Sprawa T‑456/10
Timab Industries
i
Cie financière et de participations Roullier (CFPR)
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Europejski rynek fosforanów do pokarmów dla zwierząt – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE – Przydzielanie wielkości sprzedaży, uzgadnianie cen i warunków sprzedaży oraz wymiana szczególnie chronionych informacji handlowych – Wycofanie się skarżących z postępowania ugodowego – Grzywny – Obowiązek uzasadnienia – Waga i czas trwania naruszenia – Współpraca – Brak zastosowania prawdopodobnych widełek grzywien podanych do wiadomości w postępowaniu ugodowym
Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba w składzie powiększonym) z dnia 20 maja 2015 r.
1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Postępowanie w sprawie kontroli – Postępowanie nieobejmujące wszystkich uczestników kartelu – Wycofanie się przedsiębiorstwa z postępowania ugodowego – Wydanie przez Komisję po przeprowadzeniu dwóch odrębnych postępowań dwóch decyzji skierowanych do różnych adresatów – Możliwość zastosowania wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien – Obowiązek przestrzegania zasady równego traktowania
(art. 101 TFUE; rozporządzenia: Rady nr 1/2003; Komisji nr 773/2004, art. 10a; Komisji nr 622/2008; komunikaty Komisji: 2006/C 210/02; 2008/C 167/01)
2. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę – Konieczność współpracy przedsiębiorstwa w toku postępowania administracyjnego dotyczącego danego naruszenia – Ocena jakości i użyteczności dostarczonych informacji
(art. 101 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikaty Komisji: 2002/C 45/03; 2006/C 210/02)
3. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony – Wskazanie zasadniczych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny – Wskazanie wystarczające z punktu widzenia prawa do bycia wysłuchanym w przedmiocie ustalenia kwoty grzywny
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23, 27)
4. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Charakter tymczasowy – Obowiązek wyjaśnienia przez Komisję w decyzji końcowej różnic między tą decyzją a dokonanymi przez nią wstępnymi ocenami – Brak
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27)
5. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Postępowanie w sprawie kontroli – Wskazanie widełek grzywien – Wycofanie się przedsiębiorstwa z postępowania ugodowego – Niezastosowanie przez Komisję wspomnianych widełek w decyzji końcowej – Dopuszczalność
(rozporządzenia Komisji: nr 773/2004, art. 10a ust. 2; nr 622/2008; komunikaty Komisji: 2002/C 45/03; 2006/C 210/02; 2008/C 167/01)
6. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Wykorzystanie jako środków dowodowych oświadczeń innych przedsiębiorstw, które uczestniczyły w naruszeniu – Dopuszczalność – Moc dowodowa dobrowolnych zeznań złożonych przez głównych uczestników kartelu w celu skorzystania z zastosowania komunikatu w sprawie współpracy
(art. 101 TFUE; komunikat Komisji 2002/C 45/03)
7. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja stwierdzająca naruszenie reguł konkurencji
(art. 101 TFUE, 296 TFUE)
8. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Ocena – Pierwszeństwo aspektu umyślności zachowania nad jego skutkami
(art. 101 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02)
9. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Ustalenie grzywny proporcjonalnie do elementów oceny wagi naruszenia
(art. 101 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02)
10. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Ciężar dowodu
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 2002/C 45/03)
11. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania sądu Unii – Zakres
(art. 261 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31)
1. W dziedzinie porozumień, decyzji i uzgodnionych praktyk, w sytuacji gdy postępowaniem ugodowym nie są objęci wszyscy uczestnicy naruszenia, na przykład gdy przedsiębiorstwo wycofuje się z takiego postępowania, Komisja wydaje, po pierwsze, po przeprowadzeniu postępowania uproszczonego (postępowania ugodowego), decyzję skierowaną do uczestników naruszenia, którzy postanowili uczestniczyć w postępowaniu ugodowym, uwzględniającą w stosunku do każdego z nich podjęte zobowiązania, a po drugie, w ramach postępowania zwyczajnego, decyzję skierowaną do tych uczestników naruszenia, którzy postanowili nie uczestniczyć w postępowaniu ugodowym
Jednakże nawet w takiej złożonej sytuacji, wymagającej wydania w ramach dwóch odrębnych postępowań dwóch decyzji skierowanych do różnych adresatów, chodzi o uczestników tego samego kartelu, wobec czego należy przestrzegać zasady równego traktowania. Zasada ta wymaga, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób identyczny, chyba że jest to obiektywnie uzasadnione
Wobec powyższego postępowanie ugodowe jest postępowaniem administracyjnym stanowiącym alternatywę dla zwyczajnego, kontradyktoryjnego postępowania administracyjnego, odrębnym od niego i charakteryzującym się pewnymi cechami szczególnymi, takimi jak wcześniejsze przedstawienie zarzutów i poinformowanie o prawdopodobnych widełkach grzywien. Jednakże wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 1/2003 zachowują pełne zastosowanie w tym kontekście. Oznacza to, że przy ustalaniu kwoty grzywny nie można wprowadzać dyskryminacji między stronami, które uczestniczyły w tym samym kartelu, w odniesieniu do elementów i metod obliczania, na które szczególne cechy postępowania ugodowego nie mają wpływu, jak zastosowanie wynoszącej 10% obniżki za zawarcie ugody.
(por. pkt 71–74)
2. Obniżenie kwoty grzywny w ramach współpracy w postępowaniu administracyjnym jest uzasadnione tylko wtedy, gdy zachowanie danego przedsiębiorstwa pozwoliło Komisji na łatwiejsze stwierdzenie istnienie naruszenia i, w stosownym przypadku, położenie mu kresu.
W sytuacji gdy wniosek o skorzystanie z komunikatu w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w sprawach dotyczących karteli odnosi się do kartelu odrębnego od tego, którym zajmuje się Komisja i który ponadto okazuje się przedawniony, nie dochodzi do żadnego zwiększenia wartości dowodów, a Komisja nie ma obowiązku wynagradzania za taką współpracę, gdyż nie ułatwia ona dochodzenia. Rozumowanie to odnosi się również do współpracy określanej mianem współpracy „poza programem łagodzenia sankcji”.
(por. pkt 92, 93)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 98)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 99)
5. W dziedzinie konkurencji widełki grzywien stanowią instrument związany wyłącznie i konkretnie z postępowaniem ugodowym. Artykuł 10a ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 773/2004 odnoszące się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. 81 [WE] i art. 82 [WE] wyraźnie umożliwia służbom Komisji poinformowanie stron, których dotyczą rozmowy ugodowe, o szacunkowej wysokości grzywny, która zostanie na nie nałożona według zasad określonych w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 1/2003, w postanowieniach komunikatu w sprawie postępowań ugodowych, i w komunikacie a także, w odpowiednich przypadkach, w komunikacie w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w sprawach dotyczących karteli.
Jeżeli dane przedsiębiorstwo nie przedstawiło propozycji ugodowej, wycofując się w ten sposób z postępowania ugodowego, postępowanie zmierzające do wydania ostatecznej decyzji jest prowadzone na podstawie ogólnych przepisów rozporządzenia nr 773/2004, a nie na podstawie przepisów regulujących postępowanie ugodowe. Dochodzi tu więc do sytuacji określanej mianem „tabula rasa”, w której kwestia odpowiedzialności wymaga jeszcze rozstrzygnięcia. Wynika stąd, że widełki podane do wiadomości w postępowaniu ugodowym są w takim przypadku bez znaczenia, gdyż stanowią one instrument właściwy dla tego postępowania. Pozbawione logiki, a nawet niewłaściwe byłoby zatem wymaganie od Komisji, aby stosowała lub powoływała się w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów na widełki grzywien ustalone w ramach innego postępowania, z którego już zrezygnowano. Wskazanie bowiem w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów widełek grzywien stałoby w sprzeczności z czysto przygotowawczym charakterem takiego aktu i pozbawiłoby Komisję możliwości nałożenia grzywny dostosowanej do okoliczności nowych i istniejących w chwili wydania decyzji, mimo że powinna ona wziąć pod uwagę nowe argumenty lub dowody, o których dowiedziała się w toku zwyczajnego postępowania administracyjnego, a które mogą mieć wpływ na ustalenie kwoty grzywny, jaka ma zostać nałożona.
Zgodnie z tym samym rozumowaniem, w sytuacji gdy Komisja korzysta z postępowania ugodowego, które ma ułatwić rozwiązywanie sporów, a które zostaje później przerwane, na Komisji nie spoczywa żaden cięższy obowiązek uzasadnienia niż ten, który spoczywa na niej przy wydawaniu decyzji w postępowaniu zwyczajnym.
(por. pkt 100, 101, 104–107)
6. W prawie Unii pierwszeństwo ma zasada swobodnego doboru środków dowodowych, a jedynym kryterium istotnym dla oceny przedstawionych dowodów jest ich wiarygodność. Żaden przepis ani żadna ogólna zasada prawa Unii nie zakazuje Komisji wykorzystywania przeciwko przedsiębiorstwu oświadczeń złożonych przez inne przedsiębiorstwa. Tymczasem oświadczenia złożone w ramach wniosku o skorzystanie z komunikatu w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w sprawach dotyczących karteli (komunikatu w sprawie współpracy) mają istotną wartość dowodową. Rozumowanie to można zastosować także w odniesieniu do oświadczeń, które można wykorzystać przeciwko samemu przedsiębiorstwu, które wystąpiło z wnioskiem o skorzystanie z komunikatu w sprawie współpracy. Niemniej jednak, jeśli takie przedsiębiorstwo odwołuje swe oświadczenie lub przedstawia w późniejszym czasie jego odmienną interpretację, Komisji, a potem sądowi, będzie trudno, ze względu na brak innych dowodów, wziąć pod uwagę to oświadczenie, z uwagi na to, że jego wartość dowodowa ulega zmniejszeniu. W takim wypadku nie można oczekiwać od Komisji, że z pewnością wykorzysta ona przeciwko przedsiębiorstwu jego pierwsze oświadczenia.
(por. pkt 115)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 132, 133)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 154, 155)
9. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 161)
10. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 177, 178, 184)
11. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 215)