WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (ósma izba)
z dnia 24 września 2008 r.(*)
Wspólnotowy znak towarowy – Postępowanie w sprawie unieważnienia – Słowny wspólnotowy znak towarowy O STORE – Wcześniejszy słowny krajowy znak towarowy THE O STORE – Porównanie usług świadczonych w ramach handlu detalicznego z odpowiadającymi im towarami – Względna podstawa odmowy rejestracji – Artykuł 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 40/94 – Żądanie zmiany decyzji przedstawione przez interwenienta – Artykuł 134 § 3 regulaminu Sądu
W sprawie T‑116/06
Oakley, Inc., z siedzibą w One Icon, Foothill Ranch (Stany Zjednoczone), reprezentowana przez adwokatów M. Huth‑Dierig oraz M. Nentwiga,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez A. Folliarda‑Monguirala, działającego w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą OHIM, występującą przed Sądem w charakterze interwenienta, jest:
Venticinque Ltd, z siedzibą w Hailsham, East Sussex (Zjednoczone Królestwo), reprezentowana przez adwokat D. Canevę,
mającej za przedmiot skargę na decyzję Pierwszej Izby Odwoławczej OHIM z dnia 17 stycznia 2006 r. (sprawy połączone R 682/2004‑1 i R 685/2004‑1), dotyczącą postępowania w sprawie unieważnienia między Venticinque Ltd a Oakley, Inc.,
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (ósma izba),
w składzie: M.E. Martins Ribeiro (sprawozdawca), prezes, S. Papasavvas i N. Wahl, sędziowie,
sekretarz: C. Kristensen, administrator,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 13 kwietnia 2006 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez OHIM w sekretariacie Sądu w dniu 23 czerwca 2006 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez interwenienta w sekretariacie Sądu w dniu 25 lipca 2006 r.,
po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 10 stycznia 2008 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 7 lutego 2001 r. skarżąca, Oakley, Inc., dokonała zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego w Urzędzie Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1), z późniejszymi zmianami.
2 Znakiem towarowym, o którego rejestrację wniesiono, było oznaczenie słowne O STORE.
3 Usługi, dla których wniesiono o rejestrację, należą do klasy 35 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., ze zmianami, i odpowiadają następującemu opisowi: „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie; handel detaliczny i hurtowy okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami, torbami sportowymi, plecakami i portfelami”.
4 Zgłoszenie to zostało opublikowane w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 25/98 z dnia 3 września 2001 r.
5 W dniu 11 lutego 2002 r. pod numerem 2 074 599 dokonano na rzecz skarżącej rejestracji wspólnotowego znaku towarowego O STORE.
6 W dniu 14 października 2002 r. interwenient, Venticinque Ltd, złożył na podstawie art. 52 ust. 1 lit. a) i art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 wniosek o unieważnienie dotyczący wszystkich usług chronionych rejestracją tego wspólnotowego znaku towarowego. Wniosek ten został uzasadniony istnieniem prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd przez pomylenie wspólnotowego znaku towarowego z wcześniejszym słownym znakiem towarowym THE O STORE, który został zarejestrowany we Francji w dniu 28 grudnia 2000 r. pod nr 3 073 591 dla następujących towarów należących do klas 18 i 25 klasyfikacji nicejskiej:
– klasa 18: „skóra i imitacja skóry oraz wyroby z tych materiałów nieujęte w innych klasach, w szczególności walizki, kuferki na kosmetyki sprzedawane puste, torebki wieczorowe, torebki, torby na zakupy, plecaki, wielofunkcyjne torby sportowe, woreczki ściągane sznurkiem, woreczki zasuwane na zamek, teczki na dokumenty, aktówki, portfele i portmonetki; skóry zwierzęce; kufry i torby podróżne; parasole; parasole przeciwsłoneczne i laski; bicze; uprzęże i wyroby siodlarskie”;
– klasa 25: „odzież, a mianowicie garnitury, koszule wieczorowe spodnie, kurtki, kurtki sportowe, swetry, spódnice, bluzki, kurtki z wełny, swetry rozpinane, palta, płaszcze, gorsety, stroje sportowe, bluzy, odzież wodoodporna, stroje wieczorowe, fraki, szaliki, szale, fulary, krawaty, rękawiczki, kurtki skórzane, płaszcze skórzane, szale futrzane, bermudy, koszulki, koszulki polo, sukienki z dzianiny, parea, piżamy, koszule nocne, szlafroki, płaszcze kąpielowe, pończochy, skarpetki, halki, stroje kąpielowe, majtki, biustonosze i podkoszulki; nakrycia głowy i obuwie”.
7 Decyzją z dnia 18 czerwca 2004 r. Wydział Unieważnień uwzględnił złożony przez interwenienta wniosek o unieważnienie, po pierwsze, w odniesieniu do usług: „handlu detalicznego i hurtowego odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, torbami sportowymi, plecakami i portfelami” z uwagi na to, że nawet jeżeli usługi te mają inny charakter, przeznaczenie i sposób używania niż towary objęte rejestracją wcześniejszego krajowego znaku towarowego, to wciąż możliwe jest, że będą one wykorzystywały te same kanały dystrybucji, i po drugie, w odniesieniu do „usług handlu detalicznego i hurtowego, w tym usług sprzedaży detalicznej w Internecie”, gdyż z uwagi na ogólny opis tych usług mieściły one w sobie handel wszystkimi rodzajami towarów, w tym towarami objętymi rejestracją wcześniejszego znaku towarowego. Wydział Unieważnień oddalił natomiast wniosek o unieważnienie w odniesieniu do usług „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami”, ponieważ uznał, że usługi świadczone w ramach handlu detalicznego tymi towarami nie wykorzystują tych samych kanałów dystrybucji co wyroby ze skóry i odzież objęte rejestracją wcześniejszego znaku towarowego.
8 W dniach 5 i 6 sierpnia 2004 r., odpowiednio, skarżąca i interwenient odwołali się od decyzji Wydziału Unieważnień.
9 Decyzją z dnia 17 stycznia 2006 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Pierwsza Izba Odwoławcza utrzymała w mocy decyzję Wydziału Unieważnień, oddalając w ten sposób oba odwołania.
10 Izba Odwoławcza wskazała w głównych zarysach, że:
– usługi „handlu detalicznego i hurtowego odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, torbami sportowymi, plecakami i portfelami” oznaczone wspólnotowym znakiem towarowym cechują się podobnymi charakterem i przeznaczeniem oraz wykorzystaniem identycznych kanałów dystrybucji co towary należące do klas 18 i 25 objęte rejestracją wcześniejszego znaku towarowego. Ponadto te towary i usługi uzupełniają się. W związku z tym istnieje oczywiste podobieństwo w zakresie sprzedawanych detalicznie towarów, które są identyczne z towarami sprzedawanymi pod wcześniejszym znakiem towarowym lub które są do nich podobne. Wreszcie same oznaczenia też są bardzo podobne, ponieważ jedyną różnicę między nimi stanowi pominięcie w jednym z tych dwóch oznaczeń nieokreślonego rodzajnika „the”, w wyniku czego zachodzi prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd;
– prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd nie występuje w przypadku usług „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami”, ponieważ mimo podobieństwa omawianych znaków usługi te różnią się od towarów należących do klas 18 i 25 objętych rejestracją wcześniejszego znaku towarowego;
– jeżeli chodzi o „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie”, właściciel znaku towarowego nie ograniczył tych usług do konkretnych towarów, a co za tym idzie, ich ogólny opis obejmuje towary oznaczone wcześniejszym znakiem towarowym. W rezultacie z uwagi na to, że te usługi i towary objęte rejestracją wcześniejszego znaku towarowego są podobne, zachodzi prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd.
Żądania stron
11 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie OHIM kosztami postępowania.
12 OHIM wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
13 Interwenient wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim wyklucza ona istnienie prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd przez pomylenie między towarami objętymi rejestracją znaku towarowego THE O STORE a usługami „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami”, dla których został zarejestrowany znak towarowy O STORE;
– zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim nie stwierdza ona całkowitego unieważnienia wspólnotowego znaku towarowego O STORE, zarejestrowanego w dniu 11 lutego 2002 r., z uwagi na istnienie francuskiego znaku towarowego THE O STORE, zarejestrowanego w dniu 28 grudnia 2000 r.
14 Na rozprawie OHIM oświadczył, że wycofuje podniesiony w odpowiedzi na skargę zarzut niedopuszczalności dotyczący żądania skarżącej mającego na celu stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji także w zakresie, w jakim Izba Odwoławcza utrzymała w mocy decyzję Wydziału Unieważnień oddalającą wniosek o unieważnienie wspólnotowego znaku towarowego O STORE dla usług „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami”, co zostało odnotowane w protokole z rozprawy.
Co do prawa
15 Skarżąca podnosi jedyny zarzut dotyczący naruszenia art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94. Interwenient przedstawił żądanie na podstawie art. 134 § 3 regulaminu Sądu.
W przedmiocie zarzutu naruszenia art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94
Argumenty stron
16 W pierwszej kolejności skarżąca utrzymuje, że między rozpatrywanymi towarami a usługami nie ma żadnego podobieństwa, a zatem Izba Odwoławcza błędnie stwierdziła jego istnienie. Przede wszystkim Izba Odwoławcza niewłaściwie zinterpretowała charakter usług świadczonych w ramach handlu detalicznego. Następnie w sposób nieprawidłowy zastosowała ona wyrok Trybunału z dnia 29 września 1998 r. w sprawie C‑39/97 Canon, Rec. s. I‑5507. Wreszcie niesłusznie odrzuciła argumentację skarżącej, zgodnie z którą należało wykluczyć podobieństwo między towarami a usługami w celu uniknięcia zbyt szerokiej ochrony znaków towarowych odnoszących się do usług świadczonych w ramach handlu detalicznego ogólnie.
17 Po pierwsze, jeżeli chodzi o charakter usług świadczonych w ramach handlu detalicznego, skarżąca stwierdza, że Izba Odwoławcza postrzega je jedynie jako zwykłą transakcję sprzedaży towarów, w wyniku czego zrównuje te usługi z towarami sprzedawanymi w handlu detalicznym. Takie podejście jest niezgodne z wyrokiem Trybunału z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie C‑418/02 Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, Zb.Orz. s. I‑5873. Skarżąca wskazuje, że w ostatnim dziesięcioleciu coraz bardziej powszechnie akceptowany staje się pogląd, iż usługi odnoszące się do handlu detalicznego są odrębnymi usługami, oraz że usługi świadczone w ramach handlu detalicznego mogą stanowić usługi różniące się od zwykłej transakcji polegającej na sprzedaży towaru.
18 Po drugie, skarżąca utrzymuje, że Izba Odwoławcza błędnie zastosowała kryteria podobieństwa w przypadku rozpatrywanych towarów i usług. Zdaniem skarżącej Izba Odwoławcza nie miała racji, wskazując w pkt 20 zaskarżonej decyzji na istnienie ścisłego podobieństwa omawianych towarów i usług pod względem ich charakteru, uzasadniając to faktem, że zarówno towary, jak i usługi miały ten sam przedmiot, a mianowicie oferowanie towaru końcowemu konsumentowi. W przekonaniu skarżącej te towary i usługi różnią się od siebie charakterem z uwagi na to, że te pierwsze mają charakter materialny, a te drugie nie. Pod względem ich składu, sposobu funkcjonowania i właściwych im cech fizycznych rozpatrywane usługi i towary są odmienne do tego stopnia, że nie można dopatrzyć się między nimi żadnego podobieństwa.
19 Jednocześnie omawiane towary i usługi różnią się przeznaczeniem. Towary objęte rejestracją znaku towarowego THE O STORE służą bowiem do ochrony przed warunkami pogodowymi lub jako artykuły z sektora mody, podczas gdy przeznaczeniem usług świadczonych w ramach handlu detalicznego, oznaczonych znakiem towarowym O STORE, jest udzielenie konsumentom pomocy przy oglądaniu, wyborze i zakupie towarów. Dokonane przez Izbę Odwoławczą w pkt 19 zaskarżonej decyzji stwierdzenie, zgodnie z którym „przeznaczenie usług handlu detalicznego i towarów, które są sprzedawane w handlu detalicznym, jest bardzo podobne, i polega w szczególności na oferowaniu towaru końcowemu konsumentowi”, jest błędne i świadczy o pomyleniu dwóch odrębnych kategorii – „usług świadczonych w ramach handlu detalicznego” i „samych towarów”.
20 Skarżąca precyzuje, że sposób użycia określa sposób, w jaki należy stosować towar, tak aby mógł on spełniać swoją funkcję, i jest zwykle możliwy do wywiedzenia ze sposobu funkcjonowania towaru lub z funkcji pełnionej przez towary lub usługi na rynku, czyli z ich przeznaczenia. Wskazuje ona, że towary oznaczone wcześniejszym znakiem towarowym służą do ochrony przed warunkami pogodowymi lub jako artykuły z sektora mody, co stanowi ich główną funkcję, podczas gdy usługi świadczone w ramach handlu detalicznego zaspokajają potrzeby konsumentów w zakresie doradztwa dotyczącego rozmaitych artykułów i umożliwienia im dokonania wyboru i zakupu różnych towarów. W rezultacie Izba Odwoławcza błędnie stwierdziła w pkt 21 zaskarżonej decyzji, że konsumenci nie będą używać usług świadczonych w ramach handlu detalicznego i omawianych towarów w różny sposób.
21 Co się tyczy kryterium konkurencyjnego stosunku towarów względem usług, skarżąca zwraca uwagę, że zachodzi on wówczas, gdy konsumenci uznają te towary i usługi za zamienne, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie. W odniesieniu do ich charakteru komplementarnego skarżąca stwierdza, że towary i usługi uzupełniają się, jeżeli jedno z nich jest nieodzowne lub istotne do użycia drugiego, a nie jeżeli są one względem siebie posiłkowe lub pomocnicze, jak ma to miejsce, jej zdaniem, w niniejszej sprawie.
22 Skarżąca wywodzi z tego, że omawiane towary i usługi nie są do siebie podobne pod względem charakteru, przeznaczenia i sposobu używania. Ponadto nie zachodzi między nimi żaden stosunek komplementarności czy konkurencji. Jedyne podobieństwa wynikają z faktu, że omawiane towary są sprzedawane w tych samych punktach sprzedaży, w których oferowane są rozpatrywane usługi.
23 Ten pojedynczy fakt nie może jednak czynić tych towarów i tych usług podobnymi w rozumieniu kryteriów określonych w przytoczonym w pkt 16 powyżej wyroku w sprawie Canon, ponieważ wśród kryteriów oceny podobieństwa towarów lub usług Trybunał nie wymienił „podobnych kanałów dystrybucji”. Zdaniem skarżącej z uwagi na to, że większość tych towarów sprzedawana jest w sklepach wielkopowierzchniowych, konsumenci nie przywiązują zbytnio wagi do miejsca sprzedaży, gdy zastanawiają się nad tym, czy towary te mają wspólne pochodzenie. Ponadto w zakresie dotyczącym motywu siódmego rozporządzenia nr 40/94 i orzecznictwa skarżąca wskazuje, że cienka granica dzieląca towary i usługi podobne od niepodobnych musi zostać wydzielona poprzez dokonanie oceny ich podobieństwa, które nie może zostać ograniczone do zbioru abstrakcyjnych i sztucznych kryteriów. Według niej najważniejszy jest handlowy punkt widzenia. A zatem odbiorcy nie będą uznawali towarów i usług za podobne tylko dlatego, że są sprzedawane w tym samym miejscu: towary i usługi są podobne jedynie wówczas, gdy – przy założeniu, że używa się dla nich identycznych oznaczeń – odbiorcy mogą uznać, że pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa lub z przedsiębiorstw powiązanych gospodarczo. Odbiorcy są jednak świadomi tego, że to nie przedsiębiorstwa prowadzące handel detaliczny, takie jak Marks & Spencer czy Galerie Lafayette, produkują sprzedawane przez siebie towary. W konsekwencji, nawet jeżeli niektóre towary są oferowane w tym samym miejscu, w którym świadczone są niektóre usługi z zakresu handlu detalicznego, końcowy konsument będzie wiedział, że są one fundamentalnie różne, jeśli chodzi o ich charakter, i nie pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa lub z przedsiębiorstw powiązanych gospodarczo.
24 Po trzecie, skarżąca twierdzi, że Izba Odwoławcza nie miała racji, odrzucając jej argumentację, zgodnie z którą podobieństwo między towarami objętymi rejestracją wcześniejszego znaku towarowego a usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego winno zostać wykluczone w celu uniknięcia zbyt szerokiej ochrony znaków towarowych odnoszących się do usług świadczonych w ramach handlu detalicznego ogólnie. Zdaniem skarżącej w przeciwnym wypadku właściciel znaku zarejestrowanego dla usług świadczonych w ramach handlu detalicznego mógłby domagać się ochrony dla wszystkich towarów, które mogłyby być potencjalnie sprzedawane w handlu detalicznym. Takie ryzyko związane ze zbyt szeroką ochroną nie zostało wykluczone, czego wymagają niemniej kryteria określone przez Trybunał w przytoczonym w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, w którym wskazano, że należy skonkretyzować, jakich towarów lub jakiego rodzaju towarów usługi te dotyczą. Zdaniem skarżącej wciąż jest bowiem możliwe uzyskanie rejestracji znaku towarowego obejmującego usługi świadczone w ramach handlu detalicznego, odnoszące się do wszystkich towarów należących do klas 1–34.
25 W drugiej kolejności skarżąca zarzuca Izbie Odwoławczej, że nie uwzględniła mało odróżniającego charakteru wcześniejszego znaku towarowego. Jej zdaniem, element „store” jest znany wszystkim konsumentom europejskim, w tym francuskim, w związku z czym jest on po prostu opisowy. Natomiast elementy „the” i „o” mają charakter minimalnie odróżniający tudzież w ogóle nie są odróżniające, tym bardziej, że interwenient nie wykazał, by ten znak towarowy miał utrwaloną pozycję na rynku francuskim.
26 W trzeciej kolejności, jeżeli chodzi o porównanie oznaczeń, skarżąca przytacza orzecznictwo, zgodnie z którym porównanie oznaczeń pod względem wizualnym, fonetycznym lub koncepcyjnym powinno opierać się na całościowym wrażeniu wywieranym przez te znaki, ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących. W tym zakresie skarżąca wskazuje, że nawet jeżeli rozpatrywane znaki towarowe wykazują pewne podobieństwa, to Izba Odwoławcza pominęła wszystkie różnice występujące w ich elementach odróżniających. I tak, element „store”, biorąc pod uwagę jego czysto opisowy charakter, będzie pomijany przez właściwy krąg odbiorców w całościowym wrażeniu wywieranym przez te znaki, wobec czego elementami, które należy porównać, są „the o” i „o”. Elementy te istotnie się różnią pod względem wizualnym (liczba liter i wymowa). Zakładając nawet, że odbiorcy nie pominą całkowicie elementu „store” w całościowym wrażeniu wywieranym przez te znaki, rodzajnik „the” wystarczająco, zdaniem skarżącej, charakteryzuje wcześniejszy znak towarowy i odróżnia go od zakwestionowanego znaku towarowego. A zatem między tymi dwoma znakami istnieją dostrzegalne różnice wynikające, po pierwsze, z obecności we wcześniejszym znaku rodzajnika „the”, który nie występuje we wspólnotowym znaku towarowym, i po drugie, z mało odróżniającego charakteru – tudzież jego braku – pozostałych elementów wcześniejszego znaku towarowego, czyli litery „o” i słowa „store”.
27 W czwartej kolejności, przywoławszy orzecznictwo dotyczące prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, skarżąca precyzuje, że w niniejszej sprawie spór dotyczy usług świadczonych w ramach handlu detalicznego i towarów. W jej przekonaniu należałoby unikać zbyt szerokiej ochrony znaków towarowych, gdy odnoszą się one do usług świadczonych w ramach handlu detalicznego ogólnie. Przeciwnie, jej zdaniem konieczne jest zapewnienie ochrony tych ostatnich względem bezzasadnych roszczeń właścicieli znaków towarowych zarejestrowanych dla niektórych towarów – w tym przypadku dla towarów należących do klas 18 i 25. W opinii skarżącej Trybunał wyraźnie orzekł w przytoczonym w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, że ocena prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd winna uwzględniać cechy szczególne znaków towarowych odnoszących się do usług handlu detalicznego, co wymaga zawężającej wykładni pojęcia prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd.
28 Skarżąca podsumowuje, przypominając, iż z komunikatu prezesa OHIM nr 3/01 wynika, że „w przypadku usług świadczonych w ramach handlu detalicznego i określonych towarów prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd jest niewielkie, chyba że zachodzą szczególne okoliczności, zwłaszcza gdy rozpatrywane znaki towarowe są identyczne lub prawie identyczne i mają utrwaloną pozycję na rynku”.
29 OHIM wnosi o oddalenie tego jedynego zarzutu i wyjaśnia, powołując się na pkt 19 i 23 zaskarżonej decyzji, że tak czy inaczej, ponieważ usługi świadczone w ramach handlu detalicznego są związane z towarami lub zależne od nich, ich charakter, przeznaczenie i sposób używania również są powiązane – jeśli nawet nie obiektywnie, to przynajmniej w subiektywnym odczuciu konsumentów.
30 Interwenient również wnosi o oddalenie tego zarzutu.
Ocena Sądu
31 Artykuł 52 rozporządzenia nr 40/94 przewiduje między innymi:
„1. Nieważność wspólnotowego znaku towarowego stwierdza się na podstawie wniosku do Urzędu lub roszczenia wzajemnego w postępowaniu w sprawie naruszenia:
a) w przypadku gdy istnieje wcześniejszy znak towarowy określony w art. 8 ust. 2 i jeżeli spełnione są warunki określone w ust. 1 lub w ust. 5 tego artykułu;
[.…]”.
32 Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 w wyniku sprzeciwu właściciela wcześniejszego znaku towarowego zgłoszonego znaku towarowego nie rejestruje się, „jeżeli z powodu identyczności lub podobieństwa do wcześniejszego znaku towarowego, identyczności lub podobieństwa towarów lub usług istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej [odbiorców] na terytorium, na którym wcześniejszy znak towarowy jest chroniony; prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd obejmuje również prawdopodobieństwo skojarzenia z wcześniejszym znakiem towarowym”.
33 Ponadto na podstawie art. 8 ust. 2 lit. a) ppkt i) oraz ii) rozporządzenia nr 40/94 przez wcześniejsze znaki towarowe należy rozumieć wspólnotowe znaki towarowe oraz znaki towarowe zarejestrowane w państwie członkowskim, w odniesieniu do których data złożenia wniosku o rejestrację jest wcześniejsza od daty wniosku o rejestrację wspólnotowego znaku towarowego.
34 W myśl utrwalonego orzecznictwa prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd istnieje wówczas, gdy odbiorcy mogą uznać, że dane towary lub usługi pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa lub ewentualnie z przedsiębiorstw powiązanych gospodarczo [ww. w pkt 16 wyrok w sprawie Canon; wyrok Trybunału z dnia 20 września 2007 r. w sprawie C‑193/06 P Nestlé przeciwko OHIM, niepublikowany w Zbiorze, pkt 32; wyroki Sądu: z dnia 23 października 2002 r. w sprawie T‑104/01 Oberhauser przeciwko OHIM – Petit Liberto (Fifties), Rec. s. II‑4359, pkt 25; z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie T‑150/04 Mülhens przeciwko OHIM – Minoronzoni (TOSCA BLU), Zb.Orz. s. II‑2353, pkt 25].
35 Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd należy oceniać całościowo, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych czynników występujących w danym przypadku (wyrok Trybunału z dnia 11 listopada 1997 r. w sprawie C‑251/95 SABEL, Rec. s. I‑6191, pkt 22; ww. w pkt 34 wyroki w sprawach Nestlé przeciwko OHIM, pkt 33; Fifties, pkt 26; TOSCA BLU, pkt 26).
36 Owa całościowa ocena prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd zakłada pewną współzależność branych pod uwagę czynników, w szczególności między podobieństwem znaków towarowych a podobieństwem oznaczonych towarów lub usług. W związku z tym niski stopień podobieństwa oznaczonych towarów lub usług może być kompensowany wysokim stopniem podobieństwa znaków towarowych i odwrotnie [ww. w pkt 16 wyrok w sprawie Canon, pkt 17; wyrok z dnia 22 czerwca 2000 r. w sprawie C‑425/98 Marca Mode, Rec. s. I‑4861, pkt 40; wyrok Sądu z dnia 23 października 2002 r. w sprawie T‑6/01 Matratzen Concord przeciwko OHIM – Hukla Germany (MATRATZEN), Rec. str. II‑4335, pkt 25, utrzymany w mocy w postępowaniu odwoławczym postanowieniem Trybunału z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑3/03 P Matratzen Concord przeciwko OHIM, Rec. str. I‑3657]. Wzajemna zależność pomiędzy tymi czynnikami została wyrażona w motywie siódmym rozporządzenia nr 40/94, zgodnie z którym pojęcie podobieństwa należy interpretować w odniesieniu do prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, którego ocena zależy w szczególności od rozpoznawalności znaku towarowego na rynku, mogącego powstać skojarzenia ze znakiem używanym lub zarejestrowanym i stopnia podobieństwa między znakiem towarowym a oznaczeniem oraz między oznaczonymi towarami lub usługami (zob. wyrok Sądu z dnia 30 czerwca 2004 r. w sprawie T‑186/02 BMI Bertollo przeciwko OHIM – Diesel (DIESELIT), Zb.Orz. s. II‑1887, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).
37 Co więcej całościowa ocena w zakresie dotyczącym wizualnego, fonetycznego lub koncepcyjnego podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń powinna opierać się na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu, przy szczególnym uwzględnieniu ich elementów odróżniających i dominujących. W istocie z brzmienia art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94, zgodnie z którym „[…] istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia [odbiorców] w błąd”, wynika, że sposób postrzegania znaków towarowych przez przeciętnego konsumenta danej kategorii towarów lub usług odgrywa decydującą rolę w całościowej ocenie prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd. Przeciętny konsument postrzega zwykle znak towarowy jako całość i nie dokonuje analizy jego poszczególnych detali (zob. podobnie ww. w pkt 35 wyrok w sprawie SABEL, pkt 23; ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Nestlé przeciwko OHIM, pkt 34; ww. w pkt 36 wyrok w sprawie DIESELIT, pkt 38).
38 Na potrzeby całościowej oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd przeciętnego konsumenta danej kategorii towarów uważa się za właściwie poinformowanego, dostatecznie uważnego i rozsądnego. Ponadto należy wziąć pod uwagę fakt, że przeciętny konsument rzadko kiedy ma możliwość dokonania bezpośredniego porównania między poszczególnymi znakami i w tym zakresie musi ufać ich niedoskonałemu obrazowi zachowanemu w pamięci. Należy również pamiętać, że poziom uwagi przeciętnego konsumenta może różnić się w zależności od kategorii danych towarów lub usług (wyrok Trybunału z dnia 22 czerwca 1999 r. w sprawie C‑342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer, Rec. s. I‑3819, pkt 26; ww. w pkt 34 wyrok w sprawie Fifties, pkt 28; ww. w pkt 36 wyrok w sprawie DIESELIT, pkt 38).
39 W niniejszej sprawie badanie należy ograniczyć do terytorium Francji, ponieważ wcześniejszy znak towarowy, na którego istnienie powołano się w uzasadnieniu wniosku o unieważnienie wspólnotowego znaku towarowego, jest krajowym znakiem towarowym zarejestrowanym w tym właśnie państwie.
40 Ze względu na charakter rozpatrywanych towarów i usług właściwy krąg odbiorców stanowią przeciętni konsumenci, uważani za właściwie poinformowanych, dostatecznie uważnych i rozsądnych, jak to zostało stwierdzone przez Izbę Odwoławczą w pkt 18 zaskarżonej decyzji.
41 To właśnie w świetle powyższych rozważań należy przeprowadzić badanie dokonanej przez Izbę Odwoławczą oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w przypadku kolidujących ze sobą oznaczeń.
– W przedmiocie podobieństwa towarów i usług
42 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w celu dokonania oceny podobieństwa towarów lub usług należy uwzględnić wszystkie istotne czynniki charakteryzujące wzajemny stosunek, w którym mogą one pozostawać. Czynniki te obejmują w szczególności charakter towarów lub usług, ich przeznaczenie, sposób używania, jak również to, czy te towary lub usługi konkurują ze sobą, czy też się uzupełniają [ww. w pkt 16 wyrok w sprawie Canon, pkt 23; wyrok Trybunału z dnia 11 maja 2006 r. w sprawie C‑416/04 P Sunrider przeciwko OHIM, Zb.Orz. s. I‑4237, pkt 85; zob. wyroki Sądu: z dnia 15 stycznia 2003 r. w sprawie T‑99/01 Mystery Drinks przeciwko OHIM – Karlsberg Brauerei (MYSTERY), Rec. s. II‑43, pkt 39 oraz przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie T‑31/04 Eurodrive Services and Distribution przeciwko OHIM – Gómez Frías (euroMASTER), niepublikowany w Zbiorze, pkt 31].
43 Odnosząc się w szczególności do rejestracji znaku towarowego, którym oznaczane są usługi świadczone w ramach handlu detalicznego, Trybunał orzekł już w pkt 34 przytoczonego w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, że celem handlu detalicznego jest sprzedaż towarów konsumentom. Handel ten obejmuje, poza czynnością prawną sprzedaży, wszelkie działania podejmowane przez przedsiębiorcę w celu zachęcenia do zakupu. Działania te polegają w szczególności na wyselekcjonowaniu asortymentu towarów oferowanych do sprzedaży oraz zaproponowaniu różnych świadczeń, mających na celu skłonienie konsumenta do zawarcia umowy sprzedaży z zainteresowanym kupcem, a nie z jego konkurentem. Trybunał uściślił w pkt 35 tego wyroku, że ani w pierwszej dyrektywie Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U.1989, L 40, s. 1), ani w ogólnych zasadach prawa wspólnotowego nie występuje żaden bezwzględny wymóg, który stałby na przeszkodzie temu, by świadczenia te zostały objęte pojęciem „usługi” w rozumieniu dyrektywy, a w konsekwencji, by dany kupiec uzyskał, poprzez rejestrację znaku towarowego, prawo do ich ochrony jako wskazówki pochodzenia świadczonych przez niego usług.
44 Trybunał wyjaśnił ponadto w pkt 49 i 50 przytoczonego w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, że na potrzeby rejestracji znaku towarowego w odniesieniu do usług świadczonych w ramach handlu detalicznego nie jest konieczne szczegółowe wskazanie usługi lub usług, dla których wnosi się o rejestrację. Od zgłaszającego należy natomiast wymagać, aby określił towary lub typy towarów, których te usługi dotyczą.
45 W pierwszej kolejności, jeżeli chodzi o podobieństwo między usługami „handlu detalicznego i hurtowego odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, torbami sportowymi, plecakami i portfelami” oznaczonych zakwestionowanym znakiem towarowym, z jednej strony, a towarami objętymi rejestracją wcześniejszego znaku towarowego, czyli „odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, plecakami, wielofunkcyjnymi torbami sportowymi, torbami podróżnymi, portfelami”, z drugiej strony, w pkt 18–23 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła, że między tymi usługami i towarami występuje ogromne podobieństwo pod względem ich charakteru, przeznaczenia, sposobu użycia, kanałów dystrybucji i istnieje między nimi stosunek komplementarności.
46 Odnosząc się, po pierwsze, do czynników charakteru, przeznaczenia i sposobu używania rozpatrywanych usług i towarów, nie można uznać, że te usługi i towary są podobne.
47 W istocie, jak to zresztą wskazał Wydział Unieważnień w pkt 21 i 22 decyzji z dnia 18 czerwca 2004 r., rozpatrywane towary i usługi różnią się między sobą charakterem z uwagi na to, że pierwsze z nich mają charakter materialny, a drugie niematerialny. Również ich przeznaczenie jest odmienne, ponieważ usługa świadczona w ramach handlu detalicznego wyprzedza w czasie wszelki cel, jakiemu może służyć towar, i odnosi się do czynności wykonywanej przez przedsiębiorcę w celu skłonienia do zawarcia umowy kupna‑sprzedaży danego towaru. Tak więc, na przykład, odzież jest przeznaczona w szczególności do okrycia osoby, która ją nabywa, podczas gdy usługa związana ze sprzedażą odzieży jest przeznaczona, między innymi, do zaoferowania tej zainteresowanej osobie pomocy przy dokonywanym przez nią zakupie. To samo odnosi się do sposobu ich używania, ponieważ używanie odzieży polega na fakcie jej noszenia, natomiast korzystanie z usługi związanej ze sprzedażą odzieży sprowadza się w szczególności do uzyskania informacji na temat odzieży w celu dokonania jej zakupu.
48 Po drugie, jeżeli chodzi o kanały dystrybucji omawianych usług i towarów, to faktycznie, jak słusznie wskazała Izba Odwoławcza w pkt 22 zaskarżonej decyzji, usługi świadczone w ramach handlu detalicznego mogą być oferowane w miejscach, w których sprzedawane są towary, co również przyznaje skarżąca. Stwierdzenie Izby Odwoławczej, zgodnie z którym usługi związane z handlem detalicznym rzadko kiedy oferowane są w innym miejscu niż miejsce detalicznej sprzedaży towarów i konsumenci nie są zwykle zmuszeni udawać się w różne miejsca, aby otrzymać usługę związaną z handlem detalicznym i towar, który nabywają, należy zatem podtrzymać.
49 Wbrew temu, co utrzymuje skarżąca, fakt, że usługi świadczone w ramach handlu detalicznego są dostępne w tych samych miejscach sprzedaży co towary, stanowi istotne kryterium na potrzeby rozpatrywania podobieństwa omawianych usług i towarów. W tym zakresie warto wskazać, że w pkt 23 przytoczonego w pkt 16 powyżej wyroku w sprawie Canon Trybunał orzekł, że przy ocenie podobieństwa danych towarów i usług należy mieć na uwadze wszystkie istotne czynniki, które charakteryzują wzajemny stosunek między tymi towarami i usługami. Sprecyzował on, że czynniki te obejmują w szczególności charakter towarów i usług, ich przeznaczenie, sposób używania, jak również to, czy te towary lub usługi konkurują ze sobą, czy też się uzupełniają, a zatem w żaden sposób nie uznał, że są one jedynymi czynnikami, jakie należy brać pod uwagę, ponieważ ich wyliczenie miało wyłącznie charakter przykładowy. Sąd wywodzi więc z tego, że inne czynniki właściwe dla określenia wzajemnego stosunku omawianych towarów i usług, takie jak kanały dystrybucji danych towarów, również mogą być brane pod uwagę [wyrok Sądu z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie T‑443/05 El Corte Inglés przeciwko OHIM – Bolaños Sabri (PiraÑAM diseño original Juan Bolaños), Zb.Orz. s. II‑2579, pkt 37; zob. również podobnie wyroki Sądu: z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie T‑169/03 Sergio Rossi przeciwko OHIM – Sissi Rossi (SISSI ROSSI), Zb.Orz. s. II‑685, pkt 65, utrzymany w mocy w postępowaniu odwoławczym wyrokiem Trybunału z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie C‑214/05 P Rossi przeciwko OHIM, Zb.Orz. s. I‑7057; z dnia 22 marca 2007 r. w sprawie T‑364/05 Saint‑Gobain Pam przeciwko OHIM – Propamsa (PAM PLUVIAL), Zb.Orz. s. II‑757, pkt 95].
50 Ponadto wbrew twierdzeniom skarżącej – na okoliczność których nie przedstawiła zresztą żadnych dowodów – zgodnie z którymi z uwagi na to, że większość rozpatrywanych towarów sprzedawana jest w sklepach wielkopowierzchniowych, konsumenci nie przywiązują zbytnio wagi do miejsca sprzedaży, gdy zastanawiają się nad tym, czy towary te mają wspólne pochodzenie, należy stwierdzić, co zostało także podniesione przez OHIM, że producenci omawianych towarów dysponują co do zasady własnymi punktami sprzedaży swych towarów lub uciekają się do zawierania umów dystrybucji, upoważniających dostawcę usług związanych z handlem detalicznym do używania tego samego znaku towarowego jak ten umieszczony na sprzedawanych towarach.
51 A zatem w pkt 22 zaskarżonej decyzji, przy porównywaniu towarów i usług oznaczonych kolidującymi ze sobą znakami towarowymi, prawidłowo uwzględniono okoliczność, że te towary i usługi są co do zasady sprzedawane w tych samych punktach sprzedaży (zob. podobnie ww. w pkt 49 wyroki w sprawach SISSI ROSSI, pkt 68, i PiraÑAM diseño original Juan Bolaños, pkt 37).
52 Po trzecie, jeżeli chodzi o stwierdzony przez Izbę Odwoławczą w pkt 23 zaskarżonej decyzji komplementarny charakter omawianych usług i towarów, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem towary komplementarne to takie, pomiędzy którymi istnieje ścisły związek polegający na tym, iż jeden towar jest nieodzowny lub istotny do użycia drugiego, wobec czego konsumenci mogą myśleć, że oba towary zostały wyprodukowane przez to samo przedsiębiorstwo (zob. podobnie ww. w pkt 49 wyroki w sprawach: SISSI ROSSI, pkt 60, PAM PLUVIAL, pkt 94, PiraÑAM diseño original Juan Bolaños, pkt 48).
53 W tym zakresie warto wskazać, że towary objęte rejestracją wcześniejszego znaku towarowego, a mianowicie odzież, nakrycia głowy, obuwie, plecaki, wielofunkcyjne torby sportowe i portfele, są identyczne z towarami, do których odnoszą się usługi skarżącej.
54 Należy więc stwierdzić, że w niniejszej sprawie, z jednej strony, stosunek między usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego a towarami objętymi rejestracją wcześniejszego znaku towarowego charakteryzuje się ścisłym związkiem w tym sensie, że towary te są nieodzowne, a przynajmniej istotne dla świadczenia tych usług, ponieważ są one oferowane właśnie przy sprzedaży tych towarów. Zgodnie z tym, co Trybunał orzekł w pkt 34 przytoczonego w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, celem handlu detalicznego jest sprzedaż towarów konsumentom. Trybunał wskazał ponadto, że handel ten obejmuje, poza czynnością prawną sprzedaży, wszelkie działania podejmowane przez przedsiębiorcę w celu zachęcenia do zakupu. Usługi, które są świadczone w celu sprzedaży określonych towarów detalicznych, byłyby zatem w przypadku braku takich towarów pozbawione sensu.
55 Ponadto stosunek między towarami oznaczonymi wcześniejszym znakiem towarowym a usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego towarami identycznymi z oznaczonymi wcześniejszym znakiem charakteryzuje się również tym, że wspomniane usługi będą odgrywać z punktu widzenia właściwego konsumenta istotną rolę, gdy zdecyduje się on na zakup towarów oferowanych do sprzedaży.
56 Z powyższego wynika, że fakt, iż usługi świadczone w ramach handlu detalicznego, których przedmiotem są – jak w niniejszej sprawie – towary identyczne z oznaczonymi wcześniejszym znakiem, są ściśle związane z tymi towarami, wpływa na to, że stosunek między tymi usługami i towarami charakteryzuje się komplementarnością w sensie wskazanym w pkt 54 i 55 powyżej. Usługi te nie mogą wobec tego zostać uznane, jak to utrzymuje skarżąca, za posiłkowe lub pomocnicze względem omawianych towarów.
57 A zatem, niezależnie od błędnego stwierdzenia przez Izbę Odwoławczą, że omawiane usługi i towary mają ten sam charakter, to samo przeznaczenie i ten sam sposób użycia, wspomniane usługi i towary niezaprzeczalnie wykazują podobieństwa, zważywszy, że są względem siebie komplementarne oraz że rozpatrywane usługi są zwykle oferowane w miejscach, w których rozpatrywane towary są oferowane do sprzedaży.
58 Z ogółu powyższych rozważań wynika więc, że omawiane towary i usługi wykazują pewien stopień podobieństwa, w związku z czym należy podtrzymać dokonane w pkt 24 zaskarżonej decyzji stwierdzenie istnienia takiego podobieństwa.
59 W drugiej kolejności, co się tyczy porównania „usług handlu detalicznego i hurtowego, w tym usług sprzedaży detalicznej w Internecie” z rozpatrywanymi towarami, warto przypomnieć, iż w pkt 50 przytoczonego w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte Trybunał orzekł, że od zgłaszającego wspólnotowy znak towarowy należy wymagać, aby określił towary lub typy towarów, których te usługi dotyczą.
60 W tym zakresie należy zwrócić uwagę, że skarżąca nie sprecyzowała – na co słusznie wskazała Izba Odwoławcza w pkt 32 zaskarżonej decyzji – towarów lub typów towarów, których dotyczą „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie”.
61 Należy wszak stwierdzić, że „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie”, z uwagi na swój bardzo ogólny opis, mogą obejmować wszystkie towary, w tym towary oznaczone wcześniejszym znakiem towarowym. Wobec tego należy uznać, że „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie” wykazują podobieństwa z rozpatrywanymi towarami.
62 Z ogółu powyższych rozważań wynika, że Izba Odwoławcza miała podstawy, by stwierdzić, że usługi „handlu detalicznego i hurtowego odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, torbami sportowymi, plecakami i portfelami” oraz „usługi handlu detalicznego i hurtowego, w tym usługi sprzedaży detalicznej w Internecie” wykazują podobieństwa względem towarów objętych rejestracją wcześniejszego znaku towarowego.
– W przedmiocie podobieństwa oznaczeń
63 Jak to już zostało wskazane w pkt 37 powyżej, całościowa ocena w zakresie dotyczącym wizualnego, fonetycznego lub koncepcyjnego podobieństwa rozpatrywanych znaków towarowych powinna opierać się na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu, przy szczególnym uwzględnieniu ich elementów odróżniających i dominujących [zob. ww. w pkt 35 wyrok w sprawie SABEL, pkt 23; wyrok Trybunału z dnia 13 września 2007 r. w sprawie C‑234/06 P Il Ponte Finanziaria przeciwko OHIM, Zb.Orz. s. I‑7333, pkt 33; wyroki Sądu: z dnia 14 października 2003 r. w sprawie T‑292/01 Phillips‑Van Heusen przeciwko OHIM – Pash Textilvertrieb und Einzelhandel (BASS), Rec. s. II‑4335, pkt 47; z dnia 13 lutego 2007 r. w sprawie T‑256/04 Mundipharma przeciwko OHIM – Altana Pharma (RESPICUR), Zb.Orz. s. II‑449, pkt 52].
64 Ogólnie rzecz biorąc, dwa znaki towarowe są podobne, jeżeli z punktu widzenia właściwego kręgu odbiorców są one przynajmniej częściowo identyczne w jednym lub kilku z ich istotnych aspektów [ww. w pkt 36 wyrok w sprawie MATRATZEN, pkt 30; wyrok Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑363/04 Koipe przeciwko OHIM – Aceites del Sur (La Española), Zb.Orz. s. II‑3355, pkt 98].
65 W tym zakresie porównywanymi oznaczeniami są:
Wcześniejszy krajowy znak towarowy |
Zakwestionowany wcześniejszy znak towarowy |
THE O STORE |
O STORE |
66 W zakresie porównania pod względem wizualnym należy stwierdzić, iż Izba Odwoławcza słusznie uznała w pkt 25 zaskarżonej decyzji, że kolidujące ze sobą oznaczenia są bardzo podobne, ponieważ oba zawierają nazwę O STORE, z tą tylko różnicą, że w jednym z tych dwóch oznaczeń pominięto niemający charakteru odróżniającego rodzajnik „the”. W istocie oznaczenie O STORE całkowicie zawiera się we wcześniejszym krajowym znaku towarowym THE O STORE.
67 Z powyższego wynika, że zakwestionowany znak towarowy wykazuje silne podobieństwo wizualne względem wcześniejszego krajowego znaku towarowego.
68 Jeżeli chodzi o fonetyczne porównanie rozpatrywanych oznaczeń, należy zauważyć, że oba zawierają oznaczenie O STORE. Chociaż we wcześniejszym znaku krajowym występuje także niemający charakteru odróżniającego rodzajnik „the”, sposób wymowy tych dwóch oznaczeń jest praktycznie identyczny i z pewnością nie pozwala na stwierdzenie istnienia między nimi różnicy fonetycznej.
69 Kolidujące ze sobą oznaczenia są zatem również podobne z fonetycznego punktu widzenia.
70 Na płaszczyźnie koncepcyjnej należy stwierdzić, że oba rozpatrywane oznaczenia odwołują się, w języku angielskim, do pojęcia sklepu i nie można dokonać między nimi żadnego rozróżnienia.
71 W konsekwencji Izba Odwoławcza słusznie stwierdziła, że kolidujące ze sobą oznaczenia są bardzo podobne, ponieważ zawierają identyczny element „o store”, z tą tylko różnicą, że w zakwestionowanym wspólnotowym znaku towarowym pominięto niemający charakteru odróżniającego rodzajnik „the”.
– W przedmiocie prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd
72 Jak to zostało już stwierdzone w pkt 42–62 powyżej, omawiane tutaj usługi i towary objęte rejestracją wcześniejszego znaku towarowego są podobne. Ponadto całościowe wrażenie wywierane przez te dwa kolidujące ze sobą oznaczenia może stwarzać w odczuciu konsumentów prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd ze względu na występujące między nimi ogromne podobieństwo.
73 W tym zakresie Trybunał przypomniał w pkt 48 przytoczonego w pkt 17 powyżej wyroku w sprawie Praktiker Bau‑ und Heimwerkermärkte, że zgodnie z orzecznictwem prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd musi być oceniane całościowo, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych czynników występujących w danym przypadku, i sprecyzował, że w ramach tej całościowej oceny można uwzględnić, w razie potrzeby, szczególne cechy pojęcia „usług świadczonych w ramach handlu detalicznego” związane z jego szerokim zakresem stosowania, mając przy tym w należytym stopniu na uwadze uzasadnione interesy wszystkich zainteresowanych stron.
74 W niniejszym przypadku nie można jednak wykluczyć, że rozpatrywane towary będą sprzedawane w tych samych punktach sprzedaży, w których oferowane są usługi świadczone w ramach handlu detalicznego, do czego mogłoby w szczególności dojść, gdyby towary opatrzone znakiem towarowym THE O STORE sprzedawane były za pośrednictwem usług O STORE objętych zakwestionowaną rejestracją wspólnotową, stwarzając w ten sposób prawdopodobieństwo wprowadzenia konsumentów w błąd.
75 Nawet przy założeniu, że w niniejszym przypadku towary opatrzone wcześniejszym znakiem towarowym nie miałyby być sprzedawane za pośrednictwem usług O STORE oznaczonych zakwestionowanym znakiem wspólnotowym, należy stwierdzić, że właściwy krąg odbiorców skonfrontowany z usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego, zwłaszcza w handlu odzieżą lub obuwiem, i opatrzonymi znakiem O STORE będzie mógł uznać, że usługi te są oferowane przez przedsiębiorstwo, które sprzedaje te same towary pod znakiem THE O STORE, lub przez przedsiębiorstwo powiązane z nim gospodarczo. W tym zakresie istotne jest przypomnienie, że w ramach całościowej oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd jako punkt odniesienia należy brać pod uwagę „normalne” formy sprzedaży towarów i usług oznaczonych kolidującymi ze sobą znakami towarowymi, czyli takie, których można zwykle oczekiwać w przypadku danej kategorii towarów lub oznaczonych omawianymi znakami towarowymi [zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawie T‑147/03 Devinlec przeciwko OHIM – TIME ART (QUANTUM), Zb.Orz. s. II‑11, pkt 103, utrzymany w mocy w postępowaniu odwoławczym wyrokiem Trybunału z dnia 15 marca 2007 r. w sprawie C‑171/06 P T.I.M.E. ART. przeciwko Devinlec i OHIM, niepublikowanym w Zbiorze].
76 Uwzględnienie obiektywnych warunków sprzedaży towarów i usług oznaczonych kolidującymi ze sobą znakami towarowymi jest w pełni uzasadnione. Należy bowiem przypomnieć, że badanie prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, do którego przeprowadzenia zobowiązane są instancje OHIM, jest badaniem prospektywnym. Z uwagi na to, że szczególne formy sprzedaży towarów oznaczonych znakami towarowymi mogą zmieniać się w czasie i w zależności od woli właścicieli tych znaków towarowych, prospektywna analiza prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w przypadku dwóch znaków towarowych, której cel, leżący w interesie publicznym, polega na zapewnieniu, by właściwy krąg odbiorców mógł uniknąć wprowadzenia w błąd co do handlowego pochodzenia danych towarów, nie może zależeć od z natury subiektywnych zamierzeń handlowych – zrealizowanych czy też nie – właścicieli znaków towarowych (ww. w pkt 75 wyroki w sprawach QUANTUM, pkt 104, i T.I.M.E. ART. przeciwko Devinlec i OHIM, pkt 59).
77 Odnosząc się wreszcie do argumentu skarżącej, zgodnie z którym prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd winno zostać wykluczone, ponieważ występujące we wcześniejszym znaku towarowym THE O STORE elementy „the” i „o” są minimalnie odróżniające tudzież w ogóle nie mają charakteru odróżniającego, tym bardziej że interwenient nie wykazał, by ten znak zajmował utrwaloną pozycję na rynku francuskim, należy zauważyć, że – co zresztą słusznie zostało wskazane przez OHIM – chociaż elementy te, postrzegane odrębnie, są mało odróżniające, to wciąż połączenie tych elementów, z których dwa pochodzą z języka angielskiego, okazuje się być odpowiednio odróżniające dla konsumentów francuskich w stosunku do oznaczonych towarów. Z uwagi na to, że wcześniejszy znak towarowy jest odpowiednio odróżniający, argument skarżącej należy odrzucić jako bezpodstawny.
78 Z powyższego wynika, że Izba Odwoławcza słusznie stwierdziła, że istniało prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd i utrzymała w mocy unieważnienie wspólnotowego znaku towarowego O STORE dla usług „handlu detalicznego i hurtowego odzieżą, nakryciami głowy, obuwiem, torbami sportowymi, plecakami i portfelami” oraz „usług handlu detalicznego i hurtowego, w tym usług sprzedaży detalicznej w Internecie”.
79 W tych okolicznościach jedyny zarzut podniesiony przez skarżącą na poparcie jej żądań należy oddalić.
W przedmiocie żądania interwenienta opartego na art. 134 § 3 regulaminu
Argumenty stron
80 Interwenient wnosi o zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Izba Odwoławcza stwierdziła, że między odzieżą i artykułami opatrzonymi znakiem towarowym THE O STORE a usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego okularami i innymi towarami sprzedawanymi pod oznaczeniem O STORE nie istnieje żadne podobieństwo. Zdaniem interwenienta należałoby bowiem przeprowadzić konkretną analizę podobieństwa omawianych towarów i usług zgodnie z przytoczonym w pkt 16 powyżej wyrokiem w sprawie Canon. Okulary, biżuteria i zegarki mogą być podobne do artykułów odzieżowych lub je uzupełniać. W istocie przedsiębiorstwa z sektora odzieżowego opatrują swoim znakiem towarowym nie tylko ubrania, ale też torebki, okulary i zegarki, przy czym odnosi się to do wszystkich przedsiębiorstw z sektora mody. A zatem w opinii interwenienta między sektorem optycznym a odzieżowym istnieje podobieństwo.
Ocena Sądu
81 Wnosząc do Sądu o zmianę zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Izba Odwoławcza utrzymała w mocy decyzję Wydziału Unieważnień, na podstawie której wniosek o unieważnienie wspólnotowego znaku towarowego w odniesieniu do usług „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami” został oddalony, interwenient korzysta z przyznanej mu przez art. 134 § 3 regulaminu możliwości przedstawienia w odpowiedzi na skargę żądań mających na celu zmianę decyzji izby odwoławczej w zakresie nieuwzględnionym w skardze [zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie T‑214/04 Royal County of Berkshire Polo Club przeciwko OHIM – Polo/Lauren (ROYAL COUNTY OF BERKSHIRE POLO CLUB), Zb.Orz. s. II‑239, pkt 50].
82 W takim przypadku zgodnie z art. 135 § 3 regulaminu pozostałe strony mogą w terminie dwóch miesięcy od daty doręczenia im odpowiedzi na skargę przedłożyć pismo, którego treść ogranicza się do odpowiedzi na żądania i zarzuty przedstawione po raz pierwszy w odpowiedzi interwenienta na skargę (zob. podobnie ww. w pkt 81 wyrok w sprawie ROYAL COUNTY OF BERKSHIRE POLO CLUB, pkt 51). Ani skarżąca, ani OHIM nie skorzystali z takiej możliwości, aczkolwiek OHIM zajął już w tej kwestii stanowisko w odpowiedzi na skargę, wnosząc o utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji w całości. Natomiast podczas rozprawy zarówno skarżąca, jak i OHIM przedstawili uwagi dotyczące żądania interwenienta i wnieśli do Sądu o oddalenie tego żądania jako bezzasadnego.
83 W pkt 26 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła, że prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd w przypadku usług „handlu detalicznego i hurtowego okularami, okularami przeciwsłonecznymi, produktami i akcesoriami optycznymi, zegarkami, chronometrami, biżuterią, naklejkami, plakatami” praktycznie nie występowało. W istocie detaliczna sprzedaż tych towarów oraz artykułów odzieżowych i wyrobów skórzanych różni się pod względem charakteru, a nadto ich sprzedaż nie zaspokaja tych samych potrzeb, w związku z czym nie są one względem siebie komplementarne i nie korzystają z tych samych kanałów dystrybucji (pkt 28–30 zaskarżonej decyzji).
84 Wniosek ten winien zostać podtrzymany.
85 W istocie, niezależnie od faktu, że – jak zostało stwierdzone w pkt 63–70 powyżej – rozpatrywane oznaczenia są bardzo podobne, między usługami świadczonymi w ramach handlu detalicznego, między innymi, okularami a artykułami odzieżowymi i wyrobami ze skóry nie występuje żadne podobieństwo. Wcześniejszy znak towarowy nie odnosi się, bezpośrednio ani pośrednio, do towarów przypominających „okulary, okulary przeciwsłoneczne, produkty i akcesoria optyczne, zegarki, chronometry, biżuterię, naklejki i plakaty”.
86 Argument interwenienta, zgodnie z którym okulary, biżuteria i zegarki mogą być uznane za podobne do artykułów odzieżowych lub komplementarne względem nich, nie może zostać uwzględniony, ponieważ – jak słusznie wskazał OHIM – stosunek między nimi jest zbyt pośredni, by można go było uznać za decydujący. Warto bowiem przypomnieć, że poszukiwanie pewnej estetycznej harmonii w ubiorze stanowi wspólną cechę całego sektora odzieżowego i mody, i samo w sobie stanowi zbyt ogólny czynnik, aby móc uzasadnić wniosek, że wszystkie omawiane towary są względem siebie komplementarne, a co za tym idzie, podobne (ww. w pkt 49 wyrok w sprawie SISSI ROSSI, pkt 62).
87 A zatem towary, do których odnoszą się rozpatrywane usługi świadczone w ramach handlu detalicznego, i towary oznaczone wcześniejszym znakiem towarowym, wymienione w pkt 85 powyżej, nie mogą zostać uznane za podobne w świetle kryteriów określonych przez Trybunał w przytoczonym w pkt 16 powyżej wyroku w sprawie Canon. W tym zakresie należy stwierdzić, że porada dotycząca okularów nie może zostać uznana za komplementarną względem odzieży. Ponadto wykorzystywane w przypadku usług świadczonych w ramach handlu detalicznego i omawianych towarów kanały dystrybucji są różne, ponieważ, co słusznie zostało zauważone przez OHIM, konsumenci nie oczekują, że producent odzieży i wyrobów skórzanych będzie prowadził, bezpośrednio lub pośrednio, punkt sprzedaży okularów, okularów przeciwsłonecznych lub artykułów optycznych lub vice versa, gdyż nie jest to zgodne z główną dziedziną ich działalności.
88 Z powyższego wynika, że podniesione na podstawie art. 134 § 3 regulaminu żądanie interwenienta należy oddalić.
W przedmiocie kosztów
89 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu Sądu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę w niniejszym przypadku, zgodnie z żądaniem OHIM należy obciążyć ją poniesionymi przezeń kosztami. Interwenient, który nie wniósł o obciążenie skarżącej kosztami postępowania, pokrywa własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (ósma izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Oakley, Inc. zostaje obciążona kosztami postępowania, z wyjątkiem kosztów poniesionych przez interwenienta.
3) Venticinque Ltd pokrywa własne koszty.
Martins Ribeiro | Papasavvas | Wahl |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 24 września 2008 r.
E. Coulon | | M.E. Martins Ribeiro |