισμός των παραβάσεων — Νομικό πρόσωπο που έχει την ευθύνη για την εκμετάλλευση της επιχειρήσεως κατά τον χρόνο της παραβάσεως — Καταλογισμός σε οντότητα που διαδέχθηκε στην οικονομική δραστηριότητα στη σχετική αγορά εκείνη που διέπραξε την παράβαση — Δεν ασκεί επιρροή (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 177-179)
12. Συμπράξεις — Εναρμονισμένη πρακτική — Έννοια — Συντονισμός και συνεργασία που δεν συνάδουν με την υποχρέωση εκάστης επιχειρήσεως να καθορίζει αυτοτελώς τη συμπεριφορά της στην αγορά — Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστών — Τεκμήριο περί χρήσεως των πληροφοριών για τον καθορισμό της συμπεριφοράς στην αγορά (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 201-204, 269)
13. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται παράβαση — Η Επιτροπή φέρει το βάρος αποδείξεως της παραβάσεως και της διάρκειάς της — Τεκμήριο αθωότητας — Προσφυγή σε μια δέσμη ενδείξεων — Απαιτούμενος βαθμός αποδεικτικής ισχύος των αποδεικτικών στοιχείων που έλαβε υπόψη η Επιτροπή — Υποχρεώσεις, ως προς την απόδειξη, των επιχειρήσεων που αμφισβητούν το υποστατό της παραβάσεως (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 48 § 1· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 206-215, 239)
14. Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Αντιφατική αιτιολογία — Προϋποθέσεις — Αποτελέσματα (Άρθρο 296 ΣΛΕΕ) (βλ. σκέψη 220)
15. Συμπράξεις — Απαγόρευση — Παραβάσεις — Συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές που συνιστούν ενιαία παράβαση — Ευθύνη λόγω των συμπεριφορών άλλων επιχειρήσεων στο πλαίσιο της ίδιας παραβάσεως — Επιτρέπεται — Κριτήρια — Λαμβάνεται υπόψη κατά την εκτίμηση της σοβαρότητας της παραβάσεως (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 225, 226, 301-306)
16. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Εκτίμηση σε συνάρτηση με την ατομική συμπεριφορά της επιχειρήσεως — Μη επιβολή κυρώσεως σε άλλον επιχειρηματία — Δεν ασκεί επιρροή (βλ. σκέψεις 227, 293)
17. ΕΚΑΧ — Τιμές — Τιμοκατάλογοι — Υποχρεωτική δημοσίευση — Συμβατό προς την απαγόρευση των συμπράξεων (Άρθρα 60 ΑΧ και 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 243, 297)
18. Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται παράβαση — Τρόπος αποδείξεως — Έγγραφη απόδειξη — Εκτίμηση της αποδεικτικής ισχύος ορισμένου εγγράφου — Κριτήρια — Απουσία μονογραφής και υπογραφής — Δεν ασκεί επιρροή (Άρθρο 65 ΑΧ) (βλ. σκέψη 250)
19. Συμπράξεις — Συμμετοχή σε συσκέψεις με αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες του ανταγωνισμού — Γεγονός από το οποίο, ελλείψει αποστασιοποιήσεως από τις ληφθείσες αποφάσεις, μπορεί να συναχθεί συμμετοχή στην επακολουθήσασα σύμπραξη — Δημόσια αποστασιοποίηση — Περιοριστική ερμηνεία (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 254, 285)
20. Συμπράξεις — Συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων — Προσβολή του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 65 ΑΧ — Κριτήρια εκτιμήσεως — Αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες ανταγωνισμού — Αρκεί αυτή η διαπίστωση (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψη 317)
21. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων — Μέθοδος υπολογισμού στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνονται υπόψη διάφορα στοιχεία που παρέχουν ευελιξία — Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής — Δικαστικός έλεγχος — Πλήρης δικαιοδοσία (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημεία 1 A και 1 B) (βλ. σκέψεις 331, 342-344)
22. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων — Νομική φύση — Ενδεικτικός κανόνας συμπεριφοράς ο οποίος συνεπάγεται αυτοπεριορισμό της εξουσίας εκτιμήσεως της Επιτροπής — Υποχρέωση τηρήσεως των αρχών της ίσης μεταχειρίσεως, της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου (Ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής) (βλ. σκέψεις 334-336)
23. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κατανομή των εμπλεκομένων επιχειρήσεων σε κατηγορίες με διαφορετικό αρχικό ποσό — Επιτρέπεται — Προϋποθέσεις — Τήρηση των αρχών της ίσης μεταχειρίσεως και της αναλογικότητας — Κριτήρια (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημείο 1 A) (βλ. σκέψεις 360-365, 367, 368)
24. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Χαρακτηρισμός παραβάσεως ως πολύ σοβαρής — Πρωταρχική σημασία του κριτηρίου που αφορά τη φύση της παραβάσεως — Έλλειψη αυτοτέλειας του κριτηρίου του μεγέθους της αγοράς των επίμαχων προϊόντων — Χαρακτηρισμός της παραβάσεως ως πολύ σοβαρής παρά τον περιορισμό της στο έδαφος ενός μόνο κράτους μέλους — Επιτρέπεται (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημείο 1 A) (βλ. σκέψεις 372, 380, 392-294)
25. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Νομικό πλαίσιο — Καθορισμός — Προηγούμενη πρακτική της Επιτροπής όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων — Ενδεικτική σημασία (Άρθρο 65 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2) (βλ. σκέψη 376)
26. Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Καθορισμός των τιμών — Υποχρέωση της Επιτροπής να αναφερθεί, προς εκτίμηση του αντίκτυπου της παραβάσεως, στον ανταγωνισμό που θα υφίστατο αν δεν είχε σημειωθεί παράβαση (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2) (βλ. σκέψεις 381, 382)
Αντικείμενο
| Αίτημα ακυρώσεως της αποφάσεως C(2009) 7492 τελικό της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 65 ΑΧ (υπόθεση COMP/37.956 — Οπλισμός σκυροδέματος, επανέκδοση), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2009) 9912 τελικό της Επιτροπής, της 8ης Δεκεμβρίου 2009, με την οποία η Επιτροπή επέβαλε στην προσφεύγουσα πρόστιμο ύψους 10,25 εκατομμυρίων ευρώ, λόγω παραβάσεως του άρθρου 65, παράγραφος 1, ΑΧ. |
Διατακτικό
Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:
1) | | Απορρίπτει την προσφυγή. |
2) | | Καταδικάζει τη Feralpi Holding SpA στα δικαστικά έξοδα. |