Υπόθεση T‑501/22
(δημοσίευση αποσπασμάτων)
Δημοκρατία της Αυστρίας
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δέκατο τμήμα) της 7ης Φεβρουαρίου 2024
«ΕΓΤΕ και ΕΓΤΑΑ – Δαπάνες αποκλειόμενες από τη χρηματοδότηση – Δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από την Αυστρία – Συντελεστής μείωσης – Άρθρο 24, παράγραφος 6, του κανονισμού (ΕΕ) 1307/2013 – Άρθρο 30, παράγραφος 7, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013 – Άρθρο 52, παράγραφος 4, στοιχείο αʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 – Υποχρέωση αιτιολογήσεως»
1. Πράξεις των θεσμικών οργάνων – Αιτιολόγηση – Υποχρέωση – Περιεχόμενο – Απόφαση σχετική με την εκκαθάριση των λογαριασμών για δαπάνες χρηματοδοτούμενες από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ – Δημοσιονομικές διορθώσεις – Κράτος αποδέκτης το οποίο συνεργάστηκε στενά στο πλαίσιο της διαδικασίας καταρτίσεως της αποφάσεως – Παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως – Δεν συντρέχει
(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 43-45)
2. Γεωργία – Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ – Εκκαθάριση των λογαριασμών – Άρνηση καλύψεως δαπανών οι οποίες προκύπτουν από πλημμελή εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης – Προσβολή από το οικείο κράτος μέλος – Βάρος αποδείξεως – Κατανομή μεταξύ της Επιτροπής και του κράτους μέλους
(Κανονισμός 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου)
(βλ. σκέψη 58)
3. Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική – Καθεστώτα άμεσης στήριξης – Κοινοί κανόνες – Καθεστώς βασικής ενίσχυσης – Εφαρμογή συντελεστή μείωσης αποκλειστικώς στους ορεινούς βοσκότοπους και όχι στα γειτονικά αγροτεμάχια που δεν έτυχαν τέτοιου χαρακτηρισμού – Γειτονικά αγροτεμάχια τα οποία θεωρούνται ότι ανήκουν σε διαφορετικές περιοχές – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις
(Κανονισμός 1307/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 24 § 6)
(βλ. σκέψεις 83, 84, 87)
4. Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική – Καθεστώτα άμεσης στήριξης – Κοινοί κανόνες – Πρόσθετη χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα – Αντιστάθμιση για ειδικά μειονεκτήματα που υφίστανται οι γεωργοί – Μειονέκτημα που προκύπτει από εσφαλμένη εφαρμογή εκ μέρους κράτους μέλους του δικαίου της Ένωσης – Δεν επιτρέπεται
(Κανονισμός 1307/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 24 και άρθρα 24 § 6 και 30 §§ 6 και 7, στοιχείο βʹ· κανονισμός 639/2014 της Επιτροπής, άρθρο 31 § 2)
(βλ. σκέψεις 99-105, 108, 111-114)
5. Γεωργία – Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΕ και το ΕΓΤΑΑ – Εκκαθάριση των λογαριασμών – Περιορισμός της απόρριψης χρηματοδότησης – Προθεσμία είκοσι τεσσάρων μηνών – Έναρξη –Ανακοίνωση από την Επιτροπή των πορισμάτων των επιθεωρήσεων – Προϋπόθεση
(Κανονισμός 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 52 § 4, στοιχείο αʹ· κανονισμός 908/2014 της Επιτροπής, άρθρο 34 § 2]
(βλ. σκέψεις 139, 140)
Σύνοψη
Το Γενικό Δικαστήριο, επιληφθέν προσφυγής ακυρώσεως ασκηθείσας από τη Δημοκρατία της Αυστρίας, ακυρώνει εν μέρει την απόφαση 2022/908 (1) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά το μέρος που αποκλείει από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τις δαπάνες που πραγματοποίησε το εν λόγω κράτος μέλος στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) πριν από τις 27 Νοεμβρίου 2016. Στο πλαίσιο αυτό, το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται, για πρώτη φορά, επί της ερμηνείας του άρθρου 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013 (2) και επί της έννοιας των «ειδικών μειονεκτημάτων» κατά το άρθρο 30, παράγραφος 7, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού.
Στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης, η Δημοκρατία της Αυστρίας αποφάσισε να εφαρμόσει συντελεστή μείωσης στα αγροτεμάχια που χαρακτηρίζονται ως «λειμώνες» και «ορεινοί βοσκότοποι» βάσει του αυστριακού δικαίου. Το 2016, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία έρευνας σε βάρος της Δημοκρατίας της Αυστρίας προκειμένου να εξακριβώσει αν, όσον αφορά τα έτη 2015 και 2016, η διαχείριση και ο έλεγχος των καθεστώτων στρεμματικών ενισχύσεων οι οποίες καταβάλλονται στους γεωργούς στο πλαίσιο του ΕΓΤΕ είχαν πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης. Μετά το πέρας της ως άνω έρευνας, η Επιτροπή, εκτιμώντας ότι οι αυστριακές αρχές είχαν εφαρμόσει εσφαλμένως το άρθρο 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013 όσον αφορά τους «λειμώνες», επέβαλε δημοσιονομική διόρθωση (3) στη Δημοκρατία της Αυστρίας. Ως εκ τούτου, η Δημοκρατία της Αυστρίας χορήγησε, από το 2017, στους οικείους γεωργούς, εν είδει διορθωτικού μέτρου, πρόσθετα δικαιώματα ενίσχυσης για κάθε επιλέξιμο εκτάριο «λειμώνων», από το εθνικό απόθεμα το οποίο τα κράτη μέλη οφείλουν να καθιερώσουν κατ’ εφαρμογήν του ίδιου κανονισμού (4).
Το 2018 η Επιτροπή κίνησε νέα έρευνα κατά της Δημοκρατίας της Αυστρίας. Από τη συνοπτική έκθεσή της προκύπτει, αφενός, ότι οι αυστριακές αρχές προέβησαν, όσον αφορά τους «ορεινούς βοσκότοπους», σε εσφαλμένη εφαρμογή του άρθρου 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013, η οποία είχε ως συνέπεια αδικαιολόγητη διαφορετική μεταχείριση, στο μέτρο που, εντός της ίδιας περιοχής, ο συντελεστής μείωσης δεν εφαρμόστηκε σε όλα τα αγροτεμάχια που υπόκεινται στις ίδιες καιρικές συνθήκες. Αφετέρου, από την έκθεση αυτή προκύπτει ότι η Δημοκρατία της Αυστρίας χρησιμοποίησε παρανόμως το εθνικό απόθεμα για τη χρηματοδότηση του διορθωτικού μέτρου σχετικά με τους «λειμώνες». Κατόπιν τούτου, με την προσβαλλόμενη απόφαση, η Επιτροπή, εξαιτίας των δύο παραβάσεων που προσάπτονται στη Δημοκρατία της Αυστρίας, απέκλεισε από τη χρηματοδότηση της Ένωσης τις δαπάνες που το εν λόγω κράτος μέλος είχε δηλώσει στο πλαίσιο του ΕΓΤΕ, ύψους 68 146 449,98 ευρώ.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Κατά πρώτον, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει τον λόγο ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται παράβαση του άρθρου 52, παράγραφος 1, του κανονισμού 1306/2013 (5) η οποία απορρέει από δημοσιονομική διόρθωση στηριζόμενη σε εσφαλμένη ερμηνεία του άρθρου 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013.
Συναφώς, το γεγονός ότι ο συντελεστής μείωσης εφαρμόστηκε στους «ορεινούς βοσκότοπους» και όχι στα γειτονικά αγροτεμάχια δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην εσφαλμένη εφαρμογή του άρθρου 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013. Πράγματι, η εν λόγω διάταξη δεν παρέχει καμία διευκρίνιση ως προς την έκταση των περιοχών σε σχέση με τις οποίες πρέπει να εκτιμάται αν πληρούται το κριτήριο των δύσκολων καιρικών συνθηκών. Εντούτοις, η προσέγγιση των αυστριακών αρχών, η οποία συνίσταται στην εφαρμογή του συντελεστή μείωσης μόνο στα αγροτεμάχια που χαρακτηρίσθηκαν ως «ορεινοί βοσκότοποι», χωρίς να αποδεικνύεται, εν προκειμένω, ότι οι αρμόδιες αρχές προέβησαν κατά τρόπο συγκεκριμένο και συστηματικό σε έναν τέτοιο χαρακτηρισμό στηριζόμενες στην ύπαρξη ιδιαίτερων καιρικών συνθηκών που προσιδιάζουν στα εν λόγω αγροτεμάχια, δεν διασφαλίζει ότι ο εν λόγω συντελεστής εφαρμόστηκε στο σύνολο των αγροτεμαχίων που βρίσκονται σε περιοχές με δύσκολες καιρικές συνθήκες, ούτε ότι ο συντελεστής αυτός εφαρμόστηκε μόνο σε αγροτεμάχια που πληρούν πράγματι το εν λόγω κριτήριο.
Κατά δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι ορθώς η Επιτροπή εκτίμησε ότι η χορήγηση πρόσθετων δικαιωμάτων ενίσχυσης στους γεωργούς που εκμεταλλεύονται «λειμώνες», για την αντιμετώπιση της εσφαλμένης εφαρμογής του συντελεστή μείωσης, δεν μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από το εθνικό απόθεμα βάσει του άρθρου 30, παράγραφος 7, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013.
Για να καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό, το Γενικό Δικαστήριο ερμηνεύει το άρθρο 30, παράγραφος 7, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013, το οποίο η Δημοκρατία της Αυστρίας επικαλείται ως νομική βάση για τη χρήση του εθνικού αποθέματος, λαμβάνοντας υπόψη το γράμμα του, το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται και τους σκοπούς που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας η διάταξη αυτή αποτελεί μέρος.
Όσον αφορά το γράμμα της εν λόγω διατάξεως, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το επίθετο «ειδικός» συνηγορεί υπέρ μιας ερμηνείας σύμφωνα με την οποία τα επίμαχα μειονεκτήματα αφορούν ορισμένες κατηγορίες γεωργών που διακρίνονται από τις υπόλοιπες λόγω ιδιαιτεροτήτων οι οποίες είναι συμφυείς με την κατάστασή τους. Ωστόσο, το γεγονός ότι οι γεωργοί υφίστανται τις συνέπειες της εκ μέρους κράτους μέλους εσφαλμένης εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης δεν αρκεί για να γίνει δεκτό ότι οι γεωργοί αυτοί εμπίπτουν σε ειδική κατηγορία και ότι το μειονέκτημα που υφίστανται λόγω του ανωτέρω σφάλματος πρέπει, για τον λόγο αυτόν, να θεωρηθεί ότι τους αφορά ειδικά. Η ερμηνεία αυτή επιρρωννύεται από το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η επίμαχη διάταξη, ιδίως δε από το άρθρο 31, παράγραφος 2, του κανονισμού 639/2014 (6).
Όσον αφορά τους σκοπούς που επιδιώκει η επίμαχη ρύθμιση, η εφαρμογή του αποθέματος σκοπεί στην παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας να χορηγούν στήριξη στους γεωργούς που τελούν σε ειδική κατάσταση, κατά προτεραιότητα δε στους νέους γεωργούς και σε εκείνους που αρχίζουν τη γεωργική τους δραστηριότητα.
Εν προκειμένω, το μειονέκτημα που υπέστησαν οι γεωργοί που εκμεταλλεύονταν «λειμώνες», δεν ήταν συμφυές με την κατάστασή τους ούτε συνδεόταν με μια ιδιότητα που τους χαρακτήριζε, αλλά προέκυψε από το γεγονός ότι οι αυστριακές αρχές, εφαρμόζοντας εσφαλμένα το άρθρο 24, παράγραφος 6, του κανονισμού 1307/2013, τους στέρησαν δικαιώματα ενίσχυσης τα οποία έπρεπε να τους είχαν χορηγηθεί εξαρχής.
Επομένως, η προβαλλόμενη από τη Δημοκρατία της Αυστρίας περίσταση ότι η εσφαλμένη εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης επηρέασε μόνον τους κατόχους «λειμώνων», περίσταση η οποία εξάλλου είναι αμφισβητήσιμη, δεδομένου ότι το εν λόγω σφάλμα είχε συνέπειες επί της αξίας των δικαιωμάτων ενίσχυσης του συνόλου των αυστριακών γεωργών, δεν μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι κάτοχοι «λειμώνων» βρίσκονταν σε κατάσταση που συνιστούσε ειδικό μειονέκτημα το οποίο επέτρεπε στη Δημοκρατία της Αυστρίας να τους χορηγήσει πρόσθετα δικαιώματα ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα βάσει του άρθρου 30, παράγραφος 7, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1307/2013.
Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο δέχεται τον τρίτο λόγο ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται παράβαση του άρθρου 52, παράγραφος 4, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1306/2013.
Συναφώς, η κοινοποίηση κατά το άρθρο 34, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, του εκτελεστικού κανονισμού 908/2014 (7) αποτελεί το σημείο αναφοράς για τον υπολογισμό της προθεσμίας των 24 μηνών που προβλέπει το άρθρο 52, παράγραφος 4, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1306/2013, στο μέτρο που προσδιορίζει με επαρκή σαφήνεια το αντικείμενο της έρευνας που διεξήγαγε η Επιτροπή και τις ελλείψεις που αυτή διαπίστωσε κατά την έρευνα. Ο περιορισμός της περιόδου σε σχέση με την οποία η Επιτροπή μπορεί να αποκλείσει ορισμένες δαπάνες από τη χρηματοδότηση της Ένωσης σκοπεί να προστατεύσει τα κράτη μέλη από την έλλειψη ασφάλειας δικαίου που θα προέκυπτε, αν η Επιτροπή ήταν σε θέση να επαναφέρει το ζήτημα δαπανών οι οποίες είχαν πραγματοποιηθεί πολλά χρόνια πριν από την έκδοση αποφάσεως περί εκκαθάρισης ως προς τη συμμόρφωση.
Δεδομένου ότι η ανακοίνωση της 27ης Νοεμβρίου 2018 προσδιόριζε, για πρώτη φορά, με επαρκή ακρίβεια τη διαπιστωθείσα από την Επιτροπή έλλειψη που συνδεόταν με την εσφαλμένη εφαρμογή του συντελεστή μείωσης στους «ορεινούς βοσκότοπους», αποτέλεσε, εν προκειμένω, την αφετηρία της περιόδου των 24 μηνών που αναφέρεται στο άρθρο 52, παράγραφος 4, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1306/2013. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή δεν μπορούσε να αποκλείσει από τη χρηματοδότηση της Ένωσης δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από τις 27 Νοεμβρίου 2016.
Κατόπιν των προεκτεθέντων, το Γενικό Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η προσβαλλόμενη απόφαση πρέπει να ακυρωθεί κατά το μέρος που, όσον αφορά την επίμαχη πρώτη δημοσιονομική διόρθωση, απέκλεισε από τη χρηματοδότηση της Ένωσης δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από τις 27 Νοεμβρίου 2016.