Υπόθεση T-400/10 RENV

Hamas

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Δέσμευση κεφαλαίων – Δυνατότητα να χαρακτηρισθεί αρχή τρίτου κράτους ως αρμόδια αρχή κατά την έννοια της κοινής θέσεως 2001/931/ΚΕΠΠΑ – Πραγματική βάση των αποφάσεων περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Πλάνη εκτιμήσεως – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα ιδιοκτησίας»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο πενταμελές τμήμα) της 14ης Δεκεμβρίου 2018

1.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Δέσμευση κεφαλαίων – Πεδίο εφαρμογής – Πρόσωπα, ομάδες και οντότητες που ενέχονται σε τρομοκρατικές πράξεις – Έννοια – Κριτήριο εκτιμήσεως

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου)

2.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση δεσμεύσεως κεφαλαίων – Υποχρέωση γνωστοποιήσεως των επιβαρυντικών στοιχείων – Περιεχόμενο – Γνωστοποίηση στον ενδιαφερόμενο μέσω δημοσιεύσεως στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Επιτρεπτό – Δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Δικαίωμα του οποίου η άσκηση προϋποθέτει την υποβολή σχετικής αιτήσεως στο Συμβούλιο

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου· απόφαση 2010/386/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· κανονισμοί του Συμβουλίου 2580/2001 και 610/2010)

3.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Δέσμευση των κεφαλαίων οργανώσεως που ενέχεται σε τρομοκρατικές πράξεις – Περιορισμοί του δικαιώματος ιδιοκτησίας – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου· απόφαση 2010/386/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· κανονισμοί του Συμβουλίου 2580/2001 και 610/2010)

4.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκδοση ή διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Αρμόδια για την έκδοση της εν λόγω εθνικής αποφάσεως αρχή – Έννοια – Αρχή τρίτου κράτους – Εμπίπτει

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

5.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκδοση ή διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων εκδοθείσας από αρχή τρίτου κράτους – Επιτρεπτό – Προϋπόθεση – Εθνική απόφαση εκδοθείσα τηρουμένων των δικαιωμάτων άμυνας και του δικαιώματος αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Υποχρέωση του Συμβουλίου να προβεί στον σχετικό έλεγχο – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

6.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκδοση ή διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως για τη διενέργεια έρευνας και ανακριτικών πράξεων ή την άσκηση ποινικής διώξεως ή εθνικής αποφάσεως περί καταδίκης – Αρμόδια για την έκδοση της εν λόγω εθνικής αποφάσεως αρχή – Έννοια – Διοικητική αρχή – Εμπίπτει – Προϋποθέσεις

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

7.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκδοση ή διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως για τη διενέργεια έρευνας και ανακριτικών πράξεων ή την άσκηση ποινικής διώξεως ή εθνικής αποφάσεως περί καταδίκης – Δεν υφίσταται υποχρέωση να πρόκειται για εθνική απόφαση που να εντάσσεται στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας εν στενή εννοία – Προϋποθέσεις

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

8.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Υποχρέωση καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών και θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Δικαιολόγηση – Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων – Δικαστικός έλεγχος – Περιεχόμενο

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

9.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκδοση ή διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως για τη διενέργεια έρευνας και ανακριτικών πράξεων ή την άσκηση ποινικής διώξεως ή εθνικής αποφάσεως περί καταδίκης – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Εθνική απόφαση περί καταδίκης – Δεν υφίσταται υποχρέωση μνείας των σοβαρών και αξιόπιστων αποδείξεων ή ενδείξεων στις οποίες στηρίχθηκε η εθνική απόφαση

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4)

10.    Πράξεις των θεσμικών οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων ληφθείσα εις βάρος ορισμένων προσώπων και οντοτήτων για τα οποία υφίστανται υπόνοιες ότι ενέχονται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες – Ελάχιστες απαιτήσεις

(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4· αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/430/ΚΕΠΠΑ, 2011/872/ΚΕΠΠΑ, 2012/333/ΚΕΠΠΑ, 2012/765/ΚΕΠΠΑ, 2013/395/ΚΕΠΠΑ και 2014/72/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 687/2011, 1375/2011, 542/2012, 1169/2012, 714/2013 και 125/2014)

11.    Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Έκταση του ελέγχου – Έλεγχος επί όλων των στοιχείων που ελήφθησαν υπόψη προκειμένου να αποδειχθεί ότι εξακολουθεί να υφίσταται ο κίνδυνος αναμείξεως σε τρομοκρατικές δραστηριότητες – Στοιχεία τα οποία δεν αντλούνται άπαντα από εθνική απόφαση εκδοθείσα από αρμόδια αρχή – Δεν ασκεί επιρροή

(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· αποφάσεις του Συμβουλίου 2011/430/ΚΕΠΠΑ, 2011/872/ΚΕΠΠΑ, 2012/333/ΚΕΠΠΑ, 2012/765/ΚΕΠΠΑ, 2013/395/ΚΕΠΠΑ και 2014/72/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 687/2011, 1375/2011, 542/2012, 1169/2012, 714/2013 και 125/2014)

12.    Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Υποχρέωση καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών και θεσμικών οργάνων της Ένωσης – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Δικαιολόγηση – Το Συμβούλιο φέρει το βάρος αποδείξεως – Περιεχόμενο

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 4· κανονισμός 2580/2001 του Συμβουλίου, άρθρο 2 § 3)

13.    Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Δέσμευση κεφαλαίων – Κανονισμός 2580/2001 – Πεδίο εφαρμογής – Ένοπλη σύγκρουση κατά την έννοια του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου – Εμπίπτει

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου· κανονισμός 2580/2001 του Συμβουλίου)

14.    Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Ειδικά περιοριστικά μέτρα κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Διατήρηση σε ισχύ βάσει εθνικής αποφάσεως περί δεσμεύσεως κεφαλαίων – Υποχρέωση του Συμβουλίου να μνημονεύει τους λεπτομερείς όρους της επανεξετάσεως των αποφάσεων των αρμοδίων αρχών – Δεν υφίσταται

(Κοινή θέση 2001/931 του Συμβουλίου, άρθρο 1 § 6)

1.      Κατά την κοινή θέση 2001/931, περί εφαρμογής ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, το καθοριστικό στοιχείο για να εκτιμηθεί κατά πόσον πρέπει να εφαρμοστούν οι κανόνες της κοινής θέσεως σε πρόσωπο ή οντότητα συνδέεται με τις πράξεις που έχουν διαπράξει και όχι με τη φύση του οικείου προσώπου ή της οικείας οντότητας. Ως εκ τούτου, η άσκηση εξουσίας κατόπιν εκλογών, ο πολιτικός χαρακτήρας της επίμαχης οργανώσεως ή η συμμετοχή σε κυβέρνηση δεν δύνανται να θεωρηθούν ότι καθιστούν δυνατή την μη εφαρμογή των κανόνων που περιλαμβάνονται στην κοινή θέση 2001/931.

(βλ. σκέψεις 153, 154)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 170, 171, 175, 176, 179, 180, 197, 214, 221, 379, 380)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 184-189, 192, 393, 394)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 244, 245)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 246, 247)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 259-261)

7.      Βάσει της κοινής θέσεως 2001/931, περί εφαρμογής ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, δεν απαιτείται η απόφαση της αρμόδιας αρχής να εντάσσεται στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας stricto sensu, υπό την προϋπόθεση ότι η οικεία εθνική διαδικασία αποσκοπεί στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας εν ευρεία εννοία.

(βλ. σκέψη 269)

8.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 282-284)

9.      Όσον αφορά αποφάσεις αρμοδίων αρχών κράτους μέλους, από τη διατύπωση του άρθρου 1, παράγραφος 4, πρώτο εδάφιο, της κοινής θέσεως 2001/931, περί εφαρμογής ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, προκύπτει ότι η υποχρέωση να εκδίδονται οι αποφάσεις των αρμοδίων αρχών βάσει σοβαρών και αξιόπιστων αποδείξεων ή ενδείξεων αφορά τις αποφάσεις περί ενάρξεως ανακριτικών πράξεων ή περί ασκήσεως ποινικής διώξεως και όχι τις αποφάσεις που αφορούν καταδίκες. Πράγματι, στις αποφάσεις σχετικά με την έναρξη ανακριτικών πράξεων ή την άσκηση ποινικής διώξεως, η υποχρέωση αυτή προστατεύει τα οικεία πρόσωπα διασφαλίζοντας ότι η καταχώριση του ονόματός τους στους καταλόγους περί δεσμεύσεως κεφαλαίων λαμβάνει χώρα μόνον όταν θεμελιούται σε επαρκώς βάσιμα στοιχεία, ενώ στις καταδικαστικές αποφάσεις, η εν λόγω υποχρέωση δεν θα πρέπει πλέον να εφαρμόζεται, δεδομένου ότι τα αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν προηγουμένως κατά τη διάρκεια της ανακρίσεως ή της διώξεως αποτέλεσαν καταρχήν αντικείμενο εμπεριστατωμένης εξετάσεως.

(βλ. σκέψεις 304-306)

10.    Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 317-319, 378)

11.    Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 330-335)

12.    Δεδομένου ότι το Συμβούλιο δεν υποχρεούται να επισημαίνει, στην αιτιολογική έκθεση των πράξεων βάσει των οποίων διατηρούνται σε ισχύ περιοριστικά μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της τρομοκρατίας, τα αποδεικτικά στοιχεία και τις ενδείξεις βάσει των οποίων εκδόθηκε απόφαση αρμοδίας αρχής, κατά το άρθρο 1, παράγραφος 4, της κοινής θέσεως 2001/931, περί εφαρμογής ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, οσάκις πρόκειται περί αρχής κράτους μέλους δεν απαιτείται το Συμβούλιο να ελέγξει τον εκ μέρους της εθνικής αρχής χαρακτηρισμό αυτών των πραγματικών περιστατικών και να μνημονεύσει στις εν λόγω πράξεις το αποτέλεσμα του χαρακτηρισμού αυτού.      

(βλ. σκέψεις 344, 345)

13.    Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 351-353)

14.    Στο πλαίσιο επανεξετάσεως βάσει του άρθρου 1, παράγραφος 6, της κοινής θέσεως 2001/931, περί εφαρμογής ειδικών μέτρων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, το Συμβούλιο δύναται να διατηρήσει το όνομα του θιγόμενου προσώπου ή της θιγόμενης οντότητας στους καταλόγους περί δεσμεύσεως κεφαλαίων εάν εκτιμά ότι εξακολουθεί να υφίσταται ο κίνδυνος αναμείξεώς του εν λόγω προσώπου ή της εν λόγω οντότητας σε τρομοκρατικές δραστηριότητες ο οποίος δικαιολόγησε την αρχική καταχώριση στους καταλόγους αυτούς. Στο πλαίσιο του ελέγχου του ζητήματος κατά πόσον εξακολουθεί να υφίσταται ο κίνδυνος αναμείξεως του οικείου προσώπου ή της οικείας οντότητας σε τρομοκρατικές δραστηριότητες, πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η μετέπειτα τύχη της εθνικής αποφάσεως στην οποία στηρίχθηκε η αρχική καταχώριση του ονόματος του εν λόγω προσώπου ή της οντότητας στους καταλόγους περί δεσμεύσεως κεφαλαίων, ειδικότερα δε η ενδεχόμενη κατάργηση ή ανάκληση αυτής της εθνικής αποφάσεως λόγω νέων πραγματικών περιστατικών ή στοιχείων ή λόγω τροποποιήσεως της εκτιμήσεως της αρμόδιας εθνικής αρχής. Ωστόσο, προκειμένου περί αποφάσεως αρχής κράτους μέλους, το Συμβούλιο δεν οφείλει να μνημονεύει, στις αποφάσεις περί δεσμεύσεως κεφαλαίων, τους λεπτομερείς όρους της επανεξετάσεως της αποφάσεως αυτής. Εξάλλου, δεν μπορεί να του επιβάλλεται να μνημονεύει τα πραγματικά περιστατικά στα οποία στηρίζονται οι αποφάσεις περί αναθεωρήσεως ούτε να ελέγχει τον χαρακτηρισμό τους.

(βλ. σκέψεις 357, 358, 360, 361)