Sprawa T‑483/13
(publikacja fragmentów)
Athanassios Oikonomopoulos
przeciwko
Komisji Europejskiej
Odpowiedzialność pozaumowna – Szkody wyrządzone przez Komisję w ramach dochodzenia OLAF‑u oraz przez OLAF – Skarga o odszkodowanie i o zadośćuczynienie – Wniosek o stwierdzenie nieistnienia w znaczeniu prawnym i niedopuszczalności aktów OLAF‑u do celów dowodowych przed organami krajowymi – Dopuszczalność – Nadużycie władzy – Przetwarzanie danych osobowych – Prawo do obrony
Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 20 lipca 2016 r.
1. Skarga o odszkodowanie i o zadośćuczynienie – Autonomia w stosunku do skargi o stwierdzenie nieważności – Granice – Skarga o stwierdzenie nieistnienia aktów Unii –Niedopuszczalność – Naruszenie prawa do skutecznej ochrony sądowej i zasad prawidłowego przebiegu postępowania i ekonomii procesowej – Brak
(art. 19 ust. 1 TUE, art. 263 TFUE, 267 TFUE, 268 TFUE, 277 TFUE, art. 340 akapit drugi TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41, 47)
2. Skarga o odszkodowanie i o zadośćuczynienie – Właściwość sądu Unii – Granice – Właściwość do orzekania w przedmiocie dowodów, które należy uznać za niedopuszczalne w ramach postępowania karnego przed sądami krajowymi dotyczącego dochodzenia Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Wyłączenie
(art. 267 TFUE, 268 TFUE)
3. Skarga o odszkodowanie i o zadośćuczynienie – Przedmiot – Żądanie mające na celu uzyskanie odszkodowania za szkody wyrządzone wskutek dochodzenia prowadzonego przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Żądanie wysunięte przed zakończeniem postępowania przed właściwym do ustalenia ewentualnej odpowiedzialności skarżącego sądem krajowym – Dopuszczalność
(art. 268 TFUE)
4. Instytucje Unii Europejskiej – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Rozporządzenie nr 45/2001 – Przetwarzanie danych osobowych – Pojęcie – Przekazanie organowi krajowemu przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) sprawozdania z dochodzenia zawierającego dane osobowe – Włączenie
[rozporządzenie nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 lit. a), b), art. 5]
5. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Niezgodność z prawem – Wystarczająco istotne naruszenie prawa Unii – Przetwarzanie danych osobowych bez uprzedniego powiadomienia inspektora ochrony danych z danej instytucji – Włączenie
(art. 340 akapit drugi TFUE; rozporządzenie nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 14, art. 25 ust. 1, art. 27)
6. Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Metody – Wykładnia prawa wtórnego zgodna z traktatem FUE – Wykładnia w zależności od kontekstu i celu
7. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Kompetencje – Dochodzenia – Kompetencja do prowadzenia dochodzenia dotyczącego wykonania umowy zawartej w celu realizacji programu ramowego
(art. 325 TFUE; rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1073/1999, motyw 12, art. 12 ust. 3, nr 2321/2002, art. 20)
8. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Dochodzenia – Wszczęcie – Przesłanki
(rozporządzenie nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 5)
9. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Kompetencje – Dochodzenia – Kompetencja do organizowania rozmów w ramach dochodzeń zewnętrznych
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1073/1999, art 2, 4; rozporządzenie Rady nr 2185/96, art. 7)
10. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Kompetencje – Dochodzenia – Kompetencja do prowadzenia dochodzenia u osoby trzeciej
(rozporządzenie Rady nr 2185/96, art. 5 akapit trzeci)
11. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnoty – Postępowanie w sprawie nieprawidłowości – Termin przedawnienia – Możliwość stosowania środków lub sankcji przyjętych na podstawie prawa Unii – Wyłączenie
(rozporządzenie Rady nr 2988/95, art. 3 ust. 1)
12. Środki własne Unii Europejskiej – Rozporządzenie w sprawie ochrony interesów finansowych Unii – Postępowanie w sprawie nieprawidłowości – Termin przedawnienia – Akt przerywający – Akt właściwego organu władzy, o którym zawiadamia się daną osobę, a który odnosi się do dochodzenia lub postępowania w sprawie nieprawidłowości – Pojęcie
(rozporządzenie Rady nr 2988/95, art. 3 ust. 1 akapit trzeci)
13. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Dochowanie rozsądnego terminu – Postępowanie administracyjne – Kryteria oceny
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1073/1999, art. 6 ust. 5)
14. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Dochodzenia – Wszczęcie – Obowiązek udzielania informacji osobom objętym dochodzeniem w ramach dochodzeń zewnętrznych – Zakres – Granice
(decyzja Komisji nr 1999/396, art. 4)
15. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) – Dochodzenia – Dostęp do akt sprawy i końcowego raportu – Obowiązek przyznania osobie objętej dochodzeniem zewnętrznym dostępu do dokumentów dochodzenia – Brak
(decyzja Komisji 1999/396)
1. Skarga o odszkodowanie jest samodzielnym środkiem zaskarżenia, który pełni szczególną funkcję w ramach systemu środków zaskarżania i który jest uzależniony od przesłanek dostosowanych do specyficznego celu tego środka.
Jeżeli chodzi o wniosek mający na celu stwierdzenie, iż środki przyjęte przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) są prawnie nieistniejące, to sprowadza się on w rzeczywistości do żądania, by sąd Unii unieważnił środki przyjęte przez OLAF i zarazem postanowił, że nie wywołały one żadnego skutku prawnego. Wykracza to poza zwykłe stwierdzenie bezprawności, jakiego sąd Unii mógłby ewentualnie dokonać w ramach skargi o odszkodowanie. Owo stwierdzenie niedopuszczalności nie stanowi naruszenia prawa do skutecznej ochrony sądowej ani zasad prawidłowego przebiegu postępowania i ekonomii procesowej. Sądową kontrolę poszanowania systemu prawnego Unii zapewniają bowiem, jak wynika z art. 19 ust. 1 TUE, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz sądy państw członkowskich. W tym celu w traktacie FUE, w art. 263 TFUE i 277 TFUE z jednej strony oraz w art. 267 TFUE z drugiej, ustanowiono kompletny system środków prawnych i procedur zapewniający kontrolę legalności aktów Unii, powierzając ją sądom Unii. Otóż w przypadku decyzji podjętych przez organy krajowe na podstawie informacji OLAF‑u musi przysługiwać możliwość zaskarżenia ich do sądów krajowych, które z kolei mogą złożyć wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni przepisów prawa Unii, które uważają one za konieczne do wydania swoich orzeczeń.
Z powyższego wynika, że sama okoliczność, iż jedno żądanie zostało uznane za niedopuszczalne, nie wystarcza do wykazania naruszenia prawa do skutecznej ochrony sądowej oraz zasad prawidłowego przebiegu postępowania i ekonomii procesowej.
(por. pkt 26, 27, 29, 31)
2. Dalszy sposób postępowania z informacjami, które zostały im przekazane przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), należy do wyłącznej i całkowitej odpowiedzialności organów krajowych i do tych organów należy również sprawdzenie, czy takie informacje usprawiedliwiają ściganie karne lub wymagają takiego ścigania. W rezultacie ochrona sądowa przed takim ściganiem powinna zostać zapewniona na poziomie krajowym ze wszystkimi gwarancjami przewidzianymi przez prawo wewnętrzne, w tym wynikającymi z praw podstawowych, wraz z możliwością wystąpienia przez sąd rozpoznający sprawę do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE. Organy krajowe, w przypadku gdyby postanowiły wszcząć dochodzenie, dokonują oceny konsekwencji, które należy wyciągnąć z ewentualnych niezgodności z prawem, jakich dopuścił się OLAF i ocena ta może zostać zakwestionowana przed sądem krajowym. W przypadku gdy postępowanie karne nie zostało wszczęte lub zostało zakończone wyrokiem uniewinniającym, wniesienie skargi o odszkodowanie do sądu Unii wystarcza do zapewnienia ochrony interesów zainteresowanej osoby, umożliwiając jej uzyskanie naprawienia wszelkich szkód wynikających z bezprawnego zachowania OLAF‑u.
W tym względzie siłą rzeczy należy uznać, że w kontekście skargi o odszkodowanie orzeczenie sądu Unii uznające za niedopuszczalne dowody przedłożone organom krajowym wykraczałoby w oczywisty sposób poza ramy jego kompetencji. Sąd Unii nie jest zatem właściwy do stwierdzenia, że informacje i dane zainteresowanej osoby oraz wszelkie istotne dowody przekazane organom krajowym stanowią niedopuszczalne dowody przed sądami krajowymi.
(por. pkt 33, 34)
3. Skarga o odszkodowanie mająca na celu naprawienie szkody, jaka miała zostać poniesiona w wyniku przekazania przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) organom krajowym sprawozdania z dochodzenia dotyczącego skarżącego nie może być uważana za przedwczesną ze względu na okoliczność, że krajowe postępowanie sądowe jest jeszcze w toku, zważywszy że ewentualne wyniki tego postępowania nie mogą wpłynąć na postępowanie przed sądem Unii. Chodzi tu bowiem nie o to, czy skarżący jest autorem nieprawidłowości lub nadużycia finansowego, lecz o zbadanie sposobu, w jaki OLAF prowadził i zakończył dochodzenie, w którym wskazuje on skarżącego imiennie i ewentualnie przypisuje mu odpowiedzialność za nieprawidłowości, a także o zbadanie sposobu, w jaki Komisja zachowywała się w kontekście tego dochodzenia. Fakt uznania skarżącego za niewinnego przez krajowe organy wymiaru sprawiedliwości nie prowadziłby koniecznie do naprawienia ewentualnej szkody, którą skarżący by jednak wówczas poniósł.
(por. pkt 37)
4. Przepisy rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych są normami prawnymi mającymi na celu przyznanie uprawnień osobom, których dotyczą dane osobowe będące w posiadaniu instytucji i organów Unii. Samym celem tych norm jest bowiem ochrona takich osób przed ewentualnym bezprawnym przetwarzaniem dotyczących ich danych.
W tym względzie, jeżeli chodzi o przekazanie przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) organom krajowym sprawozdania z dochodzenia zawierającego informacje dotyczące danej osoby fizycznej, należy uznać, że te informacje są danymi osobowymi i że miało miejsce ich przetwarzanie przez OLAF w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001.
(por. pkt 51, 53)
5. W zakresie odpowiedzialności pozaumownej Unii, w sytuacji gdy z uwagi na to, że powiadomienie dotyczące danych inspektora ochrony danych nastąpiło po ich przetworzeniu, został naruszony art. 25 ust. 1 rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych, należy uznać, że dana instytucja naruszyła normę prawną mającą na celu przyznanie uprawnień osobom, których dotyczą dane osobowe będące w posiadaniu instytucji i organów Unii. Niemniej pojawia się pytanie, czy takie naruszenie może zostać uznane za wystarczająco istotne. W tym względzie z jednej strony należy podkreślić, że na podstawie rozporządzenia nr 45/2001 do funkcji inspektora ochrony danych należy czuwanie nad tym, by przetwarzanie danych osobowych nie naruszało praw i wolności osób, których dotyczy owo przetwarzanie. W tym kontekście ma on między innymi za zadanie uprzedzać Europejskiego Inspektora Ochrony Danych o przetwarzaniu danych, które mogłoby stanowić zagrożenie w rozumieniu art. 27 rozporządzenia nr 45/2001. Z tego wynika, że jeśli nie został on poinformowany o przetwarzaniu danych, to on sam nie może poinformować o tym tego inspektora i nie może zatem skutecznie wypełnić istotnego zadania nadzoru, które powierzył mu prawodawca europejski.
Z drugiej strony, jak wskazuje motyw 14 rozporządzenia nr 45/2001, przepisy tego rozporządzenia stosuje się do każdego przetwarzania danych osobowych dokonywanego przez wszystkie instytucje. Instytucjom i organom Unii nie przysługuje zatem żaden zakres uznania co do stosowania rozporządzenia nr 45/2001. Mając na uwadze te elementy – istotny charakter zadania nadzoru spoczywającego na inspektorze ochrony danych i brak jakiegokolwiek zakresu uznania po stronie instytucji i organów Unii – należy uznać, że proste naruszenie art. 25 ust. 1 rozporządzenia nr 45/2001 wystarczy do stwierdzenia istnienia wystarczająco istotnego naruszenia normy prawnej mającej na celu przyznanie uprawnień jednostkom.
(por. pkt 100–102)
6. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 140–142)
7. Z przepisów rozporządzenia nr 1073/1999 dotyczącego dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) wynika, że OLAF‑owi przyznano szeroką kompetencję w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i wszelkiej innej nielegalnej działalności przynoszącej szkody interesom finansowym Unii. Aby przewidzianą w art. 325 TFUE ochronę interesów finansowych Unii uczynić skuteczną, niezbędne jest, by odstraszanie i zwalczanie nadużyć finansowych i innych nieprawidłowości miały miejsce na wszystkich poziomach i w odniesieniu do każdej działalności, w ramach której takie zjawiska mogą wywrzeć negatywny wpływ na wspomniane interesy. Aby jak najlepiej wypełnić ten cel, Komisja przewidziała, że OLAF wykonuje jej kompetencje w zakresie zewnętrznych dochodzeń administracyjnych.
Także w tym sensie, w konkretny sposób, w art. 20 rozporządzenia nr 2321/2002 dotyczącego zasad udziału przedsiębiorstw, ośrodków badawczych i uniwersytetów oraz zasad upowszechniania wyników badań celem realizacji szóstego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej przewidziano, że Komisja zapewnia, by interesy finansowe Unii były chronione poprzez przeprowadzanie skutecznych kontroli zgodnie z rozporządzeniem nr 1073/1999. Właśnie w tym ostatnim rozporządzeniu przewidziano, że OLAF ma uprawnienie – przyznane Komisji rozporządzeniem nr 2185/96 w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami – do przeprowadzania inspekcji i kontroli na miejscu w państwach członkowskich.
A zatem okazuje się, że istnienie stosunku umownego między Unią a osobami prawnymi lub fizycznymi podejrzewanymi o prowadzenie nielegalnej działalności nie ma wpływu na uprawnienie OLAF‑u do prowadzenia dochodzeń. Urząd ten może prowadzić dochodzenia w odniesieniu do tych osób, jeżeli ciążą na nich podejrzenia o nadużycia finansowe lub nielegalną działalność, mimo istnienia umowy między wspomnianymi stronami. W tym kontekście nie można podważać niezależności OLAF‑u, powołując się na konflikt interesów Komisji w przypadku umowy zawartej przez tę instytucję w imieniu Unii. W motywie 12 rozporządzenia nr 1073/1999 podkreślono bowiem konieczność zapewnienia niezależności OLAF‑u w wykonywaniu zadań, które powierzono mu tym rozporządzeniem, dając dyrektorowi możliwość wszczęcia dochodzenia z własnej inicjatywy. Artykuł 12 ust. 3 tego rozporządzenia wprowadza w życie ów motyw.
(por. pkt 144–147, 149)
8. Decyzja dyrektora Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) o wszczęciu dochodzenia – tak jak zresztą decyzja instytucji, organu, urzędu lub agencji ustanowionych traktatami lub na ich podstawie, w której wnoszą one o wszczęcie dochodzenia – nie może zostać wydana w braku wystarczająco poważnych podejrzeń w sprawie zaistnienia nadużyć finansowych lub korupcji bądź innej nielegalnej działalności mogących przynieść szkody interesom finansowym Unii.
(por. pkt 175)
9. W przeciwieństwie do tego, co zostało przewidziane w art. 4 rozporządzenia nr 1073/1999 dotyczącego dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) w odniesieniu do dochodzeń wewnętrznych, żaden przepis nie przewiduje wyraźnie możliwości żądania przez OLAF udzielenia informacji ustnych w ramach dochodzeń zewnętrznych. Niemniej brak konkretnego przepisu w tym zakresie nie może być interpretowany w ten sposób, że istnieje zakaz organizowania przez OLAF rozmów w ramach dochodzeń zewnętrznych. Uprawnienie do przeprowadzania inspekcji i kontroli na miejscu wiąże się bowiem niezaprzeczalnie z uprawnieniem do organizowania rozmów z osobami, których dotyczą te inspekcje i kontrole. Ponadto rozmowy prowadzone przez OLAF nie są obowiązkowe, gdyż danym osobom przysługuje prawo odmowy udziału w tych rozmowach lub odmowy udzielenia odpowiedzi na pewne pytania.
Co więcej art. 7 rozporządzenia nr 2185/96 w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami w związku z art. 2 rozporządzenia nr 1073/1999 wskazuje, iż OLAF ma dostęp, na takich samych warunkach jak krajowi kontrolerzy administracyjni i w oparciu o ustawodawstwo krajowe, do wszystkich informacji i dokumentów związanych z kontrolowanymi operacjami, które są konieczne do właściwego przebiegu inspekcji i kontroli na miejscu.
(por. pkt 188–190)
10. Żaden przepis rozporządzenia nr 2185/96 w sprawie kontroli na miejscu oraz inspekcji przeprowadzanych przez Komisję w celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przed nadużyciami finansowymi i innymi nieprawidłowościami, ani zresztą jakiegokolwiek innego rozporządzenia, nie stoi na przeszkodzie temu, by Komisja bądź Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) przeprowadziły inspekcję i kontrolę na miejscu u podwykonawcy bez uprzedniego przeprowadzenia inspekcji i kontroli na miejscu u podmiotu gospodarczego podejrzewanego o nadużycie finansowe. Pod warunkiem bowiem, że jest to ściśle niezbędne do stwierdzenia nieprawidłowości, OLAF może przeprowadzić inspekcję i kontrolę na miejscu u innych podmiotów gospodarczych. Jeśli chodzi o wybór, by kontrolę u tego będącego podwykonawcą podmiotu gospodarczego przeprowadzić przed kontrolą dokonaną u podmiotu gospodarczego podejrzewanego o nadużycie finansowe, można go uzasadnić koniecznością zapewnienia efektu zaskoczenia. W każdym wypadku, pod warunkiem że przeprowadzone kontrole są zgodne z rozporządzeniem nr 2185/96, wybór porządku chronologicznego tych kontroli należy wyłącznie do uznania Komisji i OLAF‑u.
(por. pkt 197, 199)
11. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 213–215)
12. Na podstawie art. 3 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 2988/95 w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich przerwanie biegu przedawnienia ścigania w stosunku do danej osoby może nastąpić jedynie w wyniku aktu podanego do jej wiadomości. W sytuacji gdy osoba ta została poinformowana pisemnie, że uznaje się ją za osobę objętą dochodzeniem Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) i że miała ona kontakty z przedstawicielami OLAF‑u, należy uznać, że pismo to przerwało bieg terminu przedawnienia i spowodowało, że nowy czteroletni termin przedawnienia zaczął biec od daty wspomnianego pisma.
(por. pkt 217)
13. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 219)
14. W żadnym uregulowaniu nie przewidziano obowiązku udzielania informacji osobom objętym dochodzeniem w ramach dochodzeń zewnętrznych Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). Natomiast w odniesieniu do dochodzeń wewnętrznych art. 4 decyzji 1999/396 dotyczącej zasad i warunków dochodzeń wewnętrznych w odniesieniu do przeciwdziałania nadużyciom finansowym, korupcji i wszelkim nielegalnym działaniom godzącym w interesy Wspólnoty stanowi, że zainteresowana strona zostaje szybko powiadomiona, pod warunkiem że nie zagrozi to dochodzeniu, za wyjątkiem przypadków, w których konieczne jest zachowanie absolutnej tajemnicy. Ponieważ poszanowanie prawa do obrony jest wystarczająco zapewnione w ramach dochodzenia wewnętrznego OLAF‑u, jeżeli urząd ten stosuje się do omawianego art. 4, to samo odnosi się do postępowania w ramach dochodzenia zewnętrznego OLAF‑u. A zatem poszanowanie prawa do obrony jest wystarczająco zapewnione w ramach takiego dochodzenia, jeżeli na wzór tego, co przewiduje art. 4 decyzji 1999/396, zainteresowany zostaje szybko poinformowany o możliwości jego osobistego udziału w nadużyciach finansowych, korupcji lub nielegalnych działaniach godzących w interesy Unii, w sytuacji gdy nie zaszkodzi to dochodzeniu.
(por. pkt 229–231)
15. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) nie jest zobowiązany udzielić osobie objętej dochodzeniem zewnętrznym dostępu do dokumentów będących przedmiotem takiego dochodzenia lub do dokumentów sporządzonych przez niego samego przy tej okazji, gdyż mogłoby to naruszyć skuteczność i poufność zadania powierzonego OLAF‑owi oraz niezależność tego urzędu. Poszanowanie prawa do obrony takiej osoby jest bowiem wystarczająco zapewnione dzięki informacjom, z których ona korzysta i dzięki temu, że została ona wysłuchana w ramach przesłuchania przez OLAF. Podobnie, jeśli chodzi o dostęp do końcowego raportu z dochodzenia zewnętrznego, żaden przepis nie przewiduje, że taki obowiązek ciąży na OLAF‑ie. Co się tyczy zasady kontradyktoryjności naruszenie prawa przez OLAF mogłoby zostać stwierdzone tylko w przypadku, gdyby raport końcowy został opublikowany lub gdyby w jego wyniku został wydany akt niekorzystny.
W tym względzie, w zakresie, w jakim adresaci raportów końcowych, czyli Komisja i zainteresowane organy krajowe, mieliby zamiar wydania takiego aktu wobec danej osoby w oparciu o raport końcowy, do tych właśnie organów, a nie do OLAF‑u należałoby w stosownym przypadku zapewnienie tej osobie dostępu do tych raportów zgodnie z ich własnymi przepisami proceduralnymi.
(por. pkt 239–241)